Morgunblaðið - 10.03.2003, Blaðsíða 20

UMRÆÐAN
20 MÁNUDAGUR 10. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÉG hygg að flestir sem til þekkja
dáist að hve Landsvirkjun hefur ver-
ið til mikillar fyrirmyndar í umhverf-
ismálum. Virkjanir ganga í eðli sínu
á óspillta náttúru en það er nauðsyn-
legur fórnarkostnaður til þess að
hægt sé að veita fólki lífskjör sem
eru samkeppnishæf við lífskjör í ná-
grannalöndunum. Hvar sem Lands-
virkjun hefur staðið fyrir fram-
kvæmdum er frágangur til
fyrirmyndar, hönnun mannvirkja
fellur vel að umhverfinu og greini-
lega tekið tillit til náttúrunnar eins
og hægt er.
Við Íslendingar erum einnig
stoltir af því lýðræði sem við búum
við. Þeir straumar og þær stefnur
sem uppi eru í stjórnmálum eru
kynntar á margvíslegan hátt og
enginn er í vafa um að þegar til
kosninga kemur njóta sjónarmið
styrks í samræmi við vilja kjósenda.
Langflestir Íslendingar telja sig
vera umhverfissinna. Við viljum
vernda umhverfið eftir því sem unnt
er og við umgöngumst náttúruna
með tilhlýðilegri virðingu – langflest.
Ástæða þess að ég nefni þetta hér
er að nú er – að því er virðist – fá-
mennur hópur að skrumskæla þetta
allt. Framkoma þeirra sem hæst
hafa um umhverfismál hér á landi er
á stundum farin að minna á fram-
komu ótíndra hryðjuverkamanna.
Þeir hafa tekið sér einkaleyfi á hug-
takinu „umhverfisverndarsinni“ og
eru með málflutningi sínum á góðri
leið með að gera það að skamm-
aryrði. Jafn fámennir og þeir eru,
samkvæmt kjörfylgi, skoðanakönn-
unum og fundarsókn, tala þeir í nafni
fjöldans og lýðræðisins og hafa
þannig einnig skrumskælt það
ágæta orð og gert það merkingar-
laust. Og mér sýnist að þeir séu á
góðri leið með að koma því að hjá
landsmönnum að fyrirtæki þeirra,
Landsvirkjun, sé í beinum hernaði
gegn landi eigenda sinna, þvert á all-
ar staðreyndir.
Vonandi heldur svona skrumskæl-
andi áróður áfram að missa marks
meðal þjóðarinnar.
Skrumskæling umræðunnar
Eftir Pétur Bjarnason „Vonandi
heldur
svona
skrumskæl-
andi áróður
áfram að missa marks
meðal þjóðarinnar.“
Höfundur er sjávarútvegsfræðingur
og áhugamaður um umhverfismál.
ÞÓTT lygilegt megi heita þá
dreymdi mig nýlega að Davíð Odds-
son og Halldór Ásgrímsson segðu við
Texas-kempuna miklu, Bush forseta:
„Megum við ekki taka rétt sem
snöggvast í gikkinn þinn? Gerðu það
fyrir okkur, elsku pabbi.“ Mikið geta
sumir draumar verið skemmtilegir,
þótt þessir vopnabræður verði yfir-
leitt að smjöri og beygi sig í duftið fyr-
ir sér meiri valdsmönnum úti í hinum
stóra heimi eins og t.a.m. Bandaríkja-
forseta eða einvaldinum söngelska
austur í Kína, þá gerðust þeir engu að
síður æði kokhraustir og vígreifir úti í
Prag þar sem þeir tvínónuðu ekki við
að lýsa því yfir að íslenska ríkisstjórn-
in væri reiðubúin að veita liðsinni sitt í
hugsanlegum hernaði gegn Írökum.
Þetta gerðu þeir upp á sitt eindæmi
og það án þess að sýna Alþingi Ís-
lands þá sjálfsögðu kurteisi að bera
þá örlagaríku ákvörðun undir það.
Þeirra er mátturinn, dýrðin og völdin.
