Morgunblaðið - 28.04.2002, Blaðsíða 32

32 SUNNUDAGUR 28. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
28. apríl 1992: „Miðl-
unartillaga sú um nýja kjara-
samninga, sem tekin verður
til afgreiðslu í félögum laun-
þega og vinnuveitenda næstu
daga, felur í sér rökrétt fram-
hald á þeim samningum, sem
gerðir voru á vinnumark-
aðnum í febrúar 1990. Með
þeim samningum var grund-
völlur lagður að því, að verð-
bólga á Íslandi yrði ekki meiri
en í nálægum löndum og
raunar minni í mörgum til-
vikum. Verði miðlunartillagan
samþykkt verður verðbólgan
á samningstímanum rétt um
2%. Þetta er auðvitað meiri
háttar afrek, þegar litið er til
verðbólguþróunarinnar á síð-
ustu tuttugu árum. Þetta er
fyrst og fremst sameiginlegt
afrek samtaka verkalýðs og
vinnuveitenda.“
. . . . . . . . . .
28. apríl 1982: „Undir forystu
formanns síns, Svavars Gests-
sonar, ætlar Alþýðu-
bandalagið að róa á þau mið í
komandi kosningum, að at-
kvæði greitt Sjálfstæð-
isflokknum sé stuðningur við
atvinnuleysi og kjararýrnun –
af því að Sjálfstæðisflokk-
urinn og Vinnuveitenda-
sambandið séu eitt! Komm-
únistar hafa löngum vitað, að
besta úrræðið til að fela eigin
syndir sé að saka aðra um
þær.
Ekkert kosningaloforð hefur
líklega verið svikið jafn aug-
ljóslega og það, sem Svavar
Gestsson bjó til og Alþýðu-
bandalagið notaði sér til fram-
dráttar í kosningunum 1978,
en þá var fyrst kosið til sveit-
arstjórna og síðan til Alþingis.
Vinstri menn hlutu þá meiri-
hluta í borgarstjórn Reykja-
víkur. Hinn 15. júní 1978, þeg-
ar um tvær vikur voru til
alþingiskosninganna, kom hin
nýja borgarstjórn saman til
síns annars fundar undir for-
sæti alþýðubandalagsmanns-
ins Sigurjóns Péturssonar. Á
þessum fundi fluttu þeir sam-
eiginlega tillögu oddvitar
vinstra þríeykisins, Sigurjón
Pétursson, Björgvin Guð-
mundsson, krati, og Kristján
Benediktsson, framsókn-
armaður, sem fól í sér bind-
andi ákvörðun um að greiða
„öllu starfsfólki borgarinnar...
óskertar verðbætur skv.
ákvæðum kjarasamninga“.
Tillagan var samþykkt og
skyldi hún vera komin til
framkvæmda að fullu í árslok
1978. Eins og orðalag tillög-
unnar ber með sér, var það
kjarni hennar, að kjarasamn-
ingar skyldu ráða verðbótum
en ekki lög frá alþingi – sam-
þykkt borgarstjórnar 15. júní
1978 fól sem sé í sér, að laun
skyldu greidd úr borgarsjóði
Reykjavíkur í samræmi við
kosningaloforðið „samn-
ingana í gildi“.“
. . . . . . . . . .
28. apríl 1972: „Þegar verð-
stöðvun var til umræðu á Al-
þingi haustið 1970, héldu tals-
menn kommúnista því
hiklaust fram, að það hefði
verið ástæðulaust og væri
ástæðulaust að leyfa verð-
hækkanir vegna kauphækk-
ana, sem samið var um vorið
1970. Þá sögðu þeir, að at-
vinnuvegirnir gætu auðveld-
lega staðið undir þessum
kjarabótum, sem launþegar
hefðu átt heimtingu á og ein-
falt væri að banna allar verð-
hækkanir af völdum þessara
launahækkana.“
Fory s tugre inar Morgunb laðs ins
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
HREINSUM MIÐBORGINA
Miðborg Reykjavíkur hefurverið í stöðugri hnignun ílangan tíma en alveg sér-
staklega nokkur síðustu ár. Þrátt fyr-
ir miklar umræður um hvað sé til ráða
hefur engin breyting orðið á þeirri
þróun.
