Morgunblaðið - 25.07.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Á ÞRIÐJUDAG komu fram alvarlegar ásak-
anir á hendur rússneskum stjórnvöldum vegna
framferðis rússneskra hermanna í Tsjetsjníu
og voru Rússar m.a. sakaðir um skipulögð
morð á ungum tsjetsjenskum karlmönnum.
Lára Margrét Ragnarsdóttir alþingismaður
hefur undan farin tvö og hálft ár unnið á vegum
Evrópuráðsins að því að finna friðsamlega
lausn á málefnum svæðisins.
„Ég var fyrir tveimur og hálfu ári valin í
sameiginlega nefnd Evrópuráðsins og Dúm-
unnar, rússneska þingsins, sem vinna á að frið-
samlegri lausn í Tsjetsjníu,“ segir Lára. „Við
vorum eina alþjóðlega stofnunin með skrifstofu
í Tsjetsjníu, en á tímabili vildu engin önnur
samtök senda fólk þangað vegna þess hve
ástandið var slæmt. Stendur nú til að flytja
skrifstofuna frá Znamenskoje til höfuðborgar-
innar Grosní. Hlutverk hennar er að taka á
móti kvörtunum um horfið fólk og hlusta á aðr-
ar ásakanir, rannsaka mál og senda til dóm-
stóla.“
Aðspurð segir Lára að þótt mikill árangur
hafi náðst í landinu sé ennþá ýmislegt sem bet-
ur megi fara. „Ég get ekki staðfest ásakanirn-
ar en ég hef heyrt, og tel það ekki fjarri sanni,
að um tuttugu Tsjetsjenar falli í mánuði hverj-
um af ókunnum ástæðum.“ Hún tekur þó fram
að mannfallið sé ekki aðeins á annan veginn því
hún hafi heyrt að allt að fimmtíu til sextíu rúss-
neskir hermenn falli á sama tíma.
Lára segir nefndina hafa náð árangri með
þeim aðferðum sem beitt hefur verið. „Áður
fyrr var það mikið vandamál að
rússneskir hermenn settu upp
vegatálma að eigin frumkvæði og
heimtuðu „toll“ af ferðalöngum.
Voru dæmi um að menn hreinlega
hurfu við þessa vegatálma gætu
þeir ekki greitt tollinn.“ Segir
Lára að slíkum tálmunum hafi
fækkað gríðarlega mikið og að
óöldinni hafi linnt að einhverju
leyti.
„Þá höfum við mótmælt svo-
kölluðum hópsöfnunum, þar sem
íbúum heilla þorpa er safnað sam-
an og þeir látnir sæta rannsókn.
Ásakanirnar um hvörf ungra
karlmanna varða einmitt þessar
safnanir, að þeir séu skotnir
vegna þess að þeir vilji ekki ganga
í herinn eða séu stuðningsmenn
uppreisnarmanna.“
Þá hefur nefndin gengið hart
fram í því að fjöldagrafir séu opn-
aðar, en það hefur reynst æði
vandasamt því fulltrúi ríkis-
stjórnarinnar þarf að vera við-
staddur ásamt dómara og full-
trúa fjölskyldu þeirra sem í
gröfinni hvíla. „Ég spurði þá
hvernig í ósköpunum við ættum
að finna fulltrúa fjölskyldunnar
þegar við vitum ekki hver liggur í
gröfinni?“ Segir hún að nokkrar
fjöldagrafir hafi verið opnaðar en
grunur leiki á að enn eigi eftir að
finna þær allar.
Lára segir að þegar hún kom
fyrst til Grosní, rétt eftir að borg-
in var hertekin af Rússum, fyrir um tveimur
árum, hafi einungis búið þar á milli sjö og
fimmtán þúsund manns, en í dag séu íbúarnir í
kringum eitthundrað þúsund. „Ég hef hins
vegar af því áhyggjur að langflestir þeirra sem
eru af rússnesku bergi brotnir hafa flúið landið
og sest að annars staðar. Stærstur hluti
menntamanna í Tsjetsjníu voru Rússar og því
hlýtur maður að velta því fyrir sér hvernig
byggja eigi landið upp að nýju þegar slík blóð-
taka menntaðs fólks hefur átt sér stað.“
Lára segir einn mesta sigur nefndarinnar
vera stofnun þjóðarráðs Tsjetsjníu þar sem
fulltrúar flestra hagsmunahópa í landinu hafa
fulltrúa. „Við leggjum á það áherslu að tala við
alla, en ekki bara þá sem þóknast rússnesku
ríkisstjórninni, en Vladimír Pútín Rússlands-
forseti hefur viljað vinna með Evrópuráðinu
vegna þess að hann veit að engar annarlegar,
eða pólitískar, hvatir liggja að baki starfi ráðs-
ins. Við vinnum eingöngu mannréttindastarf.“
Þá segir hún það einnig mikilvægt að Rússar
séu teknir að draga þá hermenn fyrir dómstóla
sem grunaðir eru um að hafa framið mannrétt-
indabrot í landinu.
