Morgunblaðið - 16.08.2001, Blaðsíða 36

UMRÆÐAN
36 FIMMTUDAGUR 16. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ


 


 




 
 

  

      
   
 

 

      



 

 
 

 





  

!

 " 
#    " 


$%&' ( )(*+,& -
,.' )/ 01234(&(
*45 (6. 6 )/ 7(&25.(
+(6,.5 *45&
65./ 01234(&
65./ 7 ,6*.'&
6./(&(
8((. *.65&(&(
5&( .
)(*+,269:&,,
;65& 199 .
    "



     

"

























HAUSTIÐ 1994 byrjaði ég að
fara í hvalaskoðunarferðir frá
Keflavík og stundaði þær næstu 5
sumur og hef fylgst vel með þeim
til þessa.
Fyrst var aðsóknin æði dræm, en
hún hefir vaxið með ólíkindum.
Í þessar ferðir koma ferðamenn
frá öllum heimshornum og nokkuð
er um að Íslendingar komi, mest
með erlendum gestum sínum. Ekki
er mikið um að ferðamenn komi til
landsins gagngert til þess að fara í
hvalaskoðun, en þessar ferðir auka
fjölbreytnina og stuðla því óbeint
að fjölgun ferðamanna.
Oft hefi ég heyrt því haldið fram
að hvalaskoðun og hvalveiðar geti
ekki farið saman, að við verðum að
velja annað hvort og þá er gjarnan
vitnað til mikilla tekna af hvala-
skoðun, en lítið gert úr ábata af
hvalveiðum. Þessi umræða hefir
aukist, væntanlega í tengslum við
aðalfund alþjóðahvalveiðiráðsins,
sem lauk nýlega með sömu háðung
og áður. Þar ræður lið sem virðist
halda að hamborgarar og kjúkl-
ingabitar vaxi á trjánum og vill
helst hafa hvali fyrir einskonar
gæludýr.
Í Morgunblaðinu hinn 29. júlí er
grein um þessi mál, rætt er við Ás-
björn Björgvinsson, forstöðumann
Hvalamiðstöðvarinnar á Húsavík.
Ásbjörn segir að ferðamönnum í
hvalaskoðun hafi fjölgað úr 25.000
1999 í 44.000 árið 2000, það er vel
sé svo. Ennfremur er haft eftir Ás-
birni „að ætla megi að beinar
tekjur ferðaþjónustunnar af hvala-
skoðunarferðum hafi numið allt að
660 miljónum króna á liðnu ári, en
tekjurnar skiptast á milli fyrir-
tækja eins og flugfélaga, rútu-
fyrirtækja, bílaleiga, hótela,
gistiheimila, veitingahúsa, hvala-
skoðunarfyrirtækja og annarra
fyrirtækja, sem með einum eða öðr-
um hætti komi beint að þjónustu
við þessa ferðamenn“.
Loks er svo sagt að áætla megi
að heildarvelta vegna hvalaskoðun-
arferða nemi um 1,1 milljarði
króna, vonandi er að einhver hafi
haft tekjuafgang af hvalaskoðunar-
útgerðinni.
Í sömu grein er rætt við Jón
Gunnarsson, formann Sjávarnytja.
Eftir honum er haft að hvalveiðar
myndu geta gefið af sér tvo millj-
arða króna á ári og veita um 200
manns atvinnu. Ekki kemur fram
við hvað mikla veiði hann miðar.
Í sumar hafa farið fram viðamikl-
ar talningar á hvölum við Ísland,
niðurstöður þeirra eru ekki vænt-
anlegar fyrr en í árslok.
Árið 1999 var gerð sérstök úttekt
á ástandi langreyðar í N-Atlants-
hafi á vegum vísindanefndar
NAMMCO, niðurstaðan varð sú að
leyfa ætti veiðar á 200 langreyðum
næstu 10 árin. Hver fullorðin lang-
reyður vegur 50 til 100 tonn. Ætla
mætti að afurðir af 200 dýrum skil-
uðu um 4 miljörðum króna, að áliti
þeirra sem best til þekkja.
Nýjustu talningar á hrefnu munu
vera frá 1995. NAMMCO fjallaði
um hrefnustofninn 1997 og komst
að þeirri niðurstöðu, að samkvæmt
varfærnustu forsendum væru hæfi-
legar veiðar á
hrefnu við Ísland
250 dýr á ári næstu
árin. Hvert dýr veg-
ur 8 til 10 tonn.
Verðmæti þeirra
hefi ég ekki kannað,
en kjötið af henni
mun vera verðmeira
en af langreyði.
Ekkert finn ég
um úttekt á sand-
reyðarstofninum við
Ísland, en á meðan
hvalveiðar voru
stundaðar hér eftir
stríð voru veidd um
40 dýr af þeirri teg-
und á ári og stofninn virtist þola
það vel. Fullorðin sandreyður veg-
ur 25 til 30 tonn, kjötið af henni
mun ekki síður verðmætt en af
langreyði.
Það er því alveg á hreinu að
hvalaskoðun kemst ekkert nálægt
hvalveiðum hvað varðar verðmæta-
sköpun, en hvort tveggja er vel
hægt að stunda án þess að hitt
skaðist af.
Hvalveiðar trufla
ekki hvalaskoðun
Hvalaskoðun er stunduð frá
Norðurlandi, aðallega Húsavík, og
byggist þar að mestu á hrefnu en
eitthvað er um höfrunga og stærri
hvali. Engin ástæða er til þess að
fara að veiða hrefnu eða aðra hvali
á því svæði, enda var það lítið eða
ekkert gert, meðan hvalir voru
veiddir hér við land á árunum 1948
til 1985.
Í hvalaskoðun frá SV-horninu og
Faxaflóa eru höfrungar
uppistaðan í því sem
sést, nokkuð er um
hrefnu og sjáist stærri
hvalir er það helst hnúfu-
bakur, hann hefir ekki
verið veiddur hér við
land síðan 1960, að
minnsta kosti. Höfrungar
hafa aldrei verið veiddir
hér við land.
Hvalveiðar voru stund-
aðar djúpt út af SV-landi
og Faxaflóa, mikið
lengra frá landi en farið
er í hvalaskoðun og svo
yrði enn ef þær hæfust.
Hrefna var mest veidd
við norðanverðan Breiðafjörð og út
af Vestfjörðum. Frá Ólafsvík er
farið í hvalaskoðunarferðir og sóst
eftir að sjá stóra hvali, þær ferðir
eru lengri en yfirleitt hentar fólki
óvönu sjó.
Til öryggis mætti afmarka svæði
fyrir veiðar á hrefnu og tryggja þar
með að hvalaskoðunarmenn yrðu
örugglega ekki truflaðir.
Þess má svo minnast að Hval-
stöðin í Hvalfirði var með vinsælli
viðkomustöðum ferðamanna meðan
hún starfaði og yrði það vafalaust
aftur. Aðstöðuna mætti stórbæta,
þar mætti bjóða upp á grillað hval-
kjöt og að sjálfsögðu „hvalaham-
borgara“ á hóflegu verði.
Á að gefa hvölum
eftir sjávaraflann?
Við höfum flest heyrt um ofbeit á
afréttum, sífellt gera menn sér bet-
ur grein fyrir því að um hafið í
kringum landið gilda að mestu
Hvalveiðar hindra
ekki hvalaskoðun
Ólafur Björnsson
Fiskivernd
Fullvíst má telja, segir
Ólafur Björnsson, að
aukning hvala við landið
eigi drjúgan þátt í því að
stofnum nytjafiska
hrakar með hverju
árinu.