Morgunblaðið - 23.08.2001, Page 48

FÓLK Í FRÉTTUM
48 FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HEDWIG, Lofkastalinn, KL. 20.30
lau 25/8 örfá sæti laus, lau 1/9
RÚM FYRIR EINN, Iðnó, KL. 12
fös 31/8,
súpa og brauð innifalið
Miðsala kl. 11—16, sími 552 3000
















(:
  4  =
( * 

#

% 1 >
$

%
6  '4  
$ 
#
#
,
 ? 4
) 
 
   

. 4! 84  1

*  $=       
  :
 : $

  "1  $=
 


WAKE ME UP e. Hallgrím Helgason
Stórsöngleikur Leikfélagsins WMU
Fi 23. ágúst kl. 20.00 - ÖRFÁ SÆTI LAUS
Fö 24. ágúst kl. 20.00 - ÖRFÁ SÆTI LAUS
Su 26. ágúst kl. 20.00 - LOKASÝNING
- ÖRFÁ SÆTI LAUS
ATH. ALLRA SÍÐUSTU SÝNINGAR
MEÐ VÍFIÐ Í LÚKUNUM e. Ray Cooney
HEFST AFTUR EFTIR SUMARFRÍ
Laugardaginn 25. ágúst kl. 20.00
Laugardaginn 01. september kl. 20.00
Miðasala: 568 8000
Miðasalan er opin kl. 13-18 og fram að sýningu
sýningardaga. Sími miðasölu opnar kl. 10 virka daga.
Fax 5680383 midasala@borgarleikhus.is
Stóra svið
Vinir Dóra
Vesturgötu 2, sími 551 8900
í kvöld
DISKÓPAKK e. Enda Walsh
Fim. 23/08 kl. 20:00 -
Fös. 24/08 kl. 20:00 -
Lau. 25/08 kl. 20:00 -
Sun. 26/08 kl. 20:00 - LAUS SÆTI
Þri. 28/08 kl. 20:00 - LAUS SÆTI
UPPSELT
ÖRFÁ SÆTI LAUS
ÖRFÁ SÆTI LAUS
Miðaverð: 1.500 Sími: 511 2500
Nýtt Leikhús Vesturgötu 18
NÍUNDI áratugurinn heilsar með ís-
lensku kvikmyndavori, sem hafði látið
á sér kræla 1977 með Morðsögu
Reynis Oddssonar. 1980 fara hjólin að
snúast af fullum þunga og fjarlægur
draumur að rætast. Þrjár alíslenskar
myndir frumsýndar við frábærar
undirtektir. Land og synir, kvik-
myndagerð Ágústs Guðmundssonar á
skáldsögu Indriða G. Þorsteinssonar,
og Óðal feðranna, frumraun Hrafns
Gunnlaugssonar í gerð leikinna kvik-
mynda. Báðar taka fyrir fólksflóttann
úr sveit á möl, en hvor á sínu tíma-
skeiði. Land og synir gerist í lok
kreppunnar, rétt fyrir seinna stríð;
Óðalið í samtímanum og Sam-
bandskreppunni. Öllum til happs eru
báðar meðal þess besta sem gert hef-
ur verið í íslenskri kvikmyndasögu til
þessa dags. Sú þriðja er barnamyndin
Veiðiferðin eftir Andrés Indriðason.
Árið eftir kveður Þorsteinn Jónsson
sér hljóðs með Punktur, punktur,
komma, strik, byggðri á vinsælli ung-
lingasögu Péturs Gunnarssonar;
Ágúst Guðmundsson sendir frá sér
Útlagann, stórmynd byggða á Gísla
sögu Súrssonar. Leikur Arnars Jóns-
sonar í titilhlutverkinu og kvik-
myndataka Sigurðar Sverris Pálsson-
ar eftirminnilegustu þættirnir í
svipmikilli mynd. Þráinn Bertelsson,
einn leikstjóranna sem eiga eftir að
koma við vorsöguna, háir sína frum-
raun með barnamyndinni Jón Oddur
og Jón Bjarni, sem byggð er á feiki-
vinsælli bók Guðrúnar Helgadóttur.
Áfram heldur að vora með perlunni
Með allt á hreinu, sveitaballamúsíkali
og Íslandsklassík Ágústs, með eld-
hressum Stuðmönnum, Grýlum og
bráðfyndnum Eggerti Þorleifssyni og
Flosa „húsverði“ Ólafssyni. Sama ár
er frumsýnd Sóley, eftir Rósku, og
