Morgunblaðið - 13.03.2002, Page 56

56 MIÐVIKUDAGUR 13. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ



Ó.H.T Rás2


HK DV
Ekkert er hættulegra
en einhver sem hefur
engu að tapa!
Frá leikstjóra
The Fugitive
SCHWARZENGGER
Sýnd kl. 3.50, 5.55, 8 og 10.10. Vit 349.
Regína
Harry Potter
Úr sólinni
í slabbið!
Sýnd kl. 5.35, 8 og 10.30.
B.i. 12. Vit nr. 341.
Sýnd kl. 8 og 10.15.
Vit 348. B.i. 16.
Sýnd kl. 8 og 10.30.
B.i. 12. Vit nr. 351.
Sýnd kl. 3.45. E. tal. Vit 294
Sýnd kl. 3.50 og 5.55 Ísl. tal. Vit 338
Sýnd kl. 4 íslenskt tal. Vit 325
8 Tilnefningar til Óskarsverðlauna
Sýnd kl. 5.30, 8 og 10.30. Vit nr 335. B.i. 12.
Sýnd í Lúxus VIP kl. 5.30, 8 og 10.40. B.i. 16.
m.a. fyrir
besta mynd,
besta aðalhlut-
verk,
besta aukahlut-
verk,
besta leikstjórn,
og besta handrit.
Hlaut að auki
4 Golden Globe
verðlaun og
2 Bafta verðlaun.
kvikmyndir.is
SG DV

kvikmyndir.com
8
Sýnd kl. 3.45. Vit 328
m.a. fyrir bestu mynd, besta aðalhlutverk,



Strik.is
RAdioX



Ó.H.T Rás2
Tilnefnd til Óskarsverðlauna sem besta erlenda myndin



Ó.H.T Rás2



HK DV



HK DV
Sýnd kl. 10. B.i. 14.
8 Tilnefningar til
Óskarsverðlauna
m.a. fyrir
besta mynd,
besta aðalhlutverk,
besta aukahlutverk,
bestu leikstjórn,
og besta handrit.
Hlaut að auki
4 Golden Globe
verðlaun og
2 Bafta verðlaun.
8
Sýnd kl. 5, 7 og 9. B.i. 12. Sýnd kl. 6, 8 og 10. Sýnd kl. 5.30 og 10.30. B. i. 16.
ÞÞ Strik.is
ÓHT Rás 2

HL Mbl

SG DV
Sýnd kl.5.
4 Tilnefningar til Óskarsverðlauna



1/2
Kvikmyndir.is
Sýnd kl. 9.15. B.i. 14.
kvikmyndir.is
SG DV



½kvikmyndir.com

HJ Mbl
ÓHT Rás 2




Ó.H.T Rás2




Strik.is




SG. DV
tilnefningar til
Óskarsverðlauna5
Tilnefningar til frönsku
Cesar - verðlaunanna13
Sýnd kl. 7. Sýnd kl. 8.
Sýnd kl.5. Íslenskt tal.
„ . . . ég fór af henni með verk
í maganum af hlátri.
Mörg tónlistaratriðineru líka
vel útfærð . . . . „



