Vísir - 16.12.1977, Síða 10

10
VÍSIR
utgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdarstjóri: Daviö Guömundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson (ábm)
Olafur Ragnarsson
Rítstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson.
Umsjon meö Helgarblaði: Arni Þórarinsson.
Frettastjori erlendra frétta: Guðmundur Pétursson.
Blaöamenn: Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jónsson, Guðjón Arngrimsson,
Jonina AAichaelsdottir, Kjartan L. Pálsson, Kjartan Stefánsson, Oli Tynes,
Sigurveig Jonsdottir, Sæmundur Guðvinsson.
iþróttir: Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson.
Ljosmyndir: Jens Alexandersson, Jón Einar Guðjónsson.
utlit 09 hönnun: Jon Oskar Hafsteinsson, AAagnus Olafsson.
Auglysinga- og sölustjori: Pali Stefansson.
Dreifingarstjori: Sigurður R. Petursson.
Auglysingar og skrifstofur: Siðumula 8. Simar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4, simi 8661 1.
Ritstjorn: Siöumula 14. Simi 8661 1 (7 linur)
Askriftargjald kr. 1500 a manuöi innanlands.
Verö i lausasölu kr. 80 eintakiö.
Prentun: Blaöaprent.
Svolítil geggjun
Menn halda áfram að skammast yfir verðbólgunni ár
og sið án þess að nokkur önnur breyting sé sjáanleg en
sú, að þessi efnahagslega meinsemd verður alvarlegri
með ári hverju. Að visu er þetta almenn staðhæfing. Það
kemur fyrir að verðbólgan hjaðnar um tíma, en þegar til
lengri tíma er iitið má öllum Ijóst vera að stöðugt sígur á
ógæfuhliðina.
I hart nær f jóra áratugi hefur þjóðin í orði kveðnu bar-
ist við verðbólgu, þó að hún haf i ekki komist á ringulreið-
arstig fyrr en í byrjun þessa áratugs. Allan þennan tíma
hafa stjórnmálaflokkar og hagsmunasamtök verið á
móti veröbólgu. Það hefur engu breytt, og segja má að
verðbólguvandinn aukist heldur eftir því sem yfirlýs-
ingar þessara aðila um þetta efni eru harðorðari.
Flestir hafa á reiðum höndum skýringar á verðbólg-
unni. Stjórnmálamenn og hagsmunaforing jar vita
orsakir hennar og hverjir beri ábyrgð á henni. Þegar
stjórnrnálamenn eru ríkisstjórnarmegin í tilverunni
liggja rætur verðbólgunnar i erlendum verðhækkunum
og óhóflegum kauphækkunum. i stjórnarandstöðuhlut-
verki sjá stjórnmálamenn verðbólguna í öðru Ijósi. Þá er
það svonefnd verðbólgu- og gengisfellingarstefna ríkis-
stjórnarinnar á hverjum tíma, sem veldur verðbólgunni.
Allar ríkisstjórnir standa í því að fella gengi krón-
unnar eða láta það siga. Röksemdafærsla stjórnarand-
stöðunnar á hverjum tíma er því tiltölulega einföld.
Verkaiýðshreyfingin hefur í flestum atriðum tileinkaö
sér stjórnarandstöðuskýringuna á orsökum verðbólg-
unnar og það nokkuð án tillits til þess, hverjir sitja i
rikisstjórn. Helsta undantekningin eru svonefndir olíu-
samningar opinberra starfsmanna.
öllum þessum aðilum eru þó að meira eða minna leyti
Ijóst, að þessar einföldu skýringar eru áróðursbrögð en
ekki rökræða um efnahagsmál eða orsakir verðbólgu. Og
áróðursbrögðin eru svo fjarri veruleikanum að þessi
meinsemd gref ur sig því dýpra í ef nahagslíf ið sem þeim
er beitt af meiri krafti.
Með nokkrum sanni má segja að stjórnvöld beri ávallt
ábyrgð á verðbólgu, þau eru til þess kjörin. En orsakir
hennar geta verið margþættar og byggst á afstöðu allt
annarra aðila en þeirra sem kjörnir eru til að stjórna
þjóðfélaginu hverju sinni. Eðli verðbólgunnar er senni-
lega það, að við kunnum ekki að setja okkur takmörk.
Þegar launakröfur eru gerðar langt umfram það sem
verðmætasköpunin leyfir er dæmið gert upp á þann hátt
að minnka verðgildi hverrar krónu. Hagfræðingur Al-
þýðusambandsins, hinn skýrasti maður, hefur nýlega
haldið því fram að svigrúm til 70% kauphækkunar á
þessu ári hafi aukist verulega því að þjóðartekjur hafi
vaxið um 7% en ekki 5% eins og útlit var fyrir.
