Alþýðublaðið - 30.11.1995, Page 6

6
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
HELGIN 30. NOVEMBER - 3. DESEMBER 1995
Nútímalist er
það sem gerist
þegar listmálar-
ar hætta að
horfa á stelpur
og telja sér trú
um að þeir hafi
fengið betri
hugmynd.
John Ciardi, rithöfundur og gagnrýnandi.
Syndaselir um
eigin syndir og
annarra...
Alkólisti er einhver
sem þér er illa við og drekkur
jafnmikið og þú.
Dylan Thomas,
skáld.
Ég hef ein skilaboð
til kaupsýslumanna, sem
þurfa að ferðast til útlanda í
viðskiptaerindum, um hvað
þeir eiga að taka með sér til
smitast ekki af alnæmi:
eiginkonuna.
Edwina Gurrie,
breskur stjórnmálamaöur.
Hún grét
- og dómarinn þerraði
tár hennar með ávísana-
heftinu mínu.
Tommy Manville, bandarískur milljónamær-
ingur sem á 13 hjónabönd að baki.
Zsa Zsa Gabor er
sérfræðingur í húsvörslu.
Eftir hvern hjónaskilnað
heldur hún húsinu.
Henny Youngman,
bandarískur skemmtikraftur.
„Rúm,“ samkvæmt
ítalska málshættinum,
„er ópera fátæka
mannsins.“
Aldous Huxley,
breskur rithöfundur.
Þegar maður er
jafn frábær og ég
er erfitt að vera
auðmjúkur.
Múhameö Ali,
bandarískur hnefaleikari.
Ef ég ætti aðeins
örlitla auðmýkt væri ég
fullkominn.
Ted Turner,
fjölmiðlamógúll.
Leiðindagaur er maður
sem talar svo mikið um
sjálfan sig, að maður kemst
ekki að til að tala um
sjálfan sig.
Melville D. Landon,
bandarískur fyrirlesari.
Samviska er innri rödd
sem varar okkur við
því að einhver geti verið
að horfa á.
• H.L. Mencken.
Ekki tala um
sjálfan þig: Það verður
gert eftir að þú ferð.
Addison Mizner, bandarískur arkitekt,
um kvöldverðarboð.
Æskilegasti fjöldinn
í kvöldverðarboði er tveir
- ég og fjandi góður þjónn.
Nubar Gulbenkian,
milljónamæringur.
Pabbi minn var
bæjarbyttan. Það er oft ekki
svo slæmt - en New York
City?
Henny Youngman.
Guðmundur Andri Thorsson skrifar
Skriftamál tóba
ksbrúkunarmanns
Ég var nefnilega alltaf að reykja. Það var grátt ský yfir mér hvar sem ég fór,
ég var eins og gangandi rykhnoðri. Ég var orðinn svo árulaus að sjálfvirkar dyr í stórmörkuðum
voru hættar að opnast fyrir mér.
Hér kemur hreinskilið og hispurslaust og
opinskátt uppgjör við fortíð mína:
Þehegar ég var faharinn að tala svohohona
fyrir nokkrum árum þá hætti ég að reykja.
Orðin koinu upp úr mér í samfelldu hósta-
kjöltri, hljómlaus og sannfæringarlítil. Húð-
in var orðin grágul. Tennurnar líka. Meira að
segja eyrun voru gul. Hárið lak um hausinn
eins og skökk hárkolla á buguðum manni.
Eg var með stöðugt óbragð í munninum,
stöðuga remmu í hálsinum, stöðugan verk í
ennisholunum - stöðugt suð í sínusunum.
Ég var andfúll. Ég var alsettur ösku. Allur
matur var á bragðið eins og kverkaskítur.
Ég var nefnilega alltaf að reykja. Það var
grátt ský yfir mér hvar sem ég fór, ég var
eins og gangandi rykhnoðri. Ég var orðinn
svo árulaus að sjálfvirkar dyr í stórmörkuð-
um voru hættar að opnast fyrir mér.
