Helgarpósturinn - 03.10.1994, Blaðsíða 22

22
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
MÁNUDAGUR 3. OKTÓBER 1994
Bakhliðin
Fjáröílun til byggingar tónlistarhúss staðið í ellefu ár
Hefur skilað fimmtíu
Bjöm Jörundur Friðbjömsson
hefurnýlega lokið við sína
fyrstu sólóplötu og bíðurþess
að hún komi til iandsins úr
framleiðslu. Hún heitirBJFog
verður liklega ein afsárafáum
íslenskum plötum með tónlist
á fyrirþessi jól. Bjöm sýnirá
sér bakhliðina.
Með hverjum (bannað að nefna
konuna sína og Lindu) værir þú
helst til í að lenda með á eyði-
eyju? „Ég bý á eyðieyju og ætti
bágt með að gera upp á milli þeirra
sem eru með mér núna til að flytja á
aðra.“
Hvað heitir leiðinlegasta plat-
an sem þú átt? „Kenny G. og
stóri bróðir hans eru botninn, svo
leiðinlegir að þó maður eigi ekki
með þeim eina einustu plötu er eng-
an frið fyrir þeim að fá.“
Hver er flottasti bókatitillinn
sem þú veist? „Mesta snilldin í
því er „Bókin um Kevin Keegan" —
titillinn segir eflaust meira en bókin
um innihaldsleysið."
Hver fyndist þér að ætti að
vera ríkasti íslendingurinn
(ekki láta hanka sig á sér-
hyggju og ættartengslum)? „Sá
sem ætti að vera ríkasti (slendingur-
inn heitir Jón H. Karlsson."
Segjum sem svo að það sé mið
nótt og þú rumskaðir milli Dr.
Sigrúnar Stefánsdóttur og Le-
oncie, að hvorri myndirðu
snúa þér? „Ég myndi þykjast vera
villtur Lithái og drulla mér út.“
Hvor finnst þér betri, Engilbert
Jensen eða Einar Júlíusson?
„Báðir eru þeir náttúrlega framúr-
skarandi söngvarar, en ég hef aldrei
heyrt Einsa tromma svo Jensen
vinnur."
Hver er fyndnasti núlifandi ís-
lendingurinn? „Guðjón í veður-
fréttum 19:19. Fallegasta framsögn
í íslenskri fjölmiðlasögu. Á það til að
luma inn stöfum sem eiga ekki
heima í setningunni, það er að segja
samkvæmt því sem viðtekið telst."
Hvort vildirðu heldur vera
Randver Þorláksson eða Ágúst
Atlason? „Randver er yfirburða-
maður. Eða hefur einhver séð Ágúst
nýlega?"
milQónum upp í
þriggja milQarða hús
Popparasukktímabilinu lokið, segirfynverandi formaður samtakanna.
Samtök um tónlistarhús, sem nú
hafa safnað peningum í ein ellefu ár
með það fyrir augum að veglegt
tónlistarhús rísi í borginni ein-
hvern tíma í framtíðinni, hafa ekki
náð að leggja íyrir nema sem nem-
ur fimmtíu milljónum, eða innan
við helming upphæðarinnar sem
safnast hefur undanfarin ár. Ekki
eru allir sáttir við hvernig skrifstof-
an hefur verið rekin, sérstaklega
hvernig staðið hefur verið að söfn-
unum.
Söfnunarfé samtakanna er nær
eingöngu bundið í teikningum af
tónlistarhúsinu, en þær voru svo að
segja greiddar upp fyrir sex árum.
Þegar rýnt er í rekstrarreikninga fé-
lagsins verða einmitt vatnaskil um
mitt árið 1988. Fjárfest var fyrir nær
alla upphæðina sem safnaðist frá
1983 fram til þess tíma, eða á fimm
ára tímabili. Rekstrargjöld félagsins
á fyrra tímabilinu voru rúmlega 5
milljónir að núvirði samanborið
við ríflega 35 milljónir frá 1988 til
1993. Glöggt má greina af reikning-
um félagsins frá upphafi að pening-
arnir hafa æ rneira farið í rekstur
samtakanna. Alls eru tekjur Sam-
taka um tónlistarhús frá upphafi
110 milljónir að núvirði.
