Morgunblaðið - 10.04.2002, Blaðsíða 30

ÞESSI lyfjaþróunardeildverður sett saman, hvortsem það verður hér heimaeða annarsstaðar, það er
engin spurning um það. Við erum
þegar komin í startholurnar með að
setja hana saman. Það sem þessi
ákvörðun ríkisstjórnarinnar gerir
að verkum er að líkurnar á að að hún
verði hér á Íslandi hafa aukist geysi-
lega mikið,“ segir Kári Stefánsson,
forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar
ehf., um áform ríkisstjórnarinnar að
ábyrgjast útgáfu skuldabréfa vegna
nýrrar lyfjaþróunardeildar Íslensk-
rar erfðagreiningar ehf.
Uppbygging lyfjaþróun-
ardeildar hefst á árinu
Gengið var formlega frá kaupum
deCODE Genetics, móðurfélags Ís-
lenskrar erfðagreiningar, á banda-
ríska lyfjaþróunarfyrirtækinu
MediChem Life Sciences í seinasta
mánuði. Samhliða samrunanum
voru kynntar áæltlanir um upp-
byggingu nýrrar lyfjaþróunardeild-
ar, sem mun skapa störf fyrir 250 til
300 sérmenntaða starfsmenn. Með
samrunanum skapast tækifæri á að
tengja saman og nýta þá efnafræði
sem er til staðar hjá MediChem og
erfðafræði, sem unnið er að innan
ÍE.
Kári segir alveg öruggt að upp-
bygging fyrirhugaðrar lyfjaþróun-
ardeildar muni hefjast á þessu ári.
,,Hlutirnir hreyfast hratt á þessu
sviði og um leið og við erum búin að
taka þessa ákvörðun, þá verðum við
ósköp einfaldlega að fara af stað á
þessu ári. Okkur stendur ekki til
boða að bíða,“ segir hann.
Hið nýja lyfjaþróunarfyrirtæki
mun skapa störf fyrir sérmenntað
starfsfólk í ýmsum greinum vísinda.
,,Við erum að tala um að byggja upp
rannsóknir í
frumulíffræði og
rannsóknir á
dýralíkönum af
sjúkdómum,“
segir Kári.
,,Þarna yrðu til
störf fyrir líf-
fræðinga, efna-
fræðinga, dýra-
lækna, lyfjafræðinga, tölfræðinga
og svo framvegis,“ segir hann.
Áform um framtíðar-
húsnæði í Vatnsmýrinni
Verði starfseminni fundinn stað-
ur á Íslandi eru uppi hugmyndir um
að byggt verði húsnæði undir
lyfjaþróunardeildina í Vatnsmýr-
inni á aðliggjandi lóð við nýbygg-
ingu Íslenskrar erfðagreiningar en
að sögn Kára hefur forráðamönnum
fyrirtækisins verið gefið til kynna að
fyrirtækið eigi möguleika á að fá lóð
undir bygginguna þar sem nú er
hverfastöð gatnamálastjóra.
,,Hugmyndin er sú að reyna að
bæta þar við byggingu. Það kæmist
hins vegar ekki í gagnið fyrr en svo-
lítið seinna. Við erum hins vegar
með byggingar á Lynghálsi og
Krókhálsi þar sem við gætum komið
fyrir einhverri bráðabirgðaað-
stöðu,“ segir hann.
Kári segir að eins og málið horfi
við sér þá virðist ríkisstjórnin vilja
leggja sitt af mörkum til þess að
lyfjaþróunardeildin verði byggð upp
á Íslandi.
Að hans sögn eru aðstæður til
slíkrar uppbyggingar ólíkar hér og í
Bandaríkjunum. Ef ákveðið yrði að
byggja fyrirtækið upp í Bandaríkj-
unum væri einfaldlega hægt að gera
það með sama hætti og þegar Ís-
lensk erfðagreining keypti Medi-
Chem þar sem eigendur fyrirtækj-
anna skiptust á hlutabréf
gætum hæglega gert hið
þess að byggja upp þessa
unaraðstöðu þar og þyrftum
afla til þess sérstaks fjár m
hætti en útgáfu á hlutabré
er miklu erfiðara að fj
þetta hér heima og erfitt á
samdráttartímum að gera
vísi en með einhverri aðsto
umhverfi sem hér er,“ segir
Kári segist einnig ve
ánægður með ákvörðun rík
arinnar um að leggja þet
varp fram af þeirri ástæðu
segist vera sannfærður
byggja megi upp mu
lyfjaþróunardeild hér á lan
en ef hún risi í Bandaríkjun
til starfa það sérmenntaða
þörf væri á.
