Vísir - 14.06.1980, Side 5

vism
Laugardagur 14. jiinl 1980
„Það auðveldaði
okkur leikinn,
að þennan dag
var jarðarför a<
Skútustöðum”
á sama máli og dæmdi hann
hvern og einn til aö greiöa 15.000
kr. I skaðabætur auk málskostn-
aðar. Dómurinn var skilorðs-
bundinn, þannig að ef viö höguö-
um okkur vel i 2 ár, þá félli sektin
niöur. Ég held aö viö höfum allir
haldiö okkur á mottunni og ekki
höfum viö veriö rukkaöir um
málskostnaöinn”.
Laxárdeilan veröur ekki rakin
frekar. HUn náöi hámarki meö
þessum aögeröum, en samningar
náöust 1973. Áriö eftir var sett
löggjöf um friöun vatnasvæöis
Laxár og Mývatns. Lítil
„GljUfurversvirkjun” var gerö,
en engin stifla. Settur var einn
hverfill I virkjunina, en jarögöng
eru til staöar fyrir annan. En til
aö hægt sé aö nýta þau þarf aö
gera stfflu, a.m.k. 20 m háa.
Lifa hugmyndir um stiflugerö I
Laxá enn og eru slikar hugmynd-
ir raunhæfar?
„Já, þaö er staöreynd aö menn
eru ennþá aö gæla viö þessa hug-
mynd”, svaraöi Eysteinn. „Þaö
er lika staöreynd, aö þaö veröur
ekki um frekari stiflugerö aö
ræöa i Laxá, þó ekki væri nema
vegna löggjafarinnar sem sett
var um verndun hennar. Ég vil
lika benda á, aö þó aö 20 m stifla
hafi kannski ekki mikil áhrif hér
viö Mývatn, þá eru allar likur til
aö hUn eyöilegöi ána sem lax-
veiöiá fyrir neöan stiflu”.
,Minnis- j
stætt !
að S
stemn- |
ingin j
var ■
góð i
meðal !
fólks- j
ins” j
• segir sr. Örn |
Friðriksson,
Það voru margar hendur á lofti viö aörjUfa stifluna.
Konur sem karlar tóku til hendinni. Þarna má sjá Þórodd Þóroddsson
og Hólmfriöi Jónsdóttur á Arnarvatni.
Þaö var mikiö lán fyrir okkur I
þessari deilu, aö hafa þessa stiflu
til aö sprengja, án þess aö rýra
afköst Laxárvirkjunnar á nokk-
urn hátt. Þaö var lika okkar lán,
aö andstæöingar okkar I deilunni
voru þverir og ósveigjanlegir,
þannig aö viö fengum almenn-
ingsálitiö meö okkur”.
ÞU sagöir I blaöaviötali eftir
þetta.aöef sprenging Miökvislar-
stiflunnar dygöi ekki, yröi hugaö
aö frekari aögeröum. Hvaö höfö-
uö þiö i huga?
„Þaö skal ég ekkert um segja,
ég man þaö ekki ef þaö var þá
nokkuö. En maöur varö nú aö tala
svolitiö digurbarkalega”, sagöi
Eysteinn og kimdi viö.
,,Við vorum 65
sem
vorum ákærð”
En hver uröu eftirköstin?
„Steingrimur Gautur var skip-
aöur til aö rannsaka þetta mál og
siöan kvaö Halldór Þorbjörnsson
upp dóm I undirrétti. Viö vorum
65 sem vorum ákærö og sýknaði
Halldór okkur öll.'Tel ég aö þar
hafi dómstóllinn viöurkennt ó-
réttmæti stiflunnar, þar sem
sýknaö var „vegna forsögu máls-
ins”.
Hæstiréttur var hins vegar ekki
,,Það eru nú
einu sinni
Akureyringar
sem eiga
bróðurpartinn
i Laxárvirkjun”
ÞU minntist á urriöann I upphafi,
en nU var samiö um aö gera laxa-
stiga I ána þannig aö hUn opnast
öll fyrir laxi. Er þá urriöinn ekki
Ur sögunni?
„Já, þaö er rétt, þaö var samiö
um laxastiga, en framkvæmdum
er nU ekki lokiö viö hann ennþá”,
svaraöi Eysteinn. „Ég hefði
heldur kosiö aö viöhalda urriöan-
um, en taldi sjónarmiö okkar best
tryggö til frambúöar meö þvi aö
gera ána alla aö eftirsóttri lax-
veiöiá”.
Blandaöist póiitik eöa hreppa-
pólitik inn I þessar deilur?
„Hreppapólitikin hefur eflaust
stappaö I okkur stálinu, þvi þaö
eru nU einu sinni Akureyringar
sem eiga bróöurpartinn I Laxár-
virkjun. Hins vegar held ég aö
deilan hafi ekki veriö pólitisk, þó
aö einstaka pólitikus hafi viljaö
eigna sér okkar málstaö á meöan
á deilunni stóö og jafnvel heiöur-
inn af samningunum eftir aö þeir
höföu veriö geröir. Þar voru hins
vegar margir aö verki og ekki
hægtaö nefna neinn sérstaklega.
Blööin tUlkuöu lika flest okkar
málstaö vel, ekki sist Visir, en Al-
þýöublaöiö var okkur andsnUiö
eins og kratar voru yfirleitt”.
Aö lokum, Eysteinn. Heldur þii
aö einhver ykkar sjái eftir þes um
aðgeröum?