Nú er svo komið að fá af þeim fyr-
irtækjum, sem starfrækt voru í Kvos-
inni eru þar eftir og áreiðanlega
spurning hversu lengi bankarnir og
Eimskipafélagið treysta sér til að
halda þar áfram starfsemi. Ef Lands-
banki, Búnaðarbanki og Eimskip
hyrfu af því svæði væri það rothögg
fyrir Miðborgina.
Það er augljóslega erfitt að koma
húsnæði í leigu á þessu svæði. Tómt
húsnæði segir sína sögu. Atvinnuhús-
næði í sumum merkum húsum í Mið-
borginni hefur verið auglýst til leigu
mánuðum saman án þess að nokkur
hafi viljað koma sér þar fyrir.
Búlurekstur hefur tekið við af
venjulegri atvinnustarfsemi og fólk er
orðið hrætt við að fara um Miðborgina
sem slíka á ákveðnum tímum sólar-
hringsins. Við þetta ástand verður
ekki unað. Það verður að hreinsa Mið-
borgina.
Það verður að hreinsa Miðborgina
af búlurekstri, sem safnar að sér eit-
urlyfjasölu og vændi og öðrum
óþverra. Því verður ekki trúað að
borgaryfirvöld hafi ekki tæki til þess
að tryggja að slík hreinsun gangi
fram. Þeir milljarðar, sem lagðir
verða í byggingu Tónlistarhúss og
ráðstefnusala við höfnina koma að
litlu gagni ef samtímis verður ekki
hreinsað til á þessu svæði.
Ef borgarstjórn getur ekki tekið
ákvörðun um að hreinsa þetta svæði
af búlurekstri á grundvelli þeirra
heimilda, sem hún hefur nú þarf að
leita samstarfs við Alþingi um að setja
löggjöf, sem gerir slíkt kleift.
Borgaryfirvöld geta með skipulags-
ákvörðunum ákveðið að tiltekin starf-
semi fari ekki fram á ákveðnumsvæð-
um. Ef ekki er hægt að beita slíkum
ákvæðum vegna vanda Miðborgarinn-
ar þarf að leita annarra leiða.
Frelsi til orðs og athafna er eftir-
sóknarvert en það frjálsræði, sem
þeir sem reka búlurnar í Miðborginni
hafa haft til þess að búa um sig og
smita út frá sér hefur gengið of langt.
Það er komið út fyrir öll skynsamleg
mörk.
Það verður að búa þannig um hnút-
ana að venjuleg og heiðarleg atvinnu-
starfsemi geti blómstrað í Miðborg-
inni. Það verður að koma í veg fyrir að
eignir verði verðlausar á þessu svæði.
Það verður að gera fasteignaeigend-
um kleift að nýta hús sín og endurnýja
þau. Ekkert af þessu gerist á meðan
leyft er að reka búlur af því tagi, sem
einkenna Miðborgina í vaxandi mæli.
Engin venjuleg atvinnustarfsemi get-
ur þrifizt þar að óbreyttu.
Búlureksturinn er eins og krabba-
mein, sem breiðist ört út og eyðilegg-
ur allt í kringum sig.
Þessi þróun hefur gengið of langt.
Borgaryfirvöld hafa ekki gengið nógu
hart fram í að stöðva þessa þróun. Al-
menningur þarf að rísa upp og gera þá
kröfu til borgaryfirvalda og lögreglu-
yfirvalda að öllum tiltækum ráðum
verði beitt til þess að hreinsa Mið-
borgina af þeim óþverra, sem þar hef-
ur fengið tækifæri til að hreiðra um
sig.
