Morgunblaðið - 07.01.2003, Qupperneq 42

42 C ÞRIÐJUDAGUR 7. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐHeimiliFasteignir
BRETLAND er upphafs-land iðnvæðingar og nú-tímaborgarmyndunar.Frá 1800 til 1900 lét nærri
að íbúafjöldinn fjórfaldaðist, fór úr 9
milljónum í 33 milljónir, þar af
bjuggu 5 milljónir í London og hafði
slíkur mannfjöldi aldrei í gervallri
veraldarsögunni fyrr sést í einni
borg. London var á þessum tíma –
lokaárum langs valdatíma Viktoríu
drottningar – höfuðborg heimsveldis
þar sem sem sólin aldrei settist.
Feiknaör vöxtur borganna varð til
þess að Bretar áttu alla 19. öldina
við að stríða meiri og alvarlegri hús-
næðisvanda en aðrar þjóðir. Aðgerð-
ir til úrbóta hófust ekki að marki
fyrr en eftir lok fyrri heimsstyrjald-
arinnar, er forsætisráðherrann
Lloyd George og ríkisstjórn hans
beittu sér fyrir öflugu félagslegu
byggingarátaki undir lykilorðinu
„Homes Fit For Heros“ með tilvísun
til allra þeirra ungu hermanna sem
voru að snúa heim frá vígvöllum
meginlandsins.
Þá var það einnig þungt á met-
unum að um gervalla Evrópu var
róttæk verkalýðsbarátta á mikilli
siglingu í kjölfar byltingarinnar í
Rússlandi og breskum ráðamönnum
þótti öruggast að halda sínu heima-
fólki góðu með stórátáki í húsnæðis-
málum.
Af framangreindum orsökum fór
af stað þegar á árunum upp úr 1920
stórfellt félagslegt byggingarátak á
vegum breskra sveitarfélaga, og er
þetta upphafið á „council housing“ í
Bretlandi, sem átti eftir að ná til um
30% alls húsnæðis í landinu.
Frá Atlee til Thatcher
Bretar höfðu sigur í síðari heims-
styrjöldinni undir traustri forystu
erkiíhaldsmannsins Winstons
Churchills. Þeir treystu hins vegar
verkamannaflokknum undir forystu
Clements Attlees betur fyrir upp-
byggingarátaki eftirstríðsáranna,
þar sem efling félagslegra leigu-
íbúða var lykilatriði.
Á árunum eftir 1945 varð breska
velferðarríkið til undir forystu-
manna eins og Aneurin Bevan, heil-
brigðisráðherra verkamannaflokks-
ins á upphafsárum National Health
Service, bresku heilbrigðisþjónust-
unnar.
Sjálft velferðarhugtakið – sem
öðlast hefur sess í orðaforða flestra
þjóða heims – er raunar komið frá
William Beveridge (síðar Beveridge
lávarður), opinberum embættis-
manni sem á stríðsárunum leiddi
undirbúning hinnar komandi upp-
byggingar eftirstríðsáranna á sviði
félags- og atvinnumála.
Þrátt fyrir gífurlega aukningu á
byggingu félagslegs húsnæðis tókst
stjórn Attlees ekki að fullu að ná
settum markmiðum. Íhaldsflokk-
urinn bauðst til þess að bæta um
betur, sem átti sinn þátt í kosn-
ingasigri þeirra árið 1951. Flokk-
urinn efndi loforðin; félagslegar
íbúðarbyggingar í Bretlandi náðu
sínu sögulega hámarki á árunum
1953–1954, síðustu stjórnarárum
stríðskempunnar miklu, sir Winst-
ons Churchills.
Í rauninni ríkti sátt í Bretlandi í
rúma þrjá áratugi um þau markmið
velferðarþjóðfélagins sem þeir
Attlee, Bevan og Beveridge höfðu
mótað við lok styrjaldarinnar. For-
sætissráðherrar Íhaldsflokksins all-
ar götur frá Winston Churchill til
Edwards Heaths fylgdu – með
óverulegum blæbrigðamun – einnig
meginstefnu velferðaruppbyggingar
hinnar keynesísku hagfræði.
Eins og alkunna er þá átti þetta
eftir að gerbreytast og lykilmann-
eskjan í því ferli var Margaret
Thatcher. Með valdatöku hennar
sem forsætisráðherra Stóra-
Bretlands árið 1979 upphófst tími
nýfrjálshyggjunnar sem ríkjandi
stjórnmálaorðræðu á Vesturlöndum.
Meðal helstu stefnumála hins ger-
breytta Íhaldsflokks var að einka-
væða leiguíbúðir sveitarfélaganna
með setningu laga um rétt leigjenda
að kaupa þær íbúðir sem þeir
bjuggu í, „Right to Buy“. Ráðherra
húsnæðismála varð Michael Heselt-
ine, sem seinna átti eftir að stinga
náðarstunguna þegar Thatcher var
á endanum komið frá völdum árið
1990.
Árið 1986 afhenti Járnfrúin í eigin
persónu lyklana að milljónustu
„Right to Buy“ íbúðinni; í dag eru
eftir aðeins um þrjár milljónir af
þeim sex milljónum sem var að finna
innan kerfisins 1979.
