Morgunblaðið - 01.04.2001, Page 26

Morgunblaðið - 01.04.2001, Page 26
26 SUNNUDAGUR 1. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ og reynt að hafa áhrif á aðila. Ég get staðfest það. Það hefur þó dregið úr þessu á seinustu árum og þetta nýja umhverfi sem við erum komin inn í skiptir miklu máli í því sambandi. Al- þjóðaflugmálastofnunin leggur ríka áherslu á sjálfstæði þeirra stofnana sem fara með flugöryggismál í aðild arlöndunum,“ segir Þorgeir. Alltaf verið að endurbæta kerfin Sú mikla umræða og gagnrýni sem höfð hefur verið í frammi að undanförnu hefur m.a. beint sjónum að því hvers konar hlutverki Flug málastjórn raunverulega gegnir í flugöryggismálum. „Hlutverkið er að sjá til þess að allir þeir sem standa í flugrekstri haldi uppi öryggiskerfi í samræmi við lög og reglugerðir og að þetta kerfi sé virkt. Það er alltaf verið að endurskoða og endurbæta öryggis- kerfin. Á undanförnum áratug hafa verið búin til ný og betri öryggiskerfi sem felast ekki hvað síst í nýjum reglugerðum frá Flugöryggissam- tökum Evrópu, sem kallast JAR (Joint Aviation Requirements). Þær skapa í raun og veru alveg nýtt rekstrarumhverfi fyrir allan íslensk- an flugrekstur sem og flugrekstur annars staðar í Evrópu. Við erum í flokki þeirra sem fremst ganga í því að innleiða þessar nýju reglugerðir og höfum verið það frá upphafi. Við höfum innleitt allar þessar reglu- gerðir samkvæmt þeirri tímaáætlun sem Flugöryggisstofnun Evrópu hefur sett sér en svo hefur ekki verið í öllum ríkjum. Sum lönd í Mið- og Suður-Evrópu hafa dregist illa aftur úr og hafa til að mynda ekki innleitt JAR-OPS 1-flugrekstrarreglugerð- ina fyrir neinn af sínum flugrekend- um. Við skipum okkur í flokk með Norðurlöndunum í þessum málum eins og öðrum flugmálum, enda eru Norðurlöndin þekkt fyrir að vera fremst í flokki. Flugöryggi er hvergi meira í heiminum en á Norðurlönd- unum,“ segir Þorgeir. – Gildistöku þessara JAR-OPS 1- reglna hefur tvívegis verið frestað hér gagnvart minni flugrekendum. Rannsóknarnefnd flugslysa telur að gildistaka þeirra myndi taka á flestum þeim atriðum, sem fram komu við rannsókn flugslyssins í Skerjafirði að hefði verið áfátt. Mörgum þykir furðu sæta að gild- istöku þessara reglna skuli hafa ver- ið frestað. Hefur Flugmálastjórn þrýst á um að reglurnar öðlist gildi hér? „Við höfum þrýst á um að við gæt- um staðið við allar tímasetningar Flugöryggissamtaka Evrópu um gildistöku þessarar reglugerðar en það voru Flugöryggissamtökin sjálf sem sáu sér ekki fært að láta þessa reglugerð taka gildi fyrir smærri flugrekendur í Evrópu. Við erum því á þessu sviði eins og öðrum algerlega í takt við ákvarðanir Flugöryggis- samtakanna,“ segir hann. Þorgeir bendir einnig á að ákveðn- ir kaflar þessarar reglugerðar (svo nefndir J- og Q-kaflar) um flugtíma og vakttíma flugmanna og reglur um útreikning massa og jafnvægis flug- véla hafi verið innleiddir hér á landi 1998 gagnvart öllum flugrekendum, smáum sem stórum. „Vakt- og flug tímareglurnar eru hvergi í gildi í þessari mynd nema hér á landi og í Lúxemborg,“ segir hann. – Eitt er að setja reglur og annað að framfylgja þeim. Fram hefur komið að flugmaður vélarinnar sem fórst í Skerjafirði hafi verið á flug- vakt í meira en 13 klst. samfleytt en skv. gildandi reglum er hámarks- flugvakt 10 klst. við þessar aðstæð- ur. „Það er alveg