Helgarpósturinn - 21.12.1995, Blaðsíða 12

12
FIMIVrTUDAGUR 21. DESEMBER1995
Forsetaframbjóðandi vikunnar
Haliur Hallsson, bókaút-
gefandí og fyrrverandi
fréttahaukur, hefur alia takta
sem til þarf í forsetaembætt-'
ið. Hver man ekki eftir hon-
um á Stöð 2 þar sem hann
talaði af mikiili einlægni til
þjóðarinnar; lágróma en
ákveðinn með sannleikann
að leiðarljósí. Hann skilur
þjóðina og ekki verður betur
séð en sá skilningur sé full-
komlega gagnkvæmur. Bókin
efst á söluiistum er til vitnis
um að hann skilur miklu bet-
ur en nokkur annar að konur
eru frá venus en karlar frá
mars. Hann veit til dæmis að
þegar kona segist vera svöng
þá þýðir það að hana langi til
að eiginmaðurinn bjóði sér
út borða. Ef hann skilur kon-
ur er honum í lófa lagið að
skilja hið mismunandi
merkjakerfi ólíkra menning-
arheima.
Hall upp á forsetastall!
Tvífarar vikunnar eru Gennadí Zúganov, leiðtogi rúss-
neskra kommúnista og ótvíræður sigurvegari nýafstað-
inna kosninga þar í landi, og Friðbert Pálsson, leiðtogi Há-
skólabíós. Það er margt líkt með skyldum þótt máske yfir-
sjáist mörgum það svona í fyrstu. Zúganov segir það eitt af
forgangsmálum kommúnista að reka utanríkisráðherrann,
sem er að þeirra mati alltof hallur undir vestræn ríki: slíkt
auðvitað ekkert annað en spilling í kokkabók kommúnista.
Rak Friðbert ekki einmitt útvörð, það er að segja dyravörð,
sinn til margra ára vegna meintrar spillingar? Ólíkt Genn-
adí er Friðbert þó áhugamaður — að minnsta kosti um
vestræna kvikmyndamenningu. Það breytir hins vegar
ekki því, að þeir félagar halda óneitanlega um svipuð al-
ræðisbatterí: Rússneska kommúnistaflokkinn og Háskóla-
bíó. Og svo eru það auðvitað bindið, brosið og hárið...
Sjúkdómar og sori
hversdagsleikans
í Kaffileikhúsinu
Þeir félagar Jón Gnarr og
Siguijón Kjartansson hafa
ákveðið að endurtaka í eitt
skipti til viðbótar „uppistands-
grín“ sitt í Kaffileikhúsinu og
hefur kvöldið föstudaginn 22.
desember verið fastsett til
uppákomunnar. Sýningin hef-
ur fengið alveg hreint ljómandi
viðtökur og svosem ætla mátti
af dúettnum hefur hún komið
ýmsum í opna skjöldu. Jón og
Sigurjón hafa annars getið sér
gott orð fyrir þættina Heims-
enda á Rás 2 og sýnt glæsileg
tilþrif í hinum ómissandi smá-
þáttum sínum Hegðun, atferli,
framkoma sem Dagsljósið hef-
ur hýst um nokkurt skeið.
„Kærkomið mótvægi við
snyrtipinnann Heiðar og dúkk-
una Onnu með útlitið sitt,“
hafði gjörkunnugur á orði. í
sýningunni í Kaffileikhúsi Ásu
Richardsdóttur í Hlaðvarpan-
um er boðið uppá ýmsar mið-
ur velhljómandi kræsingar:
þeir félagar velta sér uppúr
sora hversdagslífsins, tala
fjálglega um kynni sín af fræga
fólkinu og þotuliðinu og baða
sig uppúr ógeðfelldum sjúk-
dómum og guðlasti af ýmsum
toga. Það er vissara að mæta
tímanlega því sýningin hefst
stundvíslega klukkan 22:00 og
á undan er matur að hætti
hússins.
Leiðrétting vegna rangrar setningar á Ijóði eftir Þorstein frá Hamri i ritdómi 14. desember 1995.