Efling húsnæðisfélaga
Eftir pólitíska eyðimerkurgöngu í
heil fjögur kjörtímabil tókst Verka-
mannaflokknum loks árið 1997 að
endurheimta völdin í Bretlandi. Til
þess að þetta tækist varð flokkurinn
að hafa svo gagnger búningaskipti
að mörgum þykir orðið erfitt að
þekkja hann fyrir sama flokk.
Undir forystu Tony Blairs hefur
„New Labour“ – Nýi Verka-
mannaflokkurinn – í mörgum atrið-
um haldið áfram helstu stefnu-
málum Margétar Thatcher og
Michaels Heseltines í húsnæðis-
málum.
Húsnæðisstefna Verkamanna-
flokks Tony Blairs einkennist
kannski helst af aukinni áherslu á
sjálfstæð húsnæðisfélög sem rekstr-
arform. Sú stefna hófst í litlum mæli
þegar á stjórnarárum Harolds Wil-
sons, en komst á þó nokkurt skrið á
Thatcher-tímanum, þá sem aðferð til
þess að færa yfirráð yfir leigu-
húsnæði frá borgarstjórnum þar
sem róttæku öflin í Verka-
mannaflokknum voru í lykilstöðu.
Eftir valdaskiptin 1997 hefur
sundurlimun gamla leiguíbúðageir-
ans tekið á sig það form að verið er
að færa leiguíbúðir sveitarfélaganna
í stórum skömmtum, svonefndum
„Large Scale Voluntary Transfers“
yfir til húsnæðisfélaga. Slíkt er þá
ætíð gert með samþykki leigjend-
anna í sérstakri atkvæðagreiðslu.
Rökin að baki þessu eru ekki síst
þau að með þessum hætti er hægt að
ráðast í nauðsynlegar endurbætur
með lántöku á almennum fjár-
málamarkaði án þess að skuldastöðu
aðþrengdra sveitarfélaga sé íþyngt.
Þetta nýja félagslega húsnæð-
iskerfi hefur einnig verið fest í sessi
með því að rekstraraðilanir, þ.e. hús-
næðisfélögin eru háð ákveðnu op-
inberu eftirliti og fá að því loknu
skráningu sem „Registered Social
Landlord (RSL)“ – skráður fé-
lagslegur leigusali.
Samkvæmt álitsgerð í „Green
Paper“ bresku ríkisstjórnarinnar
frá árinu 2000 er gert ráð fyrir því að
árið 2010 verði búið að færa eign-
arhald meginhluta gamla breska
„council flat“ kerfisins yfir til við-
urkenndra húsnæðisfélaga.
Raunar minnir þessi aðferðafræði
um margt á hvernig hér á landi var
staðið að tilfærslu leiguíbúða
Reykjavíkurborgar til Félagsbú-
staða hf. árið 1997. Stærðargráðan í
ríki Tony Blairs hvað þetta snertir
er hins vegar óneitanlega nokkru
stærri en sést hefur hér í borginni
við Sundin.
Húsnæðismál í Bretlandi
Morgunblaðið/Sverrir
Frá London. Húsnæðisstefna Verkamannaflokks Tony Blairs einkennist kannski helst af aukinni áherslu á sjálfstæð húsnæðisfélög sem rekstrarform, segir grein-
arhöfundur.
Húsnæðisfélög
eftir Jón Rúnar Sveinsson,
félagsfræðing á húsnæðissviði
Borgarfræðaseturs/jonrunar@hus
Hafnarfjörður - Fasteignasalan Hraunhamar er nú
með í sölu raðhús að Vörðubergi 22, 220 Hafnarfirði.
Þetta er steinsteypt hús, byggt árið 1994 og er það
168,6 fermetrar, en bílskúr er 25 fermetrar.
„Um er að ræða fullbúna og vandaða eign með af-
girtum garði,“ sagði Helgi Jón Harðarson hjá
Hraunhamri.
„Komið er inn í góða forstofu með flísum og þaðan
er gengt í rúmgóða gestasnyrtingu sem á er gluggi.
Innangengt er í bílskúr frá forstofu.
Úr holi er gengið inn í mjög fallegt eldhús með
vönduðum innréttingum, þar eru flísar á milli skápa
og nýtt keramikhelluborð. Góð borðstofa er við eld-
húsið. Stofan er björt með útgangi út á verönd og í
suðurgarð. Frá holi er gengt í ágætt þvottaherbergi
með hillum.
Upp er gengið um parketlagðan stiga, þar er mjög
fallegt og rúmgott baðherbergi með baðkari, sturtu-
klefa, hvítri innréttingu og flísum í hólf og gólf.
Tvö allstór barnaherbergi eru á efri hæðinni með
skápum, sjónvarpsskáli og rúmgott alrými (er her-
bergi á teikningu). Útgangur er út á suðursvalir.
Einnig er uppi stórt hjónaherbergi með skáp. Park-
et er á gólfum og hiti er í hellulögðu plani fyrir utan
húsið. Ásett verð á þessari eign er 19,5 millj. kr.“ Vörðuberg 22 er raðhús, 168,6 ferm. að stærð en bílskúr er 25 ferm.. Ásett verð er 19,5 millj. kr., en húsið er til sölu hjá Hraunhamri.
Vörðuberg
22