Morgunblaðið - 26.10.2002, Qupperneq 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 2002 11
SJÓÐSFÉLAGAR sem tekið hafa
skuldabréfalán hjá lífeyrissjóði
geta þurft að sæta því að vextir af
lánunum hækki ef lántakinn hættir
að greiða iðgjald til lífeyrissjóðsins
sem veitti lánið. Mjög mismunandi
er þó eftir lífeyrissjóðum hvort
þeir hækka vextina undir þessum
kringumstæðum. Lífeyrissjóðslán
bera yfirleitt hagstæðari vexti en
sambærileg lán hjá bönkum og
sparisjóðum.
Segist hafa áunnið sér rétt
sem verði ekki af sér tekinn
Morgunblaðinu hefur borist bréf
frá manni sem tekið hafði lán hjá
Lífeyrissjóðnum Hlíf áður en sá
sjóður sameinaðist Sameinaða líf-
eyrissjóðnum fyrr á þessu ári.
Maðurinn er hættur að greiða ið-
gjald til sjóðsins og fyrir skömmu
fékk hann bréf frá Sameinaða líf-
eyrissjóðnum þar sem honum var
tilkynnt að þar sem iðgjalda-
greiðslur vegna hans væru hættar
að berast sjóðnum hefði verið
ákveðið að hækka vexti lánsins til
samræmis við ákvæði skuldabréfs-
ins. Jafnframt var honum bent á
að hætti lántaki að greiða í lífeyr-
issjóðinn eða eigendaskipti verði á
hinni veðsettu eign, sé kröfuhafa
heimilt að segja upp láninu án fyr-
irvara eða stytta lánstímann.
Bréfritari er mjög ósáttur við
þetta. Gagnrýnir hann lífeyrissjóð-
inn harðlega og segist hafa áunnið
sér rétt til lífeyrissjóðsláns með
því að greiða iðgjöld til Lífeyr-
issjóðsins Hlífar og þessi áunni
réttur verði ekki af honum tekinn.
Honum hafi ekki verið gerð grein
fyrir að e.t.v. myndi sjóðurinn ger-
breyta vaxtaumhverfi lánsins.
,,Rétt er það að eingöngu þeir
sem greiddu reglulega í Hlíf fengu
lífeyrissjóðslán á hagstæðum kjör-
um. Það var einfaldlega ekki hægt
að fá slíkt lán á annan veg. Og því
fullnægði undirritaður þeim
reglum en var aldrei gert ljóst að
Hlíf myndi hugsanlega stórhækka
vexti eða jafnvel gjaldfella bréf ef
lát yrði á inngreiðslu iðgjalda. Því
er vísað í dóma sem fallið hafa um
ósanngjarna viðskiptahætti og ein-
hliða reglur sem brjóta á almenn-
ingi,“ segir hann m.a. í bréfinu.
Samkvæmt upplýsingum sem
fengust hjá Kristjáni Erni Sig-
urðssyni, skrifstofustjóra Samein-
aða lífeyrissjóðsins, veitir sjóður-
inn lífeyrissjóðslán til virkra
sjóðfélaga og lífeyrisþega.
,,Lán þessi eru eingöngu fyrir
þá sjóðfélaga sem eru virkir fé-
lagsmenn í sjóðnum. Skuldabréfin
bera meðalvexti banka og spari-
sjóða af sambærilegum lánum.
Stjórn sjóðsins hefur tímabundið
einhliða ákveðið að vextir af lánum
séu lægri meðan sjóðfélaginn er
greiðandi til sjóðsins eða lífeyr-
isþegi. Hætti sjóðfélaginn að
greiða til sjóðsins án þess að verða
lífeyrisþegi er heimild til þess að
segja láninu upp. Skuldarinn getur
þá í flestum tilfellum valið um það
að vextir verði meðalvextir banka
og sparisjóða eða greitt lánið upp.
Vextir verða þá sambærilegir
vöxtum banka og sparisjóða.
