Vísir - 07.08.1980, Blaðsíða 13

.'Fimmtudagur 7. ágiist 1980
Óðum styttist i, að
verðgildisbreyting is-
lensku krónunnar og
samfara gjaldmiðils-
skipti komi til fram-
kvæmda. Að visu verður
það ekki fyrr en um ára-
mótin, en byrji lands-
menn timanlega að
kynna sér náið, hvernig
staðið verður að aðgerð-
um og hvaða umbreyt-
ingum þær muni valda á
hinum ýmsu sviðum við-
skiptalifsins, má búast
við, að framkvæmdin
verði auðveldari en ella.
Hún er falin Seðlabank-
anum, og fengum við þá
Björn Tryggvason, að-
stoðarbankastjóra, og
Ingvar Sigfússon, deild-
arstjóra, til að gefa upp-
lýsingar um ýmis
grundvallaratriði, sem
nauðsynlegt er að huga
að i tengslum við verð-
gildisbreytingu og
gjaldmiðilsskipti.
Hvorki fjárhagslegur
ávinningur né tap
ÞeirB jörnog Ingvar sögöu, aö i
fyrsta lagi væri rétt að taka sér-
staklega fram til aö leiörétta út-
breiddan misskilning, aö enda
þótt gifurlegt hagræöi veröi aö
gjaldmiöilsbreytingunni, hafi
hafi hún hvorki i för meö sér f jár-
hagslegan ávinning né tap fyrir
einn eöa neinn. Hlutfallslegt
verögildi gömli krónunnar breyt-
istmiöaö viö nýja krónu, en raun-
verulegur kaupmáttur hennar
breytist ekki. Verölag, laun, inn-
eignir, skuldir, opinber gjöld og
erlendur gjaldeyrir, svo og öll
verðmæti, sem mæld eru i pen-
ingum, lækka jafn mikiö hlut-
fallslega og einingarverö gjald-
miöilsins.
Engin skráning verömæta mun
fara fram viö seöla- og mynt-
skiptin. Þeir, sem hafa undir
höndum gamla mynt og seðla viö
gjaldmiöilsbreytinguna, eru ekki
skyldugirtilaöskipta þeim strax.
Gamla gjaldmiöilinn veröur
kleift aö nota i öllum viöskiptum
fram til júniloka 1981, en verö-
gildi hans veröur einn hundraö-
astiafþvisem áöurvar. Gömlum
krónum veröur hægt aö fá skipt i
Seðlabankanum til ársloka 1982.
Þó er hvatt til, aö skipt verði um
seöla og mynt fyrr en seinna af
hagkvæmnisástæöum.
Bankar og sparisjóðir
umskrá sparisjóðsbæk-
ur
Frá og meö næstu áramótum
jafngildir ein ,,ný króna” eitt
hundraö „gömlum krónum” og
aurar veröa teknir upp aö nýju.
Núgildandi gamlar krónur veröa
innkallaöaríáföngum. Bankar og
sparisjóöir annast skiptin á göml-
um krónum fyrir nýjar eftir þörf-
um hvers og eins. Þeir munu
einnig hafa allan veg og vanda af
umskráningu plagga, sem snerta
bankaviöskipti, eins og til dæmis
sparisjóösbóka.
Eigandi bókar getur þannig
fariö i sinn banka þegar honum
hentar, og veröur þá innstæöa
hennar komin I nýjar krónur.
Veröbréf, þar meö talin spari-
skirteini, þarf ekki aö árita, en
viö fyrstu hreyfingu eöa innlausn
eftir áramótin veröur eignin
komin i nýjar krónur.
Sjálfkrafa breyting í
nýkrónur
Um áramótin breytast sjálf-
krafa i nýkrónur allar fjárhæöir
skráöar i lögum og reglugeröum,
12
Þegar greiðsla á sér stað í
peningum, verður fjár-
hæðin af augljósum ástæð-
um að standa á hálfum eða
heilum tug aura. Tugaura-
brotum skal þá breyta eins
og sést á myndinni.
vtsm
Fimmtudagur 7. ágúst 1980
1
r!
fii
Gamlar krónur má nota f öllum viðskiptum fram að 1. júlf 1981, en verðgildi þeirra
verður einn hundraðasti af þvi, sem áður var.
um krónum, jafnvel þótt þeri séu
ætlaðir til greiöslu eftir áramótin.
