Morgunblaðið - 03.07.2001, Qupperneq 21

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. JÚLÍ 2001 21
VLADIMÍR Pútín Rússlands-
forseti sagði í gær að Rússar
væru reiðubúnir að minnka
kjarnorkuvopnabúr sitt enn
frekar svo að í því verði færri en
1.500 kjarnaoddar, en aðeins
svo fremi að góð og gagnkvæm
stjórn verði á vopnaeyðingar-
ferlinu og að ABM-gagneld-
flaugasáttmálinn frá 1972 haldi
gildi sínu. Eldflaugavarnir, við-
skipti með kjarnorkuvopna-
tækni og ástandið á Balkan-
skaga voru meginumræðuefnin
í þriggja daga Rússlandsheim-
sókn Chiracs.
Verkfalli
lokið
FLUGSAMGÖNGUR og
sjúkrahússþjónusta komst aft-
ur í samt lag á Grænlandi í gær
eftir að nærri vikulangt verkfall
hafði lamað þessa starfsemi.
Var endir bundinn á verkfallið
eftir að samkomulag náðist um
helgina milli samninganefndar
grænlenzku heimastjórnarinn-
ar og stærsta verkalýðsfélags-
ins, SIK. Verkfallið náði til um
400 opinberra starfsmanna, þ.á
m. slökkviliðsmanna á flugvöll-
um, hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða.
Geislahætta
frá Kúrsk
GEISLAVARNIR Noregs vör-
uðu við því í gær, að sá asi sem
nú er á rússneskum stjórnvöld-
um að fá kjarnorkukafbátnum
Kúrsk lyft af hafsbotni, yki
hættuna á geislamengun í haf-
inu. Kúrsk sökk í rússneskri
lögsögu í Barentshafi í ágúst í
fyrra og liggur á 108 m dýpi.
Allir sem um borð voru, 118
manns, dóu. Rússar hyggjast
hefjast handa við að lyfta Kúrsk
í þessum mánuði og ljúka verk-
inu fyrir miðjan september.
Vilja hand-
taka
hermann
HANDTÖKUSKIPUN var í
gær gefin út á hendur liðþjálfa í
bandaríska flughernum vegna
gruns um að hann hafi nauðgað
konu á bílastæði nærri krám,
sem mikið eru sóttar af liðs-
mönnum bandaríska setuliðsins
á Okinawa-eyju í Japan. Ekki
var ljóst hvort hinn grunaði yrði
framseldur japönskum yfirvöld-
um. Fyrir sex árum var skóla-
stúlku á Okinawa nauðgað af
hópi bandarískra hermanna, en
atburðir af þessu tagi hafa skap-
að mikla spennu í kring um veru
bandaríska herliðsins á eynni.
Kallar araba
„lýs“
REHAVAM Zeevi, leiðtogi
öfga-hægriflokks í Ísrael, sem
gegnir embætti ferðamálaráð-
herra í ríkisstjórn Ariels Shar-
ons, kallaði í gær Palestínu-
menn sem ynnu og byggju
ólöglega í Ísrael „lýs“ og
„krabbamein.“ Í viðtali við út-
varp ísraelska hersins sagði
Zeevi að um 180.000 arabar
byggju nú ólöglega í Ísrael.
Flokkur hans vill reka alla
araba, sem búa á ísraelsku yf-
irráðasvæði, úr landi.
STUTT
Vilja færri
kjarna-
vopn
DICK Cheney, varaforseti Banda-
ríkjanna, mætti aftur til vinnu í
gær, eftir að hjartagangráður var
græddur í hann á laugardag.
Cheney byrjaði daginn á fundi
með George W. Bush Bandaríkja-
forseta og kom svo fram í nokkrum
viðtölum til að svara spurningum
um orkumál. „Þetta er dæmigerður
vinnudagur,“ sagði talsmaður vara-
forsetans, Juleanna Glover Weiss.
Aðgerðin tók um eina klukku-
stund og þegar Cheney fór heim
síðdegis á laugardag kvað hann líð-
an sína vera „mjög góða.“ Gangráð-
urinn fylgist með hjartslættinum og
sendir frá sér vægan rafstraum ef
hann hægist um of. Sömuleiðis
grípur gangráðurinn inn í ef hjart-
slátturinn verður of hraður.
Cheney hefur fjórum sinnum
fengið hjartaáfall, fyrst árið 1978,
þegar hann var aðeins 37 ára, og
síðast í nóvember í fyrra. Ýmsir
hafa látið í ljósi áhyggjur af því að
maður sem gegnir svo mikilvægu
embætti sem varaforsetinn sé veill
fyrir hjarta en læknar hans lögðu
áherslu á að aðgerðin á laugardag
væri alls ekki til marks um að
heilsu hans færi hrakandi. Cheney
væri þvert á móti við góða heilsu og
væri fullfær um að sinna störfum
sínum.
Cheney mættur til
vinnu eftir aðgerð
Washington. AFP, AP.
SLOBODAN Milosevic, fyrrverandi
forseti Júgóslavíu, á að koma fyrir
stríðsglæpadómstólinn í Haag í dag
og verður þá ákærður formlega fyrir
glæpi gegn mannkyninu vegna blóðs-
úthellinganna í Kosovo.
Ummæli lögfræðinga Milosevic
bentu til þess í gær að hann hygðist
bjóða dómstólnum birginn og að
málsvörn hans yrði pólitísk fremur
en lagaleg.
Milosevic er sagður hafa hafnað
aðstoð lögfræðingsins Toma Fila,
sem hefur varið aðra meinta stríðs-
glæpamenn fyrir dómstólnum í
Haag. Tveir lögfræðingar hans,
Zdenko Tomanovic og Dragan Krgo-
vic, komu til Haag í gær til að ráð-
færa sig við hann um undirbúning
réttarhaldanna.
„Ólögleg og siðlaus
stofnun“
Milosevic hefur lýst stríðsglæpa-
dómstólnum í Haag sem handbendi
Atlantshafsbandalagsins og sagt að
dómstóllinn ætti frekar að ákæra
NATO vegna 78 daga sprengjuárása
sem urðu til þess að hersveitir hans
voru fluttar frá Kosovo í júní 1999.
„Ég hef alltaf litið á alþjóðlega stríðs-
glæpadómstólinn í Haag sem ólög-
lega og siðlausa stofnun, sem komið
var á fót í hefndarskyni
vegna óhlýðni fulltrúa
óhlýðinnar þjóðar,“
sagði hann í viðtali við
dagblaðið La Stampa í
febrúar. Hann bætti við
að dómstóllinn hefði
fyrst og fremst verið
stofnaður til höfuðs
Serbum og líkti honum
við fyrstu gyðingaof-
sóknir nasista. Hann
hefur einnig gagnrýnt
dómstólinn fyrir að
hafa ekki ákært leið-
toga Króata og Slóvena
fyrir þátt þeirra í upp-
lausn gömlu Júgóslav-
íu.
Leynisamningar
afhjúpaðir?
Breska blaðið The Sunday Tele-
graph hafði eftir einum lögfræðinga
Milosevic um helgina að hann hygðist
koma stjórnvöldum í Bretlandi og
fleiri vestrænum ríkjum í vandræði
með því að skýra frá „leynisamning-
um“ sem þau hefðu gert við hann eft-
ir að blóðsúthellingarnar á Balkan-
skaga hófust. Lögfræðingar hans
hygðust halda því fram að stjórnvöld
á Vesturlöndum hefðu samþykkt um-
deildustu aðgerðir
hans, meðal annars
hernaðaraðgerðir.
Heimildarmaðurinn
sagði að þrír fyrrver-
andi utanríkisráðherrar
í Bretlandi – Hurd lá-
varður, Carrington lá-
varður og Owen lávarð-
ur – væru á meðal
þeirra sem lögfræðing-
ar Milosevic segðu að
hefðu átt aðild að leyni-
legu samningunum.
Douglas Hurd láv-
arður varð seinna vara-
formaður stjórnar Nat-
West Markets og mun
hafa tryggt bankanum mjög arðbær-
an samning við júgóslavnesk stjórn-
völd á leynilegum morgunverðar-
fundi með Milosevic. Samkvæmt
samningnum undirbjó bankinn
einkavæðingu símafyrirtækis Serbíu
og aðstoðaði stjórnvöld í Belgrad við
að taka á skuldavanda Júgóslavíu.
Douglas Hurd lávarður, sem var
utanríkisráðherra frá 1989-95, kvaðst
ekki sjá neitt samband á milli þessa
samnings og stríðsglæpa Serba.
Hann hefði verið gerður þegar hlé
hefði verið á blóðsúthellingunum og
slakað hefði verið á refsiaðgerðum
gegn Júgóslavíu í von um að hægt
yrði að „koma vitinu fyrir Milosevic“.
