Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Qupperneq 26

María sog-ar slím upp úr tveg-g-ja mánaða telpuhnokka. . . .
Liður í þjálfun Utlu barnanna er að hvetja
þau tii að hafa hönd á ýmsum hlutum. . . .

heimuR
hoeRS-
nag s-
Lípsins
Dagur með
sjúkra-
þjálfara
ekki alveg komizt fyrir hana
en hún er mismunandi mikil eft
ir því, hvar hryggurinn er klof
inn. — Þessi böm þurfa mikla
hvatningu til að byrja að
hreyfa sig, heldur María
áfram. Við erum að reyna að
efla hreyfingariþroska hennar
og tilfinningaþroskann.
María veltir litlu telpunni á
magann, en það er dálitlum erf-
iðleiikium bundið vegna þvag-
leggsins. — Þiessi börn halda
yfirleitt hvorki saur né þvagi,
segir María, og fá oft þvag-
færasýkingu. Oftast fá þau
einnig vatnshöfuð og er þvi
settur inn undir höfuðleðrið dá
lítill ventill, sem leiðir vatnið
niður í æð.
Maria tekur nú að teygja á
öklunum á telpunni og sýnir
hvernig fótunum hættir til að
skekkrjast vegna þess að
vöðvarnir starfa aðeins öðrum
me,gin. — Við reyarum að vinna
gegn iskfikkjiuinni.
Hún lætur vel að litlu telp-
unni og leikur við hana. — Við
reynum að bæta henni upp ögn
af því, sem hún missir í tilfinn-
ingaþroska við að vera ekki
samvistum við móður sína. . .
svo fær hún að sitja í barna-
stól og horfa á hin bömin. . .
svona stúlka litla . . . og María
spennir hana niður í barnastól
inn. Snýr sér síðan að næsta
sjúklingi, sem hefur verið í
öndunaræfingum þrisvar á dag
eftir lungnaskurð.
— Þessi er að verða útskrif
uð, er orðin hitalaus og ekkert
slím í lungunum.
Þá snúum við aftur á hand-
lækningadeildina og hittum
þar fyrir miðaldra mann, sem
hafði orðið fyrir því slysi að
detta í stiga og var þar að
auki skorinn upp við maga-
sári. . . María hefur þegar önd
unaræfingar.
—, Hann er með dálít-
inn hroða í lungunum . . .
anda djúpt, djúpt að . . . blása
frá, anda djúpt, djúpt að, . .
blása fná . . . og hlósta nú . . .
— Það getur verið talsvert erf-
itt að fá fólk til að reyna
svona á sig, því að þetta er
mj'ög sárt eftir stóran sburð.
Þessi sjúklingur hefur verið
sérstaklega duglegur að hósta
og ekki sett sársaukann fyrir
sig.
— Nú komum við að konu,
sem lærbeinsbrotnaði og var
negld. Þá kemur stundum fyr
ir að næringin upp í lærbeins-
höfuðið truflast. Það fór að
rýrna í hennar tilfelli og var
tekið og settur í hana nýr lið-
ur úr málmblöndu. 1 þessu
hafa orðið miklar framfarir á
síðari árum.
María gerir ýmsar æfingar á
fótleggjunum. — Þjálfa upp
hreyfinguna og vöðvakraftinn"
segir hún . . . Þessi kona hafði
lært æfingarnar eftir fyrri að-
gerðina og haldið þeim viö, svo
að hún er nokkuð góð. Bat-
inn fer annars mikið eftir pers
ónuleikanum, eftir því hvort
sjúklingurinn er dugandi og
drífandi eða lingerð manneskja
sem þykir gott að liggja í rúm-
inu og láta dekra við sig.
Næsti sjúklingur fær sams
konar meðferð eða svipaða en
af öðrum ástæðum, en þvi næst
sækir María lítinn dreng inn á
barnadeild. Hann er fæddur
með þeim galla, að bein hans
sru mjög brothætt. Hann hef-
ur margsinnis brotnað á ýms-
um stöðum og átt i löngum
sjúkdómslegum. Hann er af-
skaplega viðkvæmur og vöðva-
krafturinn lítill, — smáhögg
eða hrinding gæti orðið honum
til tjóns.
Drengurinn kemur niður með
okkur í hjólastól og þar er
hann látinn æfa sig að ganga,
fyrst i göngubrú, síðan i göngu
grind á hjólum og loks fær
hann að hjóla um ganginn á
stóru þríhjóli. María lætur
hann hvíla sig inn á milli en
það er hugur í strák og ekkert
víl.
NÁM og stabf
Þegar hann er búinn að fá
nóg, fer hann upp á barna-
deild en sjúkraþjálfarar og
gestir taka sér smáhvíld. Yfir
rjúkandi kaffibollum og „holl-
ustubrauði" segja þær Ásta og
María okkur frá tilhögun náms
síns.
— Nám í sjúkraþjálfun tek-
ur þrjú ár og er krafizt stúd-
entsprófs til undirbúnings því.
