Morgunblaðið - 22.01.2002, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. JANÚAR 2002 31
nmitt lyk-
iðborgina.
ð eigi eftir
mest er
g á menn-
miðborgin
armiðstöð
nlistarhús,
st hefði ég
iðbænum,
bíóhúsin í
ugavert að
birtust við
nlistarhús,
á Faxas-
fnt að það
ngur af því
em jaðar-
því sam-
ir um vís-
u sem mun
má nefna
un um það
dspítalans
a – og mið-
utin verði
yrir Land-
– þannig
svæði há-
að mikill
na. Þess
kilvægt að
m á sínum
öfnina
fnina?
ma því að
afnarborg
öfnina. Ég
að gamla
menn eigi
eitthvert
rir mögu-
m slíkt hef-
imore eða
Gautaborg, er ástæðan sú að höfnin
hefur misst sinn grunn, s.s. vegna
minni útgerðar eða lokunar skipa-
smíðastöðva. Ég sé höfnina sem
styrk við borgina og þá ekki síður
með ferðamenn í huga. Höfn er lífæð
sem á og hlýtur að vera í eylandi og
þar með tel ég að framtíðarhöfn í
Eiðisvík sé mikilvæg fyrir höfuð-
borgarsvæðið og raunar landið allt
og tel þar með að Geldinganesið sem
atvinnusvæði sé lykilatriði fyrir höf-
uðborgina og suðvesturland.“
Nú kvarta menn oft undan mikl-
um umferðarþunga í borginni.
„Aðalskipulagið sem var staðfest
upp úr 1960 hefur haft mikil áhrif á
þróun borgarinnar. Það vill oft
gleymast að menn unnu það skipu-
lag miðað við ytri aðstæður sem
ríktu þá. Bílinn var þá að verða hið
nýja farartæki. Í gömlu borgunum
höfðu menn verið að vandræðast
með hvernig koma ætti bílunum fyr-
ir. Hér eygðu menn allt í einu mögu-
leika á að Reykjavík yrði ein af
fyrstu borgunum í Evrópu sem væri
skipulögð þannig að bíll-
inn fengi sitt eðlilega
rými. Reykjavík upp úr
1960 er því skipulögð
sem bílaborg og þetta
skipulag var afskaplega
vandað og vel unnið.
Raunar svo vandað að
það var í mörg ár notað sem dæmi í
skipulagsfræðum. Þetta var sú lausn
sem menn sáu á þessum tíma. Hitt
er svo annað mál að nú sjáum við
þetta fyrir okkur sem vandamál þar
sem bílunum hefur fjölgað svo hratt
að allar götur eru að fyllast. Og á
þessum tíma gerðu menn sér heldur
ekki eins mikla grein fyrir þeirri
mengun sem fylgir mikilli bílaum-
ferð. Við megum hins vegar ekki líta
á þetta sem einhvers konar slys,
svona var þetta á þessum tíma og
þess vegna lítur Reykjavík svona út.
Það voru settar út mjög skýrar meg-
inæðar, þ.e. Sundabrautin, Mikla-
braut og séð fyrir annarri braut sem
hefði orðið afar þýðingarmikil ef hún
hefði verið lögð en það er Fossvogs-
brautin. Þessar götur voru hugsaðar
sem stofnæðar til þess að styrkja
miðborgina og þótt þessar æðar taki
mikið pláss og séu hávaðavaldar þá
voru menn einmitt að reyna að búa
til svo góðar stofnæðar að bíllinn
þyrfti ekki að vera að þvælast inn í
íbúðarhverfin. Hugsunin var því
mjög skýr og skemmtileg. En þetta
varð að öngþveiti þar sem skipulag-
inu var ekki fylgt eftir. Við erum til
dæmis ekki enn búin að koma
tengslum yfir Kleppsvík, þ.e. að
tengja Sundabrautina við Grafar-
voginn sem var alger forsenda þess
að farið var að byggja þar á sínum
tíma. Með henni hefði þessi byggð
verið í beinum tengslum við mið-
borgina. En þar sem þessi tenging
hefur ekki komið lendum við í öng-
þveiti með umferðina. Staðreyndin
er sú að á meðan menn hafa byggt
upp hringveginn og gert göng vítt og
breitt um landið hefur Reykjavík
hreinlega setið á hakanum. En það
voru á margan hátt ljósar hugmynd-
ir sem bjuggu að baki þessu skipu-
lagi. En tímarnir breytast og skyndi-
lega erum við stödd í dálítið öðruvísi
heimi þar sem menn vilja ekki þá
mengun sem umferð fylgir. Okkur
finnst bíllinn vera farinn að trufla
okkur, við viljum ekki stórar æðar til
þess að færa umferðina út úr íbúðar-
hverfunum og þess vegna er þetta
erfitt, það er rétt.“
Þurfum alvöru stofnæðar
Sérðu einhverja lausn á þessum
vanda?
