Morgunblaðið - 29.11.2002, Qupperneq 4

FRÉTTIR
4 FÖSTUDAGUR 29. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
300.000
krónur í
sekt vegna
níu Litháa
FORSVARSMAÐUR Eystrasalts-
viðskipta ehf., sem réð níu Litháa
til starfa án þess að þeir hefðu at-
vinnuréttindi hér á landi, var
dæmdur í Hæstarétti í gær til að
greiða 300.000 króna sekt til rík-
issjóðs. Við ákvörðun refsingar var
litið til þess að ekki yrði fullyrt
hversu lengi mennirnir voru við
störf á vegum fyrirtækisins í ný-
byggingu að Kórsölum 5 í Kópa-
vogi.
Með þessu staðfesti Hæstiréttur
dóm Héraðsdóms Reykjaness frá
því í maí. Héraðsdómur gagnrýndi
rannsókn málsins harðlega í nið-
urstöðum sínum. Ákæruvaldið hefði
ekki gert alvarlega tilraun til að
sýna fram á hversu lengi mennirnir
unnu fyrir ákærða, rannsókn verið
ábótavant á því hversu mikið mönn-
unum var greitt í laun og hvernig
tryggingamálum þeirra var háttað.
Ekkert hefði heldur verið upplýst
um hvort skattar hefðu verið
greiddir af laununum o.fl. Þegar
Morgunblaðið fjallaði um málið á
sínum tíma hafði blaðið áreiðanleg-
ar heimildir fyrir því að mennirnir
hefðu flestir búið við afar bágborn-
ar aðstæður í iðnaðarhúsnæði í
Gufunesi. Í héraðsdómi kemur fram
að ekki virðist sem þessi þáttur
málsins hafi verið rannsakaður.
Málið dæmdu hæstaréttardómar-
arnir Guðrún Erlendsdóttir, Garðar
Gíslason, Haraldur Henrysson,
Hrafn Bragason og Pétur Kr. Haf-
stein. Sigríður Jósefsdóttir, sak-
sóknari, sótti málið f.h. ríkissak-
sóknara en Jón Einar Jakobsson
hdl. var til varnar.
Ákærður fyr-
ir illa með-
ferð á búfé
SÝSLUMAÐURINN í Borgarnesi
hefur ákært sextugan mann fyrir að
hafa vanrækt aðbúnað, umhirðu og
fóðrun á 278 kindum, 102 lömbum og
átta hrossum. Lóga varð 146 ám og
22 lömbum og einu folaldi. Hin
meintu brot voru framin á bænum
Höfða í Borgarbyggð í febrúar og
mars.
Um er að ræða brot á dýravernd-
arlögum, lögum um búfjárhald og
forðagæslu og reglugerð um eftirlit
með aðbúnaði og heilbrigði sauðfjár
og hrossa. Sýslumaður krefst þess
að maðurinn verði dæmdur til refs-
ingar og verði sviptur leyfi til að eiga
eða halda búfé.
HALDIN var á Egilsstöðum í gær
ráðstefna um nýtingu og verndun
svæðisins norðan Vatnajökuls til efl-
ingar byggðar á Austur- og Norður-
landi. Ráðstefnan var haldin að
frumkvæði þróunarfélaga og lands-
hlutasamtaka sveitarfélaga á svæð-
inu og var meginmarkmið hennar að
fjalla um þau tækifæri sem geta fal-
ist í nýtingu landsvæða og hvernig
vinna megi að uppbyggingu mann-
virkja og náttúruvernd í senn.
