Morgunblaðið - 26.11.2002, Side 31

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓVEMBER 2002 31
Hið árlega stórglæsilega jólahlaðborð
Forréttir
Sjávarréttir í hvítvínssósu
Silfur hafsins í jólaformi með hverabökuðu brauði, 2 tegundir
Grafinn lax með aspas, sinnepssósu og glóðuðu brauði
Hunangsgljáður lax
Hreindýrapaté með skógarberjum
Jólaskinka
Aðalréttir
Ekta dönsk purusteik með sykurgljáðum kartöflum og kraftsósu
Jólahangikjöt með uppstúf, kartöflumús,
grænum baunum og rauðkáli
Eftirréttur
Ris a la mand með ávaxtasaft eða skógarberjaterta
Meðlæti
Títuberjasulta, brauð, aspas, sinnepssósa, rauðvínssósa, rauðkál,
grænar baunir, rauðrófur, sykurgljáðar kartöflur, laufabrauð
Hafir þú aðrar óskir um samsetningu rétta,
gerum við þér tilboð
Jólahlaðborðið
heim í stofu eða í fyrirtækið
Smiðjuvegi 14 • Kópavogi • Sími 587 3800 • www.veislusmidjan.is
Iðnaðarsauma-
vélar óskast
Höfum kaupanda að miklu magni af iðnaðarsaumavélum í góðu og vel
nothæfu standi ásamt öllum þeim tækjum sem tilheyra saumastofum.
Vitað er að mikið magn af þessum tækjum liggur víðs vegar ónotað í
mislangan tíma. Nú er tækifærið til að losna við þessa óarðbæru fjár-
festingu. Vinsamlega hafið samband við okkur sem fyrst.
Frekari upplýsingar á netfangi okkar sem er fyrirtaeki.is
Erum með úrval fyrirtækja á skrá á hverjum tíma.
Einar Örn Reynisson, lögg. fasteignasali.
GRUNNLÍFEYRIR og tekju-
trygging hefðu á árinu 2001 verið
rúmum 7 þúsund krónum hærri á
mánuði, eða rúmum 84 þúsund krón-
um hærri á sl. ári, ef útreikningar líf-
eyrisgreiðslna hefðu tekið mið af
hækkun launavísitölu á árunum
1995–2001.
Á þessu sama tímabili jókst kaup-
máttur lífeyrisgreiðslna um 11,09%
en kaupmáttur lágmarkslauna jókst
um 42,07%. Þetta sýnir glöggt hve
mjög lífeyrisþegar hafa verið hlunn-
farnir af ríkisstjórninni í góðæri und-
anfarinna ára.
Stór hluti tekinn til
baka í sköttum
Með samkomulagi sem forsvars-
menn aldraðra gerðu við ríkisstjórn-
ina nú rétt fyrir þingkosningar er ein-
ungis verið að skila til baka hluta af
því sem haft hefur verið af öldruðum
og öryrkjum á undanförnum árum.
Það er auðvitað skref í áttina en
vissulega er enn smátt skammtað til
lífeyrisþega. Auk þess lætur ríkis-
stjórnin næstu ríkisstjórn um að út-
vega fjármagn fyrir stórum hluta
kostnaðarins við þessa hækkun, sem
koma á til framkvæmda í tveimur
áföngum á næsta og þarnæsta ári.
Af 2.600 millj. kr. heildarkosnaði er
síðan 1 milljarður króna tekinn til
baka í sköttum. Ekki kom til greina af
hálfu ríkisstjórnarinnar að semja um
að hlífa lífeyrisþegum við skattlagn-
ingu lífeyris þótt eftir því hafi verið
leitað af hálfu forsvarsmanna aldr-
aðra. Kröfu þeirra um að miða lífeyr-
isgreiðslur í framtíðinni við launavísi-
tölu henti ríkisstjórnin líka
umsvifalaust út af borðinu.