„Meðan ekki er hægt að byggja
upp mjög öflugt almenningssam-
göngukerfi þá þarf alvöru stofnæðar
fyrir bílana til þess að koma þeim út
út hverfunum. Menn geta því ekki
bæði verið á móti stofnæðum, mis-
lægum gatnamótum o.s.frv. og jafn-
framt verið að stynja yfir því hversu
mikil umferð er á götunum. Umferð-
in fer um þessar götur og truflar fólk
af því að við höfum ekki þessar al-
vöru stofnæðar fyrir umferðina. Og
staðreyndin er sú að fólk vill vera á
bílum. Við búum hér á 64. breidd-
argráðu og verðum að taka tillit til
þess í umferðarmálum. Og raunar
ekki síður í húsagerð og uppbygg-
ingu borgarinnar. En það er einnig
ljóst að þegar kemur vestur fyrir El-
liðaárnar erum við í borgarumhverfi
sem þolir ekki mikinn umferðar-
hraða eða yfirgnæfandi gatnamann-
virki.“
Hvað áttu nákvæmlega við með
því?
„Ég get nefnt sem dæmi að ef
menn ætla að byggja venjulega
randbyggð eins og t.d. í Vatnsmýr-
inni, eins og ég minntist á áðan, með
sex til sjö hæða byggingum þá erum
við hreinlega að búa til borg þar sem
60% borgarbúa sjá næstum aldrei til
sólar. Með slíkum byggingum og
inngörðum milli þeirra eru menn
hreinlega að búa til myrkvun stóran
hluta ársins. Þetta er ein af ástæð-
unum fyrir því að við getum ekki
byggt eins og aðrar þjóðir og við eig-
um heldur ekki að gera það. Við
verðum að taka tillit til þess að við
erum stödd norðarlega á hnettinum
og því verðum við að byggja borg
sem hentar þeim aðstæðum og okk-
ur sjálfum.
Þessa dagana og næstu vikur er
einmitt verið að kynna endurskoðað
aðalskipulag fyrir höfuðborgina sem
gildir til 2016. Þar er í ýmsum þátt-
um reynt að horfa til
lengri framtíðar án þess
að binda sig í smáatrið-
um. Í nýju aðalskipulagi
og greinargerð sem því
fylgir er tekið á málum
miðað við aðstæður í dag
með aukna áherslu á og
meðvitund um umhverfi okkar,varð-
veislu verðmæta og samstarf við
íbúa borgarinnar. Í þessu ljósi hvet
ég alla til að kynna sér skipulagsmál
borgarinnar og fylgjast með því sem
þar er að gerast. Setja sig inn í stöðu
mála og samhengi hlutanna og koma
síðan með góðar ábendingar eða
gagnrýni.“
ð halda
töðu
innar
ð ráðinn borgararkitekt en
erfisins. Þorvaldur greindi
rgarinnar og hugmyndum
nar og miðborgarinnar.
Morgunblaðið/Þorkell
erðum að taka tillit til þess að við erum stödd
m hentar þeim aðstæðum og okkur sjálfum.“
Rangt að búa
til myrkvun
stóran hluta
ársins með
háhýsum
arnorg@mbl.is
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
segir mikilvægt að matvöruversl-
unin gæti meira hófs í verðhækk-
unum og fari að dæmi byggingar-
vöruverslana, þar sem verð var
lækkað um helgina. Allir verði að
taka á ef takast eigi að halda aftur
af verðhækkunum. Davíð segir
greinilegt að matvöruverslunin
hafi verið að krækja sér í aukabón-
us.