Utskúfun
Margt sem þér fannst
í meira lagi heimaríkt
framseldir þú í hendur
faríseum og æðstu prestum -
en það glóði við glugg þinn að morgni!
Það bregður áfram
draumkenndu ljósi yfir dag þinn!
Því rignir í koll þér öll kvöld!
Það talar í trjánum!
Og skefur um síðir í skafl yfir þitt
hinzta var.
una hér, leikmyndin er hönnuð
frá grunni og svo framvegis. En
kannski má segja að þessi upp-
færsla sé að einhverju leyti
framhald af þeirri í Finnlandi.“
Annað sem vekur athygli við
sýninguna er að í henni er Don
Juan eldri en að minnsta kosti
ungar konur eiga að venjast,
auk þess sem tvær leikkonur
skipta með sér hverju kven-
hlutverki þótt ekki séu þau
stór í sniðum, að minnsta kosti
ekki í samanburði við Don Ju-
an, sem leikinn er af Jóhanni
Sigurðarsyni, og þjón hans
Saganarelle, sem Sigurður Sig-
utjónsson leikur. Á þessu kann
Ásdís skýringu:
„Með Jóhann sem Don Juan
hefur Rimas valið að gera hann
eldri og leggur áherslu á
ákveðin kaflaskipti í lífi manns
sem orðinn er rúmlega fertug-
ur. Þetta er saga um mann sem
lítur um öxl og veltir fyrir sér
hvaða vald himneskt eða jarð-
neskt er þess umkomið að
dæma hann fyrir þær syndir
sem hann hefur drýgt. Don Ju-
an og þjóni hans Saganarelle
er stillt upp sem andstæðum
pólum. Saganarelle er leikhús-
ið á meðan Don Juan er and-
leikhúsið. Saganarelle er full-
trúi þeirra sem trúa á him-
neskt vald þegar Don Juan ef-
ast um tilvist þess. Don Juan
ferst, en það sem bjargar Sag-
anarelle er sá eiginleiki hans
að aðlagast þeim siðferðislög-
málum sem samfélagið krefst
af honum sem kristinni mann-
eskju. Samfélagið losar sig
hins vegar við hina sem ekki
falla undir kristin gildi og kem-
ur á jafnvægi þess með fram-
komu sinni, lífgildi og glæp-
um.“
Hvað það varðar, að tvær
leikkonur séu um hvert hlut-
verk, segir Ásdís það einfald-
lega komið til af miklum áhuga
á að taka þátt í vinnunni með
Rimasi. „Við ákváðum ekkert
að vera að horfa í það þótt
hlutverkin væru lítil. Það er
þetta ferli sem er spennandi;
að fá að vera með, ekki endi-
lega niðurstaðan, „ segir Ásdís
sem að þessari meðtalinni hef-
ur unnið við tíu leiksýningar,
þótt enn sé hún vel innan við
þrítugt. Ásdís nam einmitt í
Rússlandi, sem kemur sér eðli-
lega vel í aðstoðinni við Rimas
og félaga. Svo skemmtilega vill
líka til að Rimas og Ásdís sóttu
tíma hjá sama kennaranum í
Moskvu.
En svo við snúum okkur aft-
ur að elskhuganum fræga,
hver er skýringin á því að hann
hefur lifað svo lengi í leikriti
Moliéres sem frumsýnt var ár-
ið 1666 í París?
„Þetta er eitt af þeim verkum
Moliéres sem eru hvað opnust
í túlkun og býður upp á ótelj-
andi möguleika. Við vorum
einmitt að ræða það hversu
gaman er að fara yfir sögu sýn-
inganna á þessu verki: Á tutt-
ugustu öldinni hafa allir fræg-
ustu leikstjórar Evrópu tekið
þetta verk fyrir, bæði í leikhús-
um og kvikmyndum, og hefur
hver sína sérstöku túlkun."
En svona fyrir þá sem ekki
vita nær persóna Dons Juans
langt út fyrir verk Moliéres.
