Morgunblaðið - 01.10.2002, Síða 6

Morgunblaðið - 01.10.2002, Síða 6
FRÉTTIR 6 ÞRIÐJUDAGUR 1. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ MANNBJÖRG varð þegar rækju- skipið Aron ÞH frá Húsavík sökk um 25 sjómílur norður af Grímsey snemma í gærmorgun. Áhöfninni, fimm mönnum, var bjargað um borð í rækjuskipið Sæþór EA, sem var á veiðum í tveggja sjómílna fjarlægð frá Aroni þegar tilkynn- ing um aðstoð barst. Að sögn Arnþórs Hermannsson- ar skipstjóra á Sæþóri var Aron farinn að halla aðeins á stjórn- borðshliðina þegar hann kom að honum um kl. 7, rétt um 15 mín- útum eftir að beiðni um aðstoð barst. Hann sagði að tveir skip- verjanna á Aroni hefðu synt yfir í Sæþór en að hinir þrír hefðu farið á milli í gúmmíbjörgunarbáti. All- ir voru mennirnir í flotgöllum. Arnþór sagði að skipverjarnir á Aroni hefðu aldrei verið í hættu, enda ekki verið hægt að hugsa sér betra veður við þessar kring- umstæður. Sæþór var í um hálfa klukku- stund við hlið Arons, þar til skipið sökk á um 450 metra dýpi, í svo- kallaðri Paradísarholu. Sæþór sigldi með skipbrotsmennina til Húsavíkur, þar sem tekin var skýrsla af áhöfnum beggja skip- anna. Vaknaði þegar drapst á vélunum Már Höskuldsson skipstjóri á Aroni sagðist hafa vaknað þegar drapst á vélunum, enda væri slíkt mjög óeðlilegt úti á sjó. Hann fór þá strax upp í brú, þar sem Viðar Sigurðsson stýrimaður var á vakt. „Ég kíkti í dyrnar á vélarrúminu og sá að þar var mikill sjór. Og þar sem dautt var á öllum vélum vissi ég að við hefðum engin ráð til að ná sjónum úr bátnum, nema með allri þeirri aðstoð sem hægt væri að fá. Mig óraði ekki fyrir því á þeirri stundu að hann ætti eftir að fara niður. Þegar bát- urinn fékk slagsíðu um hálftíma síðar fannst mér þetta eiginlega búið. Þá fórum við í gallana og settum báða björgunarbátana út og gátum þá í versta falli hoppað í sjóinn ef eitthvað gerðist snögg- lega. Sæþór var þá kominn upp að okkur og veðrið eins og best verð- ur á kosið til svona verka.“ Már sagði ómögulegt að segja til um hvað þarna hafi gerst en hann vildi koma á framfæri kæru þakk- læti til allra þeirra sem komu að málinu, hvort sem það var í landi eða úti á sjó, og þá sérstaklega til áhafnarinnar á Sæþóri. „Það björguðust allir og það er fyrir mestu.“ Vel gekk að bjarga mönnunum Guðlaugur Magnús Magnússon skipverji á Sæþóri í þessum túr var í nokkuð sérstakri stöðu en hann hefur verið afleysingamaður á báðum skipunum í sumar. Hon- um brá að vonum í brún þegar hann frétti af því að Aron væri í vandræðum og þá sérstaklega þegar Sæþór kom að Aroni, „ég gerði mér ekki grein fyrir því fyrr en þá hversu alvarlegt ástandið var. En það gekk mjög vel að bjarga mönnunum og þetta fór því vel,“ sagði Guðlaugur Magnús. Hreiðar Másson, sonur Más Höskuldssonar skipstjóra, er kokkur á Aroni en hann var heima í fríi. „Ég fékk fyrstu frétt- ir í gegnum Textavarpið en það var ekki fyrr en mamma hringdi í mig að ég vissi að skipið var Aron. Mér var að vonum brugðið en þetta fór sem betur fer allt vel.