Vixlar, sem gefnir eru út fyrir
áramót, en falla i gjalddaga eftir
áramót, skulu taldir i gömlum
krónum.
Hlutabréf eru talin i gömlum
krónum ef þau eru gefin út fyrir
breytinguna. Þau, sem gefin eru
út eftir áramót skulu talin I nýj-
um krónum, Til öryggis er rétt aö
tilgreina i hlutabréfum um hvorn
gjaldmiöilinn er aö ræöa.
Auðkennið greiðslumiða
úr óbreyttum gjaldkera-
vélum og búðarkössum
Reikningar, kvittanir, frumnót-
ur og greiöslumiöar úr gjaldkera-
1.05
,03
hvernig fari meö frimerki, sem i
umferö veröa.
I reglum um gjaldmiöilsbreyt-
Með myntbreyUngunni ððlast gamall kveðskapur fullt glldi:
mCI fil i m uja n imeyi UIIUIII ung é lldUlld «11111 g fengi...”
inguna er hvatt til aö verslanir og
aörir, sem selja vöru eöa þjón-
ustu, verömerki þannig, aö verö
sé annars vegar greint I gömlum
krónum, til dæmis meö svörtum
stöfum, og hins vegar I nýjum
krónum, til dæmis meö rauöum
stöfum, hliö viö hliö. Björn sagöi,
aö þaö ætti eftir aö reyna á, hvort
verölagsyfirvöld ákveöa verö-
stöövun meöan aöalbreytingin
gengur yfir, til aö auövelda fólki
aö átta sig á verðmerkingum.
Meðferð aura —
skammstafanir
Hægt er aö tilgreina verö i tug-
aurabroti, enda þótt lægsta mynt-
eining veröi 5 aurar. Allir út-
reikningar geta fariö fram f tug-
aurabroti þó aö einseyringa
vanti. Þegar greiösla á sér staö I
peningum, veröur heildarupphæð
á hinn bóginn aö standa á hálfum
eöaheilum tugaura. Þá kemurtil
kasta þeirrar reglu, aö lækka
fjárhæöir, sem enda á 1 eöa 2 aur-
um, niöur I næsta heilda tug fyrir
ofan þær upphæöir, sem enda á 8
og 9 aurum. Upphæöir, sem enda
á aurafjölda þar á milli, greiöast
meö 5 aurum. Ef greiösla á sér
staö i ööru formi en peningum, er
ekkert þvi til fyrirstööu aö hún
hljóði upp á tugaurabrot.
Fyrst um sinn veröur talaö um
,, gamlar krónur” og „nýjar
krónur” til aö foröast gjaldmiöla-
rugling. Þurfi aö skammstafa
heitin, er hvatt til aö notaöar
veröi skammstafanirnar „gkr.”
fyrir gamlar krónur og „nýkr.”
fyrir nýjar (ekki „nkr.”, sem er
skammstöfun fyrir norsku krón-
una). 1 viöskiptum viö erlenda
aöila errætt um aönota helst ekki
skammstafanir til aö byrja meö,
en „N-Ikr,” ef þurfa þykir.
Leiðbeiningar um
breytinguna
Bæklingar veröa sendir heimil-
um einhverntfma f september til
frekari leiöbeiningar um breyt-
inguna, og veröur einnig hægt aö
fá þá I bönkum og sparisjóöum.
innkðllun penlnga
Pðrf Dótt breytlngar
yrðu ekkl
- að sögn Blörns Tryggvasonar aðsto ðarbanKasi jóra I
Seðiabankanum
„Ég tel, aö viöskiptalífinu og
almenningi yfirleitt veröi mikiö
hagræöi að væntanlegri mynt-
breytingu. Hún kemur til með aö
spara Seölabankanum talsveröa
fjármuni, þvl aö peningaútgáfa
og meöferö seöla og myntar verö-
ur miklu hagkvæmari eftir en áö-
ur. Varöandi meðferöina gildir
þaö sama um aöra banka og
sparisjóöi” sagöi Björn Tryggva-
son, aöstoöarbankastjóri I Seðla-
bankanum, I samtali viö Vfsi.
