Vísir - 11.03.1978, Blaðsíða 10

Laugardagur 11. mars 1978 vism
10

utgefandi:
Framkvæmdarstjóri:
Ritstjórar:
V
Reykjaprent h/f
Davió Guómundsson
Þorsteinn Pálsson ábm.
Olafur Ragnarsson
Ritstjornarfulltrui: Bragi Guömundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guð
mundur G. Petursson. Umsjón með helgarblaði: Arni Þórarinsson Blaðamenn:
Edda Andresdottir, Elias Snæland Jónsson, Guðjón Arngrimsson, Jónina
Michaelsdottir. Katrín Pálsdóttir, Kjartan L. Pálsson, Kjartan Stefansson, Oli
Tynes. Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Björn Blóndal, Gylfi Kristjánsson.
Ljosmyndir: Jens Alexandersson. Jón Einar Guöjónsson. Utlit og hönnun: Jón
Oskar Hafsteinsson, Magnus Olafsson.
Auglysinga- og sölustjóri: Pall Stefánssor
Dreifingarstjóri: Sigurður R Petursson
Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8
simar 86611 og 63260
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14 simi 86611 1 linur
Askriftargjald er kr. 1700 á mánuði innanlands.
Verð i lausasölu kr. 90 eintakið.
Prentun Blaðaprent h/t.
Frá frómum óskum til
hins kalda veruleika
Belgradráðstef nunni er nú lok-
ið án þess að samkomulag hafi
orðið um mannréttindamálin.
Þrefið um þau hefur staðið mán-
uðum saman. Þó að árangurinn
sé takmarkaður lýsa niðurstöður
ráðstef nunnar ágætlega þeim að-
stæðum, sem þjóðir Evrópu búa
við að þessu leyti.
Með hliðsjón af þeirri öflugu
sókn, er hófst á siðasta ári fyrir
auknum mannréttindum, veldur
lokayf irlýsing Belgradráðstef n-
unnar vonbeigðum, þó að hún
komi í sjálfu sér ekki á óvart.
Þær vonir, sem menn hafa bund-
ið við Helsinkisáttmálann að þvi
er varðar aukið einstaklings-
frelsi, hafa óneitanlega dvínað.
Sannleikurinn er þó sá, að frá
undirritun Helsinkisáttmálans
hefur ýmislegt markvert gerst i
þessum efnum. I sósíalísku rikj-
unum hafa mannréttindahreyf-
ingar hagnýtt sér Helsinkisátt-
málann með ótvíræðum hætti til
þess að knýja á um aukið frelsi.
Þetta hefur komið áþreifan-
lega fram bæði í Tékkóslóvakíu
og Ráðstjórnarríkjunum og
reyndar viðar. Viðbrögð stjórn-
valda benda eindregið til þess, að
mannréttindahreyfingarnar hafi
með Helsinkisáttmálanum beitt
vopni sem bítur. Ekki síst fyrir
þá sök er slæmt að reikningarnir
skuli ekki haf a verið gerðir upp á
Belgradráðstefnunni eins og til
stóð.
Þegar Einar Ágústsson utan-
rikisráðherra fór á undirbún-
ingsfund öryggisráðstefnunnar i
Helsinki fyrir fimm árum sagði
hann i ræðu, að viðleitni þjóðanna
i þessum efnum byggðist ekki á
orðum einum heldur aðgerðum.
Geir Hallgrímsson forsætisráð-
herra lagði einnig áherslu á þetta
sjónarmið á lokafundi öryggis-
ráðstefnunnar.
Forsætisráðherra sagði þá, að
öryggisráðstefnan markaði upp-^
haf en ekki endi. Samþykktir
hennar væru óneitanlega merkur
áfangi, því að orð væru til alls
fyrst. Þó að (slendingar leggi
ekki mikið af mörkum í þessum
efnum er okkur rétt og skylt að
halda þessum sjónarmiðum á-
kveðið fram á erlendum vett-
vangi.
Það upphaf, sem öryggisráð-
stefnan markaði var m.a. fyrir-
heit um að brotnir yrði niður
múrar tortryggni milli einstak-
linga og þjóða. Samþykktir ráð-
stefnunnar um aukin mannleg
samskipti, óhefta upplýsinga-
miðlun, menningartengsl og
óskorað ferðafrelsi voru þunga-
miðja þeirrar nýju viðleitni til
bættrar sambúðar þjóða, er
þarna hófst.
