Morgunblaðið - 16.10.2002, Blaðsíða 10

ÁSTA R. Jóhannesdóttir,
þingmaður Samfylkingarinn-
ar, hefur lagt fram á Alþingi
frumvarp til
laga sem mið-
ar að því að
sameiginleg
forsjá verði
meginregla
við hjóna-
skilnað eða
sambúðarslit.
Meðflutnings-
menn eru
Össur Skarp-
héðinsson og Margrét Frí-
mannsdóttir, þingmenn Sam-
fylkingarinnar.
Í greinargerð frumvarpsins
segir m.a. að forsjárnefnd,
skipuð af dómsmálaráðherra,
hafi í júní 1999 skilað af sér
áfangaskýrslu þar sem m.a.
væri fjallað um reynsluna af
sameiginlegri forsjá hér á
landi og annars staðar á
Norðurlöndum. „Kemur þar
m.a. fram að bæði í Finnlandi
og Svíþjóð hafi sameiginleg
forsjá verið gerð að megin-
reglu við hjónaskilnað for-
eldra og er það niðurstaða
nefndarinnar að rétt sé að
feta í fótspor þeirra,“ segir í
greinargerðinni.
Þar segir að ein meginrök-
semd forsjárnefndar fyrir
sameiginlegri forsjá sem
meginreglu væri sú að slíkt
fyrirkomulag samrýmdist
best 1. mgr. 18. gr. samnings
Sameinuðu þjóðanna um rétt-
indi barnsins, sem Ísland
hefði fullgilt. „Með frumvarpi
þessu er því lagt til að við
hjónaskilnað eða sambúðar-
slit foreldra fari þeir áfram
sameiginlega með forsjá
barna sinna nema um annað
sé samið. Foreldrar verða þó
að ná samkomulagi um það
hvar barnið skuli eiga lög-
heimili og þar með að jafnaði
hafa búsetu.“
Sameigin-
leg forsjá
verði meg-
inregla
Ásta R.
Jóhannesdóttir
DAGSKRÁ Alþingis hefst kl.
13.30 í dag. Að loknum at-
kvæðagreiðslum eru eftirfar-
andi mál á dagskrá:
1. Aðgerðir til að efla lög-
gæslu til dómsmrh. 67. mál,
fyrirspurn RG.
2. Reiknilíkan fyrir rekstur
sýslumannsembætta til
dómsmrh. 138. mál, fyr-
irspurn MF.
3. Val kvenna við fæðingar til
heilbrrh. 69. mál, fyr-
irspurn ÞSveinb.
4. Rekstrarform í heilbrigð-
isþjónustu til heilbrrh. 76.
mál, fyrirspurn LMR.
5. Úrræði fyrir ungt hreyfi-
hamlað fólk til heilbrrh. 78.
mál, fyrirspurn JóhS.
6. Öryggisgæsla á sjúkra-
húsum til heilbrrh. 128.
mál, fyrirspurn MF.
7. Starfssvæði og verkefni
Suðurlandsskóga til land-
brh. 101. mál, fyrirspurn
KPál.
8. Rannsóknir á nýjum orku-
gjöfum til iðnrh. 104. mál,
fyrirspurn KPál.
9. Orkubú Vestfjarða til
iðnrh. 174. mál, fyrirspurn
SRagn.
10. Viðskiptahættir á mat-
vælamarkaði til viðskrh.
166. mál, fyrirspurn HBl.
11. Framhaldsskóli á Snæfells-
nesi til menntamrh. 113.
mál, fyrirspurn JB.
12. Sjálfbær ferðamennska og
umhverfisvernd til samgrh.
123. mál, fyrirspurn MF.
13. Lækkun á endurgreiðslu
virðisaukaskatts til fjmrh.