BYKO lækkaði verð í verslunum
sínum sl. laugardag um 2% og
Húsasmiðjan lækkaði í kjölfarið
um 3%.
Matvöruverslanir að
krækja sér í aukabónus
„Þessi ákvörðun fyrirtækjanna
er jákvæð, en þetta tengist fyrst og
fremst byggingarvísitölunni sem
hefur hækkað gríðarlega að und-
anförnu. Byggingarvörur hafa
hækkað mjög mikið á fáum mán-
að næsta mæling Hagstofunnar á
neysluverðsvísitölunni sýndi
mönnum fram á að forsendur aðila
vinnumarkaðarins í verðlagsmál-
um gætu náðst. „Ég vænti þess að
við sjáum tölur um að þessi kúfur
sé á hraðri niðurleið og ég vænti
þess að í framhaldinu verði hægt
að sjá hér vaxtalækkanir í þjóð-
félaginu o.s.frv. Það er afar mik-
ilvægt að það gangi fram. En það
verða líka allir að taka þátt í því.
Það geta ekki einhverjir spilað frítt
eins og ýmsir eru að leitast við að
gera.“
Starfshópur á vegum ríkis-
stjórnarinnar hefur að undanförnu
verið að skoða verðhækkanir sem
riðið hafa yfir síðustu misserin og
þá sérstaklega hlut ríkisvaldsins í
þeim. Davíð sagði hugsanlegt að í
dag yrði tekin ákvörðun um hvort
hækkanir sem ríkið hefur staðið
fyrir yrðu endurskoðaðar.
uðum. Þetta er
því vissulega
jákvætt, en það
þyrftu fleiri að
koma til í verk-
efni af þessu
tagi ef það á að
hafa áhrif
gagnvart
kjarasamning-
unum. Það er
t.d. alveg ljóst
að matvöruverslunin hefur verið
að krækja sér í aukabónus. Það fer
ekkert á milli mála. Það er því
mjög mikilvægt að matvöruversl-
unin kunni sér hóf og taki þátt í
átaki gegn verðhækkunum.
Ég vænti þess líka að sveitar-
félögin gæti að sér. Þau hafa verið
alldrjúg í verðhækkunum á und-
anförnum mánuðum og misser-
um,“ sagði Davíð.
Davíð sagðist gera sér vonir um
Forsætisráðherra vill að matvöruverslanir
fari að dæmi byggingarvöruverslana
Allir verða að taka á
Davíð Oddsson
FJARÐARKAUP í Hafnarfirði til-
kynntu fyrst matvöruverslana um
að ákveðið hefði verið að lækka
vöruverð um 3% og „skella á“ verð-
stöðvun til 1. maí nk. Afslátturinn
verður veittur við kassa.
Í fréttatilkynningu frá Fjarðar-
kaupum (FK) kemur fram að með
þessu vilja forráðamenn verslunar-
innar leggja sitt af mörkum til þess
að halda aftur af verðlagshækkun-
um og stuðla að verðhjöðnun í land-
inu.
Gísli Sigurbergsson, einn af eig-
endum FK, sagði í samtali við
Morgunblaðið að ákvörðun um
þetta hefði verið tekin um hádegið í
gær. Haft var samband við helstu
birgja og tóku þeir að sögn Gísla
mjög vel í þessa hugmynd. Enn á þó
eftir að ganga frá samningum um
verðlækkanir frá birgjum en Gísli
vonast til að þessi ákvörðun muni
ýta við þeim. Að sjálfsögðu muni
FK einnig „klípa af“ sinni álagn-
ingu.
„Svo vonumst við til að okkar við-
skiptavinir fjær og nær haldi áfram
að koma til okkar og styðja okkur í
þessu verkefni,“ segir Gísli. Tíminn
verði að leiða það í ljós hvort hægt
verði að lækka vöruverð enn frekar.
Aðspurður segir hann að vöru-
hækkanir frá heildsölum, sem
skýrðar voru með hækkandi gengi,
hafi ekki að fullu gengið til baka eft-
ir að gengið styrktist. Þetta sé þó
misjafnt eftir heildsölum.