Heildarfjárfestingin á
um 35 milljarðar kr
Gert er ráð fyrir að upp
lyfjaþróunardeildarinnar
fyrirhugar krefjist fjár
sem nemur 35 milljörðum
segir vissulega rétt að um h
hæðir sé að ræða. Þó me
huga að kostnaðurinn í da
þróa nýtt lyf, allt frá því a
uppgötvun í líffræði og þa
er komið á markað, er talin
bilinu 500–750 milljónir ba
dala eða sem svarar til 50–
arða króna.
,,Á þann mælikvarða er þ
mjög stór fjárfesting en
geysilega stór fjárfesting
mælikvörðum sem við br
lífið í okkar samfélagi. Ti
geta tekið þátt í því að þr
koma þeim á markað og n
arðs sem af því getur hlotis
fjárfestingu af þessari stær
ert minna,“ sagði Kári að lo
Kári Stefánsson er ánægður með fyrirhugaða r
Líkur á að starf
á Íslandi hafa a
Ríkisstjórnin áformar að veita 20 milljarða kr. ríkisábyrg
vegna nýrrar lyfjaþróunardeildar deCODE Genetics. Kári S
ánsson, forstjóri ÍE, segir að líkurnar á að fyrirtækið rísi á
landi hafi aukist verulega. Ómar Friðriksson og Egill Ólafs
ræddu við Kára Stefánsson og talsmenn stjórnmálaflokkan
30 MIÐVIKUDAGUR 10. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
FJÁRMÁLARÁÐUNEYIÐ sendi
frá sér yfirlýsingu í gær eftir að
ríkisstjórnin hafði samþykkt að
leggja fyrir þingflokka stjórnar-
innar frumvarp sem heimilar fjár-
málaráðherra að ábyrgjast 20
milljarða króna lán vegna upp-
byggingar nýrrar lyfjaþróunar-
deildar Íslenskrar erfðagreiningar
ehf. Í tilkynningunni segir m.a.:
„Ríkisstjórnin samþykkti á fundi
sínum í morgun að leggja fyrir Al-
þingi frumvarp til laga sem heim-
ilar fjármálaráðherra, f.h. ríkis-
sjóðs, að ábyrgjast útgáfu
skuldabréfa vegna fjármögnunar
nýrrar starfsemi Íslenskrar erfð-
argreiningar ehf. Í frumvarpinu er
lagt til að fjármálaráðherra verði
heimilað að veita einfalda ríkis-
ábyrgð á skuldabréfum að fjárhæð
allt að 200 milljónum USD, um 20
milljörðum IKR, útgefnum af móð-
urfélagi Íslenskrar erfðagreining-
ar ehf., deCODE Genetics Inc., til
fjármögnunar nýrrar starfsemi Ís-
lenskrar erfðagreiningar ehf. á
sviði lyfjaþróunar.
Íslensk erfðagreining ehf. („ÍE“)
og móðurfyrirtæki þess, deCODE
genetics Inc. („deCODE“), áforma
að hefja þróun nýrra lyfja á grund-
velli þeirra erfðafræðilegu upp-
götvana sem til hafa orðið í núver-
andi starfsemi ÍE. Hin nýja nálgun
ÍE á sviði grunnrannsókna
byggðra á lýðerfðafræði gerir
lyfjaþróun á þeim grundvelli afar
áhugaverða, ekki síst vegna þess
forskots sem árangur ÍE á fram-
angreindu sviði hingað til veitir.
Uppbygging sú sem ÍE fyrir-
hugar krefst fjárfestingar sem
nemur um 35 milljörðum króna. Er
gert ráð fyrir að 250–300 ný störf
geti skapast hér á landi innan
tveggja til þriggja ára ef fyrirætl-
anir fyrirtækisins ganga eftir.
Þetta nýja fyrirtæki getur því haft
víðtæk áhrif á atvinnuþróun hér-
lendis, ekki síst í hátækni og vís-
indagreinum, en ríkisstjórnin hef-
ur á stefnuskrá sinni að stuðla
markvisst að uppbyggingu slíkra
tækifæra á Íslandi.
Ríkisstjórnin hefur á undanförn-
um árum beitt sér fyrir marghátt-
uðum aðgerðum til að skapa fyr-
irtækjum sem starfa vilja á Íslandi
eftirsóknarvert starfsumhverfi.
