Morgunblaðið - 20.02.2002, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
JÓHANNA Sigurðardóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, gagn-
rýndi harkalega við upphaf þing-
fundar í gær svör samgöngu-
ráðherra við skriflegri fyrirspurn
hennar um starfslokasamninga hjá
Landssímanum. Sagði hún „gjör-
samlega óþolandi“ hvernig ráð-
herrar fótumtroði stjórnarskrár-
varinn rétt þingmanna og misbjóði
þingi og lítilsvirði það.
Svari Sturlu Böðvarssonar (D)
samgönguráðherra við fyrirspurn
Jóhönnu var dreift á Alþingi í gær,
en þar er komist að þeirri niður-
stöðu að umbeðnar upplýsingar í
fyrirspurninni teljist ekki vera
upplýsingar sem eigi að vera op-
inberar lögum samkvæmt, sé sam-
gönguráðherra hvorki skylt né
heimilt gagnvart Landssímanum að
svara henni.
Jóhanna sagði niðurstöðu ráð-
herrans vera þá að þinginu komi
þetta ekki við og leiddi líkum að því
hvort eitthvað í starfslokasamning-
um fyrirtækisins sé þess eðlis að
það þoli ekki dagsins ljós. „Alla-
vega virðist samviska ráðherra
ekki vera hrein í þessu máli,“ sagði
Jóhanna. Gagnrýndi hún harðlega,
og undir það tóku Össur Skarphéð-
insson, formaður Samfylkingarinn-
ar, og Lúðvík Bergvinsson (S) og
sögðu ótækt að flúið væri í skjól
hlutafélagalaga í því skyni að
sleppa við það að svara fyrirspurn-
inni, en á sama tíma væri upplýst
að ekki væri farið að sömu hluta-
félagalögum þegar gerðir væru
leynilegir starfssamningar við
stjórnarformann Símans bak við
tjöldin.
Hafnað að ráðherra megi ekki
veita umbeðnar upplýsingar
Össur hafnaði því alfarið að ráð-
herra mætti ekki veita umbeðnar
upplýsingar. Slíkt ætti aðeins við
þegar viðkomandi upplýsingar
væru þess eðlis að gæti skaðað
hagsmuni fyrirtækisins eða félags-
ins. „Ef samgönguráðherra hefur
rétt fyrir sér í þessum efnum, er
það eingöngu vegna þess að hann
er að leyna hér einhverjum upplýs-
ingum úr starfslokasamningi við
fyrrverandi forstjóra sem bersýni-
lega getur skaðað hagsmuni félags-
ins ef þær eru gerðar uppvísar.
Hvað er það sem gæti skaðað hags-
muni félagsins,“ spurði Össur
Skarphéðinsson.
Flokksbróðir hans, Guðmundur
Árni Stefánsson, sagði ríkisstjórn-
ina með „allt niðrum sig“ í þessu
máli og Sjálfstæðisflokkurinn, eftir
ellefu ára samfellda setu við lands-
stjórnina, hefði sýnt það af sér að
hann sé hættur að gera greinar-
mun á hagsmunum flokksins og
þjóðarhagsmunum. „Hann virðist
ganga um þessi fyrirtæki þjóðar-
innar, eins og Símann, eins og eigin
fyrirtæki og það er mál að linni,“
sagði Guðmundur Árni. Hann benti
einnig á að embætti Ríkisendur-
skoðunar væri, vegna afskipta
sinna af málinu á fyrri stigum, svo
veikt að forseti Alþingis efni til sér-
stakrar rannsóknarnefndar með
vísan til stjórnarskrárinnar og
heimildar þar að lútandi.
Ögmundur Jónasson, þingflokks-
formaður vinstrigrænna, tók undir
gagnrýnina og sagði sjálfsagt að
upplýsingar yrðu veittar. „Í skjóli
leyndarinnar þróast spillingin, eins
og dæmin sanna,“ sagði Ögmundur.
Átti að vera ljóst að svarið
yrði með þessum hætti
Sturla Böðvarsson sagði að Jó-
hönnu Sigurðardóttur hefði átt að
vera ljóst að svar hans við fyrir-
spurninni yrði með þessum hætti.
„Það liggur alveg ljóst fyrir hvern-
ig löggjöfin er um upplýsingar hvað
varðar hlutafélög,“ sagði hann og
benti á að með svari sínu fylgdi ít-
arlegt og greinargott álit sem
styddi þessa afstöðu sína.