Nú eru kauphækkanir út af.fyrir sig ekki aðalorsök
verðbólgu. En siðustu kjaraákvarðanir lýsa þvi mjög
vel, hversu litla grein við gerum okkur fyrir eigin tak-
mörkunum. Þegar 7% aukning þjóðartekna er i ræðu
virts og velmetins hagfræðings talin grundvöllur 70%
launahækkana má segja með nokkrum sanni að efna-
hagskerfiö byggi á smávegis geggjun, svo ekki sé tekið
dýpra í árinni.
Og þessi geggjun er alls ekki bundin við aðila vinnu-
markaðarins. Það eru ekki mörg ár síðan stjórnvöld
freistuðu þess hvorstveggja í senn að auka ríkisumsvif
og lækka skatta. Af leiðingin var vitaskuld sú að við urð-
um að lifa á erlendum lánum. Tiu milljarðar króna sitja í
dauðri f járfestingu við Kröflu. Og nú er verið að borga
fiskframleiðendum úr Verðjöfnunarsjóði þegar verðlag
erlendis er i hámarki.
Sannleikurinn er sá að stjórnarf lokkar og stjórnarand-
stöðuflokkar á hverjum tíma og hagsmunasamtök hafa
sætt sig við að fá reikningsjöfnuð í dæmi, sem ekki
gengur upp, með þvi að f jölga verðlausum krónum.
Föstudagurinn 16. desember 1977
VÍSIR
Fjórhagsáœtlun borgarinnar 14,4 milljarðar:
Birgir Isleifur Gunnarsson borgarstjóri flytur ræðu
sina um fjárhagsáætlunina á fundi borgarstjórnar.
(Visism. JEG)
árs eins og hún var afgreidd 9.
ágúst i sumar.
Frumvarp aö fjárhagsáætlun
borgarinnar fyrir áriö 1978 var
tekiö til fyrri umræöu á fundi
borgarstjórnar sem hófst kiukkan
17 i gær.
í ræðu Birgis Isleifs Gunnars-
sonar borgarstjóra kom fram aö
útsvörin eru áætluð sjö milljaröar
438 milljónir sem eru hækkun um
tæpa 2,2 milljarða króna eöa
41,4% frá áætlun þessa árs. Gert
er ráö fyrir að notuö veröi heimild
laga um 10% álag á útsvör eins og
undanfarin ár. Aætlunin um út-
svör byggist' aö ööru leyti á spá
Þjóðhagsstofnunar um hækkun
meðaltekna til skatts um 40%
milli skattára 1977-1978.
Annar stærsti tekjuliöur
borgarinnar eru fasteignagjöldin
sem eru áætluð 1.812 milijónir
sem er hækkun um 469 milljónir
eöa 34,9%. Aætlunin er miöuö viö
aö heildarhækkun vegna endur-
mats og framreiknings fasteigna-
mats nemi sem næst 33% frá nú-
gildandi mati.
Af rekstrargjöldum borgarinn--
ar áriö 1978 gerir frumvarpiö ráö
fyrir aö til félagsmála fari liölega
2,9 milljaröar, til gatnageröar 2,2
milljaröar og fræöslumála 2,2
milljarðar. AIls eru rekstrargjöld
áætluð 10,8 miiljaröar og aö fært
veröi á eignabreytingar 3,5 millj-
aröar.
útgjöld vaxa meira
Heildartekjur borgarsjóös
samkvæmt frumvarpi aö fjár-
hagsáætlun fyrir næsta ár eru
áætlaðar 14 milljaröar og 414
milljónir króna. Er þaö hækkun
frá fjárhagsáætlun þessa árs um
tæpa 4 miiljarða eöa 38,2%. Er þá
miðað viö fjárhagsáætiun þessa
Eftir að hafa rætt fjárhagsáætl-
unina dró borgarstjóri i lokin
fram helstu þætti hennar. Sagði
borgarstjóri þá meðal annars:
FRJAISHYGGJU/I
Sigurður Linda I
prófessor svarar gagn-
rýni Jóns Steinars
Gunnlaugssonar hdl. á
Málfrelsissjóð. Þetta
er fyrsta svargrein
prófessors Sigurðar,
önnur greinin birtist á
morgun, laugardag, og
súþriðjaámánudag.
„Allt frá timum frönsku stjórn-
arbyltingarinnar hefur skoðana-
og tjáningafrelsi verið einn af
hornsteinum þess lýðræðis, sem
þjóðir um norðanverða Evrópu og
Ameriku hafa hyllt og leitast við
að festa i sessi. Réttarþróun i
þessum efnum hefur mjög gengið
i þá átt að rýmka málfrelsið I
stjórnmálaumræðum.
Samkvæmt stjórnarskrá Is-
lands eiga þessi réttindi að vera
tryggð fslendingum, en með
framkvæmd gildandi lagaákvæða
um meiðyrði er hætta á að þess-
um réttindum verði í raun settar
óæskilegar og ónauðsynlegar
skorður.
