Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Blaðsíða 23

Frímerldn með Karitas
og Caritas, sem um er
rætt í greininni.
að hægt væri að koima í veg
fyrir það, að ágiftar mæðlur
dræpu 'hin nýfæddu börn sin í
örvæntingu sinni, þar sem þær
gætu uden videre komið þeim
til umrædds vistheimilis. En
þessi áætiun hans sættti 'þó mik
i'lli mótspyrnu úr ýmsum átt-
um, eins og nærri má geta, og
•svo för, að hann beiitti sér tfyr-
ir því, að fénu yrði varið í
þágu berklaveikra barna.
Það sýnir i Senn hugarfar og
hujgkvæmni Holbölls, að hann
var einnig uppfinninlgamaður-
inn að „Lukkupeningi litia
barnsins", sem seldur var til
hjálpar blindium. Eftirspiurnin
ef tir þeim peninigi skyldi koma
frá aðstandendum nýfæddra
bama.
Holböil varð brátt mjög etflt-
irsóttur í stjórnir hvers ikonar
veigerðar- og iilknarfélaga, og
eftir upptainingunni i eevi-
ágripi hans .að dæma virðislt
hann hatfa verið í þeim vel
flestum.
Mörg imálverk voru gerð atf
Hoi'böll, og myndhöggvar-
inn Thord Edelmann gerði af
homum brjólstmynd bæði árið
1909 og 1927. Hin siðari var atf
hjúpuð árið 1936 í Jólamerkja-
'heimilinu HolbölLsminde í
Svendborg.
Þetta ætti að þykja allsæmi-
lega rakin saga hins tfyrsta
jólamerkiis heimsins, hins
danska. En þegar kernmr að
fyrsta jólamerki söguþjóð-
arinnar, iþá vandast málið held
ur betur. Sa'mkvæmlt lista ytfir
íslenzk jólamerki, sem hér hef-
iur verið gelfinn iúlt, sem og í
enlendum verðlistum, kom
fyrsta jótamerkið út 1904, ann-
að 1905 og hið þriðja 1911. Á
hinu fyrsta er hvitiur
fálki á fjólubláum gnunni, og
fyrir ofan hann stendur:
„Barnahælið“, en fyrir neðan
hann „Caritas“. Á öðru er sami
fálkinn og sama „Bamahælið“,
en undir istendur „Karitas",
það er C-ið er orðið að K-i.
Hið þriðja, frá 1911, er svo
eins og hið fyrsta.
Ég ifékk 1 hendiur >tvo danska
verðlista. 1 öðrum er aðeins get
ið um tfyrsta merkið, en um öll
þrjú í hinum.
Nú leiitaði ég lupplýsinga hjá
þremur fróðustu mönnium um
Mmerici, sem mér var bent á.
En þá rak mig í rogastanz.
Saga þessara merkja var al-
geru myrkri hulin. Það vissi
enginn, hver hetfði gelfið þessi
imerki últ, né heldur hvað þetlta
„Barnahæli" eða „Karitas"
ætti að þýða. En iþeir báðu mig
blessaðan að láta siig vita, ef
ég fengi einhvern botn í þetta,
þvi að svo lengi hefði mönnum
Verið þetta fuHkamin ráðgáta.
Nú hefði ég haldið, að árið
MARGIR hafa Raman af að reyna hœfni
síina i sambandi við úrspil og nú skulum við
athuga spil, sem er einkar skemmtilegt, þvi
sagnhaifi hefur um márgar leiðir að vedja, en
að sjálfsögðu er ein sú bezta.
Lesandi góður, þú ert suður og sagnhaii
i 6 hjörtum, sem er ágœt lokasögn. Vestur
lætur út laufagosa og þin spil og félaga þins
eru þessi:
Norður:
* Á-D G
4 D-2
4 K-G-6
4 Á D-9-6-5
Suður:
9-5
4 Á-K-1U9-7-4
4 Á-D-10
4 8-4
Vestur lætur út laufagosa og nú á að
finna beztu leiðina til að vinna spilið. Hafi
þér, lesamdi góður, komið tii hugar að drepa
í borði með laufadrottningu, þá skalt þú at-
huga spUin nánar og einnig atlhuga hvaða
afleiðinigar það getur haft. Hafi lattfagosi
verið einspiil, þá getur vestur trompað laui.
Ef spilin enu athuguð nánax kemur í ljós,
að séu trompin 3—2 hjá andstæðingunum,
þá getur þú gefið einn slag á lauf og senni-
lega gert eitt lauf gott til að losna við spaða
heima. SamkvEemt þessu er rétt að spila
þannig:
Fyrst er drepið með laufaás, hjartadrottn-
ing tekin og hjarta 2 látinn út og dnepið
heíma með ási. Fylgi báðir amöstaíðingamir
lit, þá er það æúun þin að taka siðasta
trompið aif þeim og síðan að láta út laiufa 8
og siwin.a niunni.
