Vísir - 11.07.1979, Blaðsíða 8

8
VISIR Miftvikudagur
11. júll 1979.
Útgefandi: Reykjaprenth/f
Framkvæmdastjóri: Daviö Guömundsson
Ritstjórar: ólafur Ragnarsson
Höröur Einarsson
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Blaðamenn: Axel Ammendrup, Edda Andrésdóttir, Friðrik Indriðason, Gunnar
Salvarsson, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir, Katrín
Pálsdóttir, Kjartan Stefánsson, Óli Tynes, Páll Magnússon, Sigurður Sigurðsson,
Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og
Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. Otlit
og hönnun: Gunnar Traustl Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
'Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjéri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingar og skrifstofur:
Sföumúla 8. Sfmar 86811 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 slmi 86611.
Ritstjórn: Sföumúla 14 simi 86611 7 linur.
Askrift er kr. 3J00á mánuöi
innanlands. VerÖ I
lausasölu kr. 180 eintakiö.
...Prentun Blaöaprent h/f
Vandinn, ullarnefndin og Hjörleifur
„Viö I ráöuneytinu teljum okkur skylt aö beita okkur fyrir iausn vandans, sem steöjar
aö ullariönaöinum”, sagöi Hjörleifur Guttormsson, iönaöarráöherra viö ullarfram-
leiöendur og seljendur. Hann veröur þá aö taka til sinna ráöa en treysta ekki á ráöu-
neytanefnd, sem sofiö hefur i hálft ár.
Vísir skýrði f rá því i f rétt fyrir
réttri viku að ullariðnaður lands-
manna ætti í alvarlegum erfið-
leikum með að halda starfsemi
sinni áfram. Miklar kostnaðar-
hækkanir væru fyrirtækjunum
þungur baggi á sama tíma og
framleiðsluvörur þeirra væru
seldar á erlendum mörkuðum
fyrir fast verð, sem aðeins væri
hægt að endurskoða um áramót.
I samtölum við forráðamenn
iðnaðarins kom fram, að menn
virtust sammála um að ástæð-
urnar fyrir því hvernig komið
væri mætti fyrst og fremst rekja
til rangrar gengisskráningar, þar
sem sala á f ramleiðsluvörum ull-
ariðnaðarins gengi vel á erlend-
um mörkuðum.
Nú hafa framleiðendur og
seljendur ullarvara gert tillögur
til stjórnvalda til lausnar þessum
vanda.
Áfundi, sem þessir aðilar sátu
í fyrradag, töldu þeir frumskil-
yrði, að gengisskráning íslensku
krónunnar yrði látin fylgja
kostnaðarþróun innanlands. Þá
væri nauðsynlegt að greiða upp-
safnaðan söluskatt af útflutn-
ingsframleiðslu jafnskjótt og
varan færi úr landi til þess að
rétta við samkeppnisstöðuna
gagnvart erlendum keppinaut-
um, sem engan söluskatt
greiddu. Enn fremur lögðu fund-
armenn áherslu á að útf lutnings-
iðnaðurinn yrði látinn sitja við
sama borð og sjávarútvegur um
greiðslu opinberra gjalda eða
fengi aðöðrum kosti bættan þann
aðstöðumun, sem greiðsla þeirra
ylli.
Heldur líst Vísi illa á að verið
sé að hringla í gengisskráning-
unni til þess áð bjarga efnahags-
vandamálum hér innanlands, en
hin atriðin, sem nefnd eru í
ályktun ullarfundarins eru aftur
á móti farsælli til lausnar vand-
anum. Vísir lýsti enda þeirri
skoðun sinni í forystugrein á
fimmtudaginn var, að í stað
gengisfellingar eða uppbótakerf-
is væri æskilegast að minnka
álögur á iðnaðinum og skapa
honum betri starfsskilyrði með
ýmsu móti.
Sérfróðir menn gerðu á fundi
ullarframleiðenda og útflytjenda
grein fyrir þróun verðlags og
kostnaðar í ullariðnaðinum frá
því í októbermánuði siðastliðnum
til dagsins í dag. Samkvæmt út-
reikningum þeirra hefur launa-
kostnaður hækkað um rúm 30%
og e.fniskostnaður um tæp 25%,
en gengi dollarans um 11%.
Augljóster af þessu, að dæmið
gengur ekki upp við núverandi.
aðstæður. Þá sýndi yfirlit um
rekstur nokkurra saumastofa, að
í þann þátt ullariðnaðarins vant-
ar einar 600 milljónir króna til
þess að endar nái saman. Aftur á
móti er áætlað, að heildartap á
ullariðnaði landsmanna verði
1000 til 1500 milljónir króna á
þessu ári verði ekkert að gert í
málefnum iðngreinarinnar.
