Morgunblaðið - 12.03.2003, Síða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 12. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÞAÐ gengur sorglega illa að
breyta íslenska karlaveldinu í jafn-
réttissamfélag. Á því berum við
karlarnir meginábyrgð en það er
líka dapurlegt að sjá þegar konur í
áhrifastöðum þekkja ekki vitj-
unartíma sinn. Áferðarfalleg lög,
stefnumótun, áætlanir og önnur
þekkt úrræði í jafnréttismálum
hafa ekki megnað að breyta launa-
misrétti kynjanna. Launamisrétti
er staðreynd, einnig hjá sveit-
arfélögum sem virðast hafa náð
bestum árangri í jafnréttismálum.
Ég á ekki eingöngu við það að
konur njóti ekki sömu kjara og
karlar fyrir jafnverðmæt og sam-
bærileg störf. Ekki síður á ég við
kynjamismunun sem felst í því að
laun fyrir mörg mikilvægustu störf
samfélagsins, til dæmis umönnun
barna, aldraðra og sjúklinga, eru
láglaunastörf sem konur sinna nær
eingöngu. Sama gildir um fisk-
vinnslu, ræstingu og önnur störf
þar sem ekki eru gerðar kröfur til
sérmenntunar. Má jafnvel tala um
mismunun vegna þjóðernisupp-
runa á sjúkrahúsum og í fisk-
vinnslunni.
Það skortir raunverulegan vilja
ríkisstjórnar, ríkisstofnana, sveit-
arfélaga og einkafyrirtækja. Ráð-
herrarnir, sveitarstjórarnir, for-
stjórarnir, framkvæmdastjórarnir,
millistjórnendurnir og hvað þessir
karlhugsandi einstaklingar allir
heita, gefa kvenfrelsi lítinn
við ákvarðanatöku. Það ær
ugan að tilgreina dæmi. N
skýrsla um skipan í nefndi
á vegum ríkisins sýnir að k
eru þar í skelfilegum meir
Ráðamenn hafa til skam
verið úrræðalausir gagnva
un nektarstaða og atvinnu
hafa verið veitt á fölskum
sendum þrátt fyrir ábendi
aðvaranir. Af hverju eru k
ekki í bankaráðum? Á tutt
öldinni lifðu aðeins tvær k
Björk Guðmundsdóttir og
Kvenfrelsi – Réttlæti
Eftir Atla
Gíslason
„Síðustu tólf ár hafa
verið ár einkavæðingar,
tólf feit ár atvinnurek-
enda en tólf mögur ár
launamanna.“
FRAMBJÓÐANDI Samfylking-
arinnar, Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir, ritaði á mánudag pistil sem
birtur er á politik.is, vefriti ungs
samfylkingarfólks. Þessi skrif eru
um margt athyglisverð enda gerir
frambjóðandinn þar trúlega í
fyrsta sinn tilraun til að skýra af-
stöðu sína til ýmissa pólitískra
álitamála. Gera má veigamiklar
athugasemdir við margar fullyrð-
ingar og sjónarmið sem þar birt-
ast, en engu að síður hefði pistill
þessi verið efnislegt, jafnvel mál-
efnalegt innlegg til kosningabar-
áttunnar, ef ekki kæmi til loka-
kaflinn. Þar dettur Ingibjörg
Sólrún í þann pytt, að ítreka órök-
studdar árásir sínar og dylgjur
um ofríki stjórnvalda í landinu.
Hún gengur meira að segja
lengra en áður og fullyrðir bein-
línis að forsætisráðherra hafi að
undanförnu vegið að íslenska
stjórnkerfinu.
