Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1968, Blaðsíða 14

„Ég vildi óska að ég gæti
skrifað, ég er viss um að það
er skemmtilegasta aðferðin til
að vinna sér inn peninga, og þó
er það fremur hugkvæmnin en
hæfileikinn, sem á vantar".
Þannig leit John Galsworthy
fyrir sjötíu og sex árum horn-
auga til framtíðar sinnar sem
rithöfundur.
Ekki svo að skilja að hann
væri þá, eða síðar í tiltakan-
legri peningaþröng — ekki á
meðan hann samdi sig fúslega
að leikreglum fjölskyldunnar.
Og fjölskyldan, Galsworthy-
fjölskyldan, var hin raunveru-
lega Forsytefjölskylda — svo
skyld henni í raun, að ein
systra hans þrábað hann um
að hætta, sjálfs sín vegna, við
útgáfu skáldsögunnar, sem átti
eftir að verða hið fyrsta af
þremur bindum um Forsyte-ætt
ina, „Eignamaðurinn“ — eða að
gefa hana að minnsta kosti-út
undir dulnefni. En hann spurði
hana þá hæðnislega, hvern úr
fjölskyldunni hún teldi líkleg-
an til að lesa söguna.
Galsworthy-ættin hafði um
aldaraðir verið smábændur og
þessháttar í suður Devon. Einn
af ættinni, kaupmaður frá
Plymstock, seldi allar eigur sín
ar þegar kona hans lézt og
flutti sig með mikinn barnahóp
til Lundúna, þar sem hann
efnaðist vel á fasteignasölu í
hinni miklu útþenslu Viktoríu-
tímabilsins. Synir hans efnuð-
ust einnig.
Faðir Galsworthys nam lög,
en fannst lítið til um þau þurr-
pumpulegu fræði og gerðist
fjármálamaðúr, græddi auð
fjár, sem hann lagði (auðvit-
að) aftur í fasteignir og hafði
um alllangt skeið af þeim um
12 þúsund punda árstekjur.
Hann var fyrirmyndin að gamla
Jolyon í Sögu Forsyte-ættar-
innar, sem huldi „með goðum-
líkri rósemi hinn sífellda og
rótgróna fjandskap, sem for-
stjórinn ber í brjósti til hlut-
haíanna“. Eftir beinni lýsingu
sonar hans var hann harðger,
skapbráður, einmana maður,
sem „erfitt var að gera til hæf-
is og var að eðlisfari svo
drottnunargj arn að hann hef-
ur sennilega fáa þekkt á sín-
um aldri og stöðu, sem honum
fannst hann ekki hafinn yfir“.
Enda þótt hann væri mjög
elskur að börnum, kvæntist
íaðir Galsworthys ekki fyrr
en hann var hálf-fimmtugur.
Kona hans, sem var tuttugu
árum yngri, var komin af lág-
aðli og eigendum iðnfyrirtækj a
í Midland. Hún var mjög fög-
ur kona, fyrirmyndar húsmóð-
ir, mikil reiðkona og boga-
skytta, hún var einnig kreddu-
bundinn siðameistari, sem var
einkar lagið að æra gremju
upp í fjölskylunni með nær-
veru sinni einni saman. Hún
var ofsalega afbrýðisöm vegna
manns síns, sem hún skildi við
áttatíu og sex ára gamlan á
þeim forsendum að hann veitti
fóstru barnabarns þeirra ó-
þarflega mikla athygli.
Engu að síður átti Gals-
worthy mjög svo ákjósanlega
bernsku í hinu glæsilega kaup-
sýslumannahverfi, sem þá var,
í Surrey-hæðum, í húsinu, sem
varð fyrirmyndin að Robin Hill
í skáldsögunni.
Hann virðist ekki hafa tekið
nærri sér að vera sendur að
heiman — fyrst í undirbún-
ingsskóla í Bournemouth, síðan
til Harrow. Þar, í prúðmenna-
smiðjunum, eins og hann kall-
aði það síðar, „var okkur bægt
frá öllum raunverulegum á-
huga á heimspeki, sögu, list-
um, bókmenntum og tónlist svo
og öllum nýjum straumum í fé-
lagslífi og stjórnmálum“. Eins
og margir sem gert hafa garð-
inn frægan síðan — svo sem
Stanley Baldwin og Winston
Churchill — var hann enginn
afburða námsmaður.
Galsworthy fjölskyldan ásamt vinum fyrir utan sumarbústað í Skotlandi eftir 1880. John stend-
ur yzt til hægri við hliðina á systur sinni, Mabel. Hin systir hans, Lilian, stendur önnur frá
vinstri. í miðju situr faðir hans, valdsmannlegur.
GALSWORTHY
og saga
Forsyte ættarinnar
Eftir /. IV. Lambert
Ástarþríhyrningur Johns Galsworthy byrjaði með Ödu, eiginkonu frænda hans. Henni kvæntist
hann árið 1905 en varð fimm árum síðar ástfanginn í ungri dansmey, Margaret Morris að nafni.
Sú ást varð að láta sér nægja fáeina stolna kossa í öruggu fylgsnileigubíla. Morris er til hægri.
Hinsvegar fór hann að „hafa
á sér heldrimannasnið" og hélt
þeim hætti eftir að hann kom
til Oxford. Hann lagði stund
á lögfræði og náði mjög sóma-
samlegu prófi þrátt fyrir mikla
viðleitni á enska vísu að sýna
engin merki um viðleitni. Að
því er séð varð, eyddi hann
tíma sínum í rölt um betri göt-
ur háskólabæjarins og í að
rækta með sér „kæruleysislega
og letilega framkomu", leika
smáhlutverk í háskólaleikrit-
um (sem yfirvöldin álitu þá
hámark léttúðarinnar) og
verða sérfræðingur í veðreið-
um. Hann var nærsýnn á
hægra auga og tók að ganga
með einglyrni (gleraugu voru
notuð heimafyrir), hélt um sig
lítinn hóp vina af viðeigandi
ætterni, gerði sér að reglu að
eyða meiru en hann fékk í
eyðslufé, og veðsetti úrið sitt í
lok hvers skólaárs.
Þegar hann lauk háskóla-
námi var fjölskyldan flutt í
eitt húsanna í húsaröð sem hún
hafði byggt í útjaðri Regent’s
Park í Lundúnum og Forsyte-
lífið var í fullum gangi, e£
hægt er að hafa slík orð um
þann drungalega smásmugu-
hátt. John hinn ungi dundaði
við að lesa til hæstaréttarlög-
manns, ferðaðist með fjölskyld-
unni til Skotlands eða Sviss og
má segja að systur hans tvær,
listfengnar og gáfaðar og hvor-
ugar af Forsyte gerðinni, hafi
gert honum skömm til.
Skyndilega færðist fjör í
leikinn með tilkomu ungs full-
huga og málara frá Bæjara-
landi, sem var boðið að dvelja
hjá fjölskyldunni, þótt undar-
legt kunni að virðast. Báðar
stúlkurnar urðu ástfangnar af
honum. Hann kvæntist svo
menntakonunni en hin systirin
sneri sér að góðgerðastarfsemi
á sviði tónlistarinnar (Harriet
Cohen og Myra Hess voru á
meðal skjólstæðinga hennar)
og enda þótt hún yrði síðar
hamingjusöm í hjónabandi
varð hún fyrirmyndin að June
Forsyte, sem hóf góðgerða-
störf eftir að hafa orðið fyrir
'áfalli í ástamálum. Ekki varð
John síður uppnuminn við
fyrstu kynni sín af listamanni
og á sama tíma tók hann hug-
arfarsbreytingum fyrir áhrif
frá merkilegri skólameistara-
fjölskyldu, sem hann hafði
kynnzt gegnum soninn, Tom
Sanderson .slkólabróður sinn frá
Harrow. Tilvera Johns sem
heldrimanna-spjátrungur var í
upplausn.
Þó var spjátrungurinn enn í
tygjum við stú'lku, sem fjöl-
3kyldunni fannst hreint ekkert
til um — hún var eignalaus og
hafði ofanaf fyrir sér með
söngkennslu. Ferðalag til Can-
ada nægði ekki til að rjúfa
þetta samband, enda þótt Gals-
worthy skrifaði sjálfur: „Það
verður aldrei neitt úr þessu
milli mín og Sybil, ég er of
óákveðinn og henni stendur á
sama“.
Faðir hans lagði það nú til
af kænsku sinni, að framtíðar-
horfur Johns væru miklu betri
innan sjóréttarins en hæsta-
réttar, og ennfremur að til að
kynnast þeirri lagadeild frá
grunni væri ekkert betra en
'löng sjóferð. Svo hann lagði af
stað ásamt Ted Sanderson yf-
ir Ceylon og Ástralíu og var
förinni heitið til Robert Louis
Stevenson á Samoa. Þangað
komst hann aldrei þar sem
ferðafélagi hans veiktist af
blóðkreppusótt einhversstaðar
á Fiji-eyjum. Nú kom í ljós
hinn furðulegi hæfileiki Gals-
worthy til að hjúkra, sem síð-
ar meir var nýttur út í æsar.
Þeir bjuggust til heimferðar og
tóku sér far með skipinu „Torr
ens“ frá Adélaide. Fyrsti stýri-
maður, skrifaði Galsworthy
heim til sín, „er Pólverji, Con-
rad að nafni, prýðis náungi
þótt hann sé einkennilegur í
út'liti; hamn kann ólgrynni af
sögum.“ Joseph Conrad var
einnig með handritið af sög-
unni „Almayer’s Folly“ í káetu
sinni, en á það minntist hann
ekkert.
Er heim til Lundúna kom,
gerðist Galsworthy málafærslu
maður án atvinnu, eyðslueyrir
hans var hækkaður í 350 pund
á ári, hann flutti burt úr húsi
fjölskyldunnar og leigði sér
ibúð í Victoríu-stræti ásamt
vini sínum frá Oxford. Smám-
saman tók andlegur sjóndeild-
arhringur hans að víkka á
ný .......Ég villdi óska að ég
gæti skrifað". Samræður við
Sanderson fjölskylduna héldu
honum við efnið. Trúmál voru
mjög ofarlega á baugi, hinn
hálfþrítugi Gálsworthy var
enginn trúmaður, en eins og
hann sagði „mér skilst að merg
urinn málsins sé að kvarta
ekki á hverju sem gengur .. •
Og það sem mikilvægara var,
hann fór allt í einu að taka eft-
ir því sem nefi hans var nær i
heiminum. Og hann varð
skelfdur af því sem hann sá,
en jafnframt heillaður. Nán-
ast eina verkið, sem faðir hans
krafðist af honum umfram
venjulega skyldurækni við
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
23. des. 1908