Okkar á milli, persónulegt verk eftir
Hrafn.
1983 heilsar með með Á hjara ver-
aldar, metnaðarfullri frumraun Krist-
ínar Jóhannesdóttur, á sama ári kveð-
ur sér hljóðs Kristín Pálsdóttir, annar
kvenleikstjóri, með Skilaboð til
Söndru, byggðri á sögu Jökuls Jak-
obssonar. Þráinn Bertelsson slær á
fislétta strengi með Nýtt líf og Íslend-
ingar eignast fyrsta spennuhrollinn,
Húsið, eftir Egil Eðvarðsson. Hrafn-
inn flýgur (’84), vekur stormandi at-
hygli og dóma og þessi kraftmikla sýn
Hrafns á Íslendingasögurnar, prýdd
mikilfenglegri náttúru, rödd og aug-
um Helga Skúlasonar, verður fyrsta
myndin sem veitt er eftirtekt erlend-
is. Atómstöðin er metnaðarfull kvik-
myndagerð Þorsteins Jónssonar á
bókmenntaverki Nóbelskáldsins og
Dalalíf er fyrsta, íslenska framhalds-
myndin, byggir á vinsældum leikar-
anna Karls Ágústs Úlfssonar og Egg-
erts Þorleifssonar og smellnum texta
Þráins. Fjórða myndin á þessu kvik-
myndaári er Gullsandur Ágústs. 1985
er Þráinn enn afkastasamari, setur
punktinn aftan við gamanmyndirnar
um sinn með Löggulífi og snýr sér að
leyndardómsfyllri hlutum í Skamm-
degi. Jakob Magnússon frumsýnir
Hvíta máva, e.k. grín úr poppheim-
inum.
Harðhausarnir og Hollywood
Fyrrverandi B-myndastjarnan
Ronald Reagan er settur í æðsta
embætti Bandaríkjanna og aukinnar
íhaldssemi fer að gæta í þarlendri
kvikmyndagerð. Kvikmyndaiðnaður-
inn er hreykinn af því að senda ekki
aðeins frá sér dægrastyttingu heldur
hafi hann áhrif á hverjir vermi for-
setastólinn. Reagan hefur unnið sig
upp frá forsetastarfi Samtaka leikara,
SAG, í fylkisstjóraembætti Kaliforníu
og þaðan í Hvíta húsið.
Menn koma og fara. Meistari Luis
Buñuel, misskildasti og snjallasti son-
ur spánskrar kvikmyndagerðar,
kveður ’83; Francois Truffaut, leið-
togi Frönsku nýbylgjunnar, fellur frá
’84. Þriðja stórmennið, Orson Welles,
ári síðar. Það er skarð fyrir skildi í
kvikmyndaheiminum.
Með fráfalli Rocks Hudson af völd-
um hinnar nýju alheimsplágu, al-
næmisins, verða þáttaskil. Hann er
fyrsta stjarnan sem fellur fyrir þess-
um óhugnanlega sjúkdómi. Hudson
leyndi jafnan samkynhneigð sinni en
kemur út úr skápnum síðustu mán-
uðina, til að vara heiminn við vágest-
inum.
Nýir menn koma, sjá og sigra.
Fremstur í flokki fer spaugarinn
Eddie Murphy, sem fær áhorfendur
til að skemmta sér konunglega yfir 48
Hours, Trading Places (’83) og Bev-
erly Hills Cop (’84). Þá geysist fram á
völlinn hópur ungleikara sem kallar
sig „The Brat Pack“, með þá dreng-
staula Charlie Sheen og Emilio
Estevez í fararbroddi. Aðrir, í þessum
að mestu fljótgleymda söfnuði, eru
Rob Lowe, Judd Nelson, Molly Ring-
wald, Ally Sheedy og Demi Moore.
Ögn lífseigara er ungliðagengið sem
Coppola kynnir til leiks í Rumble
Fish og The Outsiders, fremur auð-
gleymdum unglingamyndum, sýnd-
um ’83. Þar tölta um sviðið