Þar er m.a. bent á að með stofn-
un Pósts og síma hf. hafi rofnað öll
stjórnsýsluleg tengsl milli ráðu-
neytis og félagsins sem áður voru
milli ráðuneytisins og Póst- og
símamálastofnunar. Hafi sam-
gönguráðuneytið því ekki nú skip-
unarvald í málefnum Landssíma Ís-
lands hf. Engu breyti þótt meiri-
hluti hlutafjár sé í eigu íslenska
ríkisins og samgönguráðherra fari
með eignaraðild ríkissjóðs í fyrir-
tækinu.
Sigríður Anna Þórðardóttir, for-
maður þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins, gagnrýndi hins vegar
þingmenn stjórnarandstöðunnar
fyrir að koma sífellt upp í ræðustól
Alþingis og ráðast á samgönguráð-
herra. Sagði hún að sér ofbyði þau
þungu orð sem látin væru falla og
velti fyrir sér hvort þjónaði hags-
munum Landssímans að ræða mál-
in með þessum hætti.
„Eru það hagsmunir Landssím-
ans að draga umræðuna niður á
það plan sem menn hafa verið að
gera á undanförnum dögum? Ég
segi nei,“ sagði Sigríður Anna og
sagði fyrirtækið fyrst og fremst
skaðast. „Ég vara við þessari um-
ræðu. Hún hefur gengið allt of
langt. Ég tel að það sé ekki ásetn-
ingur neins ráðherra að troða á
rétti þingmanna til þess að fá upp-
lýsingar. Ég veit að ráðherrar
reyna eftir bestu getu að veita
þingmönnum upplýsingar, en það
verður auðvitað að segjast, að það
getur auðvitað gerst að mönnum
verði eitthvað á í þeim efnum,“
sagði þingflokksformaður Sjálf-
stæðisflokksins ennfremur.
Samgönguráðherra vill ekki svara spurningum um starfslokasamninga Landssímans
Hvorki skylt né
heimilt að svara
FUNDUR verður næst á Al-
þingi eftir helgi, mánudaginn
25. febrúar nk. Næstu þrír dag-
ar á þingi verða einvörðungu
helgaðir nefndastörfum og ber
þar væntanlega hæst umfjöllun
um frumvarp til laga um Kára-
hnjúkavirkjun.
Nefndadag-
ar á Alþingi
RÍKISSTJÓRNIN hefur ekki óskað
formlega eftir viðræðum við Evrópu-
sambandið um efnislegar breytingar
á samningnum um evrópska efna-
hagssvæðið, að því er fram kom í
máli Halldórs Ásgrímssonar utan-
ríkisráðherra í umræðum utan dag-
skrár um þróun tengsla Íslands og
Evrópu.
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur vinstrigrænna, var málshefjandi
og vísaði til viðamikillar tveggja ára
skýrslu utanríkisráðherra um stöðu
Íslands í Evrópusamstarfi þar sem
kostir EES-samningsins hefðu verið
tíundaðir og lýsti yfir undrun á því
að sama utanríkisráðherra hefði að
undanförnu í ræðum og viðtölum við
fjölmiðla orðið ærið tíðrætt um það
hversu samningurinn reyni nú á þan-
þol stjórnarskrárinnar, að því megi
halda fram með góðum rökum að að-
ild að ESB tryggði fullveldi Íslands
með betri hætti en EES gerir og að
sjávarútvegsstefna Evrópusam-
bandsins sé mögulega ekki lengur
sama hindrun í vegi aðildar og ráð-
herra hafi áður talið. Loks hafi ráð-
herrann látið að því liggja, fyrir
rúmri viku, að á allra næstu vikum
verði farið fram á formlegar viðræð-
ur við Evrópusambandið um hvorki
meira né minna en framtíð evrópska
efnahagssvæðisins.
„Á sama tíma og utanríkisráð-
herra ræðir linnulaust um erfiðleika,
vandamál, versnandi stöðu, möguleg
stjórnarskrárbrot og fullveldisfórn-
ir, þá kannast forsætisráðherra ekki
við að neitt sé að EES-samningnum
og segir okkur að aðspurður hafi ut-
anríkisráðherra ekki getað nefnt
nein dæmi þar um. Lengst hefur for-
sætisráðherra gengið með því að tala
um að þörf geti verið á smávægileg-
um prófarkalestri,“ sagði Steingrím-
ur ennfremur og bætti við: „Það er
algerlega óumflýjanlegt að hin form-
lega staða og allar pólitískar ákvarð-
anir um málsmeðferð liggi ljóst fyrir.
