Vísir - 27.04.1978, Blaðsíða 11

n
VISIR Fimmtudagur 27. april 1978
Sfepfian Fairbairn sem hanna nýju seðlana
,,Lögðum til
grundvallar
gömul íslensk
menningar-
verömœti"
lenskum heimildum. baö sem er
óvenjulegt við þessar tillögur
okkar, sem Seðlabankinn valdi til
nánari útfærslu, er að heildar-
hugmyrrdin nær bæði yfir fram-
og bakhlið seðlanna. Þetta er
mjög sjaldgæft og höfum við ekki
séð þetta á erlendum seðlum utan
svissneskra”, sagði Kristin Þor-
kelsdóttir.
Seðlastærðirnar sem nú eru til
umræðu eru 10, 50, 100 og 500
króna. Myndefnin eru jafnmörg'
eða fjögur.
Arngrimur Jónsson lærði (1568-
1648) prýðir einn seðilinn. Á bak-
hlið verður mvnd sem lýsir is-
lenskum þjóðháttum en bók hans
Crymogaea lýsir m.a. rækilega
siðum og háttum Islendinga.
Þá er Guðbrandur Þorláksson
(1541-1627) á einum seðli þar sem
prentafrek Guðbrandar er lagt til
grundvallar. Á framhliðinni eru
mynstur á borða frá forsiðu Guð-
brandsbibliu. Á bakhlið er letur
og mynd af prenturum þess tima
að störfum svo og bókahnútur úr
bibliunni sem Guðbrandur teikn-
aði sjálfur.
Arni Magnússon (1663-1730) er
á öðrum seðli og á baki er handrit
og handritaskrifari.
Loks er það Jón Sigurðsson og á
bakhlið situr hann við skriftir þar
sem allir hlutir er sjást eru úr
hans búi.
Þannig er lifsstarf viðkomandi
tengt myndefni hvers seðils.
Mikil breyting
Útlit þessara nýju seðla er
samkvæmt tillögunum talsvert
frábrugðið þeim seðlum sem hér
hafa verið i umferð. Sumir hafa
rætt um að nýju seðlarnir minni
mjög á erlenda peningaseðla,
ekki sist vestur-þýsk mörk.
Kristin og Stephen voru spurð um
þetta atriði:
Þau tóku skýrt fram að hér
væri ekki verið að stæla á nokk-
urn hátt'seðla annarra þjóða. Það
sem menn rækju kannski helst
augun i væri spássian á nýju seðl-
unum. Á þessa spássiu kæmi hins
vegar vatnsmerkið, en annars
þyrfti að skilja eftir auðan blett
fyrir það annars staðar á seðlin-
um og spillti það heildarmynd-
inni. Spássia sem þessi væri mjög
farin að ryðja sér til rúms við
hönnun nýrra seðla og sýndu þau
blaðamanni seðla frá mörgum
löndum þvi til sönnunar, þar á
meðal frá Sviþjóð, Danmörku og
í’innlandi.
,,Við erum að reyna að segja á-
kveðna sögu á seðlunum, islenska
sögu og þetta eru rammislenskir
seðlar. Ef fólki finnst að þeir
minni á erlenda seðla er það ein-
göngu vegna þess að þessir eru
öðruvisi en þeir sem við eigum að
venjast. En ef gjörbreyta á verð-
gildi peninganna hlýtur það að
vera mjög eðlilegt að ekki verða
aðeins nýjar tölur heldur einnig
nýir seðlar og mynt á bak við þær
tölur" sögðu þau Kristin Þorkels-
dóttir og Stephen Fairbairn.
Þá kom það fram hjá þeim að
ef breytingin á að taka gildi 1980
þarf að halda vel á spöðunum svo
seðlarnir verði tilbúnir i tima
enda um mjög viðamikið og tima-
frekt verk að ræða. Það væri
ánægjulegt aö finna hvað Seðla-
bankinn legði mikla áherslu á að
vanda til hönnunar seðlanna og
kapp væri lagt á að gera þá sem
best úr garði.
—SG.

marga aðila i landinu, m.a. öll
sveitafélögin. Þess vegna verður
að gefast kostur á að fá álit þess-
ara aðila á málinu-Þvi er tæpast
að vænta þess, að Alþingi afgreiði
málið endanlega nú heldur óski
umsagnar allra viðkomandi aðila
i sumarogtaki málið siðan til af-
greiðslu á haustþinginu.
Þetta er þeim mun sjálfsagðara
vegna þess að það tefur ekki
undirbúning málsins, sem er
mjög umfangsmikill og flftkinn.
Allt öðru máli gegnir um sjálft
skattafrumvarpið. Á siðasta þingi
var lagt fram frv. um sama efni.