Er spjótunum sérstaklega beint
að Valgeiri Guðjónssyni, sem var
formaður Samtaka um tónlistarhús
um tveggja ára skeið eftir að Ár-
mann Orn Ármannsson, forstjóri
Ármannsfells, lét af störfum, en
hann var formaður frá stofnun
samtakanna. Ármann vildi lítið tjá
sig um tímabil Valgeirs en sagði að
nokkurt „popparasukk“ heíði þá
verið á samtökunum. „Ég hef vís-
vitandi lítið viljað vita af því tíma-
bili en held nú að það, að rekstur-
inn fari í sjálfan sig, sé liðin tíð. Nú
er orðið lag að gera þetta almenni-
lega aftur.“ Ingi R. Helgason, sem
tók við formennsku samtakanna í
fyrra af Valgeiri og mun gegna
henni næstu árin til skiptis við Olaf
B. Thors, tekur undir með Ár-
manni um að nú eigi að skipta um
aðferðafræði í samtökunum.
„Þáði aldrei laun“
Samtök um tónlistarhús eiga sér
vægast sagt dapurlega söfnunar-
sögu, þar sem hvert „óhappið" hef-
ur rekið annað. Að auki greinir
menn á um hvernig skilgreina eigi
samtökin; hvort líta beri fremur á
Tónlistarhúsið eins og það lítur út teiknað inn í umhverfi Ingólfsgarðs við höfnina í Reykjavík. Nán-
ast var hægt að flytja húsið á töfrateppi úr Laugardalnum niður á Ingólfsgarð. Hefur þessi hugmynd aftur
aukið bjartsýni manna, ekki síst þar sem húsið er nú hugsað sem ráðstefnuhús jafnt sem tónlistarhús. Hins
vegar er ekki hægt að líta framhjá því að marga óar við þeirri tilhugsun að ríki og/eða borg greiði 3.000 millj-
ónir fyrir þessa byggingu.
þau sem þrýstihóp ellegar söfnun-
arsamtök. Um það eru t.d. Valgeir
Guðjónsson og Ármann Örn Ár-
mannsson ósammála. „Ég var alveg
stífur á því að samtökin ættu ekki
að standa fyrir tónleikum eða ein-
hverjum kostnaðarsömum uppá-
komum og jafnframt að fjármagna
þyrfti sérstaklega þau laun sem
starfsmennirnir fengju. Frá mínum
bæjardyrum séð var Kringlukastið
hugsað til að borga laun fyrir eitt
stöðugildi. Sjálfur þáði ég aldrei
laun í þau sjö ár sem ég starfaði fyr-
ir samtökin. Það var fremur að ég
borgaði með mér í þessu starfi,"
segir Ármann.
Fyrir utan teikninguna eiga sam-
tökin um það bil sex milljónir á
bankabókum og níu milljóna
króna húsbréfaeign, sem Ármann
segist hafa íjárfest í á meðan hann
var formaður. Samkvæmt ársreikn-
ingum félagsins hefur lítið sem
ekkert bæst við höfuðstólinn síðan
þá.
Menningarelítan
við stjórn
Hugmyndina um tónlistarhús á
íslandi má rekja allt aftur til alda-
móta. Síðan var það fyrir tilstuðlan
Ármanns Arnar sem Samtök um
tónlistarhús voru stofnuð, nánar
tiltekið 16. október 1983, og fóru
þau af stað með miklum glæsibrag
enda búið að ryðja brautina. Auk
Ármanns voru menn á borð við Er-
lend Einarsson, þáverandi for-
stjóra SÍS, Svein Einarsson leik-
stjóra, Jón Þórarinsson tónskáld,
Harald Ólafsson dósent og Inga
R. Helgason miklir áhugamenn
um framgang verkefnisins og
fylgdu hugmyndinni ásamt Ár-
manni úr hlaði. Áhuginn sést þó
hvað best á fjölda félaga, en á fyrsta
Eg er REIÐUR - þess vegna er ég til
100 metra
á bakinu á
Magnús VerMagn-
ússon kraftajötunn
segir frá því þegar
hann varreiðastur
„Við vorum að keppa í Toronto
í Kanada árið 1991, ég, Jón Páll,
Jamie Reeves, Gary Taylor og
fleiri, á móti sem hét „World
Muscle Power“. Málið er það að
við vorum búnir að vera að berjast
um fyrsta sætið, ég, Jamie og Jón.