Þwi miður iiggja trompin ekki þamnig,
þwi vestur fyigir ekki lit, þegar tromp er lát-
ið út i annað siun. Til alllrar hamingjtt eru
ekki öll. sund lokuð. Nú tekur þú íijarta
kóng og á þá austur aiðeins eítir gosarm.
Þvi næst er spaði látirm út, svinað, tigull lát-
inn út, drepið heilma, emn er spaði iátinn
út og enn er svinaö og nú er spaðaás tekinn
og laiu.fi kastað heimai og þar með er spilið
unrtið.
Nú skuium við at'huga hvaða spil A—V
höfðu:
Vestur:
4 K-10-8 2
4 8
4 9-8-7-4-2
A G-10-7
Austur:
A 7-64-3
V G-6-5-3
4 5-3
4 K-3-2
Nú hefur þú, lesamdi góður, vafalaust kom-
ið auga á, að heifðir þú svinað laufi i byjjj*
un má reikna með aið spilið heíði tapazt, þvi
varla er hægt að reikna með þvi, að trompi
sé svinað.
Með þvi að haga úrspihmi elins getið er hér
að framan, þá heíur sagnhafi samt sem áð-
ur tækLfœri til að vinna spilið, þrátt fyrir
slæma trompleg’U.
Buxoge
4 V 44
Það færist mjög í vöxt að spilanar noti
4ra laufa ásaspuminigar, sem oft eru kennd-
ar við Blackwood og Gerber. Verður þvi hér
á efrir í stuttu máili skýrt frá undirstöðuatr-
iðum þessa sag-nkerfis.
Þýðingarmesta atriðið er að sjáiísögðu
hvenær 4 lauf eru ásaspuming. Bezta regl-
an er sú, að ákveða, að 4 lauí séu ásaspurn-
ing (annað hvort >, þegar báðir spilarar hafa
sa.mþykkt einhvem annan lit sem tromp og
einnig má nota þessa spurningaaðferð, þeg-
ar annar hvor spUaranna ..stekkur" i 4 lauf.
Við skulum taka dæmi:
Norður:
1*
24
44
Suður:
24
34
Hér hafa báðir sagt spaða og er þvi 4ra
laufa sögnin ásaspuming.
Norður:
14
24
44
Suður:
24
24
Hér „stekkur" norður í 4 lauf i þ.e. segir
4 lauf, en gat sagt 3 iaufl og er >á sögnin
ásaspuming.
Þá er komið að þvi, hvernig á að svara
ásaspumingunni:
44 = enginn ás eða 4 ásar.
44 = einn ás.
44 = tveir ásar.
4 grönd = þrir ásar.
Nú hefur sá sem spurði, fengið uppJýsing-
ar um ásana og þá er áframhaidið ekki sið-
ur mikilvægt.
Ein ákveðin regla er notuð um neestu
spurningu, þegar vitað er að spyrjandi og
félagi hans eiga alla ásana, en hún er sú, að
sögð eru 5 lauf og þá um leið spurt um
kón-ga á sama hátt og ása og eru svörin eins
þ.e. 5 tiglar = enginn kóngur eða 4 kórtgar
os.frv.
Sagnkerfi þetta er mjög einfait og einkar
hentugt, þegar hætta er á að venjutegar ása-
spurningar (þ.e. 4 grönd o.s.frv.) ieiði til
þess, að sagt verði of mikið.
Til -gamans skaJ þess getið, að spilarar,
sem vanir eru að spila saman, notta m-argir
þá aðferð varðanidi kóngaspurningar að
ásaspumingum loknum, að segja næsta lit
annan cn trompJitinn. Til að skýra þotta út
skulum við afhuga dæmi:
Norður:
14
44
44
Suður:
34
44
Suður segir fyrst að hann eigi engan ás
(eða aila) og með 4 hjörtum spyr norður um
kónga.
Anmað dæmi:
Norður:
14
44
4 grönd
Suður:
34
44
Með 4 hjörtiuim segisl suðúr eiiga einn ás
og með 4 gröndum spyr norður itm kónga.
Hann .má ejdd segja 4 spaða, þvi það þýðir
einíaldlegia að hann viJrji ekki reyna sJemmu.
Svör við þessum kónigaspairningum eru
eioifödld. Neesta sögmi fyrir ofan þýðir eng-
inn kónigur, þar næsta sögn einn kóngur
o.s.frv.
MiJdJ eiftirvæntin'g rikt'i meðaj áihorfenda
á Olympiumóti.nu 1972, þegar 27. umferð
hófst, þvi nú mæt-tust sveitir frá ItaJiu og
Bretilandi. Báðar þessar sveitir voru í sér-
flokki á Evrópuimótinu 1971, Italía i 1. sæti
en BretJand nr. 2. Leikurinn reyndist mjög
spenniaindi ,en að iþessu sinni tókst brezku
spiluruniúm að sigra ítölslku snillingana með
19 sitguim gegtn 1 (61:33).