„Viðskiptalifinu og almenningi
yfirleitt veröur mikiö hagræöi aö
myntbreytingunni’’ segir Björn
Tryggvason, aöstoöarbankastjóri
i Seölabankanum.
„Stórum fúlgum er eytt I prent-
un og slátt verðlitilla seöla og
myntar” sagöi hann. „Sérstak-
lega er seölaprentunin þurfta-
frek. Endingartimi hundraö
krónu seöils er um átta mánuöir
aö meöaltali, og liggur I augum
uppi, hversu óhagkvæmt er aö
þurfa sifellt aö vera aö prenta
nýja seöla meö svo litlu verögildi.
Rétt er aö geta þess, aö jafnvel
þótt engar breytingar yröu, þyrfti
aö innkalla peningana, sem eru I
umferö, mjög bráölega, þvf aö
þeir eru orönir svo úr sér gengn-
ir.” Björn sagöi, aö mikil vinna
væri fólgin I flokkun seöla, og sem
stæöi væru starfskraftar tiu
manns I Seölabankanum helgaöir
þeirri iöju.
—AHO
Itarlegri bæklingur stendur þeim
tilboöa, sem eru meö fyrirtæki og
atvinnurekstur, og geta þeir
skrifaðeftir honum til Seðlabank-
ans. Þá verða bæklingar þýddir á
ensku og dönsku fyrir ferðamenn
og aöra útlendinga, sem íslend-
ingar eiga skipti viö.
1 starfshóp i Seölabankanum,
sem sér um gjaldmiöilsbreyting-
una, eru auk Björns, þeir Ingvar
Sigfússon, sem sér um daglega
framkvæmdastjórn I tengslum
viö breytinguna, Stefán Þórarins-
son, rekstrar- og starfsmanna-
stjóriog Hjörtur Pjetursson, end-
urskoöandi.
— AHO
150% hækkun
stððumæiagjalda
Stööumælagjöld I Reykjavik
hækka um 150% eftir mynt-
breytinguna um áramótin.
I staö tfkallanna, sem notaöir
eru nú, munu mælarnir fúlsa viö
öllu nema krónupeningum á
næsta ári, en hver nv króna iafn-
ákvöröunum stjórnvalda, dómum
og úrskuröum, gjaldskrám og
veröskrám, og kjarasamningum.
Ennfremur I viðskiptareikning-
um, reikningskröfum, sáttum, af-
sölum, skuldabréfum, skuldar-
viöurkenningum, vixlum, tékk-
um, leigusamningum, hlutabréf-
um, og öörum skjölum sem
skylda til eöa lofa greiöslu I krón-
um.
Tilgreinið útgáfudag og
gjaldmiðilstegund á
skjölum
1 þessu sambandi er ástæöa til
aö benda fólki á aö athuga vel
sinn gang. Fjárhæöir skráöar á
skjölum, sem dagsett eru meö út-
gáfudegi á árinu 1980 eöa fyrr,
eru taldar vera i gömlum krón-
um, nema^nnaö sé ótvlrætt tekiö
fram. 011 skjöl, sem dagsett eru
meö útgáfudegi eftir næstu ára-
mót veröa talin greina fjárhæöir i
ina Nkr. fyrir nýju krón-
una, þvi aö hún er frátekin
fyrir norsku krónuna.
nýjum krónum, nema kveöiö sé
skilmerkilega á um annaö.
Otgáfudagsetning skiptir þess-
vegna meginmáli viö túlkun á
þvi, hvort um nýjar eöa gamlar
krónur er aö ræöa. Þessar reglur
gilda um öll viöskiptaskjöl, þegar
ekki er tekiö ótvirætt fram, um
hvora krónuna er aö ræöa. Ráö-
legt er aö hafa i huga, aö sönnun-
arbyröi hvilir á þeim, sem heldur
þvl fram, aö fjárhæö á skjali hafi
annað verögildi en ofangreindar
túlkunarreglur mæla fyrir um.