Skuldara er að sjálfsögðu alltaf
heimilt að greiða lánið upp,“ segir
Kristján.
Vextir hækka ekki
hjá stóru sjóðunum
Þær upplýsingar fengust hjá
Lífeyrissjóðnum Framsýn að
ákvæði væru í skuldabréfum sem
sjóðurinn gefur út um að hægt sé
að segja láninu upp eða hækka
vexti þess ef iðgjöld lántaka hætta
að berast til sjóðsins. Þessu
ákvæði hafi hins vegar aldrei verið
beitt til þessa.
Hjá Lífeyrissjóði verzlunar-
manna fengust þær upplýsingar að
vextir af lífeyrissjóðslánum héld-
ust alltaf óbreyttir óháð því hvort
sjóðfélagi hættir að greiða iðgjöld
til sjóðsins.
Vextirnir hækkuðu þegar
iðgjöldin hættu að berast
KOSIÐ verður í sex efstu sæti fram-
boðslista Framsóknarflokksins í
Suðvesturkjördæmi fyrir næstu al-
þingiskosningar á tvöföldu kjör-
dæmisþingi í Hlégarði, Kjós, í dag,
laugardaginn 26. október nk. Tíu
hafa gefið kost á sér, en framboðs-
frestur rann út sl. laugardag. Kosn-
ingin er bindandi fyrir sex efstu sæt-
in, og því er ljóst að framsóknar-
menn í SV-kjördæmi verða þeir
fyrstu til þess að velja sér efstu
menn á framboðslista á yfirstand-
andi kosningavetri, segir í fréttatil-
kynningu.
Þeir sem hafa gefið kost á sér í
kosningunni eru: Egill Arnar Sigur-
þórsson, Garðabæ, Gestur Valgarðs-
son, Kópavogi, Guðrún Hjörleifs-
dóttir, Hafnarfirði, Hildur Helga
Gísladóttir, Hafnarfirði, Ingibjörg
Ingvadóttir, Kópavogi, Páll Magnús-
son, Kópavogi, Sigurður P. Sig-
mundsson, Hafnarfirði, Siv Frið-
leifsdóttir, Seltjarnarnesi, Una
María Óskarsdóttir, Kópavogi og
Þröstur Karlsson, Mosfellsbæ.
Þingið hefst kl. 10 árdegis og hafa
ríflega þrjú hundruð fulltrúar rétt til
þátttöku. Frambjóðendur fá í upp-
hafi tækifæri til þess að gera grein
fyrir framboðum sínum og helstu
stefnumálum, en síðan verður geng-
ið til kosninga um hvert og eitt sæti.
Framsóknar-
flokkurinn í Suð-
vesturkjördæmi
Kosið í sex
efstu sætin
á kjördæm-
isþingi
FRJÁLSLYNDI flokkurinn opnar
flokksskrifstofu og félagsheimili í eig-
in húsnæði að Aðalstræti 9 sem hann
hefur fest kaup á. Er það í sama hús-
næði og kosningaskrifstofa F-listans
var sl. vor. Verður húsnæðið tekið í
notkun í dag, laugardaginn 26. októ-
ber, með athöfn milli kl. 16 og 18.
Jafnframt fagnar Frjálslyndi
flokkurinn fjögurra ára afmæli sínu
og eru velunnarar hans velkomnir.
Frjálslyndi
flokkurinn
opnar flokks-
skrifstofu
HUGRÆN atferlismeðferð gegn
kvíða og fælni er nýlegt meðferðar-
úrræði sem hefur skilað góðum ár-
angri. Paul Salkovskis, prófessor við
Institute of Psychiatry við King’s
College í London, hefur að undan-
förnu haldið námskeið um meðferð-
arúrræðið á vegum Endurmenntun-
arstofnunar og geðsviðs Landspítala
– háskólasjúkrahúss.
Salkovskis segir hugræna atferlis-
meðferð gegn kvíða taka mun styttri
tíma en hefðbundin sálfræðimeðferð.