ábúðarmiklir piltar einsog Tom
Cruise, Matt Dillon, Mickey Rourke,
Nicolas Cage, Tom Waits og hin fagra
Diane Lane. Af öðrum má nefna Arn-
old Schwarzenegger og Sylvester
Stallone, sem báðir komast í hóp ofur-
stjarna.
Svokallaðar „harðhausamyndir“,
með nýstirnunum Stallone og
Scwarzenegger, verða feikivinsælar.
Sumir vilja meina að þær endurspegli
andrúmið í þjóðfélaginu. Bandaríkin
eru í sárum eftir Víetnam og sjálfs-
ímyndin veik. Ted Kotcheff kemur
með nýja andhetju fram á sjónarsvið-
ið í Rambó (Stallone), ódrepandi sér-
sveitarmann sem býður öllu og öllum
byrginn í First Blood. Conan villimað-
ur (Schwarzenegger), er á svipuðum
nótum, á öðrum tímum, í Conan The
Barbarian, e. John Milius. Þeir eru
goðsagnakenndir garpar samtímans.
Hvorugur getur vænst þess að verða
einhverntíma talinn með stórleikur-
um, báðir stirðir og illa mælandi. Þeir
eru öllu frekar tákn karlmennsku og
ódrepandi sigurvilja. Rocky- og
Rambómyndirnar verða ofurvinsæl-
ar, líkt og myndir vöðvafjallsins
Schwarzeneggers. Þessi kraftalegi,
fyrrverandi herra alheimur slær aftur
í gegn í Terminator (’84), mynd um
vélmenni sem bjargar heiminum.
Hún er engu minni sigur fyrir ungan
og óþekktan leikstjóra, James Cam-
eron. Schwarzenegger heldur áfram
sigurgöngunni með Conan the
Destroyer (’83), Red Sonja (’84) og
Commando (’85).
Annarskonar „harðhaus“, vinsæll
en viðbjóðslegur, er Freddy Krueger
(Robert Englund), í hrollvekjunni og
kassastykkinu Nightmare on Elm
Street (’84), sem á eftir að geta af sér
urmul mynda, skilgetinna sem óskil-
getinna afkvæma. Harrison Ford og
leikstjórinn Ridley Scott eru menn-
irnir á bak við Blade Runner, klass-
íska mynd um harðjaxl sem leitar
uppi vélmenni og tortímir á komandi
öld. Sigourney Weaver gefur honum
ekkert eftir sem Ripley höfuðsmaður,
í eilífum átökum við úrþvætti utan úr
geimnum í Alien-myndbálknum, sem
Ridley er einnig upphafsmaður að.
Á mun mýkri nótum er hetjan og
fornleifarfræðingurinn í geysivinsæl-
um afþreyingarmyndum úr smiðju
Lucasar og Spielberg, kenndum við
Indina Jones (Harrison Ford). Sú
fyrsta, Raiders of the Lost Ark, kem-
ur á markaðinn ’81.
Á alvarlegri nótum eru Kramer
gegn Kramer, sem fjallar um deilu
nýskilinna hjóna (Dustin Hoffman,
Meryl Streep), um forræði yfir syni
þeirra. Streep er einnig ótrúlega góð
sem pólsk kona af gyðingaættum,
sem naut gestrisni Þriðja ríkisins í
þrælabúðum þeirra, í Sophie’s
Choice. On Golden Pond segir frá
stirðum viðskiptum feðgina, sem eru
trúverðuglega leikin af feðginunum
Henry og Jane Fonda. Out of Africa
er Hollywood-glansmynd um líf Kar-
enar Blixen, Terms of Endearment,
Ordinary People og Rain Man taka
óvenju vel á mannlega þættinum í líf-
inu, af Hollywood-framleiðslu að vera.
Amadeus er vel gerð en meira en lítið
glæfraleg mynd um Mozart og Sal-
ieri, sá síðarnefndi forkunnar vel leik-