Samhliða auknu frelsi í alþjóðavið-
skiptum hafa augu stjórnvalda í
vaxandi mæli beinst að því að
treysta samkeppnisstöðu fyrir-
tækja, meðal annars með nýlegri
lækkun fyrirtækjaskatta....
Mikil alþjóðleg samkeppni ríkir
um að bjóða upp á aðlaðandi starfs-
umhverfi fyrir þekkingarfyrirtæki,
enda hafa þau svæði þar sem slíkar
alþjóðlegar þekkingarmiðs
hafa risið notið mjög góðs a
þróun. Þekkingariðnaðuri
þess eðlis að fyrirtæki, jafnv
þau séu í samkeppni sín á
njóta góðs af því að vera
hvert öðru. Því er hér um a
verulegt sóknarfæri fyrir
sem haft getur í för með
kvæða keðjuverkun sem
getur þjóðarbúinu miklum t
og möguleikum þegar fram
ir.
Til viðbótar við það sem á
nefnt má benda á eftirf
ástæður fyrir aðkomu íslens
isins að þessum áformum ÍE
setning verkefnisins: Ein
forsenda þess að unnt
starfrækja fyrirtækið hér
er aðkoma ríkisvaldsins me
hætti sem hér er lagt til.
Stærð verkefnisins: Ver
er af þeirri stærðargráðu a
legt er að leitað sé eftir sam
við stjórnvöld.
Verkefnið er sérhæft: M
að hefja lyfjaþróun á gru
erfðafræði er ljóst að Ísland
sér í flokk með þróuðustu rí
sviði hátækni.
Nýsköpun: Um er að ræð
efni á sviði nýsköpunar, þe
ar- og hátækniiðnaðar sem
þess fallið að auka fjölbreyt
Ríkisstjórnin sty
ÁHÆTTA OG ÁVINNINGUR
Kári Stefánsson, forstjóri Ís-lenzkrar erfðagreiningarhf., hefur haft forystu um að
byggja upp á örfáum árum nýja og
merkilega atvinnugrein, sem veitir
nú 600 hámenntuðum einstaklingum
atvinnu. Til þess að ná þeim ár-
angri, sem nú blasir við, þurfti nýja
sýn, snjalla hugmynd, baráttuþrek
og áhættufé. Frumkvöðullinn hafði
til að bera sýn, hugmynd og bar-
áttuþrek og hann sannfærði erlenda
fjárfesta um, að fjárfestingin væri
áhættunnar virði.
Viðamikil starfsemi Íslenzkrar
erfðagreiningar er hugmynd sem
varð að veruleika gagnstætt þeim
fjölmörgu hugmyndum, sem settar
hafa verið fram um atvinnuupp-
byggingu á Íslandi og hafa aldrei
orðið að veruleika.
Með starfsemi Íslenzkrar erfða-
greiningar er verið að breyta upp-
lýsingum, sem lengi hafa verið til
staðar í þekkingu og verðmæti, sem
skila miklum tekjum í þjóðarbúið.
Ríkisstjórnin tilkynnti í gær, að
hún mundi leggja fyrir þingflokka
stjórnarflokkanna frumvarp, sem
heimilar fjármálaráðherra að
ábyrgjast allt að 20 milljarða króna
lán vegna uppbyggingar nýrrar
lyfjaþróunardeildar Íslenzkrar
erfðagreiningar.
Hér er um mikla skuldbindingu
að ræða og ekki óeðlilegt að fólk
velti því fyrir sér hvort tilefni sé til
að veita einkafyrirtæki slíka
ábyrgð. Ekki sízt í ljósi þess, að það
hefur verið markmið þeirra ríkis-
stjórna, sem hér hafa setið síðasta
áratuginn, að hverfa frá slíkum sér-
tækum aðgerðum í þágu einstakra
fyrirtækja.
Íslenzk erfðagreining stefnir að
því að byggja upp lyfjaþróunar-
deild, sem á örfáum árum mun veita
um 300 manns atvinnu. Þar með
mundu nær 1.000 manns starfa á Ís-
landi á vegum fyrirtækisins við
mjög sérhæfð verkefni og verður
varla annað sagt en að í þeirri
starfsemi felist mesta nýsköpun í
íslenzku atvinnulífi áratugum sam-
an.
Að mati Íslenzkrar erfðagreining-
ar mun kosta um 35 milljarða króna
að byggja lyfjaþróunardeildina upp.
Í því felst að þessi atvinnustarfsemi
er ígildi svonefndrar stóriðju. Mun-
urinn er hins vegar sá, að starfsemi
Íslenzkrar erfðagreiningar mengar
ekki umhverfi sitt á einn eða annan
veg og veldur ekki nokkrum nátt-
úruspjöllum.