Síðasta greinin er hlaupagrein sem
fer þannig fram að yfir axlirnar er
með 180 kíló
33 sekúndum
sett svona tré eins og sett er á ux-
ana. Neðan úr uxaeykinu hanga
teinar og neðan í þeim eru pallar
þar sem menn standa sitt hvorum
megin. Byrðin var 180 kg og aldrei
verið hlaupið með svo þungt áður
og átti að fara 100 m. Ég gat unnið
mótið með því að vinna þessa
grein. Besti tími áður en ég fer af
stað var 33 sekúndur. Ég gef allt í
botn og keppi á móti Gary Taylor
og ég hef þetta á 25 sekúndum. Jón
og Jamie áttu einir eftir að fara og
voru frekar þungir á þessum tíma
þannig að ég vissi að ég var búinn
að taka þá. Staðan fyrir þetta var sú
að það munaði bara einu
stigi á okkur; Jón efstur,
Jamie annar og ég þriðji. En
rétt áður en ég kem í mark
heyri ég braka og bresta í
draslinu sem ég var með á
öxlunum. Það reyndist
ónýtt og þá var bara eitt stykki eft-
ir til að keppa með. Jamie er næst-
ur og gerir sér lítið fyrir og stendur
mjög harkalega upp með þetta
þannig að hans drasl brotnar líka.
Þessi grein var felld úr keppninni
og staðan látin standa. Ég varð
náttúrlega óheyrilega vondur við
þetta, var með belti um mig sem ég
reif af mér og henti lengst út á tún
og talaði ekkert við þá fyrr en dag-
inn eftir. Mér rann reiðin en O.D.
heitinn (blökkumaðurinn tröll-
aukni sem lést árið 1991 skömmu
eftir að hafa beðið lægri hlut fyrir
Magnúsi í „Sterkasti maður
heims“) kom til mín og sagði eins
og oft eftir þetta; „I mínum augum
vannst þú þetta mót.“ Það var
huggun í því.“B
starfsári félagsins safnaðist rúmlega
ein milljón að núvirði með félags-
gjöldunum einum. Töluverð aukn-
ing varð svo árið eftir. Fjáröflun var
þó ekki mikil fyrsta árið en gjafir og
áheit töluverð. Til að launa þessum
nýfengnu félögum sínum kostuðu
samtökin upptöku á kassettum
með samspili þeirra Gunnars
Kvaran og Martins Berkofsky og
gáfu styrktarfélögum. Hagnaður-
inn fyrsta árið varð ein og hálf
milljón og rekstrarkostnaður lítill.
Árið eftir var hagnaðurinn helm-
ingi meiri, hátt í þrjár milljónir að
núvirði, og áfram var rekstrar-
kostnaður í lágmarki. Það var þó
ekki fyrr en árið 1985 sem eitthvað
gerðist hjá félaginu sem hönd er
festandi á. Þetta ár er efnt til arki-
tektasamkeppni um byggingu tón-
listarhúss. Komu fyrstu verð-
laun í hlut Guðmundar Jóns-
sonar, arkitekts í Osló. Hljóð-
hönnun var falin sænska verk-
fræðifyrirtækinu Akustikon.
Hefur það m.a. haft með hönd-
um hljóðhönnun fyrir Borgar-
leikhúsið í Reykjavík. Vel lukk-
að happdrætti var haldið sama
ár og hefðist með því nánast
upp í kostnaðinn af samkeppn-
inni. En það gerðist meira þetta
ár sem verður að teljast merki-
legt í sögulegu samhengi.