93. mál, fyrirspurn RG
FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SVANFRÍÐUR Jónasdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, sagði í
umræðum utan dagskrár á Alþingi í
gær að með því að leyfa aukna sam-
þjöppun í sjávarútvegi, við óbreytt
kerfi, væri verið að veita ávísun á
meiri einokun. „Og með aukinni
samþjöppun og einokun sækir að efi
um það að hinir hæfustu séu á hverj-
um tíma að nýta auðlindina.“
Svanfríður sagði ennfremur að
það væri ástæða til að staldra við og
skoða hlut löggjafans í þessari nið-
urstöðu. „Sú staðreynd að félög úr
öðrum geirum atvinnulífsins koma
inn í hlutabréfaskiptin setur líka ým-
islegt í nýtt og skarpara ljós. Ókeyp-
is úthlutun veiðiréttar hefur verið
varinn með veiðireynslu viðkomandi
en hver er t.d. veiðireynsla Eim-
skips? Hvar sannaði það félag getu
sína og hæfni til útgerðar sem gerði
það einboðið að það fengi afhentan
veiðirétt á Íslandsmiðum í okkar
sameiginlegu auðlind? Er mönnum
ekki að fatast flugið við rökstuðning-
inn?“
Svanfríður var málshefjandi utan-
dagskrárumræðunnar um sam-
þjöppun veiðiheimilda í sjávarútvegi.
Árni Mathiesen sjávarútvegsráð-
herra var til andsvara. Hann sagði
m.a. að Alþingi gæti verið sátt við
sjálft sig vegna þeirrar framsýni
sem það hefði viðhaft fyrir fjórum
árum er lög voru sett sem höfðu
þann tilgang að hindra samþjöppun í
sjávarútvegi. Reyndar hefði þingið
samþykkt hærra þak en þáverandi
sjávarútvegsráðherra og ríkisstjórn
hefðu lagt til eða 12% heildarkvótans
í stað 10%.
Varðandi samþjöppun eignarhalds
í sjávarútvegi sagði Árni að þar
togaðist tvennt á: „Annars vegar
áhyggjurnar og hættan á því að of fá-
ir fari með aflaheimildirnar, en það
er svo að ef of fáir eru að véla um
hlutina á markaði, er hætta á því að
ákvarðanatakan verði ekki eins skil-
virk. Hins vegar togast á hagræð-
ingin, þ.e. hagræðingin í stærðinni.“
Ráðherra sagði í þessu sambandi að
íslensk sjávarútvegsfyrirtæki væru
lítil miðað við þau stóru sjávarút-
vegsfyrirtæki sem þau kepptu við á
erlendum vettvangi. Hann sagði
ennfremur að stærsta sjávarútvegs-
fyrirtæki landsins, Samherji, væri
ekki nema 17. stærsta fyrirtæki
landsins og velta þess ekki nema
brot af veltu stærstu útflutningsfyr-
irtækjanna, s.s. SÍF og SH. Ráð-
herra sagðist að lokum ekki vilja fyr-
irfram útiloka að hann léti fara fram
greiningu á hagræðingu í sjávarút-
vegi, eins og málshefjandi, Svanfríð-
ur Jónasdóttir, hefði spurt um. Hann
vísaði hins vegar til þess að nýlega
hefðu þrír hagfræðingar gert slíka
greiningu og nærtækara væri fyrst
að skoða niðurstöður hennar til hlít-
ar.
Samþjöppun staðreynd
Fjölmargir aðrir þingmenn tóku
þátt í umræðunni. Árni Steinar Jó-
hannsson, þingmaður Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs, sagði
m.a. að gríðarleg samþjöppun í sjáv-
arútvegi hefði „margar bakhliðar“,
eins og hann orðaði það, en m.a. hefði
hún mikil byggðaáhrif. Hjálmar
Árnason, þingmaður Framsóknar-
flokksins, sagði m.a. að umræðan
snerist um það hve sjávarútvegsfyr-
irtæki á Íslandi mættu vera stór og
Guðjón A. Krisjánsson, þingmaður
Frjálslynda flokksins, sagði að mikil
samþjöppun veiðiheimilda til ein-
stakra hlutafélaga væri staðreynd.
„Sáttin mikla um kvótabraskkerfið
sem Framsókn og Sjálfstæðisflokk-
ur veifuðu fyrir síðustu kosningar,
vorið 1999, var algjör blekking…“
Guðjón sagði ennfremur að frelsi
einstaklinga til að hefja atvinnu-
rekstur í fiskveiðum og til að við-
halda sinni byggð væri löngu gleymt
loforð. Lúðvík Bergvinsson, þing-
maður Samfylkingarinnar, sagði að
umræðan um þetta mál snerist fyrst
og fremst um fólkið og möguleika
þess til að komast af og Árni R.