Orðrétt segir Ingibjörg, eftir að
hafa fullyrt að í samfélaginu ríki
óheilbrigt andrúmsloft : „Aldrei
hefur það blasað við okkur eins og
í síðustu viku þegar forsætisráð-
herra landsins, æðsti yfirmaður
stjórnsýslunnar og sá sem mest
völd hefur í íslenskum stjórn-
málum, setti allt samfélagið á
annan endann með vanhugsuðum
orðum sínum og athöfnum. Hann,
sem mesta ábyrgð ber á því að
viðhalda trú almennings á stjórn-
sýslu og stjórnmálum, hjó að rót-
um stjórnkerfisins og fórnaði trú-
verðugleika þess á altari
pólitískra skammtímahagsmuna.“
Hér er um slík stóryrði að ræða
að menn hljóta að spyrja, hvað á
þessi frambjóðandi eiginle
Það er afar alvarleg ásöku
halda því fram að forsætis
herra landsins höggvi að r
stjórnkerfisins og fullyrði
slíkt verða að styðjast við
gild rök. Slík rök er ekki
í orðum Ingibjargar, ekki
sinni gerð tilraun til að rö
þessa fullyrðingu. Málatil
inn er bara með sama hæ
áður hjá þessum frambjóð
að fullyrða að í samfélagin
óheilbrigt andrúmsloft og
síðan um að það sé forsæt
herranum að kenna. Nú e
síðan bætt við að hann sé
höggva að rótum sjálfs stj
Eftir Birgi
Ármannsson
„Hitt er svo annað mál að framga
Ingibjargar Sólrúnar og fylgisman
hennar er farin að draga stjórnmá
umræðuna í aðdraganda kosning
anna niður á áður óþekkt stig.“
Er ekki nóg komið, Ing
NÚ HEITA nýju umbúðirnar
umræðustjórnmál. Fram til þessa
stóð ég í þeirri trú að þeir stjórn-
málamenn sem tæku þátt í um-
ræðunni gerðu það í krafti hug-
sjóna og sannfæringar. Þrátt
fyrir mismunandi og ólíkar skoð-
anir, sem mikilvægt er fyrir hvert
lýðræðissamfélag að hlúa að, þá
hef ég nú litið svo á að menn,
hvaða nafni sem þeir nefnast eða
hvaða flokki þeir tilheyra, hafi
tekið þátt í orðræðunni vegna
sinnar eigin sannfæringar. Ég á
bágt með að trúa að ágætt fólk
eins og Rannveig Guðmunds-
dóttir, Kristján Möller og Jó-
hanna Sigurðardóttir hafi látið
einhver annarleg sjónarmið ráða
ferð sinni á vagni stjórnmálanna.
En nú er víst annað hljóð kom-
ið í strokkinn hjá (hinum eina)
talsmanni Samfylkingarinnar. Nú
á að beita nýjum aðferðum því
aðferðirnar sem þetta fólk hefur
beitt eru allt í einu ekki lengur
gjaldgengar. Umræðustjórnmál
er nýja töfraorðið - eða töfratepp-
ið sem öllu má sópa undir. Ekki
má lengur ræða orð, gjörðir og
loforð sem fylkingarfólk samein-
aðist um. Það er víst ekki nógu
smart fyrir nýja töfraorðið, og
kannski ekki nógu heppilegt held-
ur.
Ég hef enga trú á því að
stjórnmálamenn hafi ekki litið á
umræðuna sem snaran þátt í
heildarmynd stjórnmálanna. Um-
ræðan, en ekki síður baráttan
sjálf fyrir framgangi háleitra
hugsjóna í þágu alls almennings,
er drifkraftur þeirra stjórnmála-
manna sem ég þekki best.
En vísbendingar um hvað átt
er við með umræðustjórnmálum,
aðrar en hinar augljósu, eru fáar
en þó sterkar. Til að átta sig á
um hvað málið snýst er eðlilegt
að skoða framgöngu hins nútíma-
lega talsmanns Samfylking-
arinnar. Ekki ætla ég mér að
rifja upp umræðuna um afsögn
borgarstjórans fyrrverandi og nú-
verandi talsmanns. Augljóst var
að lítið mark var takandi á fram-
lagi talsmannsins til þeirrar um-
ræðu og aðdraganda hennar. En
innkoma talsmannsins inn í lands-
málin er margþvæld tugga sem
allir þekkja nema þeir sem ekk-
ert vilja við hana kannast vegna
óþægindanna sem upprifjuninni
fylgja.
Ef rýnt er frekar í vísb
arnar um hin nýju umræð
mál þá hlýtur fyrsta ræða
manns Samfylkingarinnar
landsmálin, hin svokallað
arnesræða, að vera ákveð
bending. Reyndar finnur
að þá ræðu má helst ekki
um lengur, kannski vegna
ingar talsmannins um van
kirkjunni og lögreglunni.
Landssamband lögreglum
hafði ályktað gegn orðum
mannsins þá kom í ljós að
orðum var víst ekki beint
kirkjunni og lögreglunni
stjórnmálamönnum. Þetta
auðvitað allir að vita! Hin
er langt síðan einn stjórn
málamaður hefur gengisf
og félaga sína jafn mikið
þeim vörnum sem þurfti a
uppi eftir þetta innlegg. O
eftir 20 ára reynslu í pólit
Í kjölfar slíkrar ræðu e
sagt að velta fyrir sér hvo
ur og kjaftasögur séu og
kjarninn í umbúða- og um
Tökum umbúðirnar
utan af „umræðustjórnm
Eftir Þorgerði Katrínu
Gunnarsdóttur
„Ekki má lengur ræða orð, gjörði
loforð sem fylkingarfólk sameina
um. Það er víst ekki nógu smart f
nýja töfraorðið, og kannski ekki n
heppilegt heldur.“
LJÓS Í MYRKRINU?
