Vísir - 21.07.1978, Blaðsíða 11

VISIR Föstudagur 21. júli 1978
11
ir viðrœður við
ýðubandalagið
ieðan útflutn
ingsbannið
stendur
Könnunarviðræöurnar
ekki hugsaðar sem liöur i
stjórnarmyndunartilraunum,
heldur sem biöleikur i stjórn-
málatafli.
þessa afstöðu áöur en hann
skrifaði bréf sin. Könnunarvið-
ræður þessar voru þvi tilgangs-
lausar og hefði verið heiðar-
legra af stjórnmálaleiðtogunum
að tilkynna forseta strax eftir
kosningar, að Alþýðubandalag
komu ekki fram neinu tali. En á
siðasta kjörtimabili breyttist
blaðamennskan nokkuð i landinu,
og fram á sjónarsviðið kom ungur
maður, Vilmundur Gylfason, sem
þrátt fyrir það, að hann vildi ekki
segja sig úr lögum við Vestur-
land, hafði ýmislegt að athuga við
islenzk stjórnmál, eins og þau
höfðu þróast og einstök málefni,
sem bar á góma. Málflutningur
þessa unga manns, bæði i blöðum
og i sjónvarpi, einnig á ótöluleg-
um fundum, einkenndist af hrein-
skilni og miklum vilja til endur-
bóta án þess að hann legði til að
breyta stjórnskipuninni i grund-
vallaratriðum. Vilmundur var i
Alþýðuflokknum, og þótt ekki
horfði björgulega fyrir þeim
flokki, sem háfði skriðið milli
stafs og hurðar inn á Alþingi eftir
kosningarnar 1974, mátti með
nokkrum sanni segja að flokkur-
inn hresstist við tilkomu Vil-
mundar.
Ef enginn Vilmundur heföi
komið?
Eldri menn i Alþýðuflokknum
voru bæði hissa og kannski svo-
litið hræddir við þennan unga
mann. Þeir voru I flokki, sem var
að deyja og vildu fá að vera þar i
friði, og kannski merja nokkur
uppbótarsæti að venju. Unnið var
gegn Vilmundi i Alþýðuflokknum
af fullum krafti, en eftir stóran
sigur i prófkjöri til þingframboðs
var ljóst, að eldri mennirnir yrðu
ekki spurðir um pólitiskan frama
Vilmundar, og þeir sem höfðu
ráðið flokksklikunni i Reykjavik
gátu aðeins komið þvi til leiðar,
að helzti ármaður hennar, Björg-
vin Guðmundsson, komst að
þessu sinni i framboð til borgar-
stjórnar.
Þar sem ljóst var, að Vil-
mundur hafði hljómgrunn hjá
ungu fólki, sem annars hefði kosið
Alþýðubandalagið, lá alveg ljóst
fyrir, að fleiri komu til stuðnings
við framboð hans i Reykjavik
vegna þeirrar sérstöðu sem hann
haföi, en nokkru sinni hefðu litið
við þvi að kjósa Alþýðuflokkinn
eins og hann hafði verið. Jafn-
framt var sýnilegt að þingkosn-
ingunum loknum, að Eiöur
Guðnason hafði unnið stórfelldan
sigur á Vesturlandi á likum for-
sendum, Arni Gunnarsson hafði
breytt stöðunni i Norðurlands-
kjördæmi eystra og Kjartan Jó-
hannsson og Karl Steinar Guðna-
son höfðu breytt stöðunni i
Reykjaneskjördæmi.
Jafnvel i Norðurlandskjördæmi
vestra hafði Finnur Torfi unnið
stórlega á, þótt þar væri sjálfan
vildi alls ekki vera i stjórn með
Sjálfstæöismönnum. Þess
vegna væri aðeins hægt aö
mynda vinstri stjórn með
Alþýðubandalaginu og biðja siö-
an forsetann um leyfi til slikrar
stjórnarmyndunar.
Ölaf Jóhannesson fyrir að hitta,
og það i kjördæmi, sem var svo
hlýðið, að fylgið bilaði ekki einu
sinni við séra Bjarna i forseta-
kosningunum forðum. Menn geta
svo gert sér i hugarlund hvernig
þessar kosningar hefðu farið ef
enginn Vilmundur hefði verið bú-
inn að undirbúa jarðveginn fyrir
Alþýðuflokkinn. Yfirvofandi stór-
sigur Alþýöubandalagsins varð
ekki umtalsverður. Það hafði tek-
izt að bjarga i horn.
