Morgunblaðið - 23.08.2001, Blaðsíða 18

NEYTENDUR
18 FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
LÍTIÐ heilbrigðiseftirlit er haft með
kjöti af villtum fugli svo sem gæs,
rjúpu, önd og svartfugli sem veiddur
er hérlendis og seldur í verslunum;
ólíkt öðru kjöti. Villtir fuglar eru hins
vegar oft mengaðir af salmonellu og
kamfýlóbakter, að sögn Rögnvalds
Ingólfssonar, sviðsstjóra matvæla-
sviðs Heilbrigðiseftirlits Reykjavík-
ur og því er rík ástæða að hans mati
og Yfirdýralæknisembættisins til að
herða eftirlit með sölu á villibráð af
þessu tagi. Auk sýkingarhættu hafa
verið brögð að því að villibráð, eins og
gæsir og rjúpur sem keyptar eru,
hafi tvífrosið í verslunum.
Fuglarnir eru yfirleitt keyptir
beint af veiðimönnum, óverkaðir en
sumar verslanir kaupa þá hamfletta
og verkaða.
Heilbrigðiseftirlit á hverjum stað
hefur eftirlit með vörum sem seldar
eru í verslunum. Rögnvaldur Ingólfs-
son, sviðstjóri matvælasviðs hjá Heil-
brigðiseftirliti Reykjavíkur, segir eft-
irlit með villibráð í verslunum það
sama og með öðrum vörum. „Villi-
bráð eins og eggjum og fuglum er
hægt að dreifa óhindrað þó að stærri
dýr þurfi að fara í gegnum sláturhús.
Hvað hreinlæti varðar er skilyrði að
hafa þessa vöru innpakkaða og að-
skilda öðrum vörum, hún má ekki
menga út frá sér. Villtir fuglar geta
að sjálfsögðu verið mengaðir af salm-
onellu, kamfýlóbakter og öðru slíku
en eftirlit okkar miðar að því að gæta
þess að varan sé rétt meðhöndluð.
Það er ekki skoðað reglubundið hvort
varan er smituð af kamfýlóbakter
eða öðru, en vitað er að villtir fuglar
eru oft smitaðir,“ segir Rögnvaldur.
Sýnataka úr villibráð í verslunum
er ekki framkvæmd oft. „Við fylgjum
sýnatökuáætlun í kjötborðum versl-
ana, en þetta eru dýrar rannsóknir
og því ekki framkvæmdar oft. Kann-
anir á villibráð hafa ekki verið gerðar
undanfarin ár og ástandið því lítið
þekkt.“
Rögnvaldur bendir ennfremur á að
meðhöndlun vörunnar skipti öllu
máli. Komið er í veg fyrir krossmeng-
un með því að meðhöndla ekki mat-
væli, sem hugsanlega eru sýkt, með
sömu áhöldum og matvæli, sem ekki
eru elduð á sama hátt, til dæmis ann-
að kjöt eða grænmeti. Ennfremur að
gæta þess að varan sé gegnsoðin eða
steikt.
Sætir ekki sama
eftirliti og annað kjöt
„Ef um alifugla er að ræða, gæsir,
endur og annað, verður að slátra
þeim í sláturhúsi eins og öðrum
skepnum“ segir Halldór Runólfsson
yfirdýralæknir. „Hreindýr á einnig
að fara með í sláturhús til stimplunar
og skoðunar. Villtir fuglar sem seldir
eru í búðum fara hins vegar ekki í
gegnum sláturhús. Það hefur verið
hefðin að það megi setja þá frosna
beint í búðir.“
En hvers vegna sætir þetta kjöt
ekki sama eftirliti og annað kjöt?
„Það eru minni líkur til að þetta sé
mengað af örverum en það sem er al-
ið á bæjum. Þetta hefur verið viðmið-
unarreglan hingað til. Hvað gæði
kjötsins varðar er það alltaf meiri
áhætta að kaupa þetta kjöt heldur en
það sem slátrað er í sláturhúsum. Yf-
irdýralæknisembættið hefur ekki eft-
irlit með þessari vöru þar sem okkar
eftirlit einskorðast við sláturhús.“
Sigurður Örn Hansson aðstoðaryf-
irdýralæknir tekur undir orð Hall-
dórs og bætir við að það sé sjálfsagt
að skoða hvort ekki þurfi að gera
frekari kröfur til þessarar vöru.