Árnason, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, sagði að samþjöppun hefði
átt sér stað í öllum atvinnugreinum,
s.s. í landbúnaði, í iðnaði, í verslun og
í sjávarútvegi. Ástæðurnar væru
margar en ein þeirra væri krafa
fólksins um bætt lífskjör. Fyrirtæki
yrðu að bregðast við þeim með hag-
ræðingu.
Kolbrún Halldórsdóttir, þingmað-
ur VG, sagði að frjálst framsal veiði-
heimildanna stuðlaði ekki aðeins að
því að þær söfnuðust á æ færri hend-
ur heldur leiddi það einnig til þess að
veiðiheimildirnar færðust frá smá-
bátunum og vertíðarbátunum yfir á
togarana.
Forsenda sameiningar
Jóhann Ársælsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, sagði m.a. að út-
gerðarfyrirtækin á Íslandi væru að
berjast um þjóðarauðlindina. Ný fyr-
irtæki gætu ekki orðið til í greininni
því þar ríkti ekki atvinnufrelsi. „Þeir
sem vinna að því að viðhalda þessu
fyrirkomulagi hér á Alþingi eru með
því að ræna auðlind þjóðarinnar frá
henni.“
Einar K. Guðfinnsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, sagði að það
væri full ástæða til að fylgjast vel
með þróun mála í íslenskum sjávar-
útvegi. Hann sagði að sú þróun sem
nú ætti sér stað hefði verið mönnum
ljós lengi. „Árið 1997, skilaði nefnd
áliti sem lagði til að það yrði sett á
svokallað kvótaþak varðandi þessi
mál. Það varð að lögum í meginatrið-
um árið 1998.“ Einar sagði að Al-
þingi hefði þó gert breytingar á þeim
tillögum sem þarna hefðu verið lagð-
ar fram. Og að þær breytingar hefðu
verið forsenda sameiningar Eim-
skipafélagsins og Haraldar Böðvars-
sonar á Akranesi. Mótmælti Einar
þar með þeim ummælum Svanfríðar
Jónasdóttur að hækkun á kvótaþaki
hefði verið forsenda þess að Eimskip
hefði getað keypt í HB. „Hver er
hinn raunverulegi vilji ríkisstjórnar-
innar,“ sagði Svanfríður í upphafi
máls síns á Alþingi í gær og hélt
áfram. „Það kom fram ákveðinn vilji
sl. vor þegar hún stóð hér að frum-
varpi undir dulnefninu veiðigjald en
reyndist m.a. innihalda tillögur um
mikla hækkun á kvótaþakinu, í ein-
staka tegundum úr 20% upp í 50%.
Þá fór ekki fram rökstuðningur eða
þær umræður sem eru nauðsynleg-
ar, nema af hálfu okkar í stjórnar-
andstöðunni og er skemmst frá því
að segja að tillögur urðu að hluta
sendar til baka en urðu að hluta að
lögum og eru m.a. forsenda nýjustu
hlutabréfaskiptanna. Breytingarnar
í vor höfðu sem sagt áhrif. Kvótaþak-
ið var ekki varið.“ Er Svanfríður með
nýjustu hlutabréfaskiptunum að vísa
til kaupa Eimskipafélagsins í HB.
Umræður um samþjöppun veiðiheimilda í sjávarútvegi
Talin ávísun
á meiri einokun
Morgunblaðið/Þorkell
Umræður um sjávarútvegsmál fóru fram á Alþingi í gær að frumkvæði
Svanfríðar Jónasdóttur, alþingismanns Samfylkingarinnar.
PÉTUR H. Blöndal, þingmað-
ur Sjálfstæðisflokksins, vill að
sett verði í barnalög ákvæði
um að börnum
beri að hlýða
foreldrum sín-
um. Þetta kom
fram í um-
ræðum á Al-
þingi í gær um
frumvarp Sól-
veigar Pét-
ursdóttur
dómsmálaráð-
herra, til
nýrra barnalaga. Almennt var
gerður góður rómur að frum-
varpinu.
„Mér finnst vanta í þessi lög
skyldur á hinn aðilann, þ.e.
barnið,“ sagði Pétur H. Blön-
dal. „Ég beini því til háttvirtr-
ar nefndar þingsins sem fær
málið til umsagnar að setja
inn í frumvarpið að börnum
beri að hlíta reglum foreldra
sinna.“ Sagði þingmaðurinn að
reglurnar þyrftu þó að taka
mið af aldri barnsins og
þroska.