Þrátt fyrir að nokkur árangur hafi náðst í
Tsjetsjníu segist Lára ekki vera ánægð með
stöðuna eins og hún er í dag. „Rússar verða að
taka sig verulega á.
Við höfum unnið með þeim í rúmlega tvö ár
og þeir verða að sýna að þeim sé alvara með
samstarfinu því Evrópuráðið er ekki þarna til
að leika sér.“
Lára Margrét Ragnarsdóttir alþingismaður hefur fylgst vel með ástandinu í Tsjetsníju
„Evrópuráðið
er ekki þarna til
að leika sér“
Lára Margrét
Ragnarsdóttir
SKONNORTAN Haukur frá Húsa-
vík, eina seglskipið á Íslandi í
ferðaþjónustu, var vígð formlega
á dögunum. Halldór Blöndal, for-
seti Alþingis, flutti frumsamda
drápu við þetta tilefni en um stýr-
ið heldur Hörður Sigurbjarnarson
hjá Norðursiglingu á Húsavík.
Skonnortan Haukur er 15,5 metr-
ar að lengd og tekur 46 farþega.
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Drápa und-
ir þöndum
seglum
HÆSTIRÉTTUR staðfesti í
gær gæsluvarðhaldsúrskurð til
2. september yfir seinheppnum
síbrotamanni á þrítugsaldri.
Manninum var sleppt úr fang-
elsinu á Litla-Hrauni 18. júlí sl.
þar sem hann var í gæsluvarð-
haldi vegna nokkurra innbrota í
Reykjavík. Um klukkutíma síð-
ar stöðvaði lögreglan á Selfossi
hann á ofsahraða á stolnum bíl
og með talsvert af þýfi í bílnum.
Ólafur Helgi Kjartansson,
sýslumaður á Selfossi, segir að
maðurinn sé grunaður um nokk-
ur innbrot og þjófnaði í Reykja-
vík og hafi verið úrskurðaður í
gæsluvarðhald á Litla-Hrauni
til allt að 20. júlí vegna rann-
sóknarhagsmuna. Rannsókn
málsins lauk 18. júlí og var hon-
um þá sleppt.
Ólafur Helgi segir að hann
hafi losnað um klukkan 22.
Klukkan 22.10 hafi lögreglu
borist tilkynning um að maður
væri að gá í bíla á Eyrarbakka.
Lögreglan hafi þá farið þangað
og skutlað manninum á rútustöð
á Selfossi. „Um 23.30 stöðvaði
lögregla bíl í Ölfusi á 134 km
hraða. Þá reyndist það vera
þessi maður á bíl sem hann hafði
tekið ófrjálsri hendi og var hann
auk þess með töluvert af þýfi í
bílnum,“ segir Ólafur Helgi.
Hann segir að manninum hafi
tekist á einum klukkutíma að ná
í bíllykla, sem hann er grunaður
um að hafa tekið úr fataskáp hjá
starfsfólkinu á Hótel Selfossi og
kortaveski af eldri konu.
Stöðvaður á
ofsahraða á
stolnum bíl
Fanga sleppt út af
Litla-Hrauni
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur úr-
skurðaði í gær að Oddur Ingimars-
son, stofnfjáreigandi í Sparisjóði
Reykjavíkur og nágrennis (SPRON),
skyldi fá fullan og ótakmarkaðan að-
gang að lista yfir stofnfjáreigendur
sparisjóðsins, sem tilgreindi nafn
stofnfjáreigenda, heimilisfang og
kennitölu, ásamt stofnfjáreign hvers
og eins. Dómurinn úrskurðaði að
Oddur mætti skrifa hjá sér upplýs-
ingar úr skránni. Stjórn SPRON hef-
ur ákveðið að áfrýja niðurstöðunni
sem frestar aðfarargerð, samkvæmt
dómsúrskurði.
Oddur, sem er stofnfjáreigandi í
SPRON, fór fram á að sér yrði veittur
fullur og ótakmarkaður aðgangur að
lista yfir stofnfjáreigendur í SPRON,
með nöfnum þeirra, heimilisfangi,
kennitölu og stofnfjáreign.Vísaði
Oddur til samþykktar SPRON og
laga um sparisjóði.