Reynt er að blása upp að lífeyris-
greiðslur muni hækka um 8–14 þús-
und krónur á mánuði. Staðreyndin er
hins vegar þessi: Þeir sem hafa
grunnlífeyri og óskerta tekjutrygg-
ingu, sem er um helmingur lífeyris-
þega, fá samtals á árinu 2003 og 2004
5 þúsund króna hækkun. Af því eru
hirtar til baka í skatt um 2.000 krón-
ur. Þeir sem verr eru staddir og fá
tekjutryggingarauka hækka um tæp-
ar 9.300 krónur þegar báðir áfangar
eru komnir til framkvæmda árið
2004, en halda aðeins eftir 5.700 kr.
eftir skatt. Sá hópur telur um 5–6
þúsund lífeyrisþega af um 34 þúsund
öldruðum og öryrkjum. Hópurinn
sem allra verst er staddur sem telur
innan við 500 lífeyrisþega getur svo
fengið á bilinu 6–9 þúsund króna
hækkun eftir skatt, þegar báðir
áfangar eru komnir til framkvæmda
á árinu 2004.
Fæddist lítil mús
Niðurstaðan er því sú að aðeins er
skilað til baka til aldraðra og öryrkja
með óskerta tekjutryggingu um 2⁄3
þess sem haft hafði verið af þeim á
undanförnum árum. Þeir sem ekkert
fá í hækkun eru þeir sem hafa enga
tekjutryggingu, bara grunnlífeyri.
Þeir sem eru á dvalar- eða hjúkrunar-
heimilum og einungis hafa milli hand-
anna innan við 20 þúsund krónur í
vasapeninga á mánuði fá enga hækk-
un. Ekki er heldur gert ráð fyrir að
þessi hækkun gangi til atvinnulausra.
Af ofangreindu er ljóst að ástæða er
til að fara varlega í að fagna þessu
samkomulagi, því ekki er allt gull sem
glóir. Hér er aðeins verið að skila til
baka litlu af því sem ríkisstjórnin hef-
ur hlunnfarið lífeyrisþega um á und-
anförnum árum. Um þetta samkomu-
lag má því segja að fjallið hafi tekið
jóðsótt og fæðst lítil mús.
Lífeyrisþegum
naumt skammtað
Eftir Jóhönnu
Sigurðardóttur
„Ríkisstjórn-
in hafnaði
að miða líf-
eyris-
greiðslur við
launavísitölu.“
Höfundur er alþingismaður.
AÐALFUNDUR BSRB sem
haldinn var fyrir fáeinum dögum
lagði áherslu á að settar verði reglur
sem tryggi persónuvernd starfs-
manna á vinnustöðum. Á mörgum
vinnustöðum hefur hvers kyns eft-
irlit með starfsfólki færst í vöxt. Má í
því sambandi m.a. nefna eftirlits-
myndavélar, skráningu á símtölum
starfsmanna og ökusírita og öku-
lagssírita í vinnubílum og almenn-
ingsvögnum. Síðast en ekki síst
horfa menn til upplýsinga sem safn-
að er um heilsufar starfsmanna.
Er nokkuð að óttast?
Hvað hefur heiðarlegur maður að
óttast þótt fylgst sé með honum?
Sem betur fer er ekki bannað að
veikjast og reyndar hendir það okk-
ur flest. Hvers vegna mega ekki
liggja frammi skrár um slíkt? Hvað
skyldi vera athugavert við að hafa
ökusírita eða ökulagssírita í vinnubíl-
um og almenningsvögnum? Hefur
góður og samviskusamur ökumaður
nokkra ástæðu til að óttast þótt
fylgst sé með því hvert bílnum er ek-
ið eða t.a.m. mælt hvernig hann
hemlar eða tekur beygjur? Hvers
vegna mætti ekki fylgjast með okkur
á vinnustað með myndavélum? Er
þetta ekki fyrst og fremst gert til
þess að tryggja öryggi vinnustaðar-
ins og þar með okkar eigið öryggi?
Áfram má spyrja. Hvers vegna ætti
atvinnurekandi ekki að hafa óheftan
aðgang að tölvupósti starfsmanna og
netnotkun? Þegar allt kemur til alls
er hug- og vélbúnaðurinn á hans for-
ræði og því eðlilegt að tækin séu að-
eins nýtt í þágu þeirrar starfsemi
sem þau eru ætluð til. Í framhaldinu
hefur verið bent á að samskipti
stofnana og fyrirtækja við viðskipta-
menn og umbjóðendur færist nú í
vaxandi mæli yfir í rafrænt form. Af
þeim sökum sé nauðsynlegt að að-
gengi að þessum samskiptum sé ekki
heft, m.a. til að tryggja samfellu í
starfseminni í veikindum eða fjar-
veru starfsmanna. Allt eru þetta góð
og gild rök. En að fleiru er að hyggja.