Stjórmálabaráttunni lýkur
ekki með kosningasigrum
En stjórnmálabaráttu lýkur
ekki með kosningasigrum. Eins
og fólk hefur séð i blöðum, þá ger-
ast nú tiðar myndir af mönnum i
viðræðum og á þingflokksfund-
um. Sumir hafa farið úr jökkun-
um, eins og Göring forðum, svo
allir megi sjá að þeir séu reiðu-
búnir til átaka. Ekki eru það nú
endilega átök við efnahagsvand-
ann, heldur stjórnarmyndunar-
gliman, sem kemur þingmönnum
til að fækka fötum. Og þá er mikið
um handabönd og bros, svo fólk
megi sjá, að allt fari þetta fram i
vinsemd.
Þrir flokkar fást nú við svo-
nefnda vinstristjórnarhugmýnd,
og skal ekki sagt hvernig þær viö-
ræður fara. Það vekur þó athygli,
að Ólafur Jóhannesson telur þær
ekki mikilsverðari en svo, að
hann nennir ekki að taka þátt i
þeim, heldur situr heima,
væntanlega i jakkanum, en lætur
þá Steingrim og Tómas um að
ganga snöggklædda i leikinn.
Einhver hvislaði þvi að undirrit-
uðum, að Ólafur vildi ekki þurfa
að eiga von á þvi að mæta Vil-
mundi handan samningaborðs-
ins.
Hinir vönu flokksmenn
telja Vilmund og Eið lítt
hæfa
Nú er það svo með hina eigin-
legu sigurvegara I Alþýöuflokkn-
um, að litið ber á þeim við þessar
stjórnarmyndunarviðræður allar.
Vilmundur, Eiður, Finnur Torfi
og Arni Gunnarsson, að
ógleymdum Gunnlaugi úr
Hafnarfirði, og þeim ágæta lækni
úr Borgarfirði, sem lenti eigin-
lega landflótta inni i Alþingi,
(hann ætlaði til Færeyja) eru allt
nýir menn i stjórnmálum. Fyrir
þeim hafa þeir Vilmundur og Eið-
ur alveg ótviræða forustu. Þeir
eru ekki kvaddir til viðræðna um
stjórnarmyndun, heldur hinir
Og hjól efnahagslífsins
eru að stöðvast
Abyrðarlausir menn hafa nú
leikið sér i tæpan mánuð og
standa i sömu sporum og i upp-
hafi. Flestir gera ráð fyrir þvi,
að það muni ekkert verða af
vinstristjórnar-viðræðum vegna
Neðanmóls
f'—.........'V"...... "'x
Indriði G.Þorsteinsson
skrifar:
í stað þess að hafa
Vilmund og Eið, sem
hirða lítt um hið hefð-
bundna tungutak stjórn-
málanna, hefur
, Benedikt kjörið sér við
i hlið tvo mestu flokks-
hestana i þingf lokknum.
1 'Y" -
,,vönu” flokksmenn, sem nutu
byrjar ungu mannanna.
Það er alveg auðséð á þvi
hvernig Alþýðuflokkurinn hagar
sér i viðræðunum, að flokksfor-
ystan telur þá Vilmund og Eiö litt
hæfa til samtala við hina æfðu
stjórnmálamenn hinna fiokk-
anna, og hinir gamalreyndu póli-
tisku spilamenn i Alþýðuflokkn-
um telja sjálfa sig hæfasta til að
fást við stjórnarmyndanir. Hinn
mikli fjöldi, sem kaus Alþýðu-
flokkinn i fyrsta sinn á þessu
sumri, af þvi þar voru ungir menn
með nýtt tungutak á ferð, mega
horfa upp á það dag eftir dag, að
aðrir menn ráða stefnunni. Og
þetta lyktar illa. Það er eins og
Alþýðuflokkurinn vilji fá að gera
nýja tilraun til að deyja — geti
eiginlega ómögulega verið öðru-
visi en i banalegu, og byggist
þetta auðvitað á þeim mannlega
veikleika, að þeir sem minnst
hafa lagt til sigursins hressast
jafnan að honum fengnum og
segja: Nú getum við.
Flokkshestarnir teknir
fram fyrir
Auövitað liggur i augum uppi,
þess aö Framsókn hafi tekið þá
afstöðu að ganga aðeins til
stjórnarsamstarfs, ef fullur ein-
hugur verði um slfkt. Innan
þingflokksins er andstaöa viö
vinstri stjórn.
Meðan þessar tilgangslitlu
viðræður eiga sér stað, eru hjól
efnahagslifsins að stöðvast eitt
af öðru. En þaö er ekki vegna
slæmrar stjórnar á efnahags-
málum, — ööru nær. Þvert á
móti voru viðnámsaðgerðir
rikisstjórnarinnar aö bera
árangur og þær hefðu verið
farnar að bera verulegan
árangur, ef ekki hefði komið til
útflutningsbanns Guðmundar J.