Deilur Ísraela og Palestínumanna hafaum nokkurt skeið verið í slíkri sjálf-
heldu að fátt hefur gefið tilefni til bjart-
sýni. Eftir að upp úr viðræðum um sjálf-
stætt ríki Palestínumanna slitnaði fyrir
rúmum tveimur árum hefur ofbeldið stig-
magnast á báða bóga og staðan nú er að
mörgu leyti svartari en hún var fyrir upp-
haf leyniviðræðnanna í Ósló í byrjun síð-
asta áratugar.
Þó er nauðsynlegt að áfram verði hald-
ið að finna lausn á þessari langvinnu
deilu. Fyrr en sú lausn finnst er vart
hægt að koma á stöðugleika í Mið-Aust-
urlöndum í heild.
Sú styrjöld, sem flest bendir nú til að
sé að skella á í Írak, flækir stöðuna enn
frekar. Búast má við að innrás í Írak
muni leiða til einhverrar ólgu í ríkjum
araba. Það er ekki heldur hægt að útiloka
að Saddam Hussein muni, rétt eins og
hann gerði í fyrra Persaflóastríðinu árið
1991, reyna að draga Ísraela inn í átökin.
Á hinn bóginn gætu stjórnarskipti í Írak
orðið til að lægja öldurnar að einhverju
leyti. Saddam hefur leynt og ljóst stutt
við bakið á hryðjuverkasamtökum á borð
við Hamas og greitt fjölskyldum þeirra
Palestínumanna er gera sjálfsmorðsárás-
ir á Ísrael háar fúlgur.
Í um ár hafa háttsettir embættismenn
Bandaríkjastjórnar, Evrópusambands-
ins, Rússlands og Sameinuðu þjóðanna
unnið að því að leggja drög að þriggja ára
áætlun er myndi koma til móts við kröfur
jafnt Ísraela og Palestínumanna. Mark-
miðið væri stofnun palestínsks ríkis en
jafnframt að öryggi Ísraels yrði tryggt til
frambúðar. Vonir höfðu verið bundnar við
að Bandaríkjaforseti myndi kynna þessa
áætlun í kjölfar þingkosninga í Ísrael í
janúar. Sú hefur ekki orðið raunin.
Áætlunin er sögð gera ráð fyrir að
jafnt Ísraelar sem Palestínumenn taki
gagnkvæm skref á þriggja ára tímabili til
að bæta sambúð þjóðanna.
Þær breytingar sem á síðustu dögum
hafa orðið á pólitískri forystu Palestínu-
manna gætu orðið til að auka líkurnar á
að skriður geti komist á viðræður í náinni
framtíð þótt útlitið virðist nú svart. Með
skipan Mahmoud Abbas sem fyrsta for-
sætisráðherra Palestínumanna við hlið
Yassers Arafats hefur verið tekið mik-
ilvægt skref. Hvorki Bandaríkjamenn né
Ísraelar vilja eiga viðræður við Arafat.
Þau rök eiga hins vegar ekki við um Abb-
as. Hann er einn af stofnendum Fatah-
hreyfingarinnar og hefur verið einn nán-
asti samstarfsmaður Arafats um áratuga
skeið. Hann og Arafat hafa hins vegar
ekki ávallt verið samstiga. Abbas hefur til
dæmis gagnrýnt þær aðferðir sem Pal-
estínumenn hafa beitt undanfarin tvö ár
og telur þær hafa unnið gegn hagsmunum
þeirra.
Fáir Palestínumenn hafa meiri reynslu
en Abbas, eða Abu Mazen, eins og hann
er oftast nefndur. Hann var einn af lyk-
ilmönnunum á bak við Óslóarfundina og
tók þátt í samningaviðræðum Ísraela og
Palestínumanna allt þar til upp úr þeim
slitnaði.
Það á þó eftir að koma í ljós hvort hann
nær að festa sig í sessi. Annars vegar er
óljóst hvort Arafat muni veita honum
raunveruleg völd. Hins vegar liggur fyrir
að þar sem hann hefur að mestu unnið á
bak við tjöldin er hann lítt þekktur og
nýtur ekki mikillar lýðhylli.
Þrátt fyrir það er skipan Abbas í emb-
ætti fyrsta vonarglætan í deilunum fyrir
botni Miðjarðarhafs, sem hefur sést um
langt skeið.