Svokölluð samstarf snefnd
ráðuneyta hefur átt að vera að
finna lausnir á vanda ullariðnað-
arins frá því um áramót, en lítið
virðist hún hafa gert fram að
þessu, enda sagt, að nefndar-
menn séu erlendis til skiptis og
erfitt um fundahöld. Það er að
verða sígilt úrræði að setja nefnd
í vandann, hver sem hann er, það
dugar skammt, en léttir þó álag-
inu af viðkomandi ráðherrum í
bili og þeir, sem eiga við vandann
að etja eiga þá að geta þraukað
um sinn og lif að í voninni. En það
þýðir auðvitað ekkert að treysta
á sofandi ráðuneytanefnd. Iðn-
aðarráðherra verður að taka til
sinna ráða.
Meöal nálægra þjóöa viröist
nú vera meira rætt opinberlega
um áféngismál en veriö hefur.
Vikublöðin birta greinarum þau
meö þeim hætti aö augljóst er aö
fólk er aö vakna til meövitundar
og gera sér grein fyrir því aö
horfur eru alvarlegar. Bæöi
dönsk og sænsk blöö bera þess
merki aö ekki er hægt aö þegja
oglátaeinsogalltsé i lagi. Hér
veröurnú rakin grein úr sænsku
vikublaöi, viötal viö einn þeirra
lækna sem sérstaklega hafa
glímt viö áfengissýkina og efni
henni tengd.
AGREN LÆKNIR
VILL STÖÐVA
FRJALSA AFENGIS-
SÖLU.
Gunnar Agren er læknir, sér-
fróöur um áfengi. Lifsstarf hans
hefur oröiðhonum leiðarvlsir aö
ákveöinni afstööu. Hann hikar
ekki en segir ákveðið: Afengis-
skömmtun.
Viö aukum sifellt framlög til
áfengisvarna. Þrátt fyrir þaö er
áfengisböliö I hræöilegum vexti.
Þvi er nú tími til kominn aö
hugsa um hvert stefnir. Viö
veröum aö stööva þann
miskunnarlausa hugsunarhátt
sem veldur þvl að fólk drekkur
sig I hel á unga aldri. Viö verö-
um aö takmarka aögang aö
áfengi. Þaö er hiö eina sem dug-
ar, segir Agren læknir.
Krafan um áfengisskömmtun
fær ekki almennar undirtektir
eins og sakir standa. Hver sá
flokkur sem heföi hana á stefnu-
skrá sinni I kosningum I haust
yröi aö almennu athlægi.
En meðal félagsráögjafa og
þeirra sem best þekkja til
áfengismála hefur hefurviðhorf
iögjörbreytst. Fyrir almenningi
er þetta nýmæli. Sú hugmynd aö
áfengi; ætti aö skammta hefur
hingaö til ekki náö út fyrir þann
Afenglsskðmmtun
takmarkaöa hóp sem fæst viö
vandamáliö, en nú leggur hann
til atlögu. Gunnar Agren hyggur
aö viöhorf almennings hljóti aö
breytast á skömmum tlma. Viö
aörar kosningar hér frá, eftir
svo sem þrjú ár, kynni svo aö
fara aö flokkarnir kepptust um
aö eigna sér hugmyndina.
Gunnar Agren hefur mikla
reynslu af drykkjumannahjálp.
Hann hefur fylgst meö hversu -
rlkiö hefur aukið framlög sln.
Hann hefur séö hvernig ungir
menn, þrátt fyrir allar áfengis-
varnir, drekka sig I hel fljótar
og fljótar.
Heföi ég verið skurölæknir og
fengist viö brjóstkrabba og
árangurinn yröi stööugt verri og
verri þætti þaö mikiö hneyskli.
Ef barnadauði ykist vegna sýk-
ingar á sjúkrahúsum yröi
hávaöa strlö. En þegar meöal-
aldur manna I borgum fer allt I
einu að lækka vegna þess aö
menn drekka sig i hel gerist
ekki neitt.
Opinber rannsókn sem gerö
var og birt I vetur fekk engan
hljómgrunn. Hún leiddi I ljos aö
ef 4000 drykkjumönnum sem
leituöu til opinberra áfengis-
varna 1972 voru um þaö bil 500
dánir eftirfimm ár. Aörar rann-
sóknir sýna aö drykkjuskapur
hækkar dánartiöni ört.
Þær tölur sem nú liggja fyrir
sýna þaö aö tveir þriöju þeirra
sem drekka mikiö á þritugsaldri
verða ekki fimmtugir og ein-
ungis einn af hverjum 10 nær
ellilaunaldri.
Astandið veröur stööugt verra
og verra og þaö er skylda mln
aö benda á þaö. Ég get ekki
bara horft á ósköpin og hirt
launin mln.
Gunnar Agren telur aö hjálp
viö áfengissjúklinga ætti aö
breytast jafnframt þvi sem
áfengi yröi skammtaö og
kannske ætti þar að auki ao
hækka áfengisverð verulega.
neöanmáls
HaDdór Krist-
jánsson frá
Kirkjubóli
skrifar:
Nú eru áfengissjúklingar
meöhöndlaöir þannig aö llkast
er því aö viö viljum aö þeir
drekki sig I hel. Við gefum þeim
pillur, litum á þá sem lang-
legusjúklinga og greiöum þeim
örorkubætur. Viö látum þá fá
framfærslustyrk I staö vinnu.