Þannig megi meðhöndla einfalt
vandamál eins og ótta við snáka og
kóngulær í þriggja tíma meðferð og
flóknari vandamál eins og loft-
hræðslu og kvíðaröskun í sjö til
fimmtán tíma meðferð en í báðum til-
fellum losni 60% til 70% sjúklinga
varanlega við vandann. „Til saman-
burðar skilar lyfjameðferð gegn kvíð-
aröskun 50% árangri, sem oft er
tímabundinn þar sem vandinn kemur
oft upp að nýju hætti fólk að taka lyf-
in,“ segir hann.
Salkovskis segir eðlilegt að finna
til kvíða þegar við teljum okkur vera í
hættu. Fólk sem er haldið fælni eða
kvíðaröskunum misskilji hins vegar
ákveðnar aðstæður og sé því haldið
ástæðulausum ótta.
„Kvíðaköst eru dæmi um þetta,“
segir hann. „Fólk finnur fyrir and-
þrengslum og örum hjartslætti og
verður skelfingu lostið þar sem það
telur sig vera að deyja. Við vitum nú
að þetta gerist þegar fólk misskilur
eðlileg líkamleg viðbrögð sem fylgja
kvíða. Fólk verður fyrir einhvers
konar óþægindum og skömmu síðar
finnur það fyrir örum hjartslætti.
Það verður óttaslegið og fer að
ímynda sér að það sé að fá hjartaáfall
og það eykur enn á kvíðann. Við það
eykst hjartslátturinn enn frekar auk
þess sem önnur líkamleg einkenni
geta komið fram svo sem skjálfti og
andarteppa.
Vandinn er sá að viðbrögð sem
væru rétt, væri um raunverulegt
hjartaáfall að ræða, verða til þess að
viðhalda óttanum. Þegar kastið er lið-
ið hjá stendur viðkomandi í þeirri
meiningu að hann hafi sloppið fyrir
horn vegna þessara viðbragða. Í stað
þess að gera sér grein
fyrir því að um ástæðu-
lausan ótta var að ræða
er hætt við að fólk magni
upp ótta sinn og gangi
sífellt lengra í viðleitni
sinni til að verjast því að
lenda aftur í svipuðum
aðstæðum.“
Erfitt að sleppa
tökunum á kvíðanum
Salkovskis segir þá
sem þjást af fælni eða
kvíðaröskun þurfa hjálp
til skilja hvað sé í raun
og veru að gerast og til
að sjá að þeir eru í raun
staddir í vítahring. Meðferðaraðilar
þurfi að hjálpa þeim að greina á milli
ástæðulauss kvíða og raunverulegrar
hættu þannig að þeir geti gert sér
grein fyrir hinum
raunverulega vanda og
tekist á við hann. „Oft
þarf fólk líka aðstoð við
að horfast í augu við að
það er eitthvað sem
hindrar það í að sleppa
tökunum á kvíðanum,“
segir hann.
Þá leggur hann
áherslu á að hlutverk
sálfræðinga sé að
hjálpa fólki við að finna
leiðir til að takast á við
vandann og að þegar
upp er staðið eigi skjól-
stæðingnum að finnast
hann hafa gert gæfu-
muninn en ekki sálfræðingurinn.
„Meðferðaraðilanum ber ekki að laga
vandann heldur þjálfa skjólstæðing-
inn þannig að hann geti tekist á við
hann sjálfur,“ segir hann. „Ég lít svo
á að verði skjólstæðingar háðir mér
hafi ég brugðist í starfi.“
Hugræn atferlismeðferð við kvíða
tekur yfirleitt tíu til fimmtán vikur en
Salkovskis segir að styttri námskeið
njóti þó sífellt meiri vinsælda. „Það
er gömul hefð að fólk komi til með-
ferðar einu sinni í viku en það er ekki
endilega hentugasta fyrirkomulag-
ið,“ segir hann. „Í nútímaþjóðfélagi
hentar mörgum betur að taka þátt í
námskeiðum sem standa í einn til tvo
daga. Ég tel þau ekki síðri þar sem
þau spara tíma sem annars fer í upp-
rifjun og að ná tengslum við viðfangs-
efnið.“
Hann segir hugræna atferlismeð-
ferð við kvíða erfiða aðferð sem krefj-
ist mikillar þjálfunar meðferðaraðila
og því geti verið erfitt fyrir sálfræð-
inga sem hafa unnið samkvæmt öðr-
um hugmyndum að tileinka sér þær.