Burtséð frá því, eins og Ásdís
gat hér að ofan, að öll séum við
litlir „Donar“ í okkur, var það
munkurinn Triso de Molina
sem skapaði fyrstur þessa
ódauðlegu persónu í verki sínu
Flagarinn frá Sevilla og stein-
gesturinn árið 1630. Leikrit
þetta varð geysivinsælt en þó
varð aðalpersónan enn vin-
sælli og margir urðu til þess að
smíða Ieikrit utan um hann all-
ar götur síðan. Má þar nefna
Don Giovanni í samnefndri
óperu Mozarts, sem er í augum
margra hinn eini sanni Don Ju-
an.
Ingvar Sigurðsson leikari, í aðalsbúningi í anda
barokktímans sem Vytauas Narbutas hannaði
sérstaklega fyrir sýninguna, ásamt Sigurði Sigur-
jónssyni sem leikur þjón Don Juans.
Mesti elskhugi allra tíma, Don Juan,
birtist á fjölum Þjóðleikhússins á annan
dag jóla í uppfærslu litháensku
snillinganna sem settu þar upp
verðlaunastykkið Mávinn
fyrir tveimur árum. Guðrún
Kristjánsdóttir svalaði forvitni
sinni í samtali við aðstoðarleikstjóra
þeirra og túlk, Ásdísi Þórhallsdóttur.
Flagarinn
frá Sevilla
Síðast var það Fávitinn,
nú Don Juan og í millitíð-
inni Fernando Krapp í
Sönnum karlmanni. Allir helstu
kvennamenn leikbókmennt-
anna á einu ári í Þjóðleikhús-
inu fá mann óneitanlega til að
ætla að tími kvennabósanna sé
í algleymingi. Því neitar Ásdís
Þórhallsdóttir, túlkur og að-
stoðarleikstjóri hins lithá-
enska leikstjóra Rimas Tumin-
as, alfarið, — að minnsta kosti
er varðar þessa nýju upp-
færslu á 17. aldar verki
Moliéres. „Þarna er ekki verið
að feta þessa klassísku leið og
draga upp þá mynd sem við
höfum af Don Juan sem
kvennagulli og gleðimanni,
heldur er fyrst og fremst verið
að draga upp mynd af manni
sem hefur stóra sál...!“
... og lœtur undan hvötum
sínum?
„Já eins og hvert okkar. Ætli
það sé ekki Don Juan í okkur
öllum."
Þetta eru orð Ásdísar, sem í
annað sinn á tveimur árum fær
tækifæri til þess að vinna með
þremenningunum Rimas Tum-
inas leikstjóra, Vytautas Nar-
butas leikmynda- og búninga-
hönnuði og Faustas
Narbutas tónlistar-
stjóra. Það er skemmst
frá því að segja að sýn-
ing þeirra Mávurinn eft-
ir Tjékov var lofuð í
hástert og fengu þeir
meðal annars Menning-
arverðlaun DV fyrir.
Ásdís segist ekki í
vafa um að sýningin nú
verði jafnsterk og sú
fyrri. „Þegar farið er út
að ystu mörkum og
spurt stórra spurninga
þarf mikinn kraft sem
ég veit að á eftir að
skila sér í sýningunni.
Ég held að sýningin li
verði í senn sterk og
hrein. Og svo er leikmyndin
listaverk út af fyrir sig. Það er
ekki oft á íslandi sem maður
sér eitthvað í líkingu við það
sem Vytautas er að gera.“
Búningarnir eru hins vegar í
barrokkstíl — að minnsta kosti
þeir sem aðallinn klæðist — en
hvað með tónlistina? „Þó að
þessir snillingar hafi þegar sett
upp Don Juan í Vasa í Finn-
landi er þessi sýning alveg ný.
Þar á meðal er tónlist sérstak-
lega frumsamin fyrir uppfærsl-
Ásdís Þórhallsdóttir leiðbeinir hér einum mesta
„flagara" allra tíma sem Jóhann Sigurðarson leik-
ur. „AEtli það sé ekki Don Juan í okkur öllum,“
segir Ásdís, sem er aðstoðarleikstjóri og túlkur lit-
háensku þremenninganna. Myndir: Jim Smart