Mikil umræða varð i öllu þjóðfé-
laginu um það frv. og ótal um-
sagnir bárust til fjarhags- og við-
skiptanefnda þingsins. Úr þess-
um umsögnum og umræðum hef-
ur verið unnið og tekið tillit til
þeirra sem fært þótti. Þess vegna
er þetta mál eitt það, sem best er
undirbúið af stórmálum, san til
kasta Alþingis hafa komið á þessu
kjörtimabili og sjálfsagt þó mið-
að væri við fleiri kjörtimabil. Að
þessu leyti er gagnrýni stjórnar-
andstöðunnar út i bláinn.
einstaklingur 1500 þúsund. Æski-
legt hefði verið að hafa þessi
mörk enn hærri, t.d. 4 millj. kr.
fyrir hjón og ennþá hærri fyrir
hjón með börn. Sú stefna að gera
fólki kleyft að leggja verulega á
sig i tekjuöflun þegar á þarf að
halda, t.d. þegar koma þarf upp
húsnæði og heimili, án
skattáþjánar, er heilbrigð. Eðli-
legra er að skattlegggja eyðslu
fólks og þá sérstaklega ýmis kon-
ar lúxus. Á það er þó að lita, að
skvnúverandi „kerfi” eru óbeinir
skattar, söluskattur, tollar og
vörugjald innifaidir i visitölunni
og hækki þeir hækkar kaupgjald
allra i landinu. Svo er ekki um
tekjuskatt. Þá verður einnig að
minna á að tollar fara sifellt
lækkandiog þvi skipta þeir minna
máli i tekjuöflun íýrir sameigin-
legan sjóð landsmanna, rikissjóð.
Af þessum ástæðum var óraun-
hæft að ganga iengra nú i að létta
af tekjuskatti. Tryggja verður
hallalausan rikisrekstur miðað
viö lækkandi tolla og haga skatt-
lagningunni þannig að hún auki
ekki verðbólgu, sem hækkun
óbeinna skatta myndi gera við
núverandi aðstæður.
að halda verðbólgunni i skefjum.
Það er þvi sjálfsagt að lögfesta
þessi frumvörp, eins og þau eru i
höfuðdráttum, sem fyrst. Skatta-
frumvarpið á yfirstandandi þingi
og staðgreiðslufrumvarpið ef til
vill i haust.
En hvað þarf að gera i fram-
haldi af þessu i skattamálum?
Augljóst er að afnema þarf þá
reglu að taka tillit til sumra
tekjuöflunarleiða ríkissjóðs i út-
reikningi kaupgjaldsvisitölu en
ekki annarra. Óbeinir skattar
eiga ekki að vera innifaldir i visi-
tölu fremur en t.d. tekjuskattur
eða skattar á áfengi og tóbaki.
Miklum hluta tekna rikissjóðs er
varið til félagslegra þarfa á ýms-
um sviðum þjóðlifsins. Það er i
hæsta máta óeðlilegt að gerður sé
greinarmunur á þvi hvernig þess-
ara tekna er aflað. Þetta er óheil-
brigt og þarf að afnema. Auðvitað
þarf þá einnig að afnema þá reglu
aðdraga niðurgreiðslur frá i visi-
töluútreikningi, enda eru niður-
greiðslur eins konar neikvæður
neysluskattur, ef svo mætti að
orði komast.
Þegar áhrif beinna skatta koma
ekki lengur fram i hækkun visi-
Lárus Jónsson al-
þingismaöur segir aö
þaö sé til marks um aö
rétt sé stefnt meö
skattafrumvörpunum/
hversu gagnrýni
stjórnarandstöðunnar
sé léttvæg aö þvi er
varðar höfuðatriði.
FNA f SKATTAMÁLUM
meðþessum frv. erhversu gagn-
rýni stjórnarandstöðuflokkanna
á Alþingi er léttvæg að þvi er
varðar höfuðatriði. Hið eina sem
bitastætt er i gagnrýni þeirra er
að þessi frv. séu siðbúin. Þetta er
einkum réttmættað þviervarðar
frumvarpið um staðgreiðslu
skatta. Þetta mál varðar mjög
Skattleggja á eyðslu en
síður tekjuöflun
Svonefnd skattleysismörk eru
hækkuð nokkuð frá núgildandi
lögum með skattafrumvarpinu.
Hjón hafa nú tekjuskattsfr jálsar 3
millj. kr. á yfirstandandi ári og
Hvað þarf að gera meira
i skattamálum?
Þessi frumvörp bæði eru ekki
einvörðungu réttlátari en núgild-
andi skattalög gagnvart einstak-
lingum, hjónum og atvinnuveg-
um, heldur er staðgreiðslukerfið
geysilega mikilvægt tæki til þess
tölu og kaupgjalds á að draga
ennþá meira úr tekjusköttum til
rikissjóðs en nú er gert með fvrr-
greindu frumvarpi um tekjuskatt
og eignaskatt. Lágar tekjur og
miðlungstekjur, t;d. 4 millj.,
þyrftu að vera skatt'frjálsar. Það
eykur frjálsræði fólks til tekjuöfl-
unar og stuðlar að verðmæta-
sköpun fvrir þjóðfélagið. Að þvi
marki sem nauðsynlegt er verður
i kjölfar þess fremur að skatt-
leggja eyðslu til þess að rikissjóð-
ur verði rekinn halialaust. Fé-
lagslegt misrétti sem af þvi kynni
að stafa er auðvelt að leiðrétta
með brevtingum á almanna-
trvggingalöggjöfinni.