Haldnir voru styrktartónleikar
fyrir samtökin að tilstuðlan
Vladimirs Ashkenazy og Fíl-
harmóníuhljómsveitar Lund-
únaborgar í Royal Albert Hall.
Komu þeir til af því að nokkru
áður hafði Ashkenazy stjórnað
Fílharmóníunni á Listahátíð í
Reykjavík. Vildu þessir aðilar
með þessu móti styrkja málefn-
ið.
Stemmningin og
áföllin
Áranna 1986 og 1987 verður
sjálfsagt minnst fyrir það í sögu
samtakanna að þá reiddu þau
hæstu upphæðina fram að því af
hendi; rúmlega 33 milljónir að nú-
Sorglegar
staðreyndir
úrsögu
samtakanna
• Hringt var í eitt hundrað
bandaríska sjóði og beðið um
styrk. Allir sögðu nei.
• Fjáröfiunartónleikar í Royal Al-
bert Hall í London með Vladimir
Ashkenazy og Filharmóníuhljóm-
sveit Lundúna. Mikil stemmning,
en engir peningar komu til sam-
takanna.
• Ólafur Ragnar Grímsson, þá-
verandi fjármálaráðherra, skellir
bókstaflega á nefið á Erlendi Ein-
arssyni, fyrrverandi forstjóra SÍS,
og Ármanni Erni Ármannssyni,
fyrsta formanni Ssamtaka um
tónlistarhús. Loftið byrjar að leka
úr samtökunum.
• Reynt að fá inni hjá Ríkissjón-
varpinu með einskonar bingól-
ottó- þátt. Eftir mikla undirbún-
ingsvinnu þorði Sjónvarpið ekki
að taka áhættuna.
• Staðið fyrir happdrætti og selt
fyrir sem samsvarar 6,5 milljón-
um. Öllum peningunum stolið.
• Símasöfnun skilar tæpum tíu
milljónum. Um það bil helmingur-
inn fer til fyrirtækisins sem
stendur fyrir söfnuninni.
• Reynt að selja jólakort. Ekkert
seldist. Ástæðan talin vera slæmt
útlit kortanna.
• Borgað undir sérfræðing að ut-
an til að leggja blessun sína yfir
„verðmætt" málverk sem samtök-
unum hafði áskotnast. Málverkið
reyndist eftir nemanda 19. aldar
málarans sem átti að hafa málað
það og tíu sinnum verðminna.
• Góðgerðar-Gala-dinner í Peri-
unni. Aðeins tvö hundruð manns
mættu. Búist var við fimm hundr-
uð manns. Samtökin sluppu á
sléttu.
• Lifunarkonsert í Háskólabíói.
Fjórðu tónleikarnir voru til styrkt-
ar tónlistarhúsi. Fáir mættu.
• Lifunarkonsertinn tekinn upp.
Upptökurnar mistakast. Taka
þurfti allt upp aftur. Mikill kostn-
aður fyrir samtökin, aðkeyptur
akstur til að mynda tæp 120 þús-
und.
• Upplýsingabæklingur unninn til
að vinna málstaðnum fylgi. Þótti
ekki við hæfi sökum kreppu-
ástands i þjóðfélaginu.
virði vegna teikningarinnar af hús-
inu. Um það segir Ármann Örn:
„Ef húsameistari hefði teiknað tón-
leikahúsið hefði sú vinna verið
helmingi dýrari. Guðmundur var
mér nánast reiður fyrir það hve
mér tókst að lækka hönnunar-
kostnaðinn niður úr öllu valdi.“
l tengslum við hönnun hússins
kom upp hugmyndin um stólasöl-
una margumtöluðu, þar sem fyrir-
tæki og einstaklingar borguðu
ákveðna upphæð, sem samsvarar
hálfri milljón að núvirði, fyrir
hvern stól sem prýða myndi fram-
tíðarhúsið.
Að sögn þeirra sem hvað best
þekkja til var stemmningin gífur-
lega mikil á þessu tímabili. Haldnii