“ sagði Hreiðar. Stefán Guðmundsson, einn af aðstandendum útgerðarinnar, vildi koma á framfæri þakklæti til áhafnar Sæþórs og allra þeirra sem voru kallaðir til vegna atviks- ins í gærmorgun. Stefán sagði fyr- ir mestu að mönnunum skyldi bjargað en að þetta væri vissulega sorglegur atburður. Björgunarsveitir kallaðar út Tilkynningaskyldan fékk til- kynningu um að leki væri kominn að Aroni kl. 6.16 og að hann væri orðinn vélarvana. Skipstjóri Ar- ons hafði samband við nærstödd skip, Svan EA og Sæþór EA, og fór Sæþór til aðstoðar. Stuttu síð- ar var tilkynnt um að sjór væri kominn upp á miðja aðalvél Arons og þá óskað eftir öflugum dælum en færanlegur dælubúnaður var ekki um borð í nálægum skipum. Björgunarsveitir á Húsavík, Rauf- arhöfn og í Grímsey voru kallaðar út og Landhelgisgæslan látin vita af ástandinu. Björgunaraðgerðir snérust hins vegar um að koma dælum um borð í Aron og var áhöfninni bent á að láta nærstödd skip draga Aron í átt að landi. Út- gerðarmaður Arons óskaði eftir því að varðskip tæki skipið í tog en samkvæmt upplýsingum frá Landhelgisgæslunni var hvorugt varðskipið nokkurs staðar nærri. Björn EA, sem fór til veiða frá Grímsey um morguninn, snéri aft- ur til eyjarinnar og náði í bruna- dælur og bátar frá Húsavík sigldu einnig af stað með dælur. Þá fór þyrla Landhelgisgæslunnar, TF- LÍF, í loftið kl. 7.20 með öflugar dælur. Níu mínútum eftir flugtak barst tilkynning um að Aron væri kominn á hliðina og að allir skip- verjarnir væru óhultir um borð í Sæþóri. Aron var sokkinn skömmu síðar. Aron ÞH var tæplega 130 brútt- órúmlesta stálskip, smíðað í Dan- mörku árið 1989. Knarrareyri ehf. á Húsavík gerði skipið út. Rækjuskipið Aron ÞH frá Húsavík sökk norður af Grímsey í gærmorgun Vel gekk að bjarga áhöfninni Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson Aron ÞH var 130 lesta stálbátur smíðaður árið 1989.                                          ! SÆNSKA Verðbréfaráðið, Aktie- marknadsnämnden, gaf í gær út yf- irlýsingu þess efnis að Kaupþing – banki hefði ekki brotið siðareglur á verðbréfamarkaði í tengslum við yf- irtökutilboð bankans á sænska bank- anum JP Nordiska. Samtök sænskra hlutafjáreigenda, Aktiespararna, ósk- uðu eftir því við Verðbréfaráðið með bréfi, sem því barst 12. september síðastliðinn, að það kannaði hvort Kaupþing – banki hefði brotið siða- reglur sænska verðbréfamarkaðarins þegar bankinn fór fram á hluthafa- fund í JP Nordiska síðar í þessum mánuði. Í niðurstöðum Verðbréfaráðsins segir að Kaupþing – banki hafi ekki farið fram á hluthafafund til að reyna að koma í veg fyrir að núverandi stjórn JP Nordiska legði fram rök- studdar tillögur varðandi yfirtökutil- boð Kaupþings – banka. Beðið um athugun Samtök sænskra hlutafjáreigenda fóru einnig fram á að Verðbréfaráðið athugaði hvort Kaupþing – banki og Länsförsäkringar hefðu átt með sér samstarf í þá veru að kaup Länsför- säkringar á bréfum í JP Nordiska ættu að leiða til þess að Kaupþing banki – gerði staðgreiðslutilboð til allra hluthafa. Forsaga þessa máls er sú að Länsförsäkringar keyptu 11,5% hlut IKEA í JP Nordiska í september síðastliðnum og greiddu fyrir með peningum. Ef litið hefði verið á að Länsförsäkringar væru í nánu sam- starfi við Kaupþing – banka hefði Kaupþing – banki átt að bjóða öðrum hluthöfum sömu kjör í samræmi við markaðsvenjur, að mati Samtaka sænskra hlutabréfaeigenda. Verð- bréfaráðið telur að Länsförsäkringar hafi ekki tengst Kaupþingi – banka með þessum hætti. Sigurður Einarsson, forstjóri Kaupþings – banka segir að niður- staða Verðbréfaráðsins sænska stað- festi það sem Kaupþing hefði alltaf sagt, að reglum hefði verið fylgt til hins ýtrasta varðandi þetta mál allt. Sænska Verðbréfaráðið Kaupþing – banki braut ekki reglur á markaði