Einkalífsrétt ber að virða
Í fyrsta lagi er augljóst að starfs-
menn eiga kröfu á því að njóta eðli-
legs einkalífsréttar á vinnustað.
Jafnvel þótt tölvubúnaður á vinnu-
stað sé einvörðungu ætlaður í þágu
þeirrar starfsemi sem þar er rekin
hlýtur það óhjákvæmilega að gerast
hjá öllum að nota hann til einhverra
persónulegra samskipta. Varðandi
ökulagssíritana verðum við að hug-
leiða hvaða áhrif það hafi á starfs-
menn, jafnvel þá sem rækja starf sitt
afburða vel, að vera undir stöðugu
eftirliti. Sama gildir um eftirlits-
myndavélar. Heiðarlegustu mönn-
um, sem hafa ekkert að fela, mislíkar
að vera stöðugt undir eftirliti.
Á fyrrnefndum fundi BSRB lýstu
trúnaðarmenn því hvernig farið væri
að fylgjast með ferðum starfsmanna
um stofnanir og fyrirtæki með raf-
rænni skráningu á því hvenær – eða
jafnvel hvort – þeir opnuðu þær dyr
sem farið er um með raflyklum. Al-
varlegust er þó söfnun heilsufars-
upplýsinga. Ekki eru alls staðar ljós
skilin á milli starfsmannahalds í fyr-
irtækjum og trúnaðarlæknis. Í þeim
löndum þar sem farið hefur verið út á
þá braut að færa heilsugæslu og heil-
brigðisþjónustu inn á vinnustaðinn,
eins og til dæmis hefur verið gert í
Finnlandi, þykir ástæða til að setja
strangar reglur um trúnað varðandi
heilsufarsupplýsingar um starfs-
menn. BSRB hefur beitt sér mjög
gegn þessari finnsku aðferð og lagt
áherslu á að einstaklingurinn eigi að
njóta heilbrigðisþjónustu utan
vinnustaðarins – að öðru leyti en því
sem lýtur beint að vinnuumhverfinu.
Margir vinnustaðir hér á landi hafa
ráðið til sín trúnaðarlækni. Að því
marki sem trúnaðarlæknir kemur
fram fyrir hönd fyrirtækis gagnvart
starfsmönnum í veikindum, t.d. til að
sannreyna hvort veikindi eigi við rök
að styðjast, þá telja samtökin brýnt
að strangar trúnaðarreglur séu við
lýði.
Skýrar reglur eru
besta vörnin
Afstaða BSRB til þessara mála er
annars vegar sú að setja þurfi skorð-
ur við hvers kyns eftirliti með starfs-
fólki á vinnustöðum; hins vegar að
stuðla að því að settar verði skýrar
reglur í þessum efnum þannig að öll-
um sé fullljóst að hverju þeir ganga.
Tæknin til að fylgjast með gjörðum
manna er til staðar. Viðfangsefnið er
að setja reglur um hvernig hana
megi nota.
Þrátt fyrir öll þau rök sem kunna
að vera fyrir því að nauðsynlegt sé að
hafa eftirlit með starfsfólki á vinnu-
stöðum er nú að því komið að við
spyrjum í alvöru hvort við raunveru-
lega viljum koma á fót eftirlitssam-
félagi af þessu tagi. Mitt svar er af-
dráttarlaust neitandi. Heiðarleiki,
vinnusemi og vandvirkni eru eðlis-
kostir sem koma innan frá – af löng-
un til að standa sig í starfi. Þeir verða
ekki framkallaðir með ótta við
myndavélina eða ökulagssíritann í
strætó.
BSRB vill
tryggja
persónuvernd
Eftir Ögmund
Jónasson
Höfundur er alþingismaður
og formaður BSRB.
„Viljum við
raunveru-
lega koma á
fót eftirlits-
samfélagi?“
Teppi á stigaganga
Ármúla 23, sími 533 5060