Meðal framsögumanna var Einar
Sveinbjörnsson, aðstoðarmaður um-
hverfisráðherra. Hann rakti tildrög
og framvindu þjóðgarðshugmyndar-
innar. Nefnd sem Einar var í for-
svari fyrir, skilaði nýlega af sér til-
lögum þess efnis að þjóðgarður yrði
stofnaður sem fyrst og hann mark-
aðist af jaðri Vatnajökuls, en næði að
auki til Skaftafellsþjóðgarðs og
Lakagígasvæðisins. Einar sagði
stöðu eignarréttarmála vera óljósa
um þessar mundir. „Á meðan fjár-
málaráðuneytið ætlar sér að lýsa eft-
ir kröfum á hálendinu,“ sagði Einar,
„geta stjórnvöld mjög lítið aðhafst
meðan það ferli er í gangi. Ef við lít-
um á Vatnajökul í heild sinni er þessi
ágreiningur að mestu leystur við
vestur- og suðvesturhorn jökulsins,
en mál annarra svæða eru óleyst. Ég
spái því að allt tal um frekari vernd-
un norðan Vatnajökuls, s.s. þjóð-
garðsstofnun, muni lenda í land-
fræðilegum ógöngum næstu árin.“
Nýjar áherslur
Halldóra Hreggviðsdóttir, hag-
verk- og jarðfræðingur og ráðgjafi
hjá Alta, fjallaði um uppbyggingu
þjóðgarða og nýjar áherslur IUCN,
Alþjóðlegu náttúruverndarsamtak-
anna á þeim vettvangi. „IUCN vakn-
aði upp við vondan draum fyrir rúm-
lega áratug,“ sagði Halldóra, „og sá
að þjóðgarðshugmyndin um að
stofna verndarsvæði og byggja þar
upp einhverja vernd, en í litlu sam-
hengi við svæðið í kring, íbúa og
mannlíf, virkaði ekki. Eitthvert til-
tekið þjóðgarðssvæði er merkilegt
og ferðamenn byrja að koma inn á
það. Það er síðan tiltölulega lítið fé
lagt til þjóðgarðsins, ferðamanna-
straumurinn eykst og svæðinu
hnignar með tilheyrandi rekstr-
arerfiðleikum. Þjóðgarðurinn verður
að lokum nánast eins og eyland.“
Samráðshópur sem skoðað hefur
stöðu ferðaþjónustu á svæðinu norð-
an Vatnajökuls og tækifæri til auk-
innar ferðaþjónustu þar miðað við
virkjanaframkvæmdir, hefur komist
að þeirri niðurstöðu að útlit sé fyrir
að hálendið sé ofmetið sem aðdrátt-
arafl fyrir ferðamenn. Það séu að-
eins 10% þeirra sem sæki heim og
hafi hug á að heimsækja hálendið
norðan Vatnajökuls. Ástæður þess
eru til dæmis slæmir vegir, lélegar
merkingar, miklar vegalengdir,
ströng landvarsla og að allra veðra
sé von. Þá vanti upplýsingamiðstöðv-
ar og kynningarefni og óljóst sé hvar
fara má um.
Óðinn G. Óðinsson, hjá Þróunar-
stofu Austurlands segir ráðstefnuna
hafa tekist vel og þarna hafi verið
stillt upp samspili virkjunar og
verndar, hvort sem það yrði með
þjóðgarði eða öðrum hætti. „Mönn-
um hefur fundist reynslan af þjóð-
görðum hingað til að sumu leyti heft-
andi fyrir aðra starfsemi þar. Ef
farið verður í að stofna þjóðgarð
norðan Vatnajökuls eða annars stað-
ar á hálendinu, verður það ekki gert
öðruvísi en í mjög nánu samráði við
heimamenn og hagsmunaaðila.“
Ráðstefna um nýtingu og verndun lands norðan Vatnajökuls
Hálendið ofmetið sem að-
dráttarafl fyrir ferðamenn
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Á ráðstefnunni í gær var fjallað um þjóðgarð norðan Vatnajökuls og nýt-
ingu lands til eflingar byggðar á Austur- og Norðurlandi.
VARABIRGÐIR af blóði í Blóð-
bankanum eru komnar niður fyrir
lágmark eða í um 500 einingar af
rauðkornaþykkni en bankinn leitast
við að halda birgðunum í 600 eining-
um svo tryggja megi öryggi sjúk-
linga og þeirra sem kunna að verða
fyrir slysum. Blóðbankinn hvetur því
núverandi blóðgjafa til þess að koma
og gefa en tekið verður á móti blóði í
dag frá 8–17. Nýir blóðgjafar eru
hvattir að koma eftir helgina.