rétt. Reglugerðirnar eru auðvitað gagnslausar nema þeim sé fylgt eftir á grundvelli gæða- stjórnunar í flugrekstri og að það sé virkt. Þegar gerðar eru úttektir á flugrekstri er þetta eitt af þeim at- riðum sem farið er yfir, því allir hlut- ir þurfa skráningar við í fluginu. Þessar nýju reglur gera mjög stíf- ar kröfur um það. Mikilvægur hluti þessa nýja reglugerðarumhverfis Flugöryggissamtakanna er að allir hutir verða formlegri og það er gerð mjög rík krafa um skráningu á öllum hlutum, sem er auðvitað grundvöllur þess að hægt sé að endurskoða eða taka út rekstur flugrekenda. Það má líka benda á í þessu sam- bandi að ef umrætt flugslys hefði átt sér stað 1997 þá hefði þessi flugmað- ur verið innan allra vinnutímamarka sem þá giltu. Þá voru 15 tíma vaktir heimilaðar. Þetta er ljóst dæmi um þá miklu breytingu sem hefur orðið.“ – Einhverjar ástæður hljóta þó að vera fyrir því að menn hafa hert þessar reglur? „Já, það er rétt, en sú sérkenni- lega staða er þó uppi að hugsanlega þurfum við aftur að gera þær sveigj- anlegri. Evrópusambandið mót- mælti þessum kafla um vinnutíma á sínum tíma en ESB þarf að gefa út þessar reglur fyrir Evrópusam- bandslöndin. Það hefur verið karpað í Brussel um þennan kafla í þrjú ár og nú eru komnar fram nýjar reglur sem mér er sagt að séu sveigjanlegri og gefi flugrekendum og flugmönn- um rýmri möguleika en þær reglur sem við höfum tekið upp. Gildistaka þessara reglna í Evr- ópusambandinu gerir að verkum að við verðum að taka þær upp hér vegna aðildar okkar að Evrópska efnahagssvæðinu, og þá gætum við þurft að slaka á kröfum um vinnu- tíma flugmanna.“ – Nýjum reglum fylgja meiri kröf- ur um skráningu. Er eftirlit Flug- málastjórnar með flugrekendum kannski fyrst og síðast eins konar pappírseftirlit fremur en virkt lög- gæslueftirlit með tilheyrandi stikk- prufum og beinum afskiptum? „Það er alveg ljóst að við erum ekki með lögreglueftirlit. Það eru 11 manns sem sinna öllu því eftirliti sem fram fer á vegum Flugmálastjórnar. Fimm starfsmenn sjá til dæmis um mál sem varða lofthæfi allra ís- lenskra flugvéla. Við erum því ekki með flokk manna sem fara út og stunda eins konar lögreglueftirlit og það er raunar hvergi gert. Ef við ætl- uðum að taka slíkt upp þá værum við að búa til alveg nýtt öryggiskerfi. Mönnum finnst það kannski sér- kennilegt en við leggjum áherslu á að flugöryggi verður ekki tryggt nema allir séu samtaka og það sé ríkjandi traust. Skv. gildandi reglum er Flug- málastjórn með trúnaðarmenn hjá flugrekendum, sem eru starfsmenn félaganna, flugrekstrarstjóra og tæknistjóra, sem við verðum að geta treyst. Þær úttektir og skoðanir sem við gerum byggjast ekki eingöngu á pappírum, þótt pappírinn skipti gríð- arlegu máli og okkar starfsmenn verji miklum tíma í að fara yfir papp- íra félaganna. Því miður þurfum við líka að verja miklum tíma í að kenna sumum að ganga frá þessari papp- írsvinnu, sérstaklega litlu félögun- um, sem hafa þurft á verulegri hand- leiðslu Flugmálastjórnar að halda við þennan frágang. Þurfum meira fé – Skortir Flugmálastjórn fé til að vera í stakk búin að halda uppi eðli- legu og nauðsynlegu öryggiseftirliti með flugstarfsemi hér á landi? „Það er alveg ljóst að við þurfum meira fé. Þessi málaflokkur hefur verið efst á lista fjárlagabeiðna stofnunarinnar um árabil. Ég vænti þess að