Í fréttatilkynningu frá verslun-
inni segir að Fjarðarkaup hafi kom-
ið vel út úr verðkönnunum að und-
anförnu og samkvæmt niðurstöðu í
verðkönnun DV milli áranna 2001
og 2002 hafi verslunin hækkað
vöruverð minnst af þeim verslunum
sem teknar eru til samanburðar í
slíkum tilvikum.
Fleira skiptir máli
Hagkaup mun ekki beita flatri
verðlækkun á allar vörur líkt og
FK. „Við tökum að sjálfsögðu fullan
þátt í þeirra samkeppni sem er á
þessum markaði,“ segir Finnur
Árnason, framkvæmdastjóri Hag-
kaups.
Í verslunum Hagkaups séu nú
mjög góð tilboð á völdum vörum,
t.d. vínberjum og kjúklingum, en
einnig sé fyrirhugað að vera með
umtalsverða útsölu á kjötvörum
þegar líður á vikuna. Þá sé nú 40–
90% afsláttur af fatnaði sem sé
meiri afsláttur en verið hefur. „Við
erum í samkeppni alla daga og höf-
um að mínu viti verið að bjóða gott
verð og munum gera það áfram,“
segir Finnur.
Hann bætir því við að sé horft 18
mánuði aftur í tímann, sjáist að
matvöruverð hafi ekki hækkað
meira en almennt hafi gerst í öðrum
vöruflokkum.
„Það sem við teljum að skipti enn
meira máli í þessari umræðu er að
menn horfi til lengri tíma heldur en
til 1. maí. Til þess að lækka verð til
lengri tíma þarf að búa versluninni
sambærileg skilyrði og í nágranna-
löndunum,“ segir Finnur. Eðlilegt
sé að kaupmenn geti flutt inn kjúk-
linga og egg og aðrar landbúnaðar-
vörur og boðið léttvín og bjór til
sölu líkt og raunin er í þeim löndum
sem Ísland er gjarnan borið saman
við. „Þetta er mál sem skiptir neyt-
endur verulegu máli og mun meira
en tímabundnar upphrópanir um
verðlækkanir.“
Munar enn gríðarlegu í verði
„Við erum ódýrastir og höfum
alltaf verið það og munum bara
halda okkar striki í því,“ sagði Guð-
mundur Marteinsson, fram-
kvæmdastjóri Bónuss, þegar hann
var inntur eftir því hvort hann
hygðist grípa til sambærilegra að-
gerða og FK. „Það munar mjög
miklu í verði hjá Bónus og öðrum
matvöruverslunum. Þótt aðrar
verslanir lækki um þrjú prósent,
munar enn gríðarlega miklu í
verði.“ Bónus muni því ekki beita
flatri verðlækkun á allar vörur en
muni áfram verða með lægsta vöru-
verðið. Guðmundur segir álagningu
Bónuss vera í lágmarki og því lítið
svigrúm til að lækka hana enn frek-
ar. „Eftir því sem verðið er hærra
því meira svigrúm hafa fyrirtækin.
Við höfum því miklu minna svigrúm
en aðrir og ég held að það þekkist
hvergi í heiminum að það sé 40%
verðmunur á dýrustu og ódýrustu
versluninni í landinu.“ Þetta sé þó
jákvætt framtak. Aðspurður hvort
vöruverð hafi ekki hækkað hjá Bón-
us líkt og hjá öðrum bendir Guð-
mundur á að sökum þess hve álagn-
ingin sé lág hjá Bónus geti
fyrirtækið tæpast tekið á sig hækk-
anir á vörum frá heildsölum og
framleiðendum og því hljóti hækk-
anir að skila sér út í vöruverð. „Bón-
us mun að sjálfsögðu skila til neyt-
enda öllum verðlækkunum sem
munu koma frá heildsölum,“ segir
Guðmundur. Þar sem Bónus sé
langstærsta matvöruverslun lands-
ins skipti vöruverð í Bónus neyt-
endur í landinu mestu máli.
Fjarðarkaup tilkynna lækkun vöruverðs um 3%
Vilja stuðla að verð-
hjöðnun í landinu