Pétur sagði m.a. að agaleysi
í skólum væri vegna þess að
börn hefðu ekki lært að hlýða.
Hann sagði að það yrði öllum
til góðs ef barnið kynni að
hlýða.
Pétur H. Blöndal
Börnum beri
að hlýða for-
eldrum sínum
Pétur
Blöndal
JÓHANNES Gunnarsson, lækn-
ingaforstjóri Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss, segir að fyrirsjáanlegt
hafi verið strax í upphafi árs að þeir
fjármunir sem fengust til reksturs
augnlækningadeildar LSH myndu
ekki duga til rekstursins.
Hann segist hafa beint þeim til-
mælum til stjórnenda deildarinnar
að fjármunum yrði dreift þannig að
ekki kæmi til rekstrarstöðvunar í
árslok. „Það hefur ekki tekist betur
til en svo að nú er féð á þrotum,“
segir Jóhannes. Fram kom í Morg-
unblaðinu í vikunni að verulegur
samdráttur er yfirvofandi á deild-
inni þar sem 25–30 milljónir vantar
upp á reksturinn í nóvember og
desember. Stór hluti af þeim að-
gerðum sem fram fara á augnlækn-
ingadeild Landspítalans er gerður
án innlagnar. Til þess að standa
undir kostnaði við aðgerðirnar eru
ákveðnir fjármunir fluttir frá
Tryggingastofnun ríkisins til spít-
alans sem notaðir eru til að greiða
læknum samkvæmt sama kerfi og
Tryggingastofnun notast við.
Það fé dugði ekki til í fyrra og
voru þá að hluta til unnin verk sem
ekki var sérstaklega greitt fyrir, að
sögn Jóhannesar.
Snýst ekki um líf og dauða
Hann segir að stjórnendur spít-
alans hafi lýst þeirri skoðun bæði í
ræðu og riti að þeir treysti sér ekki
tilað flytja fé úr öðrum rekstri
sjúkrahússins til að sinna þessum
aðgerðum.
„Þetta eru fyrst og fremst að-
gerðir vegna skýs á auga og þær
snúast ekki um líf og dauða. Eins
og alltaf verðum við að forgangs-
raða.“
Árlega eru gerðar á bilinu 1.300 –
1.400 aðgerðir á augnlækningadeild
LSH. Um 1.000 manns eru á bið-
lista eftir aðgerð.
Segir sam-
drátt hafa
verið fyrir-
sjáanlegan
ÞRÍR sprengjusérfræðingar Land-
helgisgæslunnar voru kallaðir út í
gærmorgun vegna tilkynningar sem
barst með SMS-skilaboðum um
sprengju í Alþingishúsinu. Lög-
reglumenn rýmdu húsið og var ít-
arleg leit gerð í um klukkustund án
þess að sprengja fyndist. Um gabb
var því að ræða.
Hótunin barst um klukkan 10.30
og sendi lögreglan lið á vettvang auk
þess sem hún kallaði sprengjusér-
fræðinga Landhelgisgæslunnar sér
til aðstoðar. Þá notaði hún sérþjálf-
aðan hund til sprengjuleitar.
„Við tökum svona lagað alvarlega
og gerum okkar ráðstafanir. Það var
leitað í hverjum krók og kima en sem
betur fer reyndist ekkert alvarlegt
þarna á ferðinni,“ sagði Geir Jón
Þórisson yfirlögregluþjónn við
Morgunblaðið.
Sprengjuhótun
á Alþingi
reyndist gabb
MIKIL auking hefur orðið í stofnun
einkahlutafélaga það sem af er þessu
ári samanborið við síðasta ár.
Samkvæmt upplýsingum fyrir-
tækjaskrár Hagstofu Íslands hafa
borist til skráningar það sem af er
þessu ári samtals 2.628 tilkynningar
um ný einkahlutafélög og 26 tilkynn-
ingar um hlutafélög til skráningar. Á
öllu síðasta ári var hins vegar fjöldi
nýskráðra hlutafélaga og einka-
hlutafélaga samtals 1.871 hjá fyrir-
tækjaskrá Hagstofunnar og fækkaði
nýskráningum þá um 10% frá árinu
2000 þegar 2.075 ný félög voru skráð.
Mikil fjölgun
nýrra einka-
hlutafélaga
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