ríkisvaldið muni veita meiri fjármunum til þessa málaflokks. Við höfum sem betur fer talsverðar tekjur af skráningu flugvéla og eft- irlitsgjöldum, en þær standa ekki undir öllum þessum þáttum, eins og okkar gjaldskrám er háttað. Ekki er hægt að ætlast til þess að þessi starfsemi beri sig af eigin tekjum, nema menn séu reiðubúnir að hækka gjöldin verulega,“ segir Þorgeir. – Rannsóknarnefnd flugslysa leggur m.a. til í skýrslu sinni að kom- ið verði á gæðakerfi fyrir starfsemi flugöryggissviðs stofnunarinnar. Nú hefur komið fram að Pétur Maack, framkvæmdastjóri flugöryggissviðs Flugmálastjórnar, átti frá upphafi ráðningar í það starf 1997 að sinna uppbyggingu gæðakerfa hjá flugör- yggissviðinu. Hefur ekkert verið gert í þessa veru? „Jú, það hefur verið mikið unnið að þessu. Pétur, sem er sérfræðing- ur í gæðastjórn, var raunar byrjaður á þessu verki áður en hann var feng- inn hingað til að vera framkvæmda- stjóri flugöryggissviðs. Sá maður sem hefur lengst af gegnt þessu starfi, Grétar H. Óskarsson, er núna á okkar vegum í Montreal í Kanada hjá Alþjóðaflugmálastofnuninni og situr þar sem fulltrúi okkar í tækni- nefnd. Það varð að ráði að fá Pétur til að taka við framkvæmdastjórninni, svo hann hefði sem besta aðstöðu við að koma á þessu gæðakerfi. Við er- um með verkfræðing að störfum, sem hefur það að aðalviðfangsefni að vinna að uppbyggingu þessa gæða- kerfis og það hefur þegar náðst mik- ill árangur. Það var talið hentugt að byrja á því að einbeita sér að skír- teinamálum en það er verið að út- víkka þetta.“ – Af lestri skýrslu RNF verður vart dregin önnur ályktun en að Flugmálastjórn hafi ekki náð sem skyldi tökum á eftirliti með því að flugrekendur fari að settum reglum. RNF beinir m.a. til flugmálastjórnar að endurskoða verklagsreglur flug- öryggissviðs um skráningu notaðra loftfara til atvinnuflugs og að áætlun verði gerð um formlegar úttektir á flugrekendum o.fl. Er þetta réttmæt gagnrýni að þínu mati? „Ég tel að þessi mynd sem þarna er máluð gefi ekki rétta mynd af þeirri starfsemi sem hér er í gangi. Umræða í fjölmiðlum um skráningu þessarar flugvélar hefur hins vegar farið svo út um víðan völl að með ólíkindum er. Það gilda mjög skýrar og fastmótaðar verklagsreglur um það hvernig flugvélar fá ný skrán- ingar- og lofthæfiskírteini á Íslandi. Við höfum sagt allt frá upphafi þess- arar umræðu að það voru öll nauð- synleg gögn lögð fram til þess að skrá þessa vél. Hluti þeirra gagna kom frá Bandaríkjunum, þar sem vélin var keypt. Í þau rúmu 50 ár, sem fluttar hafa verið hingað flug- vélar frá Bandaríkjunum, höfum við ekki þurft að vefengja gögn sem fylgja þessum vélum og eru frá við- urkenndum aðilum í bandaríska flugumhverfinu, sem er undir eftir- liti bandarísku flugmálastjórnarinn- ar. Við munum auðvitað fara yfir þessi atriði og hugsanlega breyta okkar verklagsreglum og gera ítar- legri kröfur en verið hefur. En menn verða að hafa í huga að það var ekki um að ræða neina bilun í þessari flugvél samkvæmt niðurstöðum rannsóknarnefndarinnar. Það hafði ekkert komið fram þann tíma sem henni var flogið hér á landi sem benti til þess að það væri neitt athugavert við ástand og flughæfni þessarar flugvélar,“ segir Þorgeir. Farmflutningar í fortíð hafa ekkert með lofthæfi að gera – Aðstandendur fórnarlamba flug- slyssins hafa dregið fram í dagsljósið að flugvélin sem fórst í Skerjafirði átti sér vafasama fortíð í Bandaríkj- unum. Gaf hún ekkert tilefni til sér- stakrar varúðar í skráningarferlinu? „Eftirlitsmenn Flugmálastjórnar reiða sig ekki eingöngu á þau gögn, sem lögð eru fram við skráningu. Til dæmis fletta okkar eftirlitsmenn gjarnan upp í ýmsum gagnagrunn- um um þessar vélar sem þeir hafa aðgang að. Þar má sérstaklega nefna gagnabanka bandarísku Flugmála- stjórnarinnar, sem hægt er að fara inn á á Vefnum. Þar fyrir utan höfum við mjög góðan aðgang að okkar koll- egum, t.a.m. í Bandaríkjunum, varð- andi upplýsingar. Hvað fortíð vélarinnar varðar, hef- ur það ekkert með lofthæfi flugvélar að gera hvaða farm hún kann að hafa flutt eða hvaða einstaklinga hún kann að hafa flutt í fortíðinni. Það er líka rétt að benda á að flug- vélar sem eru t.d. orðnar 20–30 ára gamlar geta engu að síður verið í fullkomnu ástandi,“ segir Þorgeir. – Voru það eðlileg vinnubrögð við rannsókn á flaki flugvélarinnar að láta hreyfilinn frá sér fjórum dögum eftir flugslysið? „Við hjá Flugmálastjórn drögum ekki í efa að sú niðurstaða rannsókn- arnefndar flugslysa sé rétt að það hafi ekkert verið að þessum hreyfli. Hins vegar má segja að það hefði verið varúðarráðstöfun að láta hann ekki frá sér fyrr en öllum rannsókn- um var lokið. Við höfum hins vegar ekkert með rannsóknina sjálfa að gera. Það voru engar ákvarðanir varðandi þessa rannsókn teknar af Flugmálastjórn en við afhentum auðvitað nauðsynleg gögn vegna hennar.“ Tillögur RNF voru framkvæmdar Fyrir tveimur árum gaf rannsókn- arnefndin út skýrslu um flugslys sem varð á Bakkaflugvelli í septem- ber 1998, þar sem fram komu nokkur atriði sem bentu til svipaðra hnökra í flugrekstrinum og komu fram í þess- ari rannsókn, eins og segir í skýrslu RNF um slysið í Skerjafirði. Í skýrslunni um slysið 1998 gerði nefndin tillögur um úrbætur í örygg- ismálum en segir í skýrslu sinni um flugslysið í Skerjafirði að markmið þeirra tillagna hafi ekki skilað sér með þeim hætti sem til var ætlast. Þorgeir var spurður hvers vegna ekki var brugðist við þessu með þeim hætti sem rannsóknarnefndin mælt- ist til. Hann segir að brugðist hafi verið við skýrum tillögum RNF um úrbætur í öryggismálum vegna þessa slyss. Þar hafi verið lagt til að viðkomandi flugrekstri yrði veitt nægilegt aðhald, sem dugi til þess að fylgt sé gildandi reglum og settar verði skýrar reglur um veitingu heimilda til þess að nota afkastalitlar flugvélar í atvinnuflugrekstri. Fjöldi úttekta hafi verið gerður á flugrek- andanum og bent á að með tilkomu JAR OPS 1-reglnanna yrði tekið á þessum þætti. Þetta hafi allt verið framkvæmt eins og fram komi með skýrum hætti í ársskýrslu rannsókn- arnefndar flugslysa. „Reyndar er það svo, að Flug- málastjórn hefur oft verið sökuð um að fara offari í að koma reglum JAA á hér á landi,“ bætir hann við. Hert eftirlit á þjóðhátíð Á þjóðhátíðinni í fyrra voru sjö viðbótarstarfsmenn á vegum Flug- málastjórnar í Vestmannaeyjum og var meginhlutverk þeirra að stjórna umferð fólks á flughlaði og í flugstöð og líta eftir því að flugmenn án rétt- inda til flutningaflugs væru ekki að fljúga með fólk gegn gjaldi, að sögn Þorgeirs. Aðspurður af hverju þessir menn hafi ekki fylgst með störfum flugrek- endanna á meðan þessir flutningar stóðu yfir, segir Þorgeir að Flug- málastjórn hafi yfirleitt getað treyst því að flugrekendur fari eftir fagleg- um reglum. „Við höfum ekki haft ástæðu til að vantreysta flugrekendum í venju- bundnu flugi. Það þýðir þó ekki að við gerum ekki skoðanir og úttektir þegar ástæða þykir til. En í ljósi þess sem fram hefur komið um ástandið í Eyjum á síðustu þjóðhátíð, munum við herða þetta eftirlit, þ.