Þótt leiðarahöfundur Morgunblaðs-
ins hafi unnið það rökfræðilega og
stílfræðilega afrek að telja að ekki sé
nú víst, þrátt fyrir allt, að Halldór
Ásgrímsson utanríkisráðherra og
eindregnir andstæðingar aðildar að
Evrópusambandinu séu svo mjög
ósammála, þá verð ég að viðurkenna
að ég á erfitt með að lesa það út úr
yfirlýsingum þeirra í austur og vest-
ur undanfarna daga.“
Fjórir möguleikar varðandi
endurskoðun samningsins
Halldór Ásgrímsson (B) sagði að
ríkisstjórnin hafi ekki óskað form-
lega eftir viðræðum við Evrópusam-
bandið um efnislegar breytingar á
samningnum um evrópska efnahags-
svæðið. Málið hafi verið rætt innan
EFTA og umræðan farið vaxandi á
síðasta ári í tengslum við stækkunar-
ferli ESB.
Sagði hann EFTA-ríkin hafa skoð-
að þessi mál ítarlega, enda þótt eng-
ar tillögur hafi verið afhentar þar
sem þær liggi ekki fyrir. Til stæði að
hann ræddi þessi mál á fundi með ut-
anríkisnefnd nk. fimmtudag.
„Engar breytingar verða gerðar á
EES-samningnum nema Noregur,
Liechtenstein og Ísland verði um
það sammála,“ sagði Halldór og
sagði að endurskoðun á samningnum
hefði eðlilega verið rædd talsvert
meðal þessara ríkja. Skv. yfirliti
EFTA-skrifstofunnar sé gert ráð
fyrir fjórum möguleikum varðandi
endurskoðun samningsins. Í fyrsta
lagi að ákvæði EES-samningsins
verði færð í samræmi við það sem
þau voru gagnvart ákvæðum Róm-
arsáttmálans, þegar EES-samning-
urinn var gerður, þátttaka í nefndum
framkvæmdastjórnarinnar verði
áréttuð og hún gerð víðtækari, veitt
verði lágmarksaðkoma að nefndum
ráðsins og Evrópuþingsins í ljósi
breytts stofnanafyrirkomulags ESB
og endurskoðun á bókun 9 varðandi
sölu sjávarafurða og hins vegar inn-
heimtu á skólagjöldum á Írlandi og
Bretlandi.
Utanríkisráðherra upplýsti að
framkvæmdastjórn ESB hafi aðeins
sagt tæknilega endurskoðun koma
til álita, en það nái til fyrsta flokks-
ins, því Evrópusamstarf að eigin vali
komi ekki til greina. Norðmenn hafi
talið ráðlegt að ganga ekki lengra en
framkvæmdastjórnin leggur til.
„Það er mögulegt að Noregur og
Ísland geti orðið sammála um inntak
viðræðna við ESB, enda verða þau
að vera það. Ríkin tvö virðast sam-
stiga um álit á þeirri þróun sem átt
hefur sér stað innan ESB og áhrif
hennar á EES-samninginn. Hins
vegar kunna Norðmenn að meta
tímasetningar og taktíska nálgun
með öðrum áherslum,“ sagði ráð-
herrann aukinheldur.
Hann undirstrikaði að afrakstur
EES-samningsins væri góður, þegar
á heildina væri litið, en hann hafi þó
verið byggður á ákveðnum forsend-
um um aðgang að ákvarðanamótun
og virðingu fyrir stjórnskipulegu
forræði EFTA-hliðarinnar. „Póli-
tískan vilja hefur skort innan ESB til
að nýta til fulls það svigrúm og þær
heimildir sem samningurinn gefur til
þátttöku EFTA-ríkja í innra mark-
aðsstarfi,“ sagði utanríkisráðherra
og bætti við að þessir hnökrar á sam-
starfi ríkjanna væru ekki þess eðlis
að staða samningsins væri í yfirvof-
andi hættu. Hins vegar væri þróunin
að undanförnu áhyggjuefni, sérstak-
lega tækist ekki að sporna við henni.
„Málið snýst um það að tryggja að
EES-samningurinn verði áfram öfl-
ugt tæki til þess að tryggja hags-
muni okkar til frambúðar,“ sagði
Halldór Ásgrímsson.
Forsætisráðherra segist
styðja utanríkisráðherra
Bryndís Hlöðversdóttir, formaður
þingflokks Samfylkingarinnar, benti
á að EES-samningurinn hafi verið
gerður milli tveggja rétthárra ríkja-
blokka og byggst á gagnkvæmum
viðskiptahagsmunum beggja aðila.
Nú væru aðstæður allt aðrar, gagn-
kvæmni samningsins fallin niður og
athygli ESB snerist nú að stækkun
sambandsins. „Ekki þarf að spyrja
að örlögum samningsins ef Noregur,
langstærsta stoð hans, tekur ákvörð-
un um að sækja um aðild, eins og
vaxandi áhugi er fyrir þar í landi,“
sagði hún og bætti við: „Eigum við
Íslendingar að fljóta sofandi að
feigðarósi í stað þess að horfast í
augu við staðreyndir?,“ spurði hún.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði reginmisskilning felast í orðum
Bryndísar, því að þegar hafi legið
ljóst fyrir, við gerð EES-samn-
ingsins, hvaða EFTA-ríki hygðust
ganga inn í Evrópusambandið. Þá
sagði hann áhuga Norðmanna á inn-
göngu ekki meiri en svo að forsætis-
ráðherrann þar í landi hefði nýlega
lýst því yfir að innganga eða um-
ræður um aðild séu ekki á dagskrá í
Noregi fyrr en í fyrsta lagi árið 2005.
„Það er ekkert vandamál út af fyr-
ir sig þótt fullgildur samningur, sem
virkar vel, sé ekki daglega á vörum
skrifræðisfólksins í Brussel,“ sagði
Davíð og vísaði þar til ummæla um
að EES-samningurinn væri að veikj-
ast og embættismenn Evrópusam-
bandsins kynnu ekki lengur skil á
honum. „Ég get nefnt sem dæmi
mjög góðan samning annan, varnar-
samninginn við Bandaríkin. Við
verðum vör við það aftur og aftur, að
afar fáir menn í bandaríska stjórn-
kerfinu vita um þann samning eða
velta honum fyrir sér. En um leið og
til þess samnings þarf að grípa, virk-
ar hann. Það er nákvæmlega eins og
með EES-samninginn.“
Forsætisráðherra sagðist hafa átt
viðræður við menn á allra hæstu
stigum Evrópusambandsins og alltaf
kæmi fram að EES-samningurinn
virkaði vel og að á honum væru ekki
verulegir gallar. Hins vegar sagði
hann að hárrétt væri hjá utanríkis-
ráðherra að breyta þessum samningi
lítillega í takt við breyttar aðstæður
og að því væri unnið. „Og ég styð
hann í því,“ sagði forsætisráðherra.
Nokkurt mark setti á Evrópuum-
ræðuna hið knappa form sem henni
var skapað, eða aðeins hálftími. Af
þeim sökum höfðu ræðumenn mjög
stuttan tíma fyrir sitt mál og lentu
þess vegna flestir ef ekki allir í tíma-
hraki. Sérstök ósk hafði komið fram
frá formanni Vinstri hreyfingarinnar
– græns framboðs um lengdan ræðu-
tíma, en ekki var orðið við þeirri
beiðni. Sverrir Hermannsson, for-
maður Frjálslynda flokksins, gerði
þetta að umtalsefni er hann kom upp
í ræðustól. „Enn á ný tökum við til
við að ræða stórmál þar sem flestum
ræðumönnum gefst rúmur tími til
þess að standa upp og setjast,“ sagði
hann. Vék hann því að forseta hvort
ekki mætti fara bil beggja við um-
ræður utan dagskrár þannig að mik-
ilsmetin mál fengju meiri tíma og
gæfist þá þingmönnum tækifæri til
þess að „segja eitthvað af viti“ eins
og hann orðaði það.
Staða EES-samningsins og þróun tengsla Íslands og Evrópu rædd utan dagskrár á Alþingi í gær
Ekki verið
óskað form-
lega eftir
viðræðum
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra og Davíð Oddsson forsætisráð-
herra ræddu EES-samninginn á Alþingi í gær.