Kvikmyndir.is

DV
Bloomsbury-bókaútgáfan banda-
ríska hefur undanfarið gefið út
nokkrar bækur þar sem rithöfundar
segja frá borgum sem þeir þekkja
vel eða eru þeim kærar. Serían ber
heitið Writer and the City, og fyrsta
bókin í útgáfuröðinni var bók Ed-
munds Whites um
París sem hér er
gerð að umtalsefni.
Það verður að
tekjast vel við hæfi
að Edmund White
skuli skrifa um Par-
ís, enda þekkir hann
borgina mætavel
eftir að hafa búið þar í tæpa tvo ára-
tugi. Hann velur bókinni heiti eftir
frönsku orði sem notað er um þann
sem röltir um borgina, eiginlega
stefnulaust, sér allt en er þó ekki að
fylgjast með neinu sérstöku.
White eru eðlilega rithöfundar
hugleiknir en hann rekur einnig
stuttlega félagssögu borgarinnar,
segir frá því hvernig það hafi verið
að vera samkynhneigður í París í
gegnum aldirnar, tíundar hlutskipti
blökkumanna í París, þar á meðal
Sidneys Bechets og Josephine Bak-
er, segir frá Baudelaire og birting-
armynd franskrar þjóðernishyggju
og deilum um hver sé hinn raunveru-
legi konungsarfi, og skýtur inn frá-
sögnum af örlögum auðmanna af
gyðingaættum, sérkennilegum söfn-
um, til að mynda Nissim de Cam-
ondo-safninu, og svo má telja. Eins
og sjá má er hlutskipti utangarðs-
mannsins White hugleikið og verður
eins konar leiðarstef í gegnum bók-
ina, þótt yfirbragðið sé skemmtilega
sundurlaust í takt við heiti hennar.
Þeir sem grípa bók Whites og
halda að þeir séu komnir í ferða-
handbók verða eflaust fyrir von-
brigðum, því hann er ekki að lýsa því
hvar hægt sé að kaupa eitt eða ann-
að, hvar sé að finna merkilega kirkju
eða minnisvarða, heldur er hann að
reyna að draga fram andrúmsloftið í
París eins og hann upplifði borgina,
að reyna að gefa mynd af henni sem
ekki er hægt að ná fram með ljós-
eða kvikmyndatækni. Fyrir vikið er
bókin sérdeilis skemmtileg, eins og
Whites er siður, stirð í gang en síðan
erfitt að leggja hana frá sér.
Þeir sem hafa komið til Parísar
eiga sjálfsagt eftir að fá einna mest
út úr bókinni, en þeir sem ætla þang-
að gerðu vel í að kíkja í þessa bók og
fá þannig nýstárlega nasasjón af
borginni.
Nýstárleg
nasasjón
Árni Matthíasson
The Flaneur: A Stroll Through the Para-
doxes of Paris eftir Edmund White. 211
síður innbundin í litlu broti. Bloomsbury
gefur út 2001.
Nýjar bækur
ALLT FRÁ ÞVÍ ég tók að lesa dag-
blöð fyrir fjórum áratugum hafa þau
verið uppfull með fréttir af ástandi í
Palestínu, eins og það er kallað. Líkt
og flestir Vesturlandabúar hafði ég
samúð með Ísraelsmönnum sem
voru svo fáir og smáir gegn ofurefli
liðs þar sem þeir voru að reyna að
byggja upp ríki þar sem allir gyð-
ingar gætu átt hæli. Í fréttum var
alltaf talað um landið þar sem þeir
bjuggu sem land sem þeir ættu rétt
á (hafði ekki guð sagt að þeir ættu
það?) og ekki hafði maður skilning
til að átta sig á að fyrir var í landinu
fólk sem var hrakið á brott með báli
og brandi, beitt ofbeldi til að fórn-
arlömb ofbeldis fengju skjól; til þess
að Vesturlönd gætu þvegið af sé
skömmina yfir því að hafa látið ill-
virki Þjóðverja afskiptalaus.
Ekki er þörf að rekja söguna frek-
ar, það vita vitanlega allir meira og
minna hvað hefur átt sér stað fyrir
botni Miðjarðarhafs undanfarin
misseri og áratugi, þar sem Ísrael er
orðið mesta herveldi á þeim slóðum,
hvernig Ísraelsmenn hafa sigrað ná-
granna sína í tveimur styrjöldum og
lagt undir sig stóra landshluta. Þar
hafa hjaðningavígin gengið á víxl,
palestínskir hermdarverkamenn
myrt þá sem þeir hafa komist í tæri
við og þá helst saklausa borgara, og
Ísraelsmenn hefnt sín með því að
myrða þá sem þeim er í nöp við,
beita saklausa borgara ofbeldi og
skjóta óvopnuð ungmenni. Í umfjöll-
uninni vill aftur á móti oft gleymast
að Ísraelsmenn eru hernámsþjóð;
þeir eru að beita hernumda þjóð of-
beldi eins og bandaríski teiknarinn
og blaðamaðurinn Joe Sacco bendir
á í merkilegri bók sinni Palestine
sem kom út á síðasta ári.
Fórnarlömb kúgunar
og pyntinga
Joe Sacco fór til Palestínu vetur-
inn 1991–1992 til að kynna sér
ástandið á hernumdu svæðunum,
landi sem Ísraelsmenn tóku her-
skildi 1967. Hann lýsti þessari heim-
sókn síðan í níu teiknimyndaheftum
sem var síðan safnað á bók og gefn-
ar út á síðasta ári. Í frásögn sinni,
sem er myndasaga en þó með all-
miklum texta, beitir Sacco að mestu
reglu Isherwoods, hann er eins og