Guðmundssonar. Frystihúsin
eru að lokast, — verkafólk er
farið að fá uppsagnarbréf og
atvinnuleysi er i sjónmáli viða
um land.
Rétt að senda Guðmundi
afrit
Rikisstjórnin hefur verið beö-
in um að hjálpa frystihúsunum
stundarkorn um fyrirgreiðslu.
Slikri beiðni á að hafna.
Vandi frystihúsanna verður
best leystur meö þvi að
Guömundur J. Guðmundsson
hætti að leika útflutningsskrif-
stofu og geri fry stihúsunum
mögulegt aö selja afurðir sinar.
Þvi fyrr, sem Guðmundur átt-
ar sig á þessu þvi betra. Það
væri ekki óskynsamlegt að
senda honum afrit af hverju
uppsagnarbréfi, sem verður nú
að senda verkafólki vegna aö-
gerða hans.
Spilla mörkuðum okkar
erlendis
Hugsum okkur að Guðmundur
J. Guðmundsson ætti sér tvifara
i Brasiliu, sem hefði bannað þar
allan útflutning á kaffi. Hugsum
okkur jafnframt að slikt bann
hefði staðið i nokkrar vikur og
allsendis óvist væri um lok þess.
Halda menn aö þeir hjá
Kaaber eða Kaffibrennslu
Akureyrar vildu eiga undir slik-
um viðskiptum Ætli það yrði
ekki leitað eftir kaffi annars
staðar frá
A sama hátt er ijóst, að að-
gerðir Guðmundar
J Guðmundssonar eru stór-
hættulegar fiskmörkuðum okk-
ar Við eigum i sifellt harðnandi
samkeppni við t d. Norðmenn,
sem raunar styrkja stjórnmála-
starfsemi varaformanns Verka-
mannasambandsins og liklega
Alþýðusambandið lika. Ctflutn-
ingsbann á islenskum fiski er
gjöf af himnum ofan fyrir þessa
menn.
Hin ellefta stund er kom-
in
Það eru ekki margir dagar til
mánaðamóta. Lengur mega
stjórnarmyndunarviðræður
ekki standa. Fyrir þann tima
verður ný rikisstjórn að vera
sest að völdum.
Hin ellefta stund er komin hjá
Benedikt Gröndal. Hann getur
ekki ætlast til þess að fá öllu
lengri frest til þess að koma
saman stjórn.
Sumir hafa farið úr jökkunum eins og Göring forðum
svo allir megi sjá að þeir séu reiðubúnir til átaka.
að Benedikt Gröndal verður að
hafa forustu um þessar viðræður,
sem formaður Alþýðuflokksins,
enda fól forsetinn honum rétti-
lega tilraun til stjórnarmyndun-
ar. En i stað þess að hafa Vil-
mund með sér i þessum viðræð-
um og Eið Guðnason, sem báðir
urðu miklir sigurvegarar i kosn-
ingunum, og hafa það sér til
áeætis aö hirða litt um hið hefð-
bundnu tungumál stjórnmála-
manna, hefur Benedikt kjörið sér
við hlið tvo mestu flokkshestana i
þingflokknum, þá Kjartan og
Karl Steinar. Kannski stafar
þetta af þvi að forusta Alþýðu-
flokksins skilur ekki forsendu
kosningasigur flokksins, og hvern
beinan þátt Vilmundur átti i hon-
um um allt land. Við erum ekki
nema að hluta þjóðfélag gamalla
stjórnmálamanna, sem eiga til að
fara úr jakkanum i sýnisskyni.
Við erum þjóð ungs fólks, sem tók
ekki það ráð að kjósa Alþýðu-
bandalagið i þingkosningunum,
heldur Alþýðuflokkinn. Og það er
ekki nema eðlileg krafa að Al-
þýðuflokkurinn hætti að geyma
Vilmund i frysti. Hann er að lik-
indum mesti ..atkvæða" maður
landsins og hann á að fá að
spreyta sig i stjórnarviðræðum og
öllu, sem flokkurinn kemur ná-
lægt þessa dagana. Og Alþýðu-
flokkurinn má vel vita það, að
ætli forustan aö geyma Vilmund
eins og heimasætu einhvers stað-
ar að fjallabaki — verður kosn-
ingasigur flokksins ekki endur-
tekinn i bráð.
IGÞ
Vilmundur — Eiður
Það er alveg auðséð á því hvernig Alþýðuf lokkurinn hag-
ar sér í viðræðunum að f lokksforystan telur þá Vilmund
og Eið lítt hæfa til samtala við hina æfðu stjórnmála-
menn.