Frjáls verslun - 01.04.1979, Blaðsíða 35

margvíslegir við þær aðstæður sem þarna ríktu. Þar
að auki gefur hver hola tiltölulega lítið af sér. Hér eru
tölur til samanburðar: I Vestur- og Mið-Asíu allt að
1000—2000 jafnvel 3000 lestum á sólarhring. En þar
sem best lætur í Vestur-Síberíu ekki nema 200. Þetta
hefur í för með sér mikinn kostnað.
En hvað gerist samt ekki? Vestur-Síbería gaf ekki
aðeins 125 þúsund lestir 1975, heldur 148 þúsund.
1977 meira en 218 milljónir. Samkvæmt áætlun á hún
að gefa af sér 254 milljónir 1979. Og 1980 — 315
milljón tonn.
Á 10 árum hefur þetta frumskógahérað orðið und-
irstaðan að olíuvinnslu landsins. Nú er búið að byggja
þar upp kröftugan kemiskan iðnað og gasvinnslu.
Verið er að nema land við Ob-fljót á 1 milljón ferkíló-
metra svæði — álíka og England, Spánn og Ítalía til
samans.
Nú gefur Tjúmen af sér nærri helming allrar olíu í
Sovétríkjunum og feikimikið magn af gasi. Á næstu 10
árum verður það Vestur-Síbería, sem stendur að
mestu leyti undir vinnsluaukningunni á þessu dýr-
mæta hráefni. Nú verða þáttaskil í þróunarferli þessa
héraðs og flókin vandamál bíða lausnar. Það þarf að
tvöfalda eða þrefalda starfsemina. Það þarf að fjár-
festa bæði í efniskaupum og nýrri tækni. Og þangað
þarf að flytja fleira fólk.
Nýjar auðlindir:
Leitin verður erfiðari og
vinnslan dýrari
Við sjáum fram á víðtæka leit að nýjum hráefnis-
lindum bæði í Vestur- og Austur-Síberíu, segir Alex-
ander Sídorénko varaforseti AN. En það er æ erfiðara
að nýta þær: viö þurfum að bora æ dýpra, færa okkur
austar og norðar inn á svæði, sem eru fjær byggðu
bóli.
Það er 'A dýrara að hlaða úr múrsteini yfir vetrar-
tímann og 1/10 dýrara að steypa, jafnvel þar sem
loftslag er milt. Og það er einmitt í Austur-Síberíu,
sem kuldinn er hvað me'stur og hefur mælst allt að 71
gráðu frosti. Framleiðslan er því dýrari á norðlægum
slóðum, en þegar sunnar dregur.
En þrátt fyrir alla erfiðleikana er sífellt verið að auka
auðlindanýtinguna. Og það erekki aðeins olía og gas,
sem um er að ræða. Þótt áhugi á olíu hafi vaxið í
Sovétríkjunum þýðir það ekki, að menn hafi misst
áhugann á öðrum tegundum eldsneytis. Á árunum
1950—75 hefur kolavinnsla, t.d. aukist úr 261 milljón
lesta í 701 milljón. Og hún heldur áfram að aukast.
Það er einnig mikilvægt að gera sér grein fyrir því
hvernig best sé að nýta hin ódýru brúnkol, sem mikið
er af í Austur-Síberíu. Það er fyllilega raunhæft, að á
10—20 árum verði unnt að koma vinnslunni upp í
milljarð lesta. En með núverandi vegakerfi er óhugs-
andi að unnt sé að flytja öll þessi kol í burtu. Það er
hægt að leysa þetta með tvenns konar aðferðum:
annað hvort með því að byggja nýja hraðbraut eða
breyta kolaorkunni í raforku áður en hún er flutt, með
því aó brenna þau á staðnum. Ef seinni kosturinn er
valinn þarf að nota nýja aðferð til að flytja rafstraum.
Gert er ráð fyrir að byggja 10 rafstöðvar með saman-
lögðum styrkleika 50 milljónir kílóvatta, segir orku-
málaráðherra Sovétríkjanna, Pjotr Néporozní. Þessa
orku má nýta bæði í austur- og vesturhluta Sovétríkj-
anna.
í Síberíu verða vitaskuld einnig byggð vatnsorku-
ver, jarðhitaorkuver og leitast við að leysa vandamál í
tengslum við nýtingu kjarnorku. Orkumál verða sem
sagt leyst sem heild án þeirrar einhæfni, sem fylgir
markaðslögmálunum. Þessi viðhorf leióa til skyn-
samlegrar nýtingar auðlinda sem fyrir hendi eru.
Síbería getur flutt út fleira en
orku og hráefni
Ef þú kemur í heimsókn til Síberíu og spyrð heima-
menn af því af hverju þeir séu stoltastir, færðu senni-
35