Þaö er hrottaskapur aö kalla
sllkt umhyggju.
Á öðrum tug aldarinnar haföi
öll verkalýöshreyfingin áfengis-
bann á stefnuskrá sinni.
Jafnaöarmenn þeirra tima voru
bannmenn og kommúnistar
sömuleiöis. Það var nokkuð
gengiö til móts viö þessa bann-
stefnu verkalýöshreyfingar-
innar og skömmtun tekin upp I
Stokkhólmi 1913 og annars staö-
ar i landinul917. Þá lækkaöi
verulega tala þeirra sem leituöu
til sjúkrahúsanna skemmdir af
áfengi. Viö svokallaöa bann-
atkvæöagreiðslu 1921 uröu
bannmenn I minni hluta en
skömmtunin var I gildi til 1955.
Þegar horfiö var frá
skömmtuninni jukust skaöar af
drykkjuskap aftur. Læknarnir
stóöu ráöþrota yfir ölæöissjúk-
um sem þeir fengu til meðferö-
ar.
Skömmtunin bar árangur.
Hún var óvinsæl, meöal annars
vegna misræmismilli manna og
þjóöfélagshópa. En hún dró úr
áfengisbölinu.
Gunnar Agren leggur til að
hin nýja skömmtun deili öllum
jafnt, þeim sem á annaö borö
hafa nú rétt til áfengiskaupa,
t.d. 3 heilflöskur af sterku
áfengi á mánuði. Þaö var
hámark I gömlu skömmmtun-
inni og 97% fullorðinna manna I
Sviþjóö drekkur ekki svo mikiö.
Meö sliku væru því ekki skertir
möguleikar þeirra 97 af hund-
raöi hverju, en hinir væru
neyddir til aö minnka drykkj-
una.
Ég get hugsað mér aö
skömmtunin yröi tengd viö
veröhækkun. Þannig myndi
nást betri árangur. Hækkaöi
lltrinn um 10 sænskar
krónur heföi þaö veruleg áhrif
fyrir stór-neytendur — en auð-
vitaö lika fyrir hina sem hófleg-
ar drekka. Einmitt hér finnst
mér aö veröi aö krefjast sam-
ábyrgöar. Þaö er ekki nóg áö
kenna i brjósti um áfengissjúk-
linga og hneykslast á ölvuöum
unglingum Hér veröa allir aö
vera ábyrgir.
Rannsóknir á þeim sem koma
nú til aö gegn herskyldu sýna aö
margir 18-19 ára drekka skefja-
laust. Margir þeirra munu ekki
veröa þritugir.
Aöur fóru menn almennt aö
venjast áfengi um þaö bil hálf
þritugir. Þá voru þeir komnir
út i atvinnulífið. Seinna spilltist
hjónabandiö. Á fimmtugsaldri
dró til skilnaöar. Svo var meira
drukkiö. Þeir misstu atvinnuna
og uröu gamalmenni.
Nú komast drengirnir aldrei
út I atvinnulifið. Sumir Iifa á
örorkubótum á þrltugsaldri.
Viljiröu bjarga drengjunum
er takmörkun áfengis eina leið-
in.
Þaö er fróðlegt aö lesa þetta.
Þaö segir sina sögu. Hér vantar
I öll svör um veitingahúsin og
hvernig eigi aö fella þeirra hlut
inn I skömmtunarkerfiö.
Annaö sænskt vikublaö, sem
ég hef séö birtir forustugrein
þar sem segir að ábyrgir stjórn-
málamenn tali nú um áfengis-
skömmtun. Sá höfundur er á
móti skömmtun. Hann segir
m.a.:
„Fjöldi manna I Sviþjóö er
hörmungum ofurseldur vegna
drykkjuskapar. Eitthvaö verð-
um viö aö gera fyrir þá. Fræöi-
menn segja að líkur séu til aö
tala þeirra fjórfaldist á næsta
áratug. En aö skeröa frelsi
þeirra milljón Svia sem fara
hóflega meö áfengi kemur ekki
til greina.”
Ég sé ekki hvaö hann ætlar aö
gera fyrir hina nauðstöddu. Mér
skilst helst aö hann telji of-
drykkjuna anga af stjórnleysi
og agaleysi samtlöarinnar.
Vera má aö nokkuö sé til I þvi,
en þó drukku ýmsir illa meðan
strangari agi átti aö gilda.
Vfet eru öll rök til þess að
áfengislöggjöf sé stööugt undir
endurskoöun og athugun hvaö
gera megi á löggjafarsviöi til aö
stuöla aö hófi og heilbrigöu lifi.
En öll athugun þessara mála
sannar og sýnir aö hiö eina sem
úrslitum ræður er fjölgun þeirra
sem hafna áfenginu.
Allar vonir um minna
áfengisböl eru bundnar viö
meiri bindindissemi, vöxt og
viögang bindindishreyfingar-
innar. H.Kr.