Frjáls verslun - 01.08.1990, Blaðsíða 46

UTLOND
valdið greiðsluþroti hjá enn fleiri sjóð-
um. Það er því ekki séð fyrir endann á
því hversu mikið skattgreiðendur
þurfa að borga í þessu makalausa
máli.
STÆRSTA FASTEIGNASALA HEIMS
Uppgjör sparisjóðanna er í raun
sameiginlegur höfuðverkur þriggja
aðilaframkvæmdavaldsins, Fjármála-
ráðuneytisins, Seðlabankans og
Dómsmálaráðuneytisins. Alls hafa
verið höfðuð fjörutíu þúsund dóms-
mál vegna gjaldþrota sparisjóða, en
Dómsmálaráðuneytið hefur yfirum-
sjón með þeim sem teljast til saka-
mála. í sextíu prósent sjóðanna, sem
eru í vörslu ríkisins, hefur orðið upp-
víst um fjársvik eða annað saknæmt
athæfi. Mörg hundruð manns hafa
verið ákærðir og dæmi eru um fang-
elsisdóma til tuttugu og þrjátíu ára.
Dómsmálaráðuneytið hefur nú gefist
upp á því að lögsækja alla, sem tilefni
gefst til, en einbeitir sér hins vegar að
100 stærstu og alvarlegustu málun-
um. Áætlað er að því verki verði ekki
lokið fyrr en eftir fimm ár.
TOSHIBA
Loftræstikerfi
■ Kæling - hitun
m Lítil orkunotkun
m Auðveld uppsetning
m Ein sambyggð eining í glugga
■ Skipt eining með fjarstýringu
* Stuttur afgreiðslufrestur
M,
Einar Farestveit&Co.hf.
BORGARTÚNI28, SÍMI622901.
S_____________________________4
„EIGENDUR SPARISJÓÐA HUGSA
SIG VÆNTANLEGA TVISVAR UM
FRAMVEGIS ÁÐUR EN ÞEIRFARA
ÚT í GLÆFRALEGAR
FJÁRFESTINGAR OG VEITA
ÓTRYGGÐ LÁN, EN MEÐ ÞVÍ MÓTI
EIGA ÞEIR í HÆTTU AÐ TAPA
VERULEGUM UPPHÆDUM AF
SÍNU EIGIN FÉ“
Það er hins vegar Resolution Trust
Corporation (RTC) sem mest mæðir
á þessa mánuðina. Því er falið það
hlutverk að gera upp allt að eitt þús-
und sparisjóði á fimm árum, selja
eignir þeirra og búa svo um hnútana
að ekki komi til vandræða hjá þeim
rúmlega eitt þúsund sjóðum sem enn
standa þokkalega vel. Undanfama
mánuði hefur RTC verið að undirbúa
ákvarðanir sem munu hafa mikil áhrif
á peningamarkað, fasteignaviðskipti
og stjórnmál í Bandaríkjunum.
Eitt aðalverkefni RTC er að koma í
verð eignum sjóðanna, sem eru hús-
næði, landareignir og verðbréf ýmiss
konar. í vor hafði RTC í sinni umsjá
eignir fyrir um 180 milljarða dala,
samtals um 36 þúsund eignir, þar af
helminginn í Texas og Oklahoma.
Langstærstur hluti eignanna er íbúð-
arhúsnæði en samsetning eignanna
er þó sífellt að breytast vegna nýrra
vanskilalána og nýrra sparisjóða sem
verða gjaldþrota.
RTC hefur einungis selt brot af
þessum eignum, enda em allar að-
stæður mjög erfiðar. Reiknað er með
að þegar öll kurl eru komin til grafar
þurfi RTC að selja um 500 þúsund
eignir og það skapar vitanlega mikinn
vanda á fasteignamarkaðnum. Spurn-
ingin er hvenær og hversu hratt á að
selja þessar eignir. Ef þær eru allar
settar á markað í einu mun það hafa í
för með sér verðhmn og RTC væri
því að lækka verðið, sjálfu sér og öðr-
um í óhag. Á hinn bóginn má færa rök
fyrir því að illu sé best aflokið, betra
sé að selja strax heldur en að þessi
ríkisrekna fasteignasala sé látin
skekkja eðlilegt markaðsverð svo ár-
um skipti. Markaðurinn nái aldrei
jafnvægi né heldur hækki verð á með-
an vitað er af miklum fjölda eigna sem
ríkið á óseldar. Með þessu móti kæmi
einnig betur í ljós hver raunverulegur
kostnaður skattgreiðenda af ævintýr-
inu verður.
FORVARNARAÐGERÐIR
Ný lög og björgunaraðgerðir vegna
gjaldþrota sparisjóða hafa þó engu
breytt um það sem margir álíta eina
meginorsök sparisjóðamálsins, þ.e.
ríkistryggingu á innistæðum án við-
unandi eftirlits. Eins og áður segir er
tryggingin nú 100 þúsund dalir á
hvern reikning en var 40 þúsund áður
en ósköpin dundu yfir.
Raddir eru uppi um að lækka þessa
upphæð aftur svo að óprúttnir kaup-
sýslumenn geti ekki treyst því að rík-
ið taki á sig endalaus skakkaföll af
braski og spákaupmennsku. Ekki em
hkur á að af þessu verði, að minnsta
kosti ekki að sinni, vegna þess að slíkt
myndi rýra traust almennings á pen-
ingastofnunum og mega þær síst við
því nú. Líklegra er að 100 þúsund dala
upphæðin verði miðuð við einstakhng
en ekki reikning, eins og nú er, þann-
ig að „hefðbundinn sparnaður" sé
tryggður en sami einstaklingur geti
ekki notið ríkistryggingar á mörg
hundruð þúsundum dala.
Einnig hefur verið nefnt að ríkis-
tryggðir reikningar verði skýrt að-
greindir frá öðrum reikningum og
gerðar verði kröfur um að það fé
verði fest í eignum sem geti talist
tiltölulega öruggar. Nýjar kröfur um
lausafjárstöðu, þótt vægar séu, ættu
einnig að vemda ríkið gegn frekari
sóun og gjaldþrotum. Eigendur spari-
sjóða hugsa sig væntanlega tvisvar
um framvegis áður en þeir fara út í
glæfralegar íjárfestingar og veita
ótryggð lán en með því móti eiga þeir
á hættu að tapa verulegum upphæð-
um af sínu eigin fé.
46