í lýðfrjálsum ríkjum hdyra
mannréttindi til sjálfsagðra
hluta. En í raun og veru eru þeir
miklu f leiri, er sitja ekki aðeins i
andlegum fjötrum heldur eru
einnig hnepptir í átthagaf jötra.
Þessar aðstæður skilja í sundur
bjóðir og einstaklinga. Þessar
mismunandi aðstæður eiga enn-
fremur sinn þátt í því að við
verðum að búa við vopnaðan f rið.
Nú eru senn liðin þrjú ár frá
Helsinkif undinum og enn standa
orðin tóm. Þau hafa ekki nema i
takmörkuðum mæli orðið upphaf
aðgerða og niðurstaða Belgrad-
ráðstefnunnar sýnir að enn er
langt í land að þau breytist i
veruleika. Belgradráðstef nan
hef ur sýnt að það er langur vegur
frá f rómum óskum til hins kalda
veruleika.
íslensk utanríkispólitík verður
að mótast af því að mannrétt-
indabaráttan er ekki bundin við
landamæri. Andlegir fjötrar eru
ekkert innanríkismál. Frjálsar
þjóðir hljóta þvi að ef la enn sókn-
ina gegn alræðisvaldinu og i því
ef ni gildir einu hvort það er brúnt
eða rautt.
Þrátt fyrir allt hefur mann-
réttindahreyfingin verið að efl-
ast og i f jötraþjóðfélögum
Evrópu hefur fjálshuga fólk,
sem berst neðanjarðar fyrir rétt-
indum er við teljum eðlileg og
sjálfsögð, notað Helsinkisáttmál-
ann i viðureign sinni við alræðis-
valdið. Þessi barátta er ekki að-
eins mikilvæg fyrir það fólk, sem
á i hlut, hún er í raun og veru einn
af hornsteinum bættrar sambúð-
ar þjóða í milli.
EITT 1 EINU
ef tir
Steinunni Sigurðardóttur
ANGIST
OPINBERS
STARFSMANNS
Ó, sláðu hægt mitt hjarta væri
núna ágætis viðkvæði hjá opin-
berum starfsmönnum, eftir að
hafa sameinast svo glæsilega
um að sundrast fyrsta og annan
mars. Hinir opinberu eru nú
dáldið eins og tvistraður hænu-
hópur eftir vikið, og spurning
hvort aðgerðirnar voru ekki
verri en engar úr þvi þær voru
ekki viðtækar.i en þetta. Þegar
þörf krefur i framtiðinni er von-
andi að takist að ná hópnum
jafn vel saman og i verkfallinu i
haust — ef ekki er best að sleppa
öllu brölti og fara heim að
leggja sig.
Það.er sláandi miðað við for-
sendur fyrir verkfallinu fyrsta
og annan mars, að það var asi
sem stóð saman en bsrb sem
tvistraðist. Hinir siðarnefndu
höfðu augljóslega veigameiri
forsendur til aögerðanna þvi að
asi-fólk getur farið i sitt verkfall
fyrsta april, eftir að hafa sagt
upp samningum, en það er nú
ekki svo gott hjá bsrb með sinn
takmarkaða samningsrétt. ASI
gat þess vegna beðið rólegt til
fyrsta aprfl. BSRB gat siöur
beðið, nema þá til eilifðar, svo
varnarlítiö sem það er gegn til-
tækjum stjórnvalda.
Fróðlegt er að_velta fyrir sér
ástæðum til þess að mótmæla
verkfallið fór eins og það fór,
hvað snertir opinbera starfs-
menn. Það er ljóst, að málin
höfðu ekki verið nægilega rædd i
félögunum, einnig hitt að stjórn-
völdum tókst reglulega vel að
terrorísera vinnulýðinn. Fyrir-
fram hefði kannski mátt ætla aö
hótanirnar yrðu til þess eins að
hleypa illu blóði i lýðinn, og
koma i veg fyrir að nokkur sála
kæmi til vinnu. En reisnin er nú
ekki meiri en þetta, og greini-
legt að stjórnvöld þekkja sitt
heimafólk jafnvel betur en for-
ystumenn þess. Það er full
ástæða til að óska hlutaðeigend-
um til hamingju með vel heppn-
aða terroriseringu.