Auðsætt er að í þeirra augum er Al-
þingi aðeins skrautsýning fyrir ís-
lenskt lýðræði eða lítilfjörlegur af-
greiðslustaður og ekkert umfram
það.
Um daginn þegar mótvægisað-
gerðir vegna Kárahnjúkavirkjunar
voru til umræðu utan dagskrár lét
forsætisráðherra ekki aðeins ósvarað
mikilvægum spurningum um málið
heldur hreytti út úr sér hótfyndni,
sem kitlaði hláturtaugar flokks-
bræðra eða skoðanabræðra hans í
salnum, þeim til lítils sóma. Þingsalur
er ekki hringleikahús þar sem trúðar
geta leikið lausum hala og látið allt
flakka, þótt djarfmælti forsætisráð-
herrann sé ef til vill þeirra skoðunar.
Viðhlæjendur þessir virðast vera af
sama sauðahúsi og Ásdís Halla
Bragadóttir, bæjarstjóri í Garðabæ,
og Guðlaugur Þór Þórðarson borgar-
fulltrúi sem ýmist sjá stjörnur eða
mega vart vatni halda í hvert skipti
sem foringinn opnar munninn. Á
meðan Ögmundur Jónasson var að
flytja ræðu sína sat Halldór Ásgríms-
son gleiðglottandi á milli þess sem
þeir vopnabræður stungu saman nefj-
um eins smekklegt eins og það nú var.
Hvað Sjálfstæðisflokkurinn hefst
að, hinir flokkarnir meina að þeim
leyfist það. Þar skjátlast þeim hrap-
allega. Hráskinnaleikurinn í prófkjör-
inu í Vesturlandskjördæmi er ekki á
færi annarra en Sjálfstæðismanna.
Þar kemst enginn annar flokkur með
tærnar þar sem „flokkur allra lands-
manna!“ hefur hælana. Forsætisráð-
herra kveður upp þann dóm að allar
siðaðra manna reglur hafi verið þver-
brotnar, en þrátt fyrir það aðhefst
hann ekkert í málinu og leggur þar
með blessun sína yfir allt svindlið og
svínaríið í þessu kostulega bræðra-
vígi. Kjörkassafarsinn tekur í sann-
leika sagt öllu fram sem leikskáldið,
Davíð Oddsson hefur nokkurn tíma
samið. Vilhjálmur Egilsson sem var
með eitthvert ótímabært múður er nú
að fara í útlegð.
Í áramótaávarpi sínu varð háttvirt-
um forsætisráðherra vorum tíðrætt
um sannleikann og gildi hans og ásak-
aði m.a. fjölmiðla um að fara með hálf-
sannindi ef ekki helber ósannindi.
Eftir orðum hans að dæma mætti
ætla að hann hafi aldrei sjálfur villst
út af beinni braut sannleikans og að
sannleiksást hans sé alveg fölskva-
laus, en er það rétt? Nei. Oft og iðu-
lega hefur hann orðið uppvís af því að
hafa endaskipti á hlutunum, fara með
staðlausa stafi og snúa við staðreynd-
um eins og t.a.m. í öryrkjamálinu og
umræðunni um minnisblaðið víð-
fræga og fór hann ekki á snið við
sannleikann þegar hann var inntur
svara um uppruna svörtu listana í
Falon-Gong-málinu? Þetta gerðist á
Hótel Borg þar sem hann ásamt Öss-
uri Skarphéðinssyni tókst í ofanálagi
að krydda „Kryddsíldina“ með orð-
bragði götustráka.
Með sólgleraugun á sínum stað
neitar hann að viðurkenna að fátækt
sé til í landinu, auk þess hikar hann
ekki við að fullyrða að menn séu bara
að verða sér úti um ókeypis mat hjá
Mæðrastyrksnefnd. Talar hann ef til
vill af eigin reynslu í þeim efnum? Það
er kannski kjánalegt að leggja eftir-
farandi spurningu fyrir ykkur, les-
endur góðir, en berið þið virkilega
fullt traust til manns sem talar svona?