ALLAR kröfur og reikningar eiga að vera greindar og greiddar í heil- um krónum frá og með 1. október 2003 en eftir sem áður verður heimilt að nota brot úr krónu í útreikningi verðs en lægri fjárhæð en 0,5 krónur skal þá sleppt og 0,5 krónur eða hærri fjárhæð hækkuð í eina krónu. Þá mun Seðlabankinn innkalla alla fimm, tíu og fimmtíu aura mynt. Þetta eru meginatriði í tveimur reglugerðum sem forsætisráðherra hefur undirritað að tillögu Seðla- bankans. Aurar voru síðast teknir upp við myntbreytinguna árið 1981, en síðan þá hefur íslenska krónan rýrnað rúmlega tvítugfalt. Bankar og sparisjóðir verða skyldugir til að taka við aurum og láta í staðinn krónur fram til 1. októ- ber 2003 og verða aurar lögmætur gjaldmiðill til þess tíma. „Þeir eru einhvers staðar þessir aurar sem eftir eru þótt þeir sjáist lítt í daglegum viðskiptum og það er reyndar býsna drjúgt,“ segir Tryggvi Pálsson, framkvæmdastjóri fjármálasviðs Seðlabankans. „Það var slegin auramynt sem nemur um það bil 11,8 milljónum króna við og eftir myntbreytinguna 1981 og það eru enn um tíu milljónir í aurum í umferð að verðmæti eða 64 milljónir stykkja.“ Notaðir sem spilapeningar, í krukkum eða týndir Tryggvi segir að örlítið af aurum hafi verið eyðilagt og hluti sé í geymslum Seðlabankans. „Það má gera ráð fyrir að þeir aurar sem eru enn í umferð séu á víð og dreif hjá fólki, eitthvað er örugglega í krukk- um og sumt af þeim væntanlega geymt og notað sem spilapeningar, bæði innlendir og erlendir myntsafn- arar hafa einnig keypt aura og svo má búast við að eitthvað af þessum aurum sé hreinilega týnt. Við gerum því ráð fyrir að aðeins hluti af þeim komi til okkar.“ Eyrir var tekinn upp í myntkerfi danska ríkisins árið 1873 er verð- reikningur var færður úr tylftarkerfi í tugakerfi en áður voru skildingar, spesíur og ríkisdalir. „Þetta ár stofn- uðu Danir, Norðmenn og Svíar Nor- ræna myntbandalagið og þá verða króna og eyrir að mynteiningu þess- ar landa. Jafnframt var lögfestur gullfótur í stað silfurfótar áður og tugmál tekið upp í stað tylftarmáls.“ Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Seðlabankinn innkallar aura, það var gert árið 1974 en eftir gjaldeyris- breytinguna 1981 var farið að slá aura á nýjan leik. Það ár voru „skor- in tvö núll aftan af krónunni“. Verð- gildi hennar hélt þó áfram að rýrna enda náði verðbólgan ekki hámarki fyrr 1983 en þá var hún rúm 84%. Síðan hefur krónan rýrnað liðlega tvítugfalt, ein króna árið 1981 er jafngildi ríflega 21 krónu nú eða ein króna nú jafngildi tæpra fimm aura á verðlagi ársins 1981. „Myntsaga þjóðarinnar er afar áhugaverð,“ segir Tryggvi, „og hún sýnir fyrst og fremst að á hverjum tíma velja menn sér birtingarmynd lögeyris sem hentar. Eyririnn er í reynd kominn úr umferð og við erum með þessu að hreinsa til en það má líka segja að það skapist möguleiki á því að við getum síðar smækkað gerð krónu, fimm- og tíukrónapeningsins sem eru í stærra lagi.“ Tryggvi segir að Seðlabankinn geymi gott myntsafn og haldi því alltaf eftir litlum hluta af mynt og seðlum. „En hitt seljum við út í bræðslu eins og hvern annan brota- málm. Við erum nú með um ein 25 tonn og eigum von á að fá allnokkuð inn til viðbótar og munum síðan selja það.“ Seðlabankinn ákveður að aurar hverfi úr viðskiptum Krónan hefur rýrnað tví- tugfalt frá myntbreytingu

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.