DEILUR UM TRÚFÉLAGSAÐILD
Hjörtur Magni Jóhannsson, prest-ur Fríkirkjunnar í Reykjavík,gagnrýndi í prédikun sl. sunnu-
dag tölvubréf, sem Jón Helgi Þórarins-
son, formaður Prestafélags Íslands,
sendi á póstlista presta 27. febrúar síð-
astliðinn.
Í tölvubréfinu segir m.a.: „Vitum við
hvort að börnin sem ætla að fermast hjá
okkur í vor eru í söfnuði okkar eða ekki?
Þau geta verið skírð en skráð í allt annað
trúfélag, enda fer trúfélagaskráning eft-
ir skráningu móður. Ekki er víst að fólk
geri sér alltaf grein fyrir þessu. Það hlýt-
ur að vera eðlilegt að börn sem fermast í
þjóðkirkjusöfnuði séu í þjóðkirkjunni [...]
Og síðan er eðlilegt að við bendum for-
eldrum viðkomandi fermingarbarns eða
barna á þetta og segjum eðlilegt að þau
séu í söfnuðinum. Við eigum viðkomandi
eyðublöð um skráningu í trúfélög.
Við þurfum að vera vakandi yfir þessu
atriði – og getum þannig án efa fjölgað
enn hraðar í þjóðkirkjunni sem er mik-
ilvægt í alla staði – við fáum fyrr fleiri
presta til starfa og fleiri bera byrðarnar
með okkur þegar fram í sækir. Börn
þessara barna verða síðan skráð eftir
trúfélagi þeirra ... Þetta er snjóbolti sem
er fljótur að hlaða utan á sig.“
Hjörtur Magni benti í prédikun sinni á
að unglingar á fermingaraldri vildu
gjarnan fylgja sínum bekkjarsystkinum
og fríkirkjuungmenni vildu þannig mörg
fermast í sinni hverfisþjóðkirkju. Þetta
er eðlilegt og allnokkur dæmi eru jafn-
framt um að börn, sem skráð eru í þjóð-
kirkjuna, vilji fermast í einhverjum af
fríkirkjusöfnuðunum. Eðli málsins sam-
kvæmt eru þó fyrrnefndu dæmin án efa
miklu fleiri, enda er þjóðkirkjan marg-
falt stærri en fríkirkjusöfnuðirnir sam-
anlagðir.
Ummæli formanns Prestafélagsins í
áðurnefndu tölvubréfi eru óheppileg, al-
veg burtséð frá því hvort þau voru sett
fram sem óformleg orðsending, eins og
fram kemur í yfirlýsingu Jóns Helga í
Morgunblaðinu í dag. Ekki er hann ein-
asta formaður í félagi, þar sem a.m.k.
sumir prestar fríkirkjusafnaðanna eiga
jafnframt aðild, heldur vekur það, að
bréf af þessu tagi verður opinbert, upp
spurningar um það hvort þjóðkirkjan
hyggist neyta aflsmunar í samkeppni við
önnur trúfélög um fylgismenn og sókn-
argjöld, sem eru veigamikill fjárhags-
grundvöllur kirknanna í landinu.
Morgunblaðið hefur verið og er þeirr-
ar skoðunar að það sé óréttmætt að
halda því fram að trúfélögum sé mis-
munað fjárhagslega af hálfu ríkisins.
Ríkið sér um að innheimta sóknar- eða
félagsgjöld fyrir öll trúfélög og hið beina
framlag ríkisins til þjóðkirkjunnar er
byggt á samkomulagi ríkis og kirkju um
kirkjujarðirnar. Þjóðkirkjan nýtur hins
vegar í krafti stærðar sinnar, hlutverks,
hefðar og sögu mikillar sérstöðu. Stuðn-
ingsmenn þjóðkirkjunnar hafa lagt
áherzlu á að sú sérstaða felist m.a. í því
að hún veiti öllum landsmönnum þjón-
ustu, burtséð frá trúfélagsaðild. Þannig
sagði hér í leiðara blaðsins 19. október sl.
þar sem málefni kirkjunnar voru til um-
ræðu: „Þjóðkirkjan starfar um allt land
og fer ekki í manngreinarálit þegar fólk
þarf á aðstoð hennar að halda, spyr aldr-
ei um trúfélagsaðild heldur veitir öllum
þjónustu.“
Þjóðkirkjan hlýtur að virða rétt ann-
arra trúfélaga. Það er ekki viðeigandi að
kirkjan krefjist þess að þeir, sem til
hennar leita, skipti um trúfélag. Það á að
vera ákvörðun hvers og eins. Sömu hátt-
vísi eiga forystumenn annarra trúfélaga
að sjálfsögðu að sýna þjóðkirkjufólki,
sem til þeirra leitar.