Tvöfalt meiri notkun
en venjulega
Sigríður Ósk Lárusdóttir, for-
stöðumaður hjá Blóðbankanum, seg-
ir að allra síðustu daga hafi verið
mikil þörf fyrir blóð á Landspítala –
háskólasjúkrahúsi. Notkun blóðs
síðustu vikuna hafi verið tvöfalt
meiri en meðalnotkun blóðs er í
venjulegri viku. „Við leggjum núna
mesta áherslu á að fá núverandi
blóðgjafa til að koma og gefa blóð en
biðjum þá sem vilja gerast blóðgjaf-
ar að koma í næstu viku, þegar von-
andi hefur náðst jafnvægi í blóð-
birgðum. Við vonumst auðvitað til
þess að fá fleiri nýja blóðgjafa til að
hjálpa, þó síðar verði.“
Sigríður segir að öfugt við það sem
gerist t.d. í Bandaríkjunum hafi hér
á Íslandi yfirleitt verið tiltækar um
tveggja vikna birgðir. „Þetta er auð-
vitað mjög mikilvægt vegna land-
fræðilegrar einangrunar landsins,
við getum ekki kallað fyrirvaralaust
eftir blóðhlutabirgðum annars stað-
ar frá eins og hægt er annars staðar í
Evrópu eða Bandaríkjunum. Þaðað
eiga sterkan hóp blóðgjafa hefur því
margsannað gildi sitt á liðnum árum,
og ekki síst á miklum annatímum líkt
og síðasta vika hefur verið,“ segir
Sigríður.
Hættulega litlar
birgðir af blóði
JÓNAS Magnússon, prófessor í
skurðlækningum og sviðsstjóri hjá
Landspítalanum – háskólasjúkrahúsi,
segir að þurft hafi að hætta við nokkr-
ar aðgerðir í gær vegna þess að ekki
var til nóg blóð, þar af eina stóra að-
gerð. „Ég hef unnið í faginu frá árinu
1986 og ég man hreinlega ekki eftir að
við höfum þurft að hætta við aðgerðir
vegna skorts á blóði. Okkur dettur
ekki í hug að gera aðgerðir nema hafa
blóð og venjulega og reyndar nánast
alltaf höfum fengið alveg frábæra
þjónustu hjá Blóðbankanum. Við
skýrðum ástandið einfaldlega út fyrir
sjúklingunum okkar. Við skurðlækn-
ar sem notum blóðið verðum þess
stundum „valdandi“ að það verður
skortur á blóði og þá getum við ekki
framkvæmt þessar aðgerðir. Svona
ástand þekkist víðs vegar í heiminum
en við höfum sem betur fer ekki oft
komist í þá aðstöðu.“
Jónas segir að skurðlæknar noti
minna blóð en hér áður fyrr, m.a.
vegna tækniframfara, þannig að blóð
á hverja aðgerð sé nú minna. „Hins
vegar hafa, sem betur, framfarir orðið
það miklar að við getum bjargað eða
reynt að bjarga fólki sem hér áður
fyrr hefði kannski ekki verið reynt að
bjarga og það því dáið.“
Urðum að hætta
við skurðaðgerðir
Morgunblaðið/RAX
UNGIR Eskfirðingar hlakka til jólanna. Þau ættu að vita það best krakkarnir
sem fylgdust með uppsetningu bæjarjólatrésins á Eskifirði: Snæþór Ingi Jós-
efsson, 7 ára, Eyþór Ragnarsson, 6 ára, og Snædís Birna Jósefsdóttir, 10 ára.
Veðrið var þó ekki beinlínis jólalegt en nægur tími er til að bæta úr því.
Þekkja tilhlökkunina best
♦ ♦ ♦