Eftir nokkrar vikur verður gengið
til borgarstjórnarkosninga í Reykja-
vík. Talsmenn framboðslistanna verða
að gera Reykvíkingum grein fyrir því,
hvernig þeir ætla að standa að hreins-
un Miðborgarinnar á næsta kjörtíma-
bili þannig að hún geti blómstrað á ný
og orðið stolt höfuðborgarbúa og
borgarhluti, sem borgarbúar vilja
heimsækja með börn sín og barna-
börn. Hver vill það í dag?
U
M 80 samtök höfðu í dag,
laugardag, boðað til mót-
mælaaðgerða víðs vegar
um Frakkland vegna úr-
slitanna í fyrri umferð
frönsku forsetakosning-
anna. Árangur hægri
öfgamannsins Jean-Marie
Le Pens í kosningunum fyrir viku hefur verið eins
og köld vatnsgusa framan í marga Frakka og
hrist upp í stjórnmálamönnum um alla Evrópu.
Mörg hundruð þúsund manns hafa undanfarna
daga gengið um götur Frakklands til að fordæma
Le Pen og búist er við að mótmælaaldan muni ná
hámarki 1. maí. Le Pen hefur reyndar skorað á
stuðningsmenn sína að láta einnig í sér heyra á
degi verkalýðsins og segir að það sé lögreglunnar
að tryggja að allt fari þá friðsamlega fram.
Fyrir utan Le Pen áttu fáir von á því að hann
myndi ná öðru sæti í fyrri umferð kosninganna,
en sú síðari fer fram eftir viku. Það að hann skyldi
ýta Lionel Jospin, forsætisráðherra og leiðtoga
sósíalista, til hliðar og binda þar með enda á feril
hans í stjórnmálum hefur skapað glundroða á
vinstri væng franskra stjórnmála. Kommúnista-
flokkurinn er hruninn og vinstra fylgið dreifðist á
alls kyns öfgaflokka, þar á meðal trotskista. Bent
hefur verið á ýmsar ástæður fyrir því að Jospin
skyldi falla út þrátt fyrir að hafa staðið sig þokka-
lega í stjórn efnahagsmála og náð að knýja fram
nokkurn hagvöxt og uppgang í frönsku efnahags-
lífi. Vandi Jospins var ekki síst sá að erfitt var að
átta sig á hvar hann stæði í hinu pólitíska litrófi,
hvort hann væri vinstri miðjumaður, sem vildi
koma sér upp svipaðri ímynd og Gerhard Schröd-
er, kanslari Þýskalands, og Tony Blair, forsætis-
ráðherra Bretlands, eða sósíalisti með rætur í
trotskisma. Breska vikuritið The Economist
orðar það svo í leiðara í vikunni að Jospin sé í
hjarta sínu gamall vinstri maður, en höfuðið hafi á
laun leitt hann til hægri. Snar þáttur í falli Jospins
var hið sundraða fylgi vinstri manna. Það skorti
ekki fylgi á vinstri vængnum til að tryggja full-
trúa hans brautargengi í seinni umferðinni, en
það var svo dreift að svo fór sem fór.
Gaullistinn Jacques Chirac sigraði reyndar í
fyrri umferðinni og það er næsta víst að hann
muni vinna afgerandi sigur í kosningunum 5. maí.
Hans ímynd er hins vegar ekki sterk.Á forsíðu
nýjasta tölublaðs bandaríska vikuritsins News-
week (vegna útgáfutíma misstu þeir af úrslitum
kosninganna og er forsíðugreinin því reyndar
vandræðalega úr takti við atburði vikunnar) er
hins vegar mynd af Chirac þar sem hann er í raun
gerður að holdtekju spillingar í Evrópu. Chirac
hefur verið tengdur ýmsum spillingarmálum og
hefur fengið viðurnefnið „ofurlygarinn“ eftir sam-
nefndri persónu, sem notuð er í frönskum háðs-
ádeiluþætti og líkist mjög forsetanum. The Econ-
omist segir í leiðara sínum að Chirac eigi ekki
skilið að sigra. Chirac fjallaði ítrekað um aukna
tíðni glæpa og ofbeldisverka í Frakklandi í kosn-
ingabaráttunni og það er ugglaust mikið til í til-
gátum um að sá málflutningur hafi verið vatn á
myllu Le Pens.