Það er ljóst að undirbúningur að
þessum nýja kapítula í starfsemi
fyrirtækisins hefur staðið í tölu-
verðan tíma. Færa má ýmis rök fyr-
ir því, að hagstæðara sé fyrir ÍE að
byggja þessa starfsemi upp í
Bandaríkjunum. Hins vegar fer
ekki á milli mála, að hugur forráða-
manna ÍE stendur til að byggja
þessa starfsemi upp á Íslandi.
Við Íslendingar höfum þá reynslu
af starfsemi Íslenzkrar erfðagrein-
ingar að ljóst er að það er mjög eft-
irsóknarvert fyrir okkur að fá
lyfjaþróunardeild ÍE hingað.
Í þeim viðræðum, sem íslenzk
stjórnvöld hafa átt við erlend fyr-
irtæki um uppbyggingu stóriðju á
Íslandi, hefur það hvað eftir annað
gerzt að stjórnvöld hafa orðið að
bjóða ýmislegt fram til þess að fá
fyrirtækin til uppbyggingar hér.
Í ljósi fenginnar reynslu af
rekstri Íslenzkrar erfðagreiningar
hér á Íslandi er ekki óeðlilegt að
hið sama sé gert í þessu tilviki til að
greiða fyrir því að nýr þáttur í
starfsemi fyrirtækisins verði hér en
ekki annars staðar.
Vissulega er áhætta fólgin í því
að veita svo mikla ábyrgð en verkin
tala sínu máli um að áhættan er
þess virði.
Í samtali við Morgunblaðið í dag
segir Geir H. Haarde fjármálaráð-
herra m.a. um rökin fyrir því að
veita slíka ríkisábyrgð:
„Þrátt fyrir, að ríkisábyrgðir séu
orðnar sjaldgæfar erum við eigi að
síður með lög um ríkisábyrgðir í
landinu og það er gert ráð fyrir
þeim sem möguleika í samningnum
um Evrópska efnahagssvæðið. Til
þeirra má því koma, ef ákveðnum
skilyrðum er fullnægt. Í þessu máli
teljum við að svo sé. Þetta mál hef-
ur mikla sérstöðu. Verkefnið er það
stórt að það þarf tiltekinn opinber-
an atbeina í þessu máli. Þarna er
um það að tefla að fá þetta fyr-
irtæki til landsins með aðstoð í
þessu formi eða horfa á eftir þess-
um störfum til Bandaríkjanna þar
sem eflaust er sitthvað í boði fyrir
fyrirtæki af þessu tagi…Við teljum
að þegar maður vegur og metur
kosti og galla, ávinning og áhættu
og þá gríðarlegu atvinnusköpun og
þau tækifæri, sem því fylgja í þessu
vísindasamfélagi þá sé ekki bara
réttlætanlegt að gera þetta heldur
mjög skynsamlegt.“
Jón Kristjánsson heilbrigðisráð-
herra talar mjög á sama veg í við-
tali við Morgunblaðið í dag. Hann
segir m.a.:
„Vafalaust er þarna um áhættu-
fyrirtæki að ræða. Verið er að ræða
um að setja á fót lyfjaþróunarfyr-
irtæki, sem byggist á lyfjarann-
sóknum. Ef árangur næst er þarna
um gífurlega mikilvægt mál að
ræða, bæði varðandi hátækni og
þróun rannsókna. Það er því til
mikils að vinna…Við erum að sækj-
ast eftir að fá þessa starfsemi til
okkar og taka þannig risaskref
fram á við í þróun lyfja.“
Kári Stefánsson segir í Morgun-
blaðinu í dag að það sé alveg öruggt
að uppbygging lyfjaþróunardeildar
við ÍE hefjist á þessu ári. Hann
bætir við:
„Þarna yrðu til störf fyrir líffræð-
inga, erfðafræðinga, dýralækna,
lyfjafræðinga, tölfræðinga og svo
framvegis. Við erum hér að tala um
að byggja upp starfsemi sem er
mjög margslungin og gerir að verk-
um að við erum að leita til fólks
með margskonar menntun.“
Þegar horft er til þess árangurs,
sem Íslenzk erfðagreining hefur nú
þegar sýnt í verki og þess ávinn-
ings, sem hægt er að hafa af upp-
byggingu lyfjaþróunar, virðast öll
helztu rök styðja þá tillögu ríkis-
stjórnar til Alþingis að veita um-
rædda ríkisábyrgð.