„Nei, alveg áreiöanlega ekki,
þaö er öruggt mál”, svaraöi Ey-
steinn og kveöur fast aö. „Viö
vorum einmitt aö minnast á þaö
um daginn, aö viö yröum nU aö
hittast viö Miökvisl meö haustinu
oghalda veglega afmælisveislu”.
G.S./ Akureyri.
sem
myndaði
atburðinn
við Miðkvisl
„Mér er þaö minnisstæðast frá
þessum atburði hvaö stemmingin
var góö meöal fólksins”, sagöi sr.
örn Friöriksson, sóknarprestur
aö Skútustööum I Mývatnssveit, i
samtali viö VIsi, en örn ljós-
myndaöi atburöina viö Miökvisl
fyrir 10 árum.
„Þaö lá vel á mönnum, þarna
mættu karlar, konur og börn,
jafnvel heilu fjölskyldurnar”,
sagöi Örn. „Menn töldu sig ekki
vera aö fremja neitt illvirki,
heldur jákvæöa framkvæmd og
hugarfariö var samkvæmt þvi”.
„Ég vissi ekki fyrir vist hvaö
var um að vera. Eysteinn á
Arnarvatni kom aö Skútustööum
til jaröarfarar um daginn. Þá
sagöi hann mér aö ég gæti fengiö
gott myndefni viö Miökvislar-
stifluna um kvöldiö. Þaö var á
mörkunum aö ég nennti aö fara,
en ég sé ekki eftir þvi. Ég átti
ljósnæmar filmur og myndaöi
meöan birta entist. Ég held ég
hafi tekið einar 30 myndir og
þegar rannsóknardómarinn kom
noröur geröi hann filmurnar upp-
tækar og þætti mér fróðlegt aö
vita hvort hinn almenni borgari
er skyldugur aö leggja fram slik
gögn. Annars kom Pétur Gautur
vel fram viö rannsóknina og ég
held ab hann hafi verib mest hissa
á þvi sjálfur hvaö allir tóku
honum vel hér”, sagöi örn i lok
samtalsins. G.S.
Þarna er Eysteinn meö spjaldiö sem var framan á fyrsta bilnum I mót mælaakstrinum til Akureyrar.
Sr. örn Friöriksson.
,,Þá sáum við
að ekki
dugði að láta
standa við orð
og bréf”
Þiö stofnuöuð félagið voriö 1970
og slöan harönaöi deilan þegar
leiö á sumariö?
„Já, okkur tókst ekki aö stööva
framkvæmdir viö virkjunina”,
svaraöiEysteinn. „Viö kröfðumst
lögbanns, en viö þvi var ekki orö-
iö nema aö hluta. 18. júll fórum
viö I mótmælaakstur frá Húsavik
til Akureyrar og tóku um 200 bilar
þátt I þeim akstri. Viö komuna tii
Akureyrar, var bæjarstjóranum,
Bjarna Einarssyni, afhent bréf,
þar sem þess var krafist aö fram-
kvæmdir yröu stöðvaöar.
Svar barst um slðir en stuttu
eftir það fréttum við aö spreng-
ingar væru hafnar viö virkjunina.
Þá sáum viö aö ekki dugöi aö láta
standa viö orö og bréf, verkin
yröu aö tala”.
Þá h'afið þiö tekið ákvöröun um
aö rjúfa stifluna, en hvernig var
aðdragandinn, nU fór þetta hljótt?
„Einhugurinn var slikur hérna
I sveitinni, aö engum datt I hug aö
kjafta frá þessu út á viö”, sagöi
Eysteinn. „Þaö auöveidaöi okkur
lika leikinn viö aö koma boðum
um sveitina, aö þennan dag var
jaröarför aö Skútustööum, þar
sem flestir úr sveitinni hittust og
þar var þetta látib ganga manna
á milli”, bætti Eysteinn viö og var
sposkur á svipinn.
Slöan hittust þiö viö stifluna?
„Já, þaö stóö nú ekki á fólkinu
aö koma, likiega um 150 manns,
konur og börn”, sagöi Eysteinn.
„Viö byrjuöum á aö fjarlægja
grjóthleöslu sem var ysta borð
stlflunnar. Slðan kom hraunlag,
en innst var steyptur steinveggur.
Viö gátum notaö dráttarvélar
neöan viö stlfluna, þar sem ekk-
ert vatn var, en ofan viö uröum
viö aö vaöa elginn og nota hend-
urnar.
Þetta gekk allt saman vel og á
eftir settum viö dynamit fyrir of-
an steinvegginn og vatniö sá um
aðhaldiö. Hveilurinn skapaöi
tlmamót I Laxárdeilúnni ög nátt-
úruverndarmálum okkar Islend-
inga. Slöan hefur veriö staöiö á
annan hátt aö virkjunarfram-
kvæmdum okkar hér á landi”.
,,Það var lika
okkar lán, að
andstæðingarn
ir voru þverir”
En hvar fenguö þiö dynamitiö?
„Þaö var nú kaldhæöni örlag-
anna, aö Laxárvirkjun lagöi til
dynamitið”, svaraöi Eysteinn og‘
glotti viö. „Þaö hafði verið skiliö
eftir hér I hellisskútum hér og
þar, en hins vegar var þaö gam-
alt. Þaö var þvi fariö aö slá örlitið
I þaö og ekki var þaö eins öflugt
og viö ætluöum en þaö dugöi
samt.
Þessi mynd er tekin þegar veriö var aö rjúfa stlfluna. Þarna má sjá
Arngrim Geirsson i Alftageröi næst stifiunni og aftan viö hann er Bryn-
jóifur Steingrimsson. Myndina tók örn Friöriksson ásamt öörum
myndum frá sjálfum atburöinum.