Hver skilur svosem ekki ang-
ist opinbers starfsmanns, þegar
það á að svipta hann stórum
hluta laufléttra mánaðarlauna.
Það er amk liklegt, að verkafólk
skilji þá angist, þótt það hafi
ekki látið hana ráða svo miklu i
kjarabaráttu undangenginna
ára. Leikar virtust fara svo, að
þaö sem einna helst réði gerðum
hinn „löghlýðnu,, einstaklinga
fyrsta og annan mars var til-
hugsunin um krónurnar, sem
ekki yrðu á launaseðlinum um
næstu mánaðamót. Flestar

„Hver skilur svosem ekki angist opinbers starfsmanns, þegar það á
að svipta hann stórum hluta laufléttra mánaðarlauna”.
aðrar ástæður voru þó tilnefnd-
■ar viö ýmis ónefnd tækifæri og
fimlega rökstu 'dar, það var
spurt: hvað á þetta verkfall að
þýða? (já, til hvers er nokkrum
sköpuðum hlut yfirleitt mót-
mælt, má þetta ekki allt vera
svona?) Þetta meö launaseðil-
inn er góð og gild ástæða en
menn áttu þá bara að segja það,
og vera ekkert aö klipa utan af
þvi. Æ það er kannski ósann-
gjarnt að ætlast til svo mikils.
Einn opinber starfsmaöur var
þó svo fyndinn aö segja mér, að
auðvitað ættu menn að láta
samviskuna ráða þvi hvort þeir
mættu i vinnuna eba ekki, en
hann hefði þvi miður enga
samvisku. Húrra. En fylgir ekki
öllu gamni nokkur alvara.
Nú má heldur ekki gleyma þvi
aö menn voru sem fyrr treg.
ir til að gera það upp við sjálfa
sig, hvað skyldi til ráða, og
gerðu það fremur upp við aðra.
Enda virðist hafa verið algeng-
ast á vinnustöðum, að annað-
hvort mættu flestir eða fæstir.
Helmingur mætir og hinn helm-
ingurinn ekki var öllu sjald-
gæfara, enda er jafnan átaka-
minnst að fylgja fjöldanum og
vera ekki með neitt privat og
persónulegt ákvarðanabrölt.
Það var til dæmis hugljúft að
heyra, hve fáir þorðu að skrópa
-i ráðuneytunum. Ekki hefur
þeim litist á að hitta herra sina
eftir svoleiðis syndir — nema
kannski stjórnin sé búin að út-
rýma öllu úr ráðuneytunum,
nema dyggðum skrýddum og
löghlýðnum fylgismönnum og
fylgjukonum.
Þvi auðvitað fór samviskan
soldið eftir stjórnmálaskoöun
fyrsta og annan mars. Ónefnd-
um opinberum framsSknar-
mönnum leist að minnsta kosti
ekkert á þessa vitleysu, og allt
verður þetta nú að hafa sinn
gang, það eru að koma kosn-
ingar.
Hér skal enginn dómur á það
lagður, hvort tveggja daga
verkfall var eina rétta svarið
við ólögum rikisstjórnarinnar.
En um það er vart hægt að
deila, að launþegum var fyrir
bestu, eftir að forystan hafði
mælst til verkfallsins, að láta
stéttvisi ráða og sýna hvers
samtökin eru megnug. Forystan
hefði hins vegar átt að láta
skynsemina ráða, en ekki ein-
hverja sigurvimu eftir vel-
heppnað verkfall i haust, og
hefði ekki átt aö reyna að gera
það sem ekki er hægt.
Stjórnvöld ættu lfka aö geta
lært ýmislegt af fyrsta og öðrum
mars. Það er svo, þótt aðgerö-
irnar hafi kannski ekki heppn-
ast nema til hálfs, að meiri
þungi er i launamönnum en áð-
ur (samanber Guðmund J. i
sjónvarpinu) og varla hægt að
komast hjá þvi lengur aö fara að
fara i vasa þeirra sem hafa eitt-
hvað i vösunum. Það er ósenni-
legtað þessi þungi i launamönn-
um minnkaði nokkuð þótt aörir
kæmust i stjórn. I þeim efnum
er þó best að vera aldrei of viss.