„Upplýsingar um ástand þessara
fugla liggja ekki fyrir og áður en
hægt er að skoða málið þurfa að fara
fram rannsóknir á því. Það er orðið
tímabært að kanna þetta og þar ætti
Hollustuvernd ríkisins, hugsanlega í
samstarfi við Yfirdýralæknisemb-
ættið og Heilbrigðiseftirlitið, að
koma að málinu. Í framhaldi af því er
hægt að taka afstöðu til breytinga á
kröfum til þessarar vöru.“
Full þörf á að auka eftirlit
Sjöfn Sigurgísladóttir, forstöðu-
maður matvælasviðs Hollustuvernd-
ar ríkisins, segir fulla þörf á að auka
eftirlit með matvælum. „Þetta eftirlit
er á mörgum höndum og því flókið. Í
dag er að mínu mati ekki nóg um
sýnatöku í verslunum almennt og
æskilegt að það verði aukið. Heil-
brigðiseftirlitið tekur töluvert af sýn-
um en það má auka sýnatöku og mæl-
ingar almennt ef við ætlum að vera
sambærileg við hin Norðurlöndin.
Ég sé fyrir mér að við stefnum að því
að taka meira af sýnum í framtíðinni
og þá verður það metið hverju sinni
hvaða flokkar verða skoðaðir eftir að-
stæðum hverju sinni.“
Vökvi lekur úr við tvífrystingu
Fyrir utan sýkingarhættu sem
fylgir því að kaupa óskoðað kjöt hafa
einnig verið brögð að því að villibráð
eins og gæsir og rjúpur sem keyptar
eru í búðum hafi tvífrosið. Setja þá
veiðimennirnir fuglana í frysti þegar
heim er komið og selja svo í verslanir.
Þá ná fuglarnir af og til að þiðna eitt-
hvað meðan þeim er komið í versl-
anir.
Endurfrysting hefur þau áhrif á
kjöt að það lekur úr því nokkur vökvi
og kjötið verður því þurrara, að sögn
Guðjóns Þorkelssonar matvælafræð-
ings hjá Rannsóknarstofu fiskiðnað-
arins. Fuglar sem ná að þiðna á leið í
verslanir ættu ekki að verða verri að
öðru leyti, enda yfirleitt ennþá í
hamnum. Það sem hefur einnig vald-
ið áhyggjum hvað varðar endurfryst-
ingu á fiski er að þá geti örverur vax-
ið þegar fiskurinn þiðnar á milli
frystinga. Til að það gerist þarf varan
að vera við nokkuð hátt hitastig í ein-
hvern tíma áður en hún er fryst aftur,
sem vonandi á sér ekki stað með villi-
bráð.
Lítið heilbrigðiseftirlit er haft með kjöti af villtum fuglum í verslunum hérlendis
Mögulega mengað af salm-
onellu og kamfýlóbakter
Rjúpur eru seldar í verslunum án eftirlits.
Morgunblaðið/RAX
Tímabært er að skoða ástand fugla sem seldir eru í verslunum sem villibráð, að mati aðstoðaryfirdýralæknis.
Í NÝJU eintaki af Skotvís, tíma-
riti Skotveiðifélags Íslands, kem-
ur fram að félagsmenn almennt
eru fylgjandi því að bann verði
lagt við sölu á villibráð í versl-
unum. Framkvæmd var könnun
meðal félagsmanna þar sem þessi
afstaða kom í ljós. Spurt var til
hvaða aðgerða ætti að grípa til að
vernda rjúpuna. Vildu um 73%
veiðimanna banna sölu á bráðinni
en um 23% vildi fremur stytta
veiðitímabilið.
Í sama hefti Skotvís er grein
eftir dr. Arnór Þóri Sigfússon þar
sem hann ræðir um leiðir til
verndar grágæsastofninum. Þar
bendir hann á að einungis um
10% veiðimanna veiði nógu mikið
til að selja og að þessir fáu veiði-
menn veiði meira en helming grá-
gæsanna.
Víða í heiminum, til dæmis í
Bandaríkjunum og Bretlandi,
hefur sala á villibráð í verslunum
verið bönnuð. Að því er fram
kemur í Skotvís hefur sú aðferð
reynst vel til að takmarka veiðar,
mun betur en að stytta veiðitíma-
bilið.
Veiðimenn hlynntir
banni á sölu