Ég reykti einn og hálfan til tvo pakka af
kömlum á dag. Og hafði gert síðan ég var
sextán ára og vandi mig á þetta með nokkr-
um erfiðismunum. Það var ekki til að vera
töff eða með í einhverjum hópi eins og ung-
lingafræðingamir halda alltaf fram - það er
argasti misskilningur að krakkar byiji að
reykja af einhverjum þvílíkum ástæðum.
Sjálfur var ég aldrei unglingur og því tómt
mál að tala urn að reyna að láta að sér kveða
í sjoppukreðsum.
Nei: þegar ég skoða huga minn af ein-
lægni og hispursleysi finnst mér líklegast að
ég hafi byrjað að reykja af nautnasýki.
Arum saman vom reykingar mínar mjög
ánægjulegar. Je ne regrette rien. Einkum
þótti mér gaman að bræla pípu og dunda við
hana af fmmlægri þörf sem Matthías Jónas-
son sálfræðingur hefur nefnt „bjásturshvöt-
ina“ og er síst ómerkari en kynhvötin sem
menn em síblaðrandi um. Ég leiddi aldrei
hugann sérstaklega að því að hætta að
reykja, enda þarflaust að velta sér upp úr því.
Með sjálfum mér vissi ég auðvitað að í fyll-
ingu tímans myndu efstu dagar reykinga
minna renna upp en ég var ráðinn í að láta þá
þjáningu bíða síns dags - sem hún og gerði.
Fólk á að reykja meðan það er ungt. Það
hefur gott af því í nokkur ár; tóbak „skerpir
vel sýn“ og „svefnbót er fín“ eins og Hall-
grímur Pétursson kvað og sígarettur fara
fólki yfirleitt heldur vel. Það er flott að
reykja. Bogart og Bacall til dæmis að fara
með sígarettur í To have and have not - þar
hafa sígarettur merkingu; þær vísa á for-
boðna sælu, hvert sog er hlaðið fyrirheitum
og bæði sýna þau Bogart og Bacall feykilega
handlagni við meðferð eldfæra: bjásturs-
hvötin og kynhvötin mætast þama á einstak-
an hátt...
En ungt fólk á að reykja. Síðan á fólk að
hætta því. Þetta er afar einfalt. Fólk á líka að
fara á fyllerí meðan það er ungt, og síðan á
fólk að hætta því.
Þetta er afar einfalt.
Ég vissi að ekki myndi tjóa að ætla að
hætta að reykja einn og óstuddur - með
viljastyrkinn að vopni. Ég hef engan vilja-
styrk. Viljastyrkur er eitthvað handa her-
mönnum eða fjallgöngumönnum eða öðmm
sem þurfa að sannfæra líkama sinn um eitt-
hvað heimskulegt: maður þarf viljastyrk til
að byija að reykja. Mig langaði ekki að
sanna neitt fyrir sjálfum mér og hvað þá öðr-
um. Allt og sumt sem þurfti var að mig lang-
aði til að hætta að reykja. Mér fannst það
orðið vont, mér fannst grátt bragð í kverkun-
um á mér alla daga. Ég fór því upp á Krabba-
meinsfélag á námskeið til hans Ásgeirs Rún-
ars Helgasonar og hann var svo kynngi-
magnaður skúringamaður heilabúa að ég
hætti.
En ég hætti ekki að brúka tóbak. Það hef-
ur aldrei svo mikið sem hvarflað að mér. Ég
fór að taka í vörina. Ég vandi mig á það
munntóbak sem kallast nicorette á erlendum
tungum en er af einhverjum ástæðum kennt
við tyggjó á íslensku, sem er slæmt því fyrir
vikið heldur fólk að það eigi að jórtra á þessu
eins og það eigi lífið að leysa í stað þess að
láta það liggja eins og hverja aðra tóbakstölu
undir efri vörinni. Fólk virðist líka almennt
halda að nikórettubrúk sé millibilsástand
meðan menn séu að venja sig af tóbaki en
ekki fullgild nautn með sínum eigin bjást-
urslögmálum. Það er líka mikill misskiln-
ingur.