myndavél sem reynir að sýna hlut-
laust hvað fram fer, en er þó líka að
taka afstöðu því viðmælendur hans
eru allir fórnarlömb herstjórnarinn-
ar, kúgunar og pyntinga.
Dæmin um villimannslegt fram-
ferði ísraelskra hermanna eru ótelj-
andi og mörg óþægilega svæsin.
Nefni til að mynda þegar ungmenni
er skotið í bakið á hlaupum undan
hermönnum, eftir að hafa verið að
henda í þá grjóti. Drengnum er ekið
á sjúkrahús og rétt búið að gera að
sárum hans þegar ísraelskir her-
menn ryðjast inn til að leita að þeim
sem þeir skutu. Eins og Sacco rekur
söguna fara þeir á milli rúma og
berja og svívirða sjúklingana og
reyna að knýja þá til að segja til
piltsins. Þegar þeir síðan finna hann
sjálfir slá þeir hann og berja til að fá
hann til að segja til nafns. Hann vill
það aftur á móti ekki, enda myndi
það kosta fjölskyldu hans offjár að
leysa hann úr fangelsi. Hermennirn-
ir hefja hann þá á loft úr rúminu og
kasta í gólfið svo hann handleggs-
brotnar. Þegar hann grípur emjandi
um handlegginn sparka þeir í hand-
legginn og þegar læknar skerast í
leikinn eru þeir líka barðir og einn
sjúkraliði handleggsbrotinn. Dreng-
urinn var meðvitundarlaus í tvo sól-
arhringa, nefbrotinn og með brotnar
tennur eftir barsmíðarnar, en það
verður honum til bjargar að þegar
hermennirnir snúa aftur til að berja
hann meira eru útsendarar Rauða
krossins á staðnum svo hann slepp-
ur.
„Járnhnefareglan“ og
heimilaðar pyntingar
Sögur sem þessi eru legíó, nefni
sem dæmi frásögn Saccos af svo-
nefndri „járnhnefareglu“ sem var
við lýði um tíma, en hún byggðist á
því að allir grunaðir skyldu bein-
brotnir. Af þessu og öðru má því
ráða að það hefur verið opinber
stefna ísraelska hersins að beita
pyntingum, að refsa grunuðum svo
harkalega að hafi þeir ekki brotið af
sér muni þeir ekki þora að gera það
eftirleiðis. Ekki er örgrannt um að
lesandi uppi á Íslandi eigi erfitt með
að trúa slíkum frásögnum, að það sé
opinber stefna að meiða fólk og lim-
lesta, en rennir stoðum undir það er
Sacco segir frá því er hæstiréttur
Ísarels lagði blessun sína yfir það
1987 að pyntingum sé beitt í yfir-
heyrslum til að koma í veg fyrir
hryðjuverkaárásir.
Sacco er ekkert að skafa utan af
því þegar hann segir frá grimmd-
arverkum hernámsliðsins, en hann
rekur líka þversagnirnar í palest-
ínsku samfélagi, þar á meðal þá
staðreynd að konur njóta minni rétt-
inda er karlmenn. Víst taka þær
þátt í baráttunni gegn hernámslið-
inu, en þær eru samt settar skör
lægra og ekkert bendir til annars en
að þær verði aftur að hverfa í skugg-
ann ef óvinurinn verður einhvern
tímann sigraður. Einnig segir Sacco
frá því hvernig Palestínumenn beita
eigin lögum, myrða þá sem grunaðir
eru um að starfa með Ísraelsmönn-
um, myrða þær konur sem leggjast
með ísraelskum hermönnum eða þá
sem grunaðir eru um samstarf við
Ísraelsmenn og svo má telja. Eins
og rauður þráður í gegnum allt
ganga síðan sömu spurningarnar;
hvers vegna þarf Ísrael ekki að fara
eftir samþykktum Sameinuðu þjóð-
anna, spyrja palestínskir gestgjafar
Sacco, hvers vegna þurfa þeir ekki
að fara eftir Genfarsáttmálanum um
réttindi hernumdra þjóða, hvers
vegna komast þeir upp með að
pynta fólk og limlesta, neita því um
læknishjálp, svelta það og niður-
lægja?
Það er galli á bókinni hve hún er
löng; sem níu hefti sem lesandi
kaupir til að mynda mánaðarlega
gengur sagan upp, en þegar allt er
komið í eina bók verður sagan yf-
irþyrmandi og lesandi verður dofinn
fyrir óhugnaðinum og skelfingunni.
Einnig hefði verið gagn í því að fá
sjónarmið ísraelsks almennings og
þá ekki sömu þreyttu lummurnar og
Sacco hefur eftir þeim fáu Ísraelum
sem hann hittir, sama tuðið og
heyrst hefur frá yfirvöldum þar í
landi í áratugi. Honum tekst þó
býsna vel að renna stoðum undir þá
skoðun að ekki sé friðvænlegt í Pal-
estínu og verði ekki á meðan þjóð-
ernisöfgamenn ráða ferðinni í Ísr-
ael, því óbilgirni þeirra kalli á
samsvarandi viðbrögð og styrki
þjóðernisöfga- og hryðjuverkamenn
meðal Palestínumanna; bók Saccos
sýnir að Ísraelsmenn safna glóðum
elds að höfði sér.
Palestine, teiknimyndasaga eftir
Joe Sacco. Fantagraphic Books gef-
ur út 2001. Fæst í Nexus.
Óhugnaður
og skelfing
Lengur en elstu menn muna hefur verið
ófriðlegt fyrir botni Miðjarðarhafs.
Árni Matthíasson las myndasögu sem
segir frá ástandinu í Palestínu.