Helgarpósturinn - 21.12.1995, Blaðsíða 7

FIMMTUDAGUR 2L DESEMBER1995
7
aldrei náð nokkrum árangri í
slíkri ríkisstjórn. Sjálfstæðis-
flokkurinn fékk þannig niður-
stöðu úr kosningunum að
hann réð ferðinni. Þeir völdu
okkur til samstarfs og okkur
þótti mikilvægt miðað við fyr-
irheitin sem við gáfum í kosn-
ingunum að komast í ríkis-
stjórn. Hér er ekki ríkisstjórn
stöðnunar á ferð. Við sjáum
miklar breytingar nú þegar.
Störfum er byrjað að fjölga,
eitt álver er í höfn og hagvöxt-
ur að aukast.“
Nú er formaður Framsóknar-
flokksins tiltölulega ungur í
embætti; hvernig kanntu við
hans stíl samanborið við Stein-
grím Hermannsson?
„Ég he/ alltaf kunnað vel við
Halldór Ásgrímsson, álít hann
mjög ábyrgan stjórnmálamann
og bind vonir við störf hans.
Steingrímur Hermannsson
var náttúrlega einstakur
stjórnmálamaður sem náði
miklum árangri. Hann var hér
lengi fremstur meðal jafningja.
En ég sé ekki annað en að Hall-
dór geti á einhverjum ákveðn-
um tíma náð stöðu Steingríms.
í stefnufestunni sem er styrk-
leiki Halldórs liggur einnig
veikleiki hans. Foringjar verða
alltaf að kunna aka seglum eft-
ir vindi. Þeir verða að hlusta,
en maður sem fær annan
hvern mann í sínu kjördæmi til
að kjósa sig og sinn flokk býr
yfir miklu. Ekki eru það bara
bændur því þorpin á Austur-
landi eru mörg og Egill á Selja-
völlum segir að bændurnir
kjósi sig. Þetta er allt að koma
hjá Halldóri. Við höfum hins-
vegar séð að svonalagað tekur
sinn tíma. Davíð Oddssyni
gekk til dæmis illa fyrstu tvö
árin, en nú hefur hann náð
svipaðri stöðu og Steingrímur
hafði á tímabili."
Framsóknarflokkurinn
er félagshyggju- og
jafnaoarmannaflokkur
Talandi um stjórnmálaleið-
toga eins félagshyggjuflokksins:
sérðu sameiningu félagshyggju-
flokkanna verða að veruleika í
framtíðinni?
„Ég segi bara einsog Krist-
inn H. Gunnarsson, að ég sé
hana ekki verða að veruleika
án þátttöku Framsóknarflokks-
ins. Ég er hinsvegar jafnaðar-
maður, á rætur meðal jafnað-
armanna og Framsóknarflokk-
urinn er félagshyggju- og jafn-
aðarmannaflokkur. Og ég get
tekið undir það með jafnaðar-
mönnum á íslandi, að auðvitað
er flokkaskipan á íslandi með
mjög óeðlilegum hætti og hlýt-
ur að breytast. í þeim efnum sé
ég fyrir mér, að hér rísi upp
verkamannaflokkur sem nái
verulegu fylgi. Framsóknar-
flokkurinn yrði þá miðjuafl
hins hógværa fólks og áfram í
svipaðri stöðu og nú. Auðvitað
er það fullkomlega óeðlilegt að
Sjálfstæðisflokkurinn, sem er
íslenski íhaldsflokkurinn, skuli
vera hér með sama fylgi og
jafnaðarmenn í öðrum Évrópu-
löndum. Og vitaskuld er mikið
af félagshyggjufólki í Sjálfstæð-
isflokknum; stærstu regnhlífar-
samtökum þessa lands; sam-
tökum sem einsog guðshús
rúma allar skoðanir."
Nokkrir alþýðuflokks-
uppar hafa staðið
fyrir pólitískri aðför
/ kosningabaráttunni á Suður-
landi síðastliðið vor börðu al-
þýðuflokksmenn óspart á þér
og raunar beindu þeir um land
allt spjótum sínum í miklum
mœli gegn Framsóknarflokkn-
um. Rœtt var til að mynda um
óvild þína og flokksins alls í
garð útlendinga. Hversvegna
heldurðu að slíkt hafi komið til?
„Ég held að það sé orðum
aukið að kratar hafi eitthvað
sérstaklega barið á mér. Ég er í
góðum vinskap við fjölda al-
þýðuflokksmanna. Flestir þing-
menn þeirra eru mjög góðir
vinir mínir og Lúðvík Berg-
vinsson er til dæmis perluvin-
ur minn. Þetta snýr bara að
einum Hrafni [Jökulssyni] og
engir aðrir alþýðuflokksmenn
en hann og nokkrir alþýðu-
flokks-uppar hafa staðið fyrir
pólitískri aðför að mér. Þetta
hafa þeir gert með mjög
ómerkilegum hætti og mætti
kannski einna helst líkja við
aðförina að Ólafi Jóhannes-
syni sem Alþýðuflokkurinn
stóð fyrir forðum."
En er það tilviljun að þessar
meiningar um óvild Framsókn-
arflokksins — eða að minnsta
kosti hluta hans — í garð út-
lendinga voru notaðar? Var
bara gripið til nœstu tiltœku
ráða...?
„Auðvitað sjá það allir sem
áhuga hafa, að orð hafa verið
afflutt og misskilningur nýttur
útí ystu æsar til að ráðast á
persónu mína. Ég get sagt þér
einsog er, að Einar S. Jónsson,
formann Norræns mannkyns,
hef ég aldrei séð eða hitt í eigin
persónu."
En nú staðhœfa fyrrverandi
og núverandi formaður samtak-
anna, að þeir hafi sent þér fund-
arboð árum saman ánþess að
þú hafi gert við það athuga-
semdir...
„Ég fæ fundarboð frá fjölda
samtaka, meðal annars Sjálf-
stæðisflokknum og Alþýðu-
flokknum, og læt mér ekki
detta í hug að þarmeð sé ég
talinn þar félagi. Þetta mál er
þannig vaxið, að Norrænt
mannkyn er félagsskapur sem
stofnaður var uppúr 1980 og
þá var mjög lagt að mér að
ganga í þann félagsskap. Ég
gerði það afturámóti ekki af
því að mér sýndust öfgarnar
vera með þeim hætti að ekki
væri hægt að koma nálægt fé-
laginu. Og ég hef aldrei sótt
fundi hjá þessu félagi. Fyrrver-
andi formaður þess skráði mig
hinsvegar í félagið að mér for-
spurðum — eða af misskiln-
ingi. En ég hafði ekki hugmynd
um það fyrren í haust eftir að
lætin hófust."
Tók málið nærri sér og
kveðst afar vinsamlegur
í garo útlendinga
Þú tókst þennan málflutning
semsagt ákaflega nœrri þér?
„Auðvitað gerði ég það —
ekki síst þegar ég sá atburða-
rásina. Tímasetningin var eng-
in tilviljun. Þingið var sett um
þetta leyti og tveimur dögum
síðar var þessari umræddu
forsíðu Alþýðublaðsins velt
með djöfulskap inná báðar
sjónvarpsstöðvarnar í um-
ræðuþætti um rasisma þar
sem mínu nafni var skellt fram.
Auðvitað snertir slíkt mann og
reynir á fjölskylduna. Svona
óþverraskapur: að væna þá
um skoðanir sem þeir hafa
aldrei sett fram og hefja áróð-
ur á mörgum vígstöðvum til að
eyðileggja mannorð stjórn-
málamanns. Sem betur fer er
þjóðin hinsvegar skynsöm og
sér gegnum svonalagað. Ég er
það heppinn að margir þekkja
mín viðhorf og vita sem er, að
ég hef aldrei staðið í þeim
fjandskap sem Hrafn og sálufé-
lagar eigna mér. Ég er þvert á
móti vinsamlegur í garð nýbúa
og flóttamanna og legg áherslu
á að þetta fólk fái þannig mót-
tökur hér að því líki við að
vera hluti af samfélagi íslend-
inga. Ég vil ekki átök milli þjóð-
arbrota einsog eiga sér stað í
ýmsum löndum Evrópu."
Hrafn hefur lýst eftir málsókn
þinni á hendur sér. Ætlarðu að
láta verða afþví?
„Niðurstaða Siðanefndar
blaðamanna var auðvitað sú
að Hrafn fékk sinn dóm og ég
vona að það lægi hans offors
svo að hann verði meiri maður
á eftir. í viðbrögðum hans í
ieiðaraskrifum vegna úrskurð-
ar Siðanefndar kemur þó fram
einsog segir í Bibltunni, að
gremja afglapans kemur þegar
í ljós, en kænn maður dylur
smán sína. Hann ætti að fara
hægar þessi maður í glannaleg-
um greinum sínum. Ég er ekki
eina skotmark hans og það er
vert að hafa í huga, að sá sem
alltaf slær undir beltisstað ein-
angrast fljótlega. En það er
Jón Baldvin Hannibalsson
sem kýs að hafa Hrafn áfram í
þjónustu sinni, þráttfyrir að ég
vilji taka fram að ég hef aldrei
reynt Jón Baldvin að öðru en
drengilegri framgöngu gagn-
vart pólitískum andstæðingum
sínum. Þessvegna hlýt ég að
undrast hví hann stríðelur rit-
stjóra sem þennan; ritstjóra
sem augljóslega skaðar hús-
bændur sína. Kannski er það
tungutakið og hömlulaus stíll
Hrafnsins sem gleður foringj-
ann á köldum og leiðum dög-
um í stjórnarandstöðu. Ég skal
ekki um það segja...“
Ekki pláss fyrir mig sem
ráðherra í þessari stjórn
Hvað sýnist þér um starfs-
hœtti þingsins núna á síðustu
dögum fjárlagaumrœðu og -af-
greiðslu þarsem allt er í hvell-
sprengað vanda...
„Ég tel að þingstörfum verði
að breyta í þá átt að skipu-
leggja vinnubrögðin betur. Það
sést einna greinilegast í fjár-
lagatörninni þarsem þarf nátt-
úrlega að vinna með allt öðr-
um hætti."
Hvernig þá — kannski með
fjárlagagerð til lengri tíma
einsog ósjaldan hefur verið rœtt
og reifað?
„Jú, það þarf að leggja fjárlög
fram til lengri tíma. Það gengur
auðvitað ekki að lenda alltaf í
þessari tímakreppu réttfyrir
jólin. Menn þurfa að vinna fyrr
og hraðar í þessum málum. Fé-
lagslega sinnaðir einstaklingar
þurfa líka að velta ýmsu fyrir
sér ef þeir hafa einhverja sam-
úð með litla manninum í þjóð-
félaginu. Ég óttast nefnilega að
menn séu að fara offari í heil-
brigðismálunum. Það er ekki
einleikið hvernig mætir menn í
embætti heilbrigðisráðherra
hafa farið í þessari umræðu.
Þeim er ætlað að gera hluti
sem vart eru framkvæmanleg-
ir. Mér finnst að sjónum sé ef
til vill beint í of litlum mæli að
fjármálaráðuneytinu sjálfu,
þaðan sem allar þessar mis-
kunnarlausu kröfur koma.“
En ef við getum ekki gengið
frekar á velferðarkerfið í niður-
skurði stendur eftir spurningin:
hvar á þá að skera niður?
„Vitaskuld þurfum við að ná
fram ákveðnum sparnaði og
breytingum á heilbrigðiskerf-
inu — þessum risastóra út-
gjaldalið ríkisins. En menn
þurfa einfaldlega að leggjast yf-
ir þessi mál og skoða með
langtímamarkmið í huga. Ég
hygg að það sé rétt sem kunn-
ugir segja, að allar þessar
skyndibreytingar og mínútu-
reddingar kosti mikið fjármagn
og séu stundum allt að því
óframkvæmanlegar. Ég óttast
það, að samansaumaðir frjáls-
hyggjumenn séu farnir að
stjórna hér fjármálum ríkisins.
Ég vil ekki spyrja spurninga
um hvort hætta eigi að gera
allt til að bjarga mannslífum.
Ég vil ekki sjá dyraverði við
sjúkrahúsin sem rukka þá
sjúku. Ég treysti hinsvegar
Ingibjörgu Pálmadóttur til að
ná þjóðarsátt um þessi mál, en
hún þarf kannski að glíma við
sendisveina Friðriks Sophus-
sonar fjármálaráðherra.“
Nú langar mig til að smella
mér örstutt afturyfir til stjómar-
myndunarinnar síðastliðið vor
þarsem þú komst meðal annars
til álita sem ráðherra. Hvers-
vegna varð ekki afþví?
„Það var bara einsog gerist í
einum þingflokki þarsem sætta
verður mörg sjónarmið sem
tekist er á um; dreifbýli/þétt-
býli, karlar/konur og svo fram-
vegis. Það var hreinlega ekki
pláss fyrir mig og ég gekk eng-
an veginn sár í bragði frá þeim
leik.“
Kosningafyrirkomulagið
& fiskveiðakerfið
þarfnast endurskoðunar
Hvað með hluti á borð við
kosninga- og kjördœmafyrir-
komulagið og þá almennu
óánœgju sem virðist ríkja varð-
andi það? Dreifbýlishöfðingj-
arnir í Framsóknarflokknum
hafa mátt sitja undir því að
vilja viðhalda misvœgi atkvœð-
anna, en hvað finnst þér um
málið?
„Auðvitað er ég ekki sáttur
við núverandi fyrirkomulag og
það er til marks um það, að
kosningalögin séu óneitanlega
dálítið einkennileg þegar svo
skrýtnir hlutir gerast að eng-
inn skilur þá. Eggert Haukdal í
sérframboði fellir Drífu Hjart-
ardóttur hjá Sjálfstæðisflokkn-
um og kemur Lúðvík vini mín-
um á þing. Engu að síður var
Alþýðuflokkurinn á sama tíma
að fá lægsta atkvæðahlutfall
sem hann hefur fengið í kjör-
dæminu um dagana. Þá gerist
það jafnframt að Gunnlaugur
Stefánsson fellur hjá Alþýðu-
flokknum á Austurlandi meðan
Sjálfstæðisflokkurinn nær
tveimur mönnum þar inn með
færri atkvæði en þeir hafa
lengi fengið. Kosningalögin
þarf því að sjálfsögðu að skoða
og sömu sögu er að segja um
kjördæmaskipanina og skipt-
ingu vægis atkvæða milli dreif-
býlis og þéttbýlis. Það er
margt sem þarf að jafna út, en
ég veit hinsvegar ekki hvort
þarna er endilega fólgið mesta
ranglætið. Það má til dæmis
ekki gleyma því í þessari um-
ræðu, að höfuðborgarsvæðið
hefur allt framkvæmdavald og
opinbera stjórnsýslu hjá sér.
Margt byggðarlagið væri sterk-
ara fyrir vikið ef eitthvað af
þessum umsvifum færðist
þangað."
/ stefnuskrá ríkisstjórnarinnar
er kveðið á um endurskoðun
fiskveiðakerfisins. Hvaða tilfinn-
ingar berðu til þess máls?
„Fiskveiðakerfið þarf sífellt
að vera í endurskoðun og
menn verða að halda vöku
sinni í sjávarútvegi einsog ann-
arsstaðar — og vera tilbúnir að
gera breytingar ef á þarf að
halda. Sérstaklega á þetta við
ef þær sögur eru sannar, að við
séum á skaðlegri braut sóunar
og mengunar; að menn séu að
henda afla fyrir borð þarsem
fiskurinn sé of lítill, af vitlausri
tegund eða ólandanlegur á ein-
hvern hátt. Slíkt kerfi er afar
hættulegt. Einnig er mikilvægt
að gæta þess, að kvótinn færist
ekki á örfáar hendur og ein-
hverjir fimm sægreifar eignist
þannig auðlindina á fáum ár-
um. Við framsóknarmenn
stöndum til dæmis gegn því
sem Þorsteinn Pálsson og
Sjálfstæðisflokkurinn leggja til,
að í veðlögum verði handhöf-
um kvótans heimilt lögum sam-
kvæmt að veðsetja fiskinn í
sjónum. Mér skilst að Alþýðu-
flokkurinn hafi stöðvað þessi
áform ásíðasta kjörtímabili..."