Hann segist þó telja íslenska sálfræð-
inga standa framarlega hvað þetta
varðar miðað við sálfræðinga á meg-
inlandi Evrópu þar sem menn séu
mun fastheldnari á hefðbundnar að-
ferðir. Það hafi því verð ánægjuleg
tilbreyting fyrir sig að halda nám-
skeið hér á landi þar sem hann hafi
ekki þurft að útskýra hugmyndir sín-
ar frá grunni eða reyna að sannfæra
fólk um að þær væru einhvers virði.
Hugræn atferlismeðferð gegn kvíða og fælni er nýtt meðferðarúrræði
Eigum ekki að leysa
vandann heldur þjálfa
fólk í að takast á við hann
Paul Salkovskis
„ÞETTA er bara búið að takast æð-
islega vel. Svo hjálpuðust allir að
við að skreyta og það er bara geð-
veikt góður mórall,“ segir Alba Sol-
ís, formaður nemendaráðs Austur-
bæjarskóla, en félagsmiðstöðin
100og1 var formlega opnuð hinn 17.
október sl. en starfið byrjaði þó í
ágúst. Þá mætti fjöldi nemenda og
foreldra til að kynna sér nýju starf-
semina og diskótek var um kvöldið
fyrir nemendur skólans. Héðinn
Pétursson aðstoðarskólastjóri segir
bæði foreldra og nemendur mjög
ánægða með þessa jákvæðu breyt-
ingu, enda sé starfsemin meiri og
skipulagðari en áður. Fram til þessa
hafa nemendur áttundu, níundu og
tíundu bekkja Austurbæjarskóla til-
heyrt félagsmiðstöðinni Tónabæ,
sem var í Hlíðahverfi en er nú í
Háaleitishverfi. „Það var mjög tak-
markað sem nemendur okkar fóru
upp í Tónabæ á þessum tíma því það
var ekki í hverfinu,“ segir Héðinn.
„Þessir krakkar eru svo hverf-
isbundnir, það eru útlönd hérna
hinum megin við Snorrabrautina.“
Alba, sem jafnframt er nemandi í
10. bekk, segir nemendur Austur-
bæjarskóla mjög ánægða með þessa
breytingu þó að plássið mætti vera
meira. „Starfsmennirnir eru líka
frábærir,“ undirstrikar Alba.
Starfsmenn ÍTR í félagsmiðstöð-
inni eru Bóas Hallgrímsson og Guð-
björg Magnúsdóttir. Einn kennara
skólans, Stefán Magnússon, verður
tengiliður þeirra við nýju starfsem-
ina þar til hún er komin vel af stað.
Síðan starfsemi félagsmiðstöðv-
arinnar 100og1 hófst hefur t.d. ver-
ið haldið Hawaii-ball og nýnema-
ball. Ásamt annarri starfsemi er
skipulagt starf á þriðjudögum og
fimmtudögum milli 16 og 22.
Heimasíðu miðstöðvarinnar má
finna á: www.100og1.is.
Fyrsta félagsmiðstöð Austurbæjarskóla, 100og1, sett á laggirnar
Nemendur Austurbæjarskóla hafa loksins fengið eigin félagsmiðstöð og
þessir drengir eru greinilega lukkulegir með það.
„Geðveikt
góður mórall“
♦ ♦ ♦