Morgunblaðið - 23.08.2001, Blaðsíða 33

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 2001 33
ALLT fram yfir
miðja síðustu öld hef-
ur það verið keppikefli
þeirra, sem ritað hafa
um þjóðfræði, upp-
runa og sögu Íslend-
inga, að afneita
tengslunum við vík-
inga. Hamrað hefur
verið á því að þjóðin
væri komin af stór-
bændum norskum, en
einnig hersum og öðr-
um stórhöfðingjum.
Víkingar voru heiðnir
og siðlausir ribbaldar
sem enginn taldi sér
til tekna að vera
tengdur blóðböndum.
Með síðari tíma rannsóknum hefur
svo komið í ljós að menning víkinga
var á hærra stigi en áður var talið
og sköruðu þeir fram úr venjuleg-
um Norðurlandabúa í vopnabúnaði,
verkkunnáttu og lagaþekkingu.
Bæði heima fyrir og á Bretlands-
eyjum gerðust þeir yfirstétt og eft-
irsóttir málaliðar.
Normannar komu úr Vestur-
Noregi og settust að í Norður-
Frakklandi í byrjun tíundu aldar á
landnámstíma Íslands. Í Nor-
manna sögum eru þeir sagðir
komnir af Gotum, germanskri
þjóðflutningaþjóð sem kom mikið
við sögu Rómverja. Landnemar Ís-
lands, þeir sem ekki komu frá vík-
ingabyggðum vestanhafs, komu frá
sama hluta Noregs og töluðu sömu
tungu og Normannar. Normönnum
og Íslendingum var snemma það
sameiginlegt að hafa vandaða lög-
gjöf og almenna lagakunnáttu.
Herúlar komu upphaflega frá
Danmörku og settust að við
Svartahaf í upphafi okkar tímatals.
Þeir gerðust miklir sjóvíkingar.
Miklar víkingaferðir fóru þeir með
Gotum og rændu allt til Grikk-
lands. Þeir voru því af mörgum
lagðir að jöfnu við Gota. Sagn-
fræðilegar heimildir eru til um að
Herúlar hafi fyrir víkingaöld á
Norðurlöndum snúið til Danmerk-
ur, síðan hafi leiðin legið til Sví-
þjóðar og þaðan allt til Vestur-
Noregs, þar sem í framhaldinu
varð mikil búháttabreyting og vík-
ingaskip fyrir landi. Frá Vestur-
Noregi lá leið víkinga til Bret-
landseyja.
Ísland var numið úr víkinga-
byggðum vestan hafs
og frá Vestur-Noregi
af mönnum sem sigldu
hingað á víkingaskip-
um og hafa þeir einir
Norðurlandaþjóða
varðveitt sagnir frá
tíma Herúla og Gota í
Mið-Evrópu. Engir
áttu langskip og
knerri nema víkingar.
Víkingaskipið var
stöðutákn víkinga og
kostaði stórfé. Líklegt
er að lágmarksáhöfn
hraustra víkinga á
hverju skipi hafi verið
20 menn. Þá var ein-
ungis eftir pláss fyrir
nokkrar konur og búfé. Víkinga-
skip voru þannig aldrei farþega-
skip og því voru aldrei tök á því að
flytja fólk í stórum stíl yfir hafið,
eins og var unnt er Ameríka var
numin. Allir landnámsmenn Ís-
lands verða því að teljast víkingar,
enda verið meira og minna í víking,
hvort sem um kaupmennsku eða
hernað var að ræða. Öll rök liggja
til þess að telja víkingaskipið
merkasta sögulega tákn um upphaf
búsetu norrænna manna hér.
Þrátt fyrir að grundvöllur land-
námsins hafi verið víkingaskipið er
ekkert slíkt nú til hér á landi. Vík-
ingaskipið Íslendingur, sem smíðað
er af Gunnari Marel skipasmið og
skipstjóra, er nákvæm eftirmynd
af Gaukstaðaskipinu, en það er
ekki lengur hér eftir að því var
siglt í mikla frægðarför vestur um
haf í fyrra. Hvorki ríki, sveitar-
félög eða íslenskir fjármálamenn
virðast hafa sinnu eða vilja til að
endurheimta skipið þótt það hafi
stórkostlegt gildi fyrir land og þjóð
og örugglega meira en margt sem
peningar eru nú lagðir í að geyma
og varðveita.
Máttur minn er enginn í þessu
máli, ég er aðeins ein rödd. Þó vil
ég koma þeirri áskorun á framfæri
til einhvers, að skipið verði keypt
hingað til lands. Byggt verði yfir
það hús fyrir ofan verbúðarbryggj-
una, þannig að draga megi það á
flot á hátíðisdögum. Veggir þessa
húss verði prýddir myndum úr
vesturför Gunnars Marels annars
vegar og hins vegar með mynd-
rænum heimildum um landnáms-
ferð Karlsefnis og Guðrúnar og
annarra vesturfara víkinga eins og
Leifs Eiríkssonar. Seldur verði að-
gangur að þessu safni yfir sum-
artímann. Ég bendi á að um 25.000
manns koma að landi á sumri
hverju úr skemmtiferðaskipum á
hafnarbakkann í nágrenninu og er
líklegt að einhverjir af þeim líti
inn, auk annarra ferðamanna er-
lendra sem innlendra.
Ekki er útilokað að þetta fyr-
irtæki gæti borið sig með tímanum
og er það þá viðbót við minjagildið.
Íslending heim
Ólafur
Sigurgeirsson
Víkingaskipið
Hvorki ríki, sveitarfé-
lög eða íslenskir fjár-
málamenn virðast hafa
sinnu eða vilja til að
endurheimta skipið,
segir Ólafur Sigur-
geirsson, þótt það hafi
stórkostlegt gildi
fyrir land og þjóð.
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Teppasala - Teppasala
Mikið úrval - Gott verð
Dalvegi 16c,
jarðhæð, Kópavogi
gsm 861 4883
Opið fimmtudag og föstudag kl. 17–21
Opið laugardag kl. 13–19
RAÐGREIÐSLUR
v/Nesveg, Seltjarnarnesi,
sími 561 1680.
Kringlunni,
sími 588 1680
tískuverslun
Ný sending
af
stretch-
gallabuxum

Opið í Kringlunni
í kvöld til kl. 21.00
VERZLUNARSKÓLI ÍSLANDS,
Ofanleiti 1, 103 Rvík,
sími 5900 600,
verslo@verslo.is
Verzlunarskóli
Íslands
verður settur föstudaginn
24. ágúst kl. 10.00
í hátíðarsal skólans.
ÍÞRÓTTIR
Mýkir
og
róar
RAKAKREM