Það er hins vegar að mörgu leyti hæpið að tala
um að úrslitin sýni afgerandi sveiflu í átt til hægri
öfga. Le Pen hlaut aðeins 200 þúsundum fleiri at-
kvæði en hann fékk í fyrri umferð forsetakosning-
anna fyrir sjö árum þegar hann varð í fjórða sæti
og komst því ekki áfram í næstu umferð. Árangur
hans í kosningunum núna var því í raun samspil af
því að þessi 200 þúsund atkvæði skyldu bætast við
þann atkvæðafjölda, sem hann hlaut 1995, og að
kosningaþátttaka var minni nú þannig að þetta
atkvæðamagn reyndist þyngra á metunum.
Sveiflukennt
fylgi hægri
öfgahreyfinga í
Frakklandi
Uppgangur afla á
hægri vængnum hefur
áður átt sér stað í
Frakklandi eftir
seinna stríð en fylgi
þeirra hefur dvínað á
ný og horfið. Þjóðfylk-
ing Le Pens hefur verið við lýði í 30 ár og búið við
sveiflukennt gengi. Tengsl Le Pens við hægri öfg-
ar ná lengra aftur. Um miðja síðustu öld stofnaði
Pierre Poujade hreyfingu, sem um tíma var talið
að myndi skáka stóru flokkunum. Hann fékk til
sín fólk úr öllum flokkum og þegar hreyfing hans
náði 9% atkvæða í kosningum komst Le Pen á
þing og var þá yngsti fulltrúinn á þingi. Hreyfing
Poujades boðaði ekki taumlaust útlendingahatur
og hann kvaðst telja að útlendingar gætu aðlag-
ast, en áróður hans bar keim af andgyðinglegum
viðhorfum og boðaði poujadeismi afturhvarf til
samfélags bænda og smáborgara. Eins og Nichol-
as Fraser orðar það í bókinni Voice of Modern
Hatred hafði Poujade ekki áhuga á því að taka af-
stöðu til mála eins og sovét-kommúnisma eða
stöðu franska heimsveldisins, en naut þess að for-
dæma Pierre Mendès-France forsætisráðherra,
sem var gyðingur, fyrir að svíkja hagsmuni
franskra vínbænda með því að drekka mjólk í
móttöku.
Le Pen yfirgaf hreyfingu Poujades árið 1956 og
gekk þá í franska herinn, en í röðum Poujades
hafði hann séð hvaða árangri var hægt að ná með
því að stunda andófspólítík utan valdamiðjunnar í
París.
Le Pen tók þátt í aðgerðum Frakka ásamt
Bretum og Ísraelum við Súezskurðinn sama ár og
var síðan sendur til Alsír. Fraser segir að oft hafi
komið fram ásakanir um að Le Pen hafi verið við-
staddur eða tekið þátt í því þegar franski herinn í
Alsír beitti pyntingum á borð við að setja fórn-
arlömbin í bað og gefa þeim raflost. Le Pen hefur
sagt að ekkert sé athugavert við pyntingar við að-
stæður, sem réttlæti slíkt, og pyntingar hafi verið
mjög árangursríkar í baráttunni við hryðjuverk í
Alsír. Hann hafi hins vegar ekki stundað pynt-
ingar, þótt hann hefði ekki skorast undan ef farið
hefði verið fram á það. Eftir að hafa gegnt her-
þjónustu tók við tími óvissu hjá Le Pen. Hann
vissi ekki hvað hann átti af sér að gera og þegar
hann var fertugur fór hann í háskóla og lauk ígildi
meistaragráðu. Hann fylltist örvæntingu yfir
framtíð hægri aflanna þegar stúdentaóeirðirnar
dundu á 1968 og vinstri menn stálu senunni.
Skömmu síðar komu hins vegar námsmenn sem
aðhylltust hægri öfgastefnu að máli við hann og
báðu hann að ganga til liðs við sig. Árið 1971 var
Þjóðfylkingin síðan stofnuð.