Nú er ég laus við þær hundrað og eitthvað
lífshættulegu lofttegundir sem reykinga-
menn soga að sér, en sígarettureykingum má
líkja við það háttarlag að leggja munninn að
púströri bíls í gangi. Ég fæ nikótínið mitt
klárt og ómengað, nautnalyfið mitt sem ég
mun aldrei hætta að brúka meðan önd blakt-
ir í bijósti mér. Enn hefur enginn sannfært
mig um skaðsemi nikótíns, þvert á móti: það
„skerpir vel sýn“ og „svefnbót er fín“.
Hér kemur hin óvægna ádeila: allt bendir
til víðtæks samsæris. Eða hvemig má það
vera að nikórettur skuli ekki seldar í öllum
sjoppum? Hvers vegna bara í apótekum?
Það er ámóta viskulegt og ef apótek mættu
ein höndla með rafmagnsvörur því gáleysis-
leg meðferð þeirra er heilsunni skaðleg. Ní-
kórettur eru ekki lyf frekar en sígarettur. Og
hvers vegna eru þær ekki auglýstar baki
brotnu af tíðarandahönnuðunum á auglýs-
ingastofunum? Hvers vegna er ekki bullandi
samkeppni um að hafa þær sem ódýrastar?
Hvað dvelur Jóhannes í Bónus? Ef reykinga-
fólk færi almennt að mínu fordæmi yrði
reykingavandinn úr sögunni. Þetta er eini
raunhæfi valkostur tóbaksbrúkunannanna,
nánast skaðlaus, afar munnvænn - bætir,
hressir, kætir. Hver stendur fyrir þessu?
Hvaða hagsmuni er verið að verja? Er það
Lyfsalaauðvaldið? Tóbaksauðvaldið? Ríkis-
stjómin? Templaramir?
Hér kemur niðurstaða af þessu hreinskilna
og opinskáa uppgjöri við eigin fortíð: við þá
sem reykja enn og em ekki lengur ungir en
vilja verða eldri skal enn og aftur áréttað að
þeir ættu að hvata för sinni í næsta apótek og
fá sér níkórettur, ekki til þess að hjálpa sér
við að venja sig af nikótíni, heldur til þess að
fara að njóta nikótíns fyrir alvöru. Tyggjum
bræður og systur tyggjum. ■
Ahugamenn um bersöglismál
ættu aö fá eitthvað við sitt
hæfi í bókinni Fylgdarsveinar sem
nýtt forlag, Spássía, gefur út. Bók-
in er byggð á samtölum við
bandaríska „fylgdarsveina" og
konur sem notfæra sér þjónustu
þeirra þarvestra. Einkum munu
það vera rosknar auðkonur sem
notfæra sér þjónustu þessara
vændiskarla...
Ein er sú ævisaga sem ekki hef-
ur hlotið mikið umtal en er lík-
leg til að vekja athygli: Kristbjörg
Þorkelína, samtalsbók Jórunnar
Sigurðardóttur við Kristbjörgu
Kjeld leikkonu. Kristbjörg á að
baki glæsilegan leikferil og við-
burðaríka ævi og hefur því frá
mörgu að segja...
Almenna bókafélagið gefur lík-
lega út furðulegustu bók árs-
ins: Látnir merkismenn - 58 minn-
isstædir Islendingar sem féllu frá á
árinu 1994. A kápu bókarinnar eru
sjö móðukenndar andlitsmyndir af
fólki sem lést á síðasta ári, meðal
annarra Albert Guðmundssyni,
Jóhanni Pétri Sveinssyni og
Aðalheiði Bjarnfreðsdóttur.
Sjálfsagt er hér verið að leggja
drög að nýrri ritröð sem út getur
komið um
allan aldur.
Hlýtur það
ekki að
verða
keppikefli
að komast
á lista yfir
látna merk-
ismenn...
Stjórnmálamenn í Hafnarfirði
eru ekkert að bíða til elliáranna
með endurminningar sínar. í fyrra
kom út bók Guðmundar Árna
Stefánssonar, skráð af Kristjáni
Þorvaldssyni og nú siglir upp-
reisnarmaðurinn Jóhann Berg-
þórsson í kjölfarið. Páll Pálsson
skráir sögu hans, Sattad segja. Á
kápu er því lofað að margt af efni
bókarinnar muni koma rækilega á
óvart...