Eitt er víst að ég geri það ekki og er
áreiðanlega ekki einn um það.
Spakur maður sagði einhverju
sinni að trúarbrögð hefðu sennilega
fært mönnum meira böl en blessun og
má það eflaust til sanns vegar færa.
Til þeirra má rekja bæði beint og
óbeint ótal styrjaldir, sem leitt hafa
ómældar hörmungar yfir gjörvallt
mannkyn í gegnum tíðina. Þótt sér-
eða ofsatrúarsöfnuðir séu háskalega
slæmir, þá eru pólitískir trúmenn eða
ofsatrúarmenn sýnu verri. Á vorum
dögum veður uppi heill herskari af
mönnum sem vilja kenna sig við
frjálshyggju eða nýfrjálshyggju og
boða fagnaðarerindi sitt út um allar
jarðir. Náungar þessir eru á móti
jöfnuði í samfélaginu en fylgjandi
auknum skattaálögum á launamenn,
öryrkja og aldraða, auk þess vilja þeir
velferðarkerfið feigt. Þeirra hæsta
hugsjón er að skara eld að sinni köku
og Guð forði manni frá því að blanda
sér í baksturinn. Bláa höndin blífur og
sleppir aldrei takinu.
Það fer ekki á milli mála að for-
ingjadýrkun keyrir úr hófi fram hér á
landi. Málefnin virðast því miður
skipta flesta minna máli. Skoðana-
kannanir sem tröllríða öllu um þessar
mundir sýna svart á hvítu að meiri-
hluti þjóðarinnar vildi heldur sjá Ingi-
björgu Sólrúnu Gísladóttur sitja í
æðsta valdastóli landsmanna en Dav-
íð Oddsson. Mér er spurn hvort þess-
ar skoðanakannanir séu ekki farnar
að minna einum um of á Formúlu 1.
Hvor sigrar Schumacher eða Mika
Häkkinen, Ingibjörg Sólrún eða Dav-
íð? Já, póli-tíkin á mörg afkvæmi sem
eru misjafnlega vel heppnuð. Í upp-
hafi voru kvennalistakonur hrein-
skiptnar og algjörlega mótfallnar
hvers konar persónudýrkun eins og
Kristín Halldórsdóttir hefur nýlega
bent á en nú er öldin önnur. Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir er komin í hóp
þeirra pólitíkusa sem víla það ekki
fyrir sér að ganga á bak orða sinna og
er því farin að pólitíkast af fullum
krafti og verði henni að góðu.
Eftir Halldór
Þorsteinsson
„Þótt sér-
eða ofsa-
trúarsöfn-
uðir séu
háskalega
slæmir, þá eru pólitískir
trúmenn eða ofsatrúar-
menn sýnu verri.“
Höfundur er skólastjóri Málaskóla
Halldórs og leiðsögumaður.
Er íslenska þjóðin blinduð
af foringjadýrkun?
NÝLEGA var haldið málþing á
vegum Félags heyrnarlausra undir
yfirskriftinni: Réttindi – menntun
– lífsgæði. Á þinginu flutti m.a.
Ástráður Haraldsson hrl. erindi
um íslenska táknmálið og réttar-
stöðu heyrnarlausra. Kom það
mjög skýrt fram í erindi hans
hversu veik réttarstaða heyrnar-
lausra er í íslenskum lögum, sér í
lagi er varðar félagsleg réttindi.
Almennt er það ekki viðurkennt í
íslenskum lögum að á Íslandi búi
hópur Íslendinga af íslensku bergi
brotinn sem eigi táknmál að móð-
urmáli. Réttarstaða þessara Ís-
lendinga er því veik.
Á sama málþingi flutti Hjálmar
Árnason þingmaður ávarp um póli-
tíska afstöðu til réttindabaráttu
heyrnarlausra. Í máli hans kom
m.a. fram að ástæða þess að ís-
lenska táknmálið væri ekki viður-
kennt í íslenskri löggjöf og réttur
heyrnarlausra til túlkaþjónustu
ekki tryggður væri m.a. vegna
þess að málefni heyrnarlausra til-
heyrðu ekki neinu sérstöku ráðu-
neyti heldur félli málaflokkurinn
undir mörg ráðuneyti.
Í fréttum Stöðvar 2 hinn 1. mars
sl. ber félagsmálaráðherra við
svipuðum svörum er hann er innt-
ur eftir stefnu, sem hann á von á
vegna þess að ráðuneyti hans neit-
aði heyrnarlausri konu um túlka-
þjónustu á námskeiði sem félags-
málaráðuneytið stóð fyrir. Svör
ráðherra voru á þá leið að túlka-
þjónustumál heyrnarlausra til-
heyrðu ekki hans ráðuneyti og því
væri það ekki félagsmálaráðu-
neytisins að greiða fyrir þjón-
ustuna.
Á ummælum þingmannsins og
ráðherra má heyra að þeir mis-
skilja út á hvað réttindabarátta
heyrnarlausra gengur. Heyrnar-
lausir eru ekki að biðja um að
verða flokkaðir sem sérstakur hóp-
ur undir sérstöku ráðuneyti, líkt
og t.d. íslenska sauðkindin. Mál-
efni sauðkindarinnar falla ótvírætt
undir landbúnaðarráðuneytið.
Heyrnarlausir eru ekki sérstök
tegund. Heyrnarlausir eru fólk
sem á að hafa aðgang að því sam-
félagi sem við byggjum og því falla
þeirra mál undir öll ráðuneyti.
Heyrnarlausir fara fram á að þeir
njóti sömu réttinda og aðrir Ís-
lendingar. Sýnt hefur verið fram á
að réttur heyrnarlausra á Íslandi
verður aðeins tryggður með sér-
löggjöf um íslenska táknmálið. Að-
eins með slíkri löggjöf er réttur
heyrnarlausra til þátttöku í ís-
lensku samfélagi tryggður.
Við Íslendingar sem eigum ís-
lensku að móðurmáli erum ekki
flokkuð undir eitt ráðuneyti. Á
okkur er ekki brotinn réttur fyrir
það eitt að við tilheyrum ekki
ákveðnu ráðuneyti. Ef ég sem Ís-
lendingur, sem á íslensku að móð-
urmáli, þarf að sækja mér þjón-
ustu hjá sýslumannsembættinu er
það almennt viðurkennt að dóms-
málaráðuneytið fari með mál mitt
það skiptið. Ef ég þarf að nýta mér
þjónustu Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss er það augljóst að í
slíkum tilvikum tilheyri ég heil-
brigðis- og tryggingamálaráðu-
neytinu. Hvers vegna ætti þetta að
vera öðruvísi ef ég væri heyrn-
arlaus Íslendingur og ætti táknmál
sem móðurmál. Hvað er það sem
réttlætir það að ef ég er heyrn-
arlaus og á íslenskt táknmál að
móðurmáli að ég tilheyri aðeins
einu ráðuneyti? Eiga heyrnarlausir
Íslendingar ekki að eiga sama rétt
og aðrir Íslendingar sem almennt
talið tilheyra öllum ráðuneytum?
Réttindabarátta heyrnarlausra
gengur út á það að heyrnarlausir
njóti sömu lagaverndar og hafi
sömu réttarstöðu og aðrir Íslend-
ingar. Réttindabarátta heyrnar-
lausra gengur út á það að heyrn-
arlausir búi við jafnræði líkt og
aðrir Íslendingar. Þeir vilja sama
aðgengi að samfélaginu og aðrir
Íslendingar hafa. Samkvæmt því
lagaálit sem fyrir liggur í dag
njóta heyrnarlausir Íslendingar
ekki sömu réttinda og aðrir Íslend-
ingar. Þessi lagamismunun veldur
því að heyrnarlausum er meinaður
aðgangur að íslensku samfélagi.