Bnezka sveitin náði í upphaii forystu, en
það stóð ekki lengi, þvi í 10. spiii tókst
Ltölsku sveitinni að jafna stöðiuna með því
að segja hálfsiemm'u, en bnezku spflararnir
létu sér nægja úttektarsögn. Við skulum nú
athuga þetta spil:
Norður:
4 G-10-3-2
4 D-10 8-6-5
4 K
4 8-7-2
Austur:
Vestur:
4 Á-9-5
4 G
♦ A-D-10-9-7-6 4
4 K 4
4 D-6-4
4 Á-7
♦ G-5-2
4 Á-D 9-6-3
Sttður:
4 K-8-7
4 K-9-4-3-2
♦ 8-3
4 G-10-5
Við arvnað borðið sátu brezku spilararnir
Flint og Casino A—V og sögðu þannig:
Austur:
1 grand
34
44
54
Vestur:
2 grönd
34
44
Pass
Við hitt borð.ið sátu itölsku spilararnir
Belladonna og Avarelli A V og sögðu þann-
ig:
Austur:
1 grand
24
34
54
Vestur:
24
34
4 grönd
64
Báðir sagnhafar fengu 13 slagi.
1904 væri ekki skuggailegt ár
frá sagntfræðileigu sjónarmiði.
1. febrúar það ár tók Hannes
Hafstein við e.mbætti ráðberra
Islands, og það var sagður
merkastur viðbur&ur I ISlenzk-
um stjórnmálum tfrá 1262. Merk
ið 'hetfði þVí átt að iköma út á
tfyrstu jólum hans sem ráð-
herra.
Ég lét mig hafa það að fletta
öllum helztu blöðuim bæjarins
írá þessum tíma og Ifór sér-
stakilega vandlega yfir s.íðust'U
mánuði ársins, en sá hvengi á
jólamerkið minnzt. Síðan tök
ég árgangana 1905 Ifyrir á sama
hátt. Þá rakst éig a'liit í einu
á klausu í Þjóðólfi tfrá 8. des-
ember 1905 með fyrinsögninni
Barnahælið „Karitas“. Þar seg-
ir svo:
Barnahælið „Karitas“ nefn-
ist félag eitt, nýlega stofnað
hér af ýmsum heldri konuim
bæjanins, ag er ráðherrafrú
Hafstein forstöðukona þesis.
Tilganigur þess er meðall ann-
ars að annast hörn fyrir lá-
tækar mæður, svo að þær geti
verið að heiman til að vinna
fyrir sér, t.d. um sumarttíimann.
Félagið hefur nú géfið út lag-
legt merki með fclenzka fáik-
anum á 'bláuim gnunni, á stærð
við stórt tfrímerki, oig er það
selt hér á pósthúsiniu og víðar
til ágóða tfyrir Barnahælið.
Kostar hvert stykki 5 aura.
S'lík merki gafin ú)t í velgerð-
arslkyni eru nú mjög farin að
tíðkast erlendis o'g seljast
mjög vei. Þaiu eru venjulega
sett á 'bréf til Skrauts . . .
Síðan er fólk hvatft til að
kaupa þau. Getur það nú tfarið
á milll mála, að merkið var
ekki 'gefið út fyrr en á jóluim
1905??? Blaðið er varía með
ánsgamla tfnétt. Félagið er sagt
„nýlega Stofnað", og „Félaigið
hefiur nú igefið út. .
Ég rak auigun i smláleturs-
klausu nokknum tölublöðuní
framar, þar sem segir, að
Hannes Ha'fstein ha'fi kam-
ið með 'Láru frá Kaupmanna-
höfn 26. tf.m. eftir tvegigja imán
aða tfjarveru. Merkin hatfa
vafalaust verið prentuð í
Kaupmannahöfn. Nú er freist-
andi að spyrja: Kom Hannes
imeð merkin frá Kaiupmanna-
höfn? Hafði hann látið prenta
þau fyrir konu sína? 'Lét hann
til vonar og vara prenta tfvær
gerðir, aðra með K-i og hina
með C-i? Er þetta merlki, sem
isagt er ifrá 1911, afganigturinn
af meilkinu með „Caritfas"?
1 blöðunum írá 1911 er
'hvergi minnzt ein.u orði á
Barnahœlið „Karitas“ né um
jólamerki á boðstólum.
Ég læt svo iþetta nægja sem
framllaig mitt -tii að svipta hul-
unni alf hinni duiarfullu sögu
fyrsta jólamerkis Sögiueyj-
unnar, en það er Ijóst, að ein-
hverjir verða að taka við.
0