Mörgum finnst það óþarfi en
námið er það erfitt, að okkar
mati, að nauðsynlegt er að hafa
vanizt því áður að leggja að
sér við nám, auk þess sem
gagnlegt er að hafa dálítið
breiðan menntunargrunn að
byg'gja á. Pyrstu 1% til 2 ár-
in er námið mest bóklegt en
síðan er gjarnan unnið á spít-
ala, a.m.k. hluta úr degi, undir
stjórn sjúkraþjálfara, sem er
sérmenntaður í kennslu. Slikt
fólk vantar alls staðar og það
er fyrst og fremst sá skortur
sem staðið hefur í vegi fyrir
því, að þessi starfsgrein sé
kennd hér heima á Islandi. Nú
er orðið mjög erfitt að fá skóla
vist á Norðunlöndum, þangað
sem við höfum mest leitað og
hefur athyglin því beinzt
meira til Bretlands, en einnig
þar eru erfiðleikar. Það er þvi
brýnt nauðsynjamál að gera
fólki fært að ganga þessa náms
braut hér heima.
Á endurhæfingardeildinni
starfa nú fimm sjúkraþjálfarar
þar af er einn hálfan daginn,
Sigurleif Hallgrímsdóttir, sem
hóf starf sem sjúkraþjálfari á
spítalanum árið 1934. Hún
sagði okkur ofurlítið frá
fyrstu árum þessarar starfs-
greinar á íslandi og námi sánu
ag Steinunnar Sigmiundsdótt-
ur, sem var fyrsti sjúkraþjálf-
ari á Landspíitalanum — byrj-
aði að starfa þar ári á undan
henni en vinnur nú hjá Krist-
jáni Hannessyni, læknL Þær
Steinunn og Sigunleif námu
starfið i sjúkraþjálfaraskóla
þriggja islenzkra lækna, þeirra
Jóns Kristjánssonar, fyrsta sér
fræðingsins í gigtlækningum,
Magnúsar Péturssonar, fyrrum
bæjarlæknis, og Níelsar Dung-
als fyrrum prófessors.
— Þessi skóli lagðist fljótt
niður, sagði Sigurleif, það borg
aði sig ekki fyrir þá að reka
hann, því að aðsóknin var svo
lítil. Við fórum svo báðar utan
til framhaldsmenntunar. Sigur
lelf kvaðst halfa unnið á Land-
spítalanum óslitið að umdan-
teknum árunum 1937—39 og
hluta ársins 1947, en í bæði
skiptin starfaði hún og nam á
ýmsum sjúkrahúsum í Banda-
ríkjunum.
Endurhæfingardeildin hefur
leyfi fyrir átta sjúkraþjálfur-
um og stundum hafa útlending
ar verið þar um stundarsakir
við störf.
— Það vill okkur til happs,
að nú eru ekki allar deildir
spítalans opnar, segir Ásta —
og María bætir við: Svo höf-
um við líka fjórar aðstoðar-
stúlkur, sem eru til mikils
gagns. Þær hjálpa sjúklingun-
um til dæmis við gönguæfing-
ar, þegai við erum búnar að
kenna þeim, hvernig eigi að
bera sig að. Afköst okkar við
þjálfunina hafa aukizt veru-
leta við að þær taka af okkur
alls konar snúninga og tíma-
frek störf.
— Hver ákveður hvaða með-
ferð hver sjúklingur fær?
— Læknarnir á deildunum,
sem annast sjúklingana, segja
til um það, hvort þeir eigi að
fá þjálfun og senda okkur
skrifleg fyrirmæli þar um, en
þar sem endurhæfing er ekki
liður í læiknisfræðinámi hérna,
kemur það gjarnan í okkar
hlut að ákveða í samráði við
læknana hjá okkur hvað bezt
sé að gera í hverju einstöku
tilfelli. Þetta gerir starf okkar
sjálfstæðara hér en það er víða
erlendis, þar sem sérfræðingar
í endurhæfingu eru fleiri.
ÞABF AÐ H ALDA
ÁHUGANUM VAKANDI
Ekki er til setunnar boðið,
starfið heldur áfram og nú er
haldið inn í herbengi, sem hetf-
ur verið innréttað sérstaklega
til iðjuiþj'álfunar, — þar eru
eldhúsinnrétting og hreinlætis-
tæki auk ýmissa smærri tækja
til iðjiui- og sjú'kraþjlálfunar.
— Iðjuþjálfun krefst svip-
aðs náms og sjúkraþjálfunin,
svarar María, þegar við spyrj-
um, — en verkefni hennar er
ifyrst oig fremst að þjiálfai lík-
amann markvisst til ákveðinna
verkefna. Við reynum raunar
einnig að sýna sjúklingunum
fram á að þjálfun þeirra hafi
markvissan tilgang — á það
er lögð áherzla í námi okkar,
einkum í svonefndu PNF kerfi
að halda áhuga sjúklingsins
vakandi með því að sýna hon-
um til hvers þjálfun hans er
ætluð. Með því móti veröur
sjúklingurinn líka samvinnu-
þýðari og fúsari að leggja hart
að sér.