inn af F. Murray Abrahams. Myndin
fær mikinn hljómgrunn hjá Akadem-
íunni, líkt og Gandhi, sem státar af
stórleik Bens Kingsley í titilhlutverk-
inu.
Spielberg & Co
Eftir nokkra lægð undir lok átt-
unda áratugarins skyrpir Steven
Spielberg í lófana og kemur með
feikivinsæla ævintýramynd, Raiders
of the Lost Ark (’81). Gerir enn betur
árið eftir er E.T., geimálfurinn góði,
lendir undir manna höndum. Holly-
wood er ekki enn búin að skilgreina
Spielberg sem stórmenni og gengur
framhjá honum á Óskarsverð-
launahátíðinni, þar sem Gandhi inn-
byrðir helstu verðlaunin. Þáttur hans
í Twilight Zone: The Movie (’83),
Amazing Stories og Indiana Jones II,
(báðar ’85), er mun síðri. Leikstjór-
anum tekst aftur upp við kvikmynda-
gerð The Color Purple (’85), bókar-
innar eftir Alice Walker.
Martin Scorsese vekur talsvert
umtal með gamanmyndinni King of
Comedy (’85), sem fær heimsfrum-
sýningu á Íslandi í Bíóhöllinni, nýju
og stóru kvikmyndahúsi sem hleypir
fersku blóði í bíóaðsóknina. Francis
Ford Coppola á í miklum brösum og
lendir í gjaldþroti. Söngva- og dansa-
myndin One From the Heart (’82), er
kvikmyndalega og aðsóknarlega
hreinasta hörmung. Yfrið betri eru
unglingamyndirnar Rumble Fish og
The Outsiders (báðar ’83).
Enginn skortur er sjáanlegur á
nýjum hæfileikamönnum á leikstjórn-
arsviðinu. David Lynch knýr á dyrnar
með Fílamanninum – The Elephant
Man (’81), og ennfrekar seiðmagnaðri
og spilltri Blue Velvet (‘85). Kanada-
maðurinn David Cronenberg kemur
með ferskar hrollvekjur; Scanners
(’81) og Videodrome (’83), og ennfrek-
ar The Dead Zone (’83), vel gerða og
samúðarfullu kvikmyndagerð bókar
Stephens King. Það kveður við nýjan
og breyttan tón í Stranger Than
Paradise, fyrstu mynd Jim Jarmusch,
og síðast en ekki síst Blood Simple
(’85), frumraun Coen-bræðra. Þeir
eru helstu boðberar nýrra tíma.
Umheimurinn á
öndverðum níunda
Kvikmyndaiðnaðurinn í Bretlandi
stendur höllum fæti. Öflugasti fram-
leiðandinn, Sir Lew Grade, sendir frá
sér hvern skellinn eftir öðrum, Raise
the Tiranic (’81), sýnu verstur. Ára-
tugurinn hefst þó með miklum lúðra-
blæstri þar sem Chariots of Fire (’81),
hlýtur einróma lof allra. Þessi kraft-
mikla mynd um keppendur á Ólymp-
íuleikunum ’24, umvafin hrífandi tón-
smíðum Vangelis, hleður á sig
Óskarsverðlaunum. Glæpatryllir
Johns McTiernan, The Long Good
Friday (’82), er vönduð, spennandi og
óvenjuleg. Samkynhneigð og kyn-
þáttahatur kemur einnig óvenju op-
inskátt við sögu í hinni athyglisverðu
My Beautiful Laundrette, sem gerist
í fjölþjóðasamfélaginu í London.
Frakkar hitta í mark og gera vin-
sælar myndir, einkum fyrir heima-
markað. Upp er risin ný stórstjarna,
Gerard Depardieu, sem nýtur feiki-
legra vinsælda í myndum einsog Le
Retour de Martin Guerre (’81). Jean-
Jacques Annaux tekst vel upp með
Leitina að eldinum (’82), þó svo að
