Frjáls verslun - 01.04.1977, Blaðsíða 29

„Við íslendingar neytum mun meira kjöts en fólk gerir í má-
grannalöndunum. Hollara væri að minnka kjötneyslu en auka
neyslu grænmetis og ávaxta.“
pennastriki áður en blekið er
orðið þurrt á pappírnum.
SAMIÐ BEINT VIÐ RÍKIS-
STJÓRNINA?
Því skyldu bændur þá ekki
fara sömu leið og semja beint
við ríkisstjórnina um búvöru-
verð og þar með kjör sín?
Samkvæmt núgildandi lög-
um um verðlagningu búvöru,
sem er frá 1966, á sex-manna
nefndin sem skipuð er þrem
fulltrúum þænda og þrem full-
trúum frá samtökum launþega
að verðleggja búvörur til
bænda og ákveða vinnslu- og
dreifingarikostnað og smásölu-
álagningu sem næst kostnaðar-
verði.
Þeim, sem landbúnað stunda,
hefur þannig fram til þessa
verið áætlað verð fyrir búvöru
samkvæmt áætlunum um f.ram-
leiðslu- og dreifingarkostnað,
og hefur ákvörðunin verið við
það miðuð, að bændur fái
greiddan útlagðan kostnað við
framleiðsluna og hafi af vinnu
sinni sambærilegar tekjur við
ákveðnar aðrar stéttir í þjóðfé-
laginu.
Samkvæmt samþykktum
bændafundanna er gert ráð
fyrir að kippa burt þessum
grundvelli. Getur það verið
hagur neytenda ef það yrði
gert án þess að eitthvað annað
hliðstætt kæmi í staðinn. I
sjálfu sér er unnt að gangast
inn á að sá verðlagsgrundvöll-
ur, isem nú er notaður til á-
kvörðunar búvöruverðs, sé ekki
heppilegasta lausnin, hvo.rki
fyrir bændur né fyrir neytend-
ur og rétt sé að breyta þar til
um. Það þýðir hins vegar eklci
að þurrika eigi út gjörsamlega
þau áhrif sem „fulltrúar neyt-
enda“ þó hafa haft á verðlagn-
inguna fram til þessa með því
að bændur fái að semja við
rílkisstjórnina um búvöruverð-
ið beint.
BRÝNT HAGSMUNAMÁL
Önnur meginkrafan er sú að
afurðalán hækki að því marki
að hægt verði að greiða bænd-
um allt að því fullt grund-
vallarverð á hverjum tíma við
afhendingu vörunnar. Hér er
um brýnt hagsmunamál bænda-
stéttarinnar að ræða því bænd-
ur þurfa í mörgum tilvikum að
bíða marga mánuði og jafnvel
upp í heilt ár eftir lokauppgjöri
fyrir inn'lagðar búvörur.
Þessar fyrstu tvær kröfur
eru sambærilegar við almenn-
ar launakröfur verkalýðsfélag-
anna.
Þriðja megin krafan sem
gerð hefur verið er sú, að sölu-
skattur af landbúnaðarvö.rum
verði afnuminn. Síðastliðið
haust þegar þetta mál fyrst
kom upp var bent á að sölu-
skattur næmi jafnmiklu og
niðurgreiðslur ríkissjóðs og því
bæri að afnema bæði niður-
greiðslur og söluskatt, útsölu-
verðið verði óbreytt, en skrif-
finnskan mundi minnka. Síðan
hafa bændur séð að sér og nú
heimta þeir aðeins söluskattinn
afnuminn, við það mundi út-
söluverð lælkka, alveg sérstak-
lega <á þetta við um kjöt, og þar
með er von urn aukna sölu.
Staðreyndin er sú að um
fimmtán ára skeið hefur verið
framleitt fimmtíu til hundrað
prósent meira af kindakjöti ár-
lega en þörf er fyrir á innan-
landsmarkaði. Umframmagnið
hefur verið flutt út á 40—-60%
kostnaðarverðs, en útflutnings-
bætur verið greiddar úr ríkis-
sjóði.
Við íslendingar neytum mun
meira kjöts og drékkum mun
meiri mjólk á hvern einstak-
ling en fólk gerir almennt í
nágrannalöndunum. Sérfróðir
menn telja að okkur fslending-
um væri hollara að minnka
kjöt- og fiskneyzluna en auka í
staðinn neyzlu grænmetis og
ávaxta.
OF MIKIL NEYZLA
Dýraeggjahvíta þykir al-
mennt mjög dýr fæða og er
sjálfsagt að neyta ekki meira
af henni en líkaminn hefur
þörf fyrir. Ef bændasamtökin
næðu því fram að söluskattur-
inn yrði felldur niður af kjöti
myndi það ef til vill hafa í för
með sér nokkuð aukna sölu á
kindakjöti og iþar með myndi
offramileiðsluvandamál iand-
búnaðarins minnka nokkuð en
þjóðin myndi síður en svo hafa
nokikuð gagn af slíkri aukinni
neyzlu, þar sem hún neytir nú
þegar of mikils af þessari fæðu-
tegund.
FV 4 1977
29