Fram kemur í úrskurðinum að
Oddur fékk aðgang að skrá yfir stofn-
fjárfesta sparisjóðsins en það eintak
hafði ekki að geyma allar þær upplýs-
ingar sem kveðið er á um í 8. gr. sam-
þykkta SPRON þar sem kennitölur
og upplýsingar um stofnfjáreign
hvers og eins vantaði. Segir að bréf
stjórnarformanns SPRON til Odds
frá 4. júlí 2001 verði ekki skilið á ann-
an veg en þann að öllum frekari að-
gangi að skránni sé hafnað. Því liggi
fyrir að SPRON hafi neitað Oddi um
þann aðgang að skránni sem hann átti
rétt á samkvæmt samþykktum
SPRON og lögum um sparisjóði.
Stofnfjáreigendur mega rita hjá
sér upplýsingar úr skránni
Segir í úrskurðinum að ágreiningur
hafi verið með aðilum um hvað teljist
fullur og ótakmarkaður aðgangur að
skránni. Hann lúti einkum að því
hvort stofnfjáreiganda sé heimilt að
afla sér afrits af skránni. Fyrir liggi
að SPRON hafi meinað Oddi að skrifa
niður upplýsingar úr skránni. Ljóst
þyki að minni manna sé misgott og
óvarlegt að treysta því. Sérstaklega
eigi þetta við þegar um mikið magn
upplýsinga er að ræða eins og í þessu
tilviki þar sem um sé að ræða skrá
með um 1100 nöfnum. Það hafi fylgt
manninum frá því að hann náði tökum
á ritlistinni að skrá upplýsingar til
þess að treysta rétta varðveislu
þeirra. Segir að orðalagið aðgangur í
8. gr. samþykktar SPRON verði með
engu móti túlkað svo þröngt að það
heimili stofnfjáreigendum ekki að rita
hjá sér með einhverju skriffæri eða
nútímalegri aðferðum þær upplýsing-
ar sem skráin hefur að geyma.
Þá verði með engu móti séð að
SPRON geti fyrirfram takmarkað að-
gang að skránni vegna þess að sjóð-
urinn sé ekki sáttur við hvernig stofn-
fjáreigandi kveðst ætla að nýta
upplýsingarnar. Ekki verði annað séð
en að sá tilgangur sem gerðarbeið-
andi hafi tilgreint teljist lögmætur og
þótt hann hafi náð markmiðum sínum
að hluta komi það ekki í veg fyrir að
fallast megi á kröfu hans.
Einnig er vísað til þeirra raka
SPRON að hægt væri að synja Oddi
um aðgang að skránni þar sem hann
hygðist nýta upplýsingarnar til þess
að gera afrit af skrá yfir stofnfjáreig-
endur, en í samþykktunum felist að
aðeins megi vera til eitt eintak af
skránni. Dómarinn segir, að komi til
þess að gerðarbeiðandi riti skrá yfir
stofnfjáreigendur sé ljóst að um óop-
inbera uppskrift af skránni verði að
ræða miðað við tiltekinn tíma. Sú upp-
skrift hafi því allt aðra stöðu en sú
skrá sem SPRON beri að halda.
Stjórn SPRON hefur áfrýjað
dómnum til Hæstaréttar, samkvæmt
úrskurði héraðsdóms frestar það að-
farargerð. Dómari var Sigurður Tóm-
as Magnússon.
Jón Steinar Gunnlaugsson, lög-
maður Odds, segir að SPRON hafi að
sjálfsögðu fullan rétt á að áfrýja mál-
inu til Hæstaréttar, en hann segist
vænta þess að bankinn muni leggja
sig fram um að flýta málsmeðferðinni
fyrir dómnum. Stofnfjáreigendur
þurfi að geta unnið með stofnfjárlist-
ann fyrir boðaðan fund 16. ágúst nk.
Bankinn geti tafið málið fyrir dóm-
stólnum, en hann segist vona að hann
fari ekki þá leið.
Héraðsdómur hefur úrskurðað í máli stofnfjáreiganda gegn SPRON
Fær fullan aðgang að lista
yfir stofnfjáreigendur
ÁRVÖKULL hundur varð til
þess að maður var handtek-
inn fyrir að brjótast inn í
fjóra bíla á Seltjarnarnesi í
fyrrinótt.
Eigandi hundsins hringdi
klukkan rúmlega fjögur til
lögreglunnar í Reykjavík og
lét vita að búið væri að brjót-
ast inn í bifreið hans. Hundur
hans hafði gelt mikið og vakið
athygli mannsins á inn-
brotinu.
Lögregla fór strax á stað-
inn og í ljós kom að búið var
að brjótast inn í þrjá bíla til
viðbótar.
Í grenndinni fannst maður
sem var síðan handtekinn
grunaður um innbrotin. Lög-
regla hefur ekki upplýsingar
um hvers bíleigendurnir
sakna.
Hundur
lét vita af
innbroti