hún hafi ekki verið tekin hérlendis (!),
líkt og allt stefndi í á tímabili. Jean
Jacques Beineix slær í gegn með Diva
(’82) og Máninn í göturæsinu (’83). Ný
mynd eftir Jean Luc Godard vekur
jafnan athygli og umtal, útgáfa hans
af Carmen (’83), ekki undanskilin.
Engu minni athygli vekur Prénom
Carmen (’84), hið ítalskættaða af-
brigði Fransesco Rosi. Nýr, bráðefni-
legur hasarmyndaleikstjóri, Luc
Besson, sendir frá sér Subway (’85),
ferskan og pönkaðan spennutrylli.
Rainer Werner Fassbinder brenn-
ur út og samtímis dregur niður í
v-þýsku endurreisninni. Wim Wend-
ers (og Harry Dean Stanton), gerir
meistaraverkið sitt Paris, Texas (’84),
og Wolfgang Petersen lýkur við Das
Boot (’81). Halda síðan báðir í vest-
urveg. Ungverjinn Istvan Szabo gerir
tvær magnaðar myndir í landinu;
Mephisto (’82) og Colonel Reidl (’85),
báðar með þjóðverjanum Klaus
Maria Brandauer.
Í Svíþjóð fullgerir Ingmar Berg-
man svanasönginn, Fanny och Alex-
ander (’83), og upp rísa nokkrir spor-
göngumenn án tilþrifa. Nema að
Lasse Hallström sendir frá sér hina
rómuðu Mitt liv som hund (’85) og
flytur vestur. Ástralar eru að koma
niður á jörðina, einkum í Hollywood,
heima fyrir er samdráttur í kvik-
myndagerð. Peter Weir sendir frá sér
Gallipoli (’81), áður en sigurganga
hans hefst í kvikmyndaborginni, með
stórum smelli Witness (’85). Robert
Duvall fær langþráð Óskarsverðlaun
fyrir leik í Tender Mercies (’83),
gæðamynd Bruce Beresfords um
kántrísöng og Suðurríkjastemmn-
ingu. Willie Nelson blómstrar frammi
fyrir tökuvélum Freds Schepisi í
vestranum Barbaraosa (’82). Louis
Malle þjónar tveimur til borðs með
miklum skörungsskap í hinni fáséðu,
firnagóðu My Dinner With André
(’81). Sergio Leone lýkur við stórvirk-
ið Once Upon a Time in America, í
Bandaríkjunum ’84.
Frá Sovétinu kemur óvenjuleg
mynd, Moskva trúir ekki á tár, létt
gamandrama um þrjár ungar
Moskvustúlkur árið 1958. Myndin
vinnur Óskarsverðlaunin sem besta
mynd ársins ’81.
Frá Júgóslavíu kemur hinn þrítugi
Emir Kusturica galvaskur á Cannes
1985, með hina gráglettnu ádeilu Þeg-
ar pabbi var að heiman í viðskipta-
ferð. Hún gegnumlýsir þjóðfélags-
ástandið á 6. áratugnum, með
barnsaugum, og heldur á brott með
gullpálmann. Sama ár kemur Akira
Kurosawa með Ran, enn eitt meist-
arverkið, byggt á Lé konungi. Þá er
tæpast hætta á að nokkur gleymi
hinni átakanlegu brasilísku Pixote
(’81), sem Hector Babenco gerir um
æskusnautt líf 10 ára drengs sem
kominn er á kaf í sollinn. Pixote er
dæmigerður fyrir þær þrjár milljónir
munaðarlausra barna sem arka um
götur stórborga landsins, vargi og
voða að leik.
Bíóöldin1981–1985
eftir Sæbjörn Valdimarsson ALÍSLENSKT
KVIKMYNDAVOR
Sylvester Stallone í hlutverki John Rambó í fyrstu
Rambó-myndinni, First Blood.
Jakob Þór Einarsson í hlutverki sínu í Óðal
feðranna eftir Hrafn Gunnlaugsson.