Tilefni þessa ávarps eru dómar
þeir sem nýlega hafa verið
kveðnir upp i Hæstarétti vegna
ummæla sem fallið hafa i um-
ræðu um hersetuna, eitt heitasta
deilumál þjóðarinnar siðustu þrjá
áratugi. Með þeim hefur mörgum
einstaklingum verið gert að
greiða háar fjárhæðir i máls-
kostnað og miskabætur handa
stefnendum.
Undirritaðir telja nauðsynlegt,
að tryggt verði fyllsta frelsi til
umræðu um málefni, sem varða
almannaheill og til óheftrar list-
rænnar tjáningar. Meðan þetta
frelsi er ekki ótvirætt tryggt, telj-
um við höfuðnauðsyn að slá
skjaldborg um málfrelsið og höf-
um I þvi skyni ákveðið að beita
okkur fyrir stofnun Málfrelsis-
sjóðs.
Málfrelsissjóði verður ætlað
það hlutverk að standa straum af
kostnaði og miskabótum vegna
meiðyrðamála, þegar stjórn
sjóðsins telur að með þeim séu ó-
eðlilega heftar umræður um mál,
sem hafa almenna samfélagslega
eða menningarlega sklrskotun.
Skorum við á Isiendinga að
styrkja sjóðinn með fjárframlög-
um”.
Villandi útlegging
I Vísisgrein sinni lýsir Jón
Steinar upphafi sjóösins á þessa
leið:
„Þau tiðindi voru borin mönn-
um fyrir fáum dögum, að 78
borgarar hefðu stofnað með sér
félag um að standa straum af
kostnaði og miskabótum, sem
menn verði dæmdir af dómstólum
landsins til að greiða i meiðyrða-
málum. Segir i ávarpi borgar-
anna 78 af þessu tilefni að ætlunin
sé að stjórn félagsins meti, hvort
með einstökum dómum „séu ó-
eðlilegar heftar umræður um
mál, sem hafa almenna samfé-
lagslega eða menningarlega
skirskotun.” Komist stjórnin að
þeirri niðurstöðu að svo sé, mun
félagið greiða dómskuldirnar.”
í framhaldi af þessu vekur
hann athygli á, að félagafrelsi sé
varið i stjórnarskránni, þannig að
menn eigi rétt til að stofna félög i
sérhverjum löglegum tilgangi.
Það ráðist hins vegar af gildandi
lagareglum i landinu á hverjum
tima, hvortþeim áskilnaði sé full-
nægt. Sé það hlutverk dómstóla
að skera úr og eigi þeir endanlegt
úrskurðarvald. Siðan segir:
„Hvorki stjórnvöld né almenn-
ingur getur lagt til grundvallar að
beiting dómstólanna á réttarregl-
um sé röng.” Af þessu er svo
dregin sú ályktun að tilgangur
Málfrelsissjóðs sem hann kallar
félag, gangi „þvert gegn framan-
greindu grundvallaratriði, þar
sem tilgangurinn er beinlinis sá
að leiðrétta „rangar” niðurstöður
dómstólanna. Það (félagið) til-
einkar sér annan rétt en þann
sem fram kemur i dómsniður-
Jón Steinar Gunnlaugsson héraösdómslögmaöur hefur haft æriö
þungar áhyggjur þessa dagana sakir þess, aö 78 menn, þar á mcöal
undirritaöur, hafa stofnaö sjóö til aö „tryggt veröi fyllsta frelsi til
uinræöu um málefni, sem varöa almannaheill, og tii óheftrar list-
rænnar tjáningar”. Tclur liann I grein i VIsi 23. nóvember s.l. sam-
tök þessi svo hættuleg gildandi rétti, aö fyllilega komi tii álita aö
banna þau. Hér hlýtur mikiö aö liggja viö, þegar hvorttveggja er
haft I huga aö félag mun ekki hafa veriö bannaö hér á landi (ekki
svo aö mér sé kunnugt) frá þvi félagafrelsi var I lög leitt 1874 og ekki
sjáanlegt aö höfundur sé að gera aö gamni sinu. — ööru nær: hann
ræöir málið jöfnum höndunt af alvöruþunga landsíoöurins sem
lögfræöingsins.
Fjarri færi mér að láta þennan boðskap sent vind um eyru þjóta
ekki sizt þegar honum er sérstaklega beint til min. En svar mitt hef-
ur dregizt vegna fjarveru um sinn og siöan anna viö 'erkefni'sem
ekki þoldu biö.
Og hver er nú þessi hættulega hvatning til lögbrota? Urn þaö ætti
ávarp stofncnda Málfrelsissjóðs aö vera bezt heimild og til þess að
ekkertsé undan dregiö skal þaö birt I heild: