Morgunblaðið - 20.01.2002, Síða 55

FÓLK Í FRÉTTUM
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. JANÚAR 2002 55
Opið
17. – 18. janúar kl. 14:00–20:00
19. – 20. janúar kl. 10:00–20:00
Velkomin á vörusýninguna Kínverskir dagar í Laugardals-
höll. Tólf kínversk fyrirtæki kynna hágæða iðnaðarvöru.
Forsvarsmenn fyrirtækjanna eru til viðtals á staðnum.
Sýningin er opin almenningi.
Heimilistæki Ferðaþjónusta Kínverskur bjór
Iðnaðarvörur Listiðnaður Fatnaður
Gjafavörur Verkfæri Kínverskir listmunir
Smíði fiskiskipa Viðhald fiskiskipa Veiðarfæri
Aðgangur 500 krónur fyrir 12 ára og eldri.
Aðgöngumiði gildir sem happdrættismiði.
Aðalvinningur er ferð fyrir tvo til Kína.
Skipulagt af China Council for the Promotion of International Trade og China
Chamber of International Commerce. Samstarfsaðilar: Íslensk – kínverska
viðskiptaráðið, Kínversk – íslenska menningarfélagið, Viðskiptaþjónusta
utanríkisráðuneytisins og Útflutningsráð Íslands.
Kínverskir dagar
í Laugardalshöll 17. – 20. janúar
F
í
t
o
n
/
S
Í
A
F
I
0
0
3
8
6
0
JACK the Ripper, eða maðurinn
sem hlaut það viðurnefni, var raun-
veruleg manneskja í veraldarsög-
unni. Það vill brenna við að óhæfu-
verk þessa fræga fjöldamorðingja
hafi hlotið goðsögulegan blæ, jafnvel
svo að margir telja hann skáldsagna-
persónu. Þessu getur einnig verið öf-
ugt farið eins og í tilfelli Sherlocks
Holmes en sumir halda að þessi ofur-
spæjari Doyles hafi verið uppi í raun
og veru. Staðreyndir vilja skolast til í
tímans rás. Um báðar þessar persón-
ur hefur verið fjallað í ótölulegum
bókum og kvikmyndum og í meðför-
um misflinkra höfunda hefur goð-
sagan fengið byr undir báða vængi
og persónurnar, skáldaðar eða raun-
verulegar, hverfa á bak við túlkanir
og getgátur.
Í bók sinni From Hell, sem nú hef-
ur verið færð í kvikmyndabúning
sem einmitt er á boðstólum í kvik-
myndahúsum þessa dagana, fjallar
Alan Moore um Jack the Ripper.
Auk þess að taka upp margrakinn
þráðinn frá öllum þeim höfundum
sem fjallað hafa um Jack frá því að
hann framdi morð sín í Whitechapel-
hverfinu í London árið 1888 leggur
hann áherslu á þá bjögun á sögunni
sem öll þessi umfjöllun hefur haft í
för með sér. Jack the Ripper myrti
fimm vændiskonur en það var ekki
fjöldinn sem gerði hann jafnvíðfræg-
an og raun ber vitni heldur aðferð-
irnar sem hann notaði við verknað-
inn. Konurnar voru skornar af
mikilli nákvæmni þannig að verks-
ummerkin bentu til þess að um ein-
hverskonar trúarathöfn hefði verið
að ræða. Einnig hirti morðinginn líf-
færi úr fjórum kvennanna og síðasta
fórnarlambið var svo illa útleikið að
ekki var hægt að bera nákvæm
kennsl á hana. Eins og alltaf þá kom-
ust sögusagnir á kreik um hver
morðinginn væri; gyðingur, slátrari,
frímúrari, læknir og þar fram eftir
götunum. Hvert mannsbarn í Lund-
únum þess tíma átti sinn uppáhalds-
blóraböggul eins og um væri að ræða
knattspyrnulið í enska boltanum.
Sökudólgurinn náðist hins vegar
aldrei og því hefur goðsögnin um
Kobba kviðristi fengið að grassera
óháð raunverulegum atburðum.
