Morgunblaðið - 30.08.2002, Blaðsíða 19

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. ÁGÚST 2002 19
DANSKA lögreglan neitar staðfast-
lega að tjá sig um deiluna við dag-
blaðið Jyllandsposten vegna hlerana
á símtölum eins af blaðamönnum
þess, Stig Matthiesen, við ritstjórann.
Umræðuefni þeirra var orðrómur um
að til væri listi með nöfnum þekktra
danskra gyðinga er gengi milli manna
í röðum herskárra múslíma í Dan-
mörku og fyrirheit um verðlaun ef
gyðingarnir yrðu myrtir. Lögreglan
krefst þess að Matthiesen afhendi
henni gögn um heimildarmenn í mál-
inu og eftir þriggja stunda fund dóm-
ara með málsaðilum í vikunni úr-
skurðaði hann að Matthiesen bæri að
afhenda gögnin.
Jyllandsposten hefur skotið úr-
skurði dómarans til Eystri landsrétt-
ar í Kaupmannahöfn. Talsmenn fjöl-
miðla eru hvassyrtir og segja að verið
sé að brjóta grundvallarrétt frétta-
manna til að skýra ekki frá nöfnum
heimildarmanna sinna og frelsi fjöl-
miðla sé stefnt í hættu. Einnig hefur
danska blaðamannafélagið fordæmt
vinnubrögð lögreglunnar í málinu og
Alþjóðasamtök blaðamanna hvetja
Anders Fogh Rasmussen, forsætis-
ráðherra Danmerkur, til að tryggja
vinnuskilyrði danskra fjölmiðla.
Skiptar skoðanir
stjórnmálaleiðtoga
Talsmaður Venstre, flokks Fogh
Rasmussens, í dómsmálum segir að
um algera undantekningu hljóti að
vera að ræða þegar lögreglan grípi til
aðferða af þessu tagi. Jafnaðarmenn
hyggjast leggja fram fyrirspurn til
dómsmálaráðherrans vegna málsins
og leggja áherslu á að heimildavernd-
in sé grundvallaratriði en telja að lög-
reglan hljóti að hafa farið að lögum.
Í sama streng tekur fulltrúi Radik-
ale Venstre, sem er miðjuflokkur.
Leiðtogi hans, Marieanne Jelved,
hvetur til varkárni en útilokar ekki að
málið verði til þess að lögunum verði
breytt. Sósíalíski þjóðarflokkurinn og
Danski þjóðarflokkurinn, sem er yst
til hægri, gagnrýna mjög aðferðir
lögreglu.
En gagnrökin eru að umræddir
gyðingar gætu verið í lífshættu ef list-
inn sé til og því brýnt að yfirvöld fái
allar upplýsingar um málið sem kost-
ur er á. Matthiesen hefur umgengist
mikið fólk úr röðum múslíma í Dan-
mörku og hefur meðal annars aflað
vitneskju um herskáa hópa meðal
Palestínumanna. Tilefni hlerananna
var grein blaðamannsins 11. ágúst
þar sem hann lýsir fundi með ónafn-
greindum Palestínumanni. Í grein-
inni er eftirfarandi málsgrein:
„Eftir að hafa í löngu máli skil-
greint ástandið í Palestínu skýrir
maðurinn, sem er á miðjum aldri, frá
því að í röðum bókstafstrúarmanna
sé rætt um morðhótanir gegn þekkt-
um dönskum gyðingum. Hann skrifar
nokkur nöfn með brotnum blýanti á
bögglaða servíettu.“
Lögreglan er sögð hafa farið að
hlera samtölin eftir að greinin birtist
og að sögn Berlingske Tidende er tal-
ið að þetta sé í fyrsta sinn sem danska
lögreglan hlerar samtöl blaðamanns.