á m. með flugrekendum til að tryggja að slíkt ástand komi ekki upp aftur,“ segir hann. – Fram kemur í rannsókn rann- sóknarnefndar flugslysa að farþega- listi var ekki gerður fyrir flugtak umræddrar flugvélar frá Vest- mannaeyjum samkvæmt ákvæðum loftferðalaga. Flugrekandinn lagði fram skrá með skírnarnöfnum 300 farþega, sem fluttir voru frá Eyjum þennan umrædda dag. Föðurnafna var þar getið í 37 tilvikum, en engar frekari upplýsingar voru til um far- þegana, ekki var getið hvenær hver farþegi fór frá Vestmannaeyjum, með hvaða flugvél eða hvert. Er ástæða til að ætla að reglur séu þver- brotnar með þessum hætti í fleiri til- vikum þegar svona miklir fólksflutn- ingar eiga sér stað? „Ég held að enginn vafi leiki á því að þarna hafi verið um sérstakt ástand að ræða. Þegar við gerðum skoðun strax í kjölfar slyssins kom í ljós að t.d. farþegalistar fyrir al- mennt reglubundið flug þessa flug- félags voru í góðu lagi. Þetta end- urspeglaði ekki almennan rekstur félagsins,“ segir Þorgeir. – Lögreglan hefur til rannsóknar, að kröfu Flugmálastjórnar, annað atvik þar sem því hefur verið haldið fram að að morgni þessa sama dags, 7. ágúst, hafi flugvél frá sama flug- rekanda verið flogið með tveimur farþegum fleiri en sæti voru fyrir í vélinni. „Ég lýsi furðu minni á því að okk- ur var ekki sagt frá þessu fyrr en raun er á, og að það hafi komið fyrst í ljós nú, sjö mánuðum síðar, að þetta kunni að hafa gerst. Við gerðum strax ráðstafanir til að afla upplýs- inga og gagna um þetta atvik og fór- um fram á lögreglurannsókn á því, sem enn er ekki lokið.“ Tilgangurinn ekki að hvítþvo stofnunina Þorgeir segir um þá hörðu gagn- rýni sem fram hefur komið á eftirlit flugmálayfirvalda að tilgangurinn með greinargerð og andsvörum Flugmálastjórnar sé ekki sá að hvítþvo stofnunina. „Hún ber sína ábyrgð og er alls ekki að skjóta sér undan henni. Við tökum undir þær tillögur sem gerðar eru um úrbætur í skýrslu rannsóknarnefndar flug- slysa. Við fögnum því að fá þann stuðning sem felst í tillögunum í þeim tilgangi að geta enn frekar eflt okkar starsfsemi á þessu sviði. Það má auk þess benda á að Flugörygg- issamtök Evrópu og Alþjóðaflug- málastofnunin gera hér reglulegar úttektir og fulltrúar þeirra hafa bent á að við þyrftum að fjölga eftirlits- mönnum, en það er ekkert einsdæmi hér á landi. Nákvæmlega sams kon- ar ábendingar og tilmæli hafa t.d. verið settar fram í úttektum sem gerðar hafa verið á finnsku flugmála- stjórninni,“ segir hann að lokum. Morgunblaðið/Ásdís Þorgeir Pálsson flugmálastjóri segir að stöðugt sé unnið að endurbótum á flug- öryggiskerfum og Flugmálastjórn haldi uppi margháttuðu eftirliti með flugi, m.a. með úttektum og skoðunum. „Flugmálastjórn getur að sjálfsögðu svipt flugrekanda flug- rekstrarleyfi ef hún hefur til þess gildar öryggisástæður, sem hún getur stutt rök- um. Hins vegar mundi slíkri ákvörðun að sjálfsögðu vera beint þegar í stað til dóm- stóla.“

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.