Þessi mismunun verður aðeins
leiðrétt með því að festa í lög ís-
lenska táknmálið sem móðurmál
heyrnarlausra og tryggja þar með
heyrnarlausum þátttöku í íslensku
samfélagi, m.a. með því að veita
þeim túlkaþjónustu.
Eftir Hafdísi
Gísladóttur
Höfundur er framkvæmdastjóri
Félags heyrnarlausra.
„Heyrnar-
lausir njóti
sömu laga-
verndar og
hafi sömu
réttarstöðu.“
Stjórnvöld skilja
ekki sérstöðu
heyrnarlausra
INGIBJÖRG Sólrún Gísladótt-
ir hóf sem kunnugt er kosninga-
baráttu sína með dylgjum um, að
opinber rannsókn á Baugsfeðgum
og Jóni Ólafssyni væri flokkspóli-
tísks eðlis. Með því hjó hún harka-
lega til lögreglumanna landsins og
starfsfólks skattrannsóknarstjóra.
Hún hefur orðið að taka aftur þau
orð sín. Hún hefur hins vegar
áfram kosningabækistöð sína í
húsi Baugsfeðga við Lækjargötu
og notar sömu ráðgjafa um al-
mannatengsl og þeir. Ingibjörg
Sólrún heldur líka ótrauð áfram
dylgjum sínum. Þegar hún var
spurð í Kastljósi Sjónvarpsins
föstudagskvöldið 7. mars um
tengsl sín við Jón Ólafsson, svar-
aði hún: „Þetta er fráleit umræða.
Það er í rauninni þyngra en tárum
taki að þurfa að sitja hérna og vera
að sverja af sér einhver meint
tengsl við Jón Ólafsson. Þetta er
sko orðrómur og gróusaga sem
komið var af stað af Hannesi
Hólmsteini Gissurarsyni fyir sjö
árum. Og það væri náttúrulega að
æra óstöðugan að fara að rekja allt
það sem Hannes Hólmsteinn hef-
ur sagt um þetta mál. En Jón
Ólafsson er mér algjörlega óvið-
komandi.“ Ég kom ekki neinu af
stað. Fyrir átta árum, hinn 10.
ágúst 1995, var flennifyrirsögn yf-
ir þvera forsíðu Helgarpóstsins,
sem hljóðaði svo: „Jón Ólafsson
tók yfir skuldir R-listans við Stöð
2.“ Með fréttinni var stór mynd af
Ingibjörgu Sólrúnu. Inni í blaðinu
var síðan frétt um málið. Aftur var
vikið að málinu í sama blaði 17.
ágúst. Ritstjóri Helgarpóstsins á
þeirri tíð var Sigurður Már Jóns-
son. Ég legg engan dóm á frétta-
flutning blaðsins.
En sú staðhæfing Ingibjargar
Sólrúnar, að ég sé sérstakur upp-
hafsmaður frétta af tengslum
hennar og Jóns Ólafssonar fyrir
sjö árum, er greinilega röng. Því
miður hefur Ingibjörg Sólrún ekki
gert neitt síðan til að hnekkja
grunsemdum um tengsl hennar
við Jón Ólafsson. Hún reyndi
tvisvar árangurslaust að úthluta
Jóni verðmætum lóðum í Reykja-
vík, fyrst í Mjóddinni, síðan í
Laugardal, en treysti sér ekki til
þess vegna háværra mótmæla.
Hún laumaðist til að kaupa af hon-
um lóðir við Stjörnubíó á háu verði
strax eftir síðustu borgarstjórnar-
kosningar, án þess að nauðsyn
bæri til. Og hún lét það ekki
hindra sig í að sækja samkvæmi
hjá honum (eins og blaðaljós-
myndir sýna), að hann greiddi
vinnukonuútsvar þrátt fyrir dýra
lífshætti og mikinn íburð.
Fer þessum leiðinlega kafla í
stjórnmálasögu landsins ekki senn
að ljúka? Getur Ingibjörg Sólrún
ekki snúið sér að hefðbundinni
kosningabaráttu?
Dylgjur Ingibjargar
Sólrúnar
Höfundur er prófessor í
stjórnmálafræði.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson