Helgarpósturinn - 21.12.1995, Blaðsíða 4

4
FlMIVmJDAGUR 21. DESEMBER1995

Yfirheyrsla
• Var Einar Hreinsson
ekkert smeykur viö að
skrifa „minningargreina-
bóK“ um 58 Islendinga
sem dóu á árinu 1994?
Engar
svívirðingar
dunið á mér
„Nei, ég hef nú ekki fengið ýkja
rnargar kvikindislegar athuga-
semdir við þessa bók. Ég var
dálítið hræddur um að ein-
hverjar svívirðingar myndu
dynja á mér, en af því varð
ekki sem betur fer.“
Hvernig tóku aðstandendur
hinna látnu því þegar þú leit-
aðir til þeirra um samþykki
fyrir birtingu kafla um ástvini
þeirra?
„Flestir tóku þessu mjög vel
eftir smávegis uinhugsun og
eru í dag hæstánægðir með
framtakið. Reyndar fékk ég ein-
ungis afsvar frá tveimur fjöl-
skyldum sem af ýmsum ástæð-
um vildu ekki að kaflar um
látna ástvini sína birtust í bók-
inni.“
Ég einhvernveginn sá fyrir
mér að ritun verksins hefði
verið hálfóhugguleg á köfl-
um...
„Nei, alls ekki. Þetta var að
mörgu leyti skemmtileg og
þakklát vinna. Ég var að vísu í
miklum vafa um að taka þetta
að mér í fyrstu og átti sjálfur
ekki hugmyndina. En maður
var þarna síðan að fræðast um
fólk sem maður annars hefði
aldrei þekkt til og ég vænti
þess að fá ágætar viðtökur hjá
forvitnum og upplýsingaþyrst-
um íslendingum."
Varstu lengi að vinna verkið?
„Þetta var stíf vinna í fjóra eða
fimm mánuði og gríðarlega
annasamt að leita sér ná-
kvæmra upplýsinga um sumt
af þessu fólki. Einna mestur
tíminn fór reyndar í að ná sam-
komulagi við aðstandendur um
nákvæmlega hvaða atriða yrði
getið í umfjölluninni um hina
iátnu. Þannig lásu aðstandend-
ur kaflana yfir og höfðu mögu-
leika á að gera sínar athuga-
semdir og ráða nokkru um
innihaldið.“
Svona í alvöru talað: Hver
voru til dæmis viðbrögð vina
þinna — fannst þeim þetta
ekkert skrýtin útgáfa?
„Jújú, ýmsir höfðu svosem
áhyggjur af því — einsog sumir
aðstandendur í fyrstu — að
gróðasjónarmiðið réði um of
för. En ég lít einfaldlega ekki
þannig á málið. Þeir vinir mín-
ir, sem í upphafi vöruðu mig
einna harðast við þessu, hafa
verið hrifnir eftir að hafa lesið
bókina yfir. Staðreyndin er sú
að sambærilegar bækur eru
gefnar út í Englandi og víðar
og þykja sjálfsagðar og þarfar."
En er þetta ekki samansafn af
dauðyflislegum lofrullum;
einskonar minningargreinum
í bókarformi?
„Nei, ég vona eindregið að svo
sé ekki. Ég reyndi að halda mig
við staðreyndir málsins og
fegra ekki lífshlaup manna um
of. Vera frekar tiltölulega hlut-
laus, en samt gæta fyllstu virð-
ingar og kurteisi."
Á dögunuiti kom út bók h]á AJmenno bókafé-
laginu eem ber titíUnn „Látnir merkismenn"
og er i raun samansafn stuttra pistla eða
grelna um lifsblaup 58 misminnisstæðra ís-
lendinga sem dóu á árinu 1994. Bókin hefur
vakið nokkrar spumingar og til dæmis hafa
kaldhæðnir hvíslað uppnefnlð „íslenskir
dauðmenn" í samhengi vlð hina umdelldu út-
gáfu AB, „fslenskir auðmenn11.
Frá
Valdimar Örn Flygenring er nú um það bil að setja sig í karakter Stanleys Kowalskis
hjá Leikfélagi Akureyrar; eða í samskonar hlutverk og hann hefur alltaf unað sér vel í.
Það sama verður ekki sagt um hlutskipti hans sem lágtlaunaðs leikara og
þriggja barna föður á íslandi. Frá Reykjavík til Akureyrar komst
Guðrún Kristjánsdóttir að því að leið hans liggur
næst frá LA til LA í Bandaríkjunum.
Sporvasninum
til LA
Draumahlutverk já... það er vissu-
lega mjög spennandi að fást við
þennan Stanley. Hann er ekki
borðliggjandi þótt margir kvnnu að
halda það,“ segir Valdimar öm Flyg-
enring, sem með Leikfélagi Akureyrar
frumsýnir á þriðja degi jóla leikritið
Sporvagninn Girnd eftir bandaríska leik-
skáldið Tennessee Williams í leik-
stjórn Hauks J. Gunnarssonar.
Leikritið gerist í smábæ í suðurríkj-
um Bandaríkjanna og fjallar í fáeinum
orðum um kennslukonuna Blanche Du-
bois sem leitar á náðir systur sinnar og
mágs: Stellu og Stanleys Kowalski.
Meðan á dvöl hennar stendur er flett
ofan af Blanche, sem mátt hefur þola
óblíð örlög. í heimsókn þessari koma
upp atburðir sem leiða hana fram á
brún vitfirringar.
Sporvagninn var fyrst sýndur árið
1947 og síðan kvikmyndaður fjórum ár-
um síðar, árið 1951, með Marlon
Brando í hlutverki Stanleys. Og það er
skemmst frá því að segja að þá sló
Brando fyrst í gegn. Það er því nærtæk-
ast að spyrja hvort töffarinn Valdimar
sæki eitthvað í brunn hins?
„Þó svo að maður hafi kíkt á kvik-
myndina er hlutverk Stanleys — og
reyndar allra hinna í verkinu, það vel
skrifað að ætli maður sér að leika það á
annað borð verður maður að gera það
út frá sjálfum sér ellegar sleppa því að
taka að sér hlutverkið."
Valdimar viðurkennir þó að þeir flet-
ir sem hann og Stanley eigi sameigin-
lega séu ekki áberandi í fari hans dags-
daglega. „Ég var að lesa það um daginn
að hann þætti mikil karlremba. Vissu-
lega er hann það, en í leiðinni er hann
líka barn síns tíma, sem hefur víða skír-
skotun. Viðbrögð hans eru þarafleið-
andi á margan hátt skiljanleg, þó að
þau gangi mjög langt. í rauninni er ekki
mjög erfitt að réttlæta fyrir sér gjörðir
hans, horfi maður þannig á málið, sem
er í raun mitt hlutverk að gera.“
Mótleikarar Valdimars í hinum eftir-
sóttu hlutverkum Stellu og Blanche eru
þær Rósa Guðný Þórsdóttir, sem leik-
ur Blanche, og Bergljót Arnalds, sem
leikur Stellu.
Um leið og rætt var við Valdimar um
hlutverk hans hjá LA varð ekki hjá því
komist að spyrja hann um hvað orðið
hefði um þau áform hans að flytast bú-
ferlum til LA í Bandaríkjunum?
„Það hefur lengi staðið til að flytja til
Bandaríkjanna, en svo lenti maður bara
í þeim yndislegheitum að eignast börn
— sem eru orðin þrjú talsins. Nú eru
þau hins vegar ekki lengur nein ung-
börn sem þola ekki hita og svo fram-
vegis, svo ég reikna með að við hjónin
getum farið að hugsa okkur til hreyf-
ings á næsta ári. Semsagt: Það stendur
enn til að flytja utan og ég held að við
höfum aldrei verið eins ákveðin og ein-
mitt nú. Mér finnst alveg kominn tími
til að opna gluggann í aðra áttir. Að
minnsta kosti er það þannig í mínu til-
felli að á tíu ára fresti er mér nánast
eðlislegt að breyta verulega til. Það er
eins og það sé meðfætt."
En af hverju LA?
„Það er fyrst og fremst til að víkka
sjóndeildarhringinn, annars kemur
Evrópa líka til greina. Svo má líka vel
vera að maður fíli bara sólina en finnist
allt annað ógeðslegt og heimskulegt.
Vilji maður vera réttur maður á réttum
stað á réttum tíma er maður að
minnsta kosti á réttum stað í LA, því
þar er mest um að vera í kvikmynda-
gerð í hinum vestræna heimi. Með því
að flytja út minnkar maður alltént
möguleikana á því að verða ekki fyrir
valinu.“
Svo kemur líka annað og meira til:
Valdimar Örn langar til þess að ein-
beita sér að því sem hann telur sig gera
best; leiklistinni! „Fyrir leikara að leika
á sínu tungumáli er náttúrulega æðis-
legt, en svo ég hamri á svolitlu sem
flestir hafa eflaust heyrt áður, þá efast
ég um að margir geri sér grein fyrir því
hvað leikarar hafa í mánaðarlaun, sem
er á bilinu 80 til 100 þúsundkall á mán-
uði. Nú þarf ég að sjá fyrir fimm manna
fjölskyldu og það er skemmst frá því að
segja að ég er í mínus um hver mánaða-
mót. Til að ná endum saman þarf mað-
ur að vera í fullt af öðrum störfum, sem
kemur einfaldlega niður á því að maður
getur ekki sinnt leiklistinni eins og
maður vildi."
Þess má geta að á milli þess að æfa á
virkum dögum sýnir Valdimar um helg-
ar og bregður sér svo á eftir í hlutverk
trúbadorsins.
„Það má vel vera að ekkert gerist í LA
en þegar svona er komið skiptir ekki
máli hvort maður fer á hausinn í LA
eða á Akureyri.
Leiklist í allra besta skilningi víkkar
andann og er, ásamt bókmenntum og
annarri menningu, fulltrúi og vörður
hugsunarinnar. Það hlýtur því að vera
mikilsvert fyrir þjóðfélagið að hafa
góða leikara sem ekki þurfa að spila
Kötukvæði til að hafa ofan í sig og á fyr-
ir einhverja dauðadrukkna íslendinga.“
Á móti má benda á klisjuna um
berklaveika skáldið undir súð; að engin
list verði til nema í eymd?
„Það má vera að berklaveika skáldið
undir súð sé ágæt goðsögn, en mér
finnst slæmt að börnin mín þurfi líka að
vera berklaveik skáld undir súð. Það
getur ekki átt við í siðuðu samfélagi.
Síðan ég sýndi mínar bestu þrjár
frumsýningar — þegar börnin mín
fæddust — hafa viðhorf mín til lífsins
breyst. Nú ber maður orðið ábyrgð á
einhverju sem maður elskar. Það breyt-
ist allt við það. Þegar maður þarf orðið
að vinna alia daga vikunnar, sýna á
kvöldin og spila fyrir fyllibyttur á
kassagítar um helgar þá segi ég stopp.
Þetta hlýtur að brjóta í bága við ein-
hver mannréttindalög. Ég held að
hvergi sé leikarastarfið verr launað en
hér — nema ef vera skyldi í þriðja
heiminum. Vel að merkja: ég er ekki að
sækjast eftir heimsfrægð, sem mér
finnst reyndar ömurleg, heldur bara
því að geta lifað mannsæmandi lífi.“