Matthiesen bendir á að einvörð-
ungu séu um orðróm að ræða og eng-
in staðfesting hafi fengist á því að til
sé dauðalisti af þessu tagi. Listinn sé
kannski til en einnig geti verið að gyð-
ingar hafi komið af stað orðrómi um
tilvist hans til að auka samúð dansks
almennings í þeirra garð.
Melchior ósáttur
við fjárhæðina
Jyllandsposten lét lögreglunni
þegar í té nokkur nöfn sem talið er að
séu á dauðalistanum, ekki hefur verið
skýrt frá því hver þau séu en mörgum
þykir sennilegt að nafn Bents Melchi-
ors sé meðal þeirra. Hann var lengi
þjóðþekktur stjórnmálamaður og um
hríð ráðherra, einnig var hann yfir-
rabbíni. Berlingske Tidende hefur
eftir honum að fjárhæðin sem sett
hafi verið til höfuðs gyðingunum á
listanum, 250 þúsund d. kr. eða um
2,8 milljónir ísl. kr., sé ekki há og hún
hafi satt að segja valdið honum hálf-
gerðum vonbrigðum. En mannslíf
gætu verið í hættu.
„Þá finnst mér að það sé lítil og
hógvær varúðarráðstöfun að hlera
síma ef það er borið saman við það
sem sum okkar gætu þurft að þola. Ef
við gerum ráð fyrir að blaðamennirn-
ir viti hvað þeir eru að fjalla um er
málið svo alvarlegt að hefðbundin til-
litssemi verður að víkja til að koma í
veg fyrir að borgarar landsins verði
drepnir.“
Ejbøl ritstjóri segir það ekki geta
samrýmst leikreglum lýðræðissam-
félags að lögreglan hleri fjölmiðla.
„Ef mannslíf væru í hættu og við
hefðum upplýsingar í þá veru mynd-
um við að sjálfsögðu láta lögregluna
strax hafa þær en taka um leið tillit til
þess að okkur ber að vernda nafn-
leynd heimildarmanna okkar,“ segir
hann. Hans Engell, aðalritstjóri
Extrabladet og fyrrverandi dóms-
málaráðherra úr röðum Íhaldsflokks-
ins, segir að ekki sé um að ræða sam-
tryggingu fjölmiðla sem setji
tjáningarfrelsið ofar mannslífinu.
Heimildaverndin á sér langa sögu í
fréttaöflun. Mikið er rætt hvort ný
lög um baráttu gegn hryðjuverkum,
sem nýlega voru staðfest, hafi gefið
yfirvöldum færi á að beita rannsókn-
araðferðum sem ekki hafi áður verið
leyfðar. Framvegis hljóti allir frétta-
menn að búast við því að samtöl
þeirra séu hleruð með leynd og haga
sér í samræmi við það.
Bréf til dómsmálaráðherra
Aðalritstjóri Berlingske Tidende,
Karsten Madsen, segist aðspurður
vona að svo sé ekki en hefur samt rit-
að Lene Espersen dómsmálaráð-
herra bréf þar sem spurt er hvort
samtöl starfsmanna blaðsins séu
hleruð.
Einnig er talið að um árekstur milli
stjórnarskrárákvæða um tjáningar-
frelsið og nýju laganna um rannsókn-
ir vegna hryðjuverkahættunnar geti
verið að ræða. Samtök dagblaðarek-
enda hafa bent á að þegar þau voru
spurð álits á nýju hryðjuverkalögun-
um hafi þau tekið skýrt fram að ekki
mætti hrófla við rétti blaðamanna til
að vernda heimildir sínar.
Réttur danskra blaðamanna til að vernda heimildir sínar sagður í hættu
Hlerunarmálið fyrir dómstóla
Lög um baráttu gegn hryðjuverkum
talin geta stangast á við ákvæði um
tjáningarfrelsi í stjórnarskránni
PASTAVÉL
PIPAR OG SALT
Klapparstíg 44
Sími 562 3614
Verð 5.500