Nauösynlegt er þvi, aö dagsetja
öll viöskiptaskjöl meö útgáfudegi,
og má tilgreina til öryggis, hvort
fjárhæöir eru í nýjum krónumeöa
gömlum. Sé þess ekki gætt, gætu
afleiöingarnar oröiö slæmar, fyr-
ir suma aö minnsta kosti.
Tékkar, gíróseðlar, víxl-
ar og hlutabréf
Tékkar og giróseölar, sem dag-
settir eru fyrir áramótin, eru
taldir tilgreina fjárhæöir 1 göml-
gildir hundraö gömíum króiium,
eins og kunnugt er. Ein króna
kaupir þrjátlu mlnútur I stæöi
eftir áramót. Nú kosta þrjátiu
minútur hins vegar f jörutfu krón-
ur, þar sem dýrast er I borginni.
—AHO
tL

rtir:
1. veór. Kr. 9.891.700
il Fasteignalánafélags
18. 12. '79 sbr. yfir-
lags. 10. 9 . '60
i hátt til skuldbindinga
■^tÆÓi Siguróar Jónssonar
^bavegur 16, I<eykjavík.
K.oi.'íí
Útgáfudagsetning á skjali skiptir meginmáli við túlkun á því, hvort um nýjar eða
gamlar krónur er að ræða. Nauðsynlegt er því að dagsetja öll viðskiptaskjöl með
útgáfudegi, og má tilgreina til öryggis, hvort f járhæðir eru í nýjum krónum eða
gömlum
vélum, búöarkössum og þesshátt-
ar, dagsetttir fyrir áramót, telj-
ast tilgreina fjárhæöir I gömlum
krónum. Ariöandier, aö greiöslu-
miöar úr gjaldkeravélum og búö-
arkössum, sem ekki veröur
breytt fyrir áramót, séu eftir
þann tima auökenndir þannig, aö
skýrt komi fram aö upphæöir séu
I gömlum krónum. Þetta er sér-
staklega mikilvægt ef kvittun er
notuö siöar til endurgreiöslu, til
dæmis hjá sjúkrasamlagi eöa
tryggingum.
Bókhald og
skattframtöl
Bókhald um viöskipti, sem eiga
sér staö fyrir breytinguna á aö
færa i gömlum krónum. Reikn-
ingsskil vegna þess bókhalds
skulu sömuleiöis gerö I gömlum
krónum, þó aö þau eigi sér ekki
staö fyrr en eftir breytinguna.
Hins vegar veröi bókhald um við-
skipti, sem gerö eru eftir ára-
mótin, fært f nýkrónum, svo og
reikningsskil vegna þess.
1 skattframtölum fyrir tekjuár-
iö 1980 eiga fjárhæöir aö vera i
gömlum krónum. Skattskrár
vegna þess árs veröa i nýjum
krónum, svo og álagningarseölar.
Sölu- og launaskattsskýrslur
vegna viöskipta eða atvinnu-
rekstrar á árinu 1980, sem skilað
er inn á næsta ári, skulu vera i
gömlum krónum.
Handhafi skuldabréfs eöa ann-
ars skjals þar sem upphæöir eru
tilgreindar 1 gömlum krónum má
ekki breyta þeim i nýkrónur. Hins
vegar er heimilt aö endurskrá
fjárhæðir f nýjum krónum utan
texta. Aritunina er ráölegt aö
dagsetja og staöfesta meö undir-
skrift aöila.
Greiðslumerki og
verðmerkingar
Frlmerki, stimpilmerki, spari-
merki og önnur sllk merki, sem
keypt hafa veriö fyrir breyting-
una, halda gildi sfnu áfram eftir
þann dag. Hins vegar veröur
verögildiö 1 nýkrónum einn
hundraöasti af nafnveröi þeirra.
Póststjórnin mun auglýsa nánar,
>.V

Frá og með næstu áramótum jafngildir ein „ný króna" eitt hundrað „gömlum krónum" og aurar veröa teknir uppaðnýju. Gamla gjaldmið-
verður kleift að nota í öllum viðskiptum til júnfloka 1981,en gildi hans verður að sjálfstöðu einn hundraðasti af því, sem áður var. Gömlum
krónum verður hægt að fá skipt í Seðlabankanum til ársloka 1982.