Owen lávarður, sem var samninga-
maður Evrópusambandsins á árun-
um 1992-95, kvaðst ekki vita um
neina leynisamninga við Milosevic.
Talið að réttarhöldin
hefjist eftir ár
Milosevic á yfir höfði sér lífstíðar-
fangelsisdóm verði hann fundinn sek-
ur um stríðsglæpi. Hann fær mán-
aðarfrest til að svara ákærunum og
búist er við að hann neiti að lýsa sig
sekan eða saklausan.
Talið er að það taki um ár að und-
irbúa málflutninginn fyrir dómstóln-
um og að eiginlegu réttarhöldin
standi í að minnsta kosti ár til við-
bótar.
Hollenska utanríkisráðuneytið
sagði í gær að embættismenn Evr-
ópusambandsins væru að íhuga að af-
létta ferðabanni á fjölskyldu Mil-
osevic til að eiginkona hans, Mira
Markovic, gæti heimsótt hann og
dvalið í Haag þar til réttarhöldunum
lýkur. Evrópusambandið aflétti flest-
um refsiaðgerðum sínum gegn Júgó-
slavíu í febrúar, m.a. ferðabanni á
júgóslavneska stjórnmála- og emb-
ættismenn, en fjölskyldu Milosevic er
enn bannað að ferðast til ESB-ríkja.
Slobodan Milosevic í dag birt ákæra fyrir glæpi gegn mannkyni
Talinn ætla að bjóða
dómstólnum birginn
Haag. AFP, AP.
Slobodan Milosevic
DAVID Trimble, sem sagði af sér
embætti forsætisráðherra norður-
írsku heimastjórnarinnar um
helgina, sagði að skýrsla afvopnunar-
nefndar, sem birt var í gær, sýndi að
ákvörðun hans hafi verið rétt. Nefnd-
in staðfestir í skýrslunni að Írski lýð-
veldisherinn (IRA) hafi ekki hafið af-
vopnun, eins og hann skuldbatt sig til
með friðarsamkomulaginu frá 1998.
Samkvæmt friðarsamkomulaginu,
sem kennt er við föstudaginn langa,
áttu allir skæruliðahópar að hafa lát-
ið vopn sín af hendi í maí 2000, en
bresk og írsk stjórnvöld höfðu lengt
frestinn til júní á þessu ári. Trimble
kunngerði fyrir nokkru að hann
myndi segja af sér ef IRA hefði ekki
hafið afvopnun fyrir lok mánaðarins,
og tók afsögn hans gildi á sunnudag.
Afvopnunarnefnd undir forystu kan-
adíska herforingjans John de
Chastelain hefur haft umsjón með af-
vopnun vopnaðra hópa lýðveldis-
sinna og sambandssinna á N-Írlandi.
Í skýrslunni sem birt var í gær segir
að IRA og fleiri hópar hafi enn ekki
látið nein vopn af hendi. De Chaste-
lain sagði að fulltrúar IRA mættu
enn til funda með nefndinni, en að
enginn árangur hefði náðst í viðræð-
unum. Samtökin hefðu þó fullyrt á
fundi í síðustu viku að þau hygðust
standa við loforð sitt um að afvopn-
ast.
Óvissa um framhaldið
Mikil óvissa ríkir í n-írskum
stjórnmálum eftir afsögn Trimbles.
Vangaveltur eru uppi um að hinir
stjórnarflokkarnir þrír taki sig sam-
an um að bola Sinn Fein, stjórnmála-
armi IRA, úr stjórninni. Mótmæl-
endaflokkarnir tveir hafa löngum
verið hlynntir því, en SDLP-flokkur
hófsamra kaþólikka verið því mót-
fallinn. Varaformaður SDLP, Seam-
us Mallon, sagði þó í gær að það væri
ekki óhugsandi, ráðherrum Sinn
Fein til mikillar gremju.
Mallon missti embætti varaforsæt-
isráðherra með afsögn Trimbles, en
mun áfram sinna embættisskyldum
sínum, samkvæmt ákvörðun þingfor-
setans. Trimble tilnefndi flokksbróð-
ur sinn, Sir Reg Empey, til að taka
við skylduverkum sínum, en þingið
þarf að kjósa nýjan forsætisráðherra
og varaforsætisráðherra innan sex
vikna.
Reuters
David Trimble við minningarathöfn á sunnudag um n-írska hermenn
sem féllu í orrustunni við Somme í fyrri heimsstyrjöld.
Trimble réttlætir afsagnarákvörðun
IRA hefur ekki
hafið afvopnun
Belfast, London. AFP, AP.