Líf Le Pens hefur að mörgu leyti verið kostu-
legt. Hann hefur ávallt ýkt og skreytt frásagnir
sínar. Hann missti til dæmis sjónina eftir að hún
hafði smám saman verið að versna, en hann hélt
því fram að hann hefði misst augað í slagsmálum
og gekk með lepp, sem hann síðar lagði til hliðar
og fékk sér glerauga og lét konu sína, Pierrette,
ganga með varaglerauga á sér. Hann vingaðist við
iðnjöfurinn Hubert Lambert, sem gerði hann að
erfingja ættarauðs síns eftir að Le Pen hafði
heimsótt hann reglulega og farið með honum að
sjá hryllingsmyndir í kvikmyndahúsum. Fjöl-
skylda Lamberts fór í mál, en þegar upp var stað-
ið var Le Pen 20 milljónum punda ríkari. Fjöl-
skyldulíf Le Pens hefur einnig verið
fjölmiðlamatur og það vakti mikla athygli í
Frakklandi þegar Pierrette fékk nóg af stjórn-
málavafstri eiginmannsins og löngum fjarverum
og tók saman við ræðuhöfund hans árið 1982. Hún
hélt því fram að hann hefði látið sig dúsa heima
þvert gegn vilja sínum og nú neitaði hann að láta
hana njóta góðs af arfinum eftir Lambert. Le Pen
fór í hart og lét dætur þeirra undirrita opinbert
bréf þar sem þær sökuðu Pierrette um að van-
virða fjölskyldunafnið. Hún svaraði með því að
sitja fyrir hjá Playboy klædd svuntu með fjað-
urkúst að vopni og sagði að vildi maðurinn hennar
fyrrverandi láta hana vinna gæti hún gert það. Le
Pen gat ekki varist aðdáun og haft er fyrir satt að
hann hafi sagt „þetta gat hún“ þegar honum voru
sýndar myndirnar í tímaritinu.
Málflutningur
öfga og einangr-
unarhyggju
En það er ekkert bros-
legt við málflutning
Le Pens. Hann boðar
einangrunarhyggju,
úthúðar Evrópusam-
bandinu og vill ganga
úr því. Hann ætlar að halda Tyrkjum fyrir utan
Evrópusambandið, ganga úr Schengen og taka
frankann upp að nýju. Hann vill stöðva straum
innflytjenda inn í landið og segir að velferðarkerf-
ið eigi aðeins að vera fyrir Frakka. Hann segir
frönsku þjóðfélagi stafa hætta af ýmsum hópum.
Fyrir nokkru var gerð greining á ræðum hans og
kom þá í ljós að hann nefndi oftast gyðinga þegar
hann talaði um ógnvalda Frakklands, eða í 59%
skipta, næstir komu innflytjendur, sem voru
nefndir í 34% skipta og síðan frímúrarar, sem
voru nefndir í 6% skipta. Hann hefur sagt að hel-
för gyðinga sé smáatriði í sögunni og frægt er það
slagorð Þjóðfylkingarinnar að þrjár milljónir at-
vinnulausra jafngildi því að þremur milljónum
innflytjenda sé ofaukið.
Hann hefur haft á stefnuskránni að vísa inn-
flytjendum úr landi, en í kosningabaráttunni nú
var sú krafa horfin og hefur það sennilega verið
gert til að milda málflutninginn og auðvelda tví-
stígandi kjósendum að kjósa hann. Honum tekst
hins vegar hvað eftir annað að reita útlendinga til
reiði, nú síðast í vikunni þegar hann talaði um að
geyma ætti þá, sem sæktu um hæli í Frakklandi í
búðum. Hingað til hefur verið talað um miðstöðv-
ar og þótti mörgum, sem hann væri vísvitandi að
vísa til gereyðingarbúða nasista. Eins og áður
sagði hefur flokkur hans átt mismiklu fylgi að
fagna og sennilega náð lengst þegar hann náði
völdum í fjórum borgum í Frakklandi. Þegar ár-
angur stjórnmálamanns er mældur er nærtækast