Moore leggur upp með tiltekna
kenningu um hver morðinginn hafi
verið og spinnur söguna frá þeirri
frumforsendu. Hann notar sér allar
tiltækar heimildir, allt niður í óskýr-
ar, 100 ára gamlar ljósmyndir af lík-
um kvennanna. Hann sýnir ótrúlega
nákvæmni í notkun sinni á heimild-
unum og notar einhverskonar sam-
antektartækni í sögulegri krufningu
sinni á morðunum. Hann nemur til-
tekin stef í öðrum virtum ritum um
atburðina og tengir þau saman þann-
ig að niðurstaðan um hver gerandinn
hafi verið liggur nokkuð ljós fyrir. Í
gríðarlegu magni neðanmálsgreina
gerir hann nákvæma grein fyrir
þankagangi sínum og hvernig hann
fetar sig eftir heimildum í átt að nið-
urstöðu. Nánast hver einasta blað-
síða bókarinnar er útskýrð með
þessum hætti.
Þrátt fyrir alla þessa vinnu (þetta
er lengsta myndasaga sem komið
hefur út í einu bindi að mínu viti) þá
gefur Moore ekki mikið fyrir sann-
leiksgildi niðurstaðna sinna. Hann
sér sjálfan sig einungis sem enn einn
blóðhundinn sem reynir að fylgja
löngu eyddri og úttraðkaðri slóð. Til
þess að leggja áherslu á þessa hlið
sögunnar hefur hann skrifað eftir-
mála þar sem hann sýnir hversu
margar og fáránlegar kenningarnar
eru í málinu og hversu illilega þær
stangast á hver við aðra og þar á
meðal sína eigin.
Þar sem morðinginn náðist aldrei
er erfitt að segja til um hvaða hvatir
eða ásetningur lá að baki morðunum.
Moore notar til þess velþekkt stef úr
„Ripperfræðunum“ sem vísar alla
leið í hásæti bresku krúnunnar.
Hvatirnar liggja þó víða og raun-
verulegar ástæður morðingjans fól-
ust í sálfræði hans og hugrenning-
um. Þegar komið er að þessum
skáldaða hluta verksins er Moore í
essinu sínu og skapar samsæri sem
nær langt út fyrir okkar mannlegu
reynslu. Til dæmis fer heill kafli í það
að lýsa staðháttum í London á þess-
um tíma og hvernig borgin sjálf og
myrkur arkitektúr hennar skipar
veigamikinn sess í sögunni. Annar
kafli fjallar um síðasta morðið af
hryllilegri nákvæmni þar sem morð-
inginn loksins missir alla raunteng-
ingu og hugur hans flæðir óheftur
um fortíð og framtíð. Það væri of
auðvelt að stimpla hann sem geð-
sjúkan og víkur Moore sér fimlega
undan þeirri ódýru niðurstöðu en
skýrir í þess stað verk hans í sam-
hengi við aðra glæpi sem framdir
voru seinna. Morðin eru að einhverju
leyti vöggugjöf til tuttugustu aldar-
innar sem fæddist í blóði vændis-
kvennanna. Það er þessi hlið á From
Hell sem gerir bókina að því snilld-
arverki sem hún er. Bókin er ótrú-
lega stór og flókin og hægt að lesa
hana út frá fjölda sjónarhorna.
From Hell var einróma valin besta
myndasaga ársins 2000 í þeim vin-
sældakönnunum sem ég hef séð og
ég tel ólíklegt að annað eins verk
muni birtast aftur í bráð.
MYNDASAGA
VIKUNNAR
Myndasaga vikunnar er From Hell. Alan
Moore skrifar og Eddie Campbell teiknar.
Útgefið af Eddie Campbell Comics,
2000. Bókin fæst í Nexus og Máli og
menningu.
heimirs@mbl.is
Fórnir fyrir
nýja öld
Kobbi kviðristir við störf sín.
Heimir Snorrason