Morgunblaðið - 16.03.2003, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 16. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LESANDI góður, hefur þú nokkurntímann tekiðvatnsfötu með þér í sturtutil þess að minna vatns-
magn fari til spillis? Kælt soðið af
kartöflunum til þess að geta gefið
það pottaplöntunum þínum vegna
þess að þær hafa fylgt þér lengi og
þig langar að sjá þær blómstra einu
sinni enn? Velt fyrir þér hvort þú
getir kannski einhvers staðar komið
þeim í fóstur?
Staðið augliti til auglitis við naut-
pening baulandi af hungri, skepnur
sem þú hefur fóstrað frá fæðingu, og
reynt að útskýra fyrir þeim að hey-
birgðirnar séu á þrotum? Að það
þurfi að skammta heyið. Að kannski
rigni bráðum. Kannski.
Hefurðu séð gróðursæla mold
breytast smátt og smátt í sand sem
fýkur upp í vit þín, inn í öll húsakynni
eða út í buskann í minnstu vind-
hviðu?
Undanfarnar vikur hefur Óðinn,
nautið fræga, vakið aðdáun fyrir að
ganga á smávaxin tröllatrén (euca-
lyptus) eins og jarðýta og fella þau
svo hjörðin geti etið laufin. Ekki er
mikil næring í laufblöðunum en þau
fylla magann. Enginn þarf að hafa
áhyggjur af trjánum – hér vaxa trén
eins og illgresi.
Stöðuvatnið sem hvarf …
Geturðu ímyndað þér Elliðaárnar
þorna upp?
99% af Nýju Suður-Wales voru í
febrúarmánuði yfirlýst þurrkasvæði.
Vatnsleysið er orðið eitt stærsta
vandamálið. Fjöldi vatnsbóla hefur
þornað upp. Sum sveitaþorp eiga
vatn aðeins til nokkurra vikna eins og
t.d. Coonabarabran, NSW, þar sem
búa 4.000 manns. Ströng vatns-
skömmtun er í gildi víðast hvar.
Margir hafa orðið að gefa alla garð-
rækt upp á bátinn. Í Narrabri er hið
fagra stöðuvatn sem fuglar hópuðust
að og almenningur sótti sem kjörinn
hvíldar- og skemmtistað, horfið með
öllu. Ekkert nema smáleðja sést á
vatnsbotninum.
Ferskvatnsnotkun hefur aukist
gífurlega samkvæmt skýrslu the
Co-operative Research Centre for
Freshwater Ecology eða frá 14.600
gígalítrum árið 1984 upp í 23.300
gígalítra árið 1997. 7% Ástrala
drekka flöskuvatn og 24% eru
óánægð með gæði drykkjarvatns.
Satt best að segja er kranavatnið
algjörlega ódrekkandi og halda
margir því fram að heilsusamlegra sé
að drekka bjór. Þá afsökun hafa Ís-
lendingar ekki.
Á nýársdag féll víða regn. Þá vökn-
uðu vonir. Þá sáðu margir bændur
korntegund sem kallast dúrra (sorg-
hum) í stundarbjartsýni. Nú er öll sú
uppskera í hættu og tekin að visna.
Ekki er hægt að beita búpeningi á
þessa korntegund nema hún sé orðin
60 cm há vegna vissra eitrunaráhrifa
sem hreinlega drepa skepnurnar.
Hitabylgja og rok stóð í rúma viku
í febrúar. Þá viku var meðalhitinn 35
stig á Celsíus í Narrabri en fór víða
hærra – og gerði illt verra.
Þurrkurinn er svo slæmur að …
Útvarpið gegnir gífurlega mik-
ilvægu hlutverki í þessum nátt-
úruharmleik. Einkum í sveitum reið-
ir fólk sig á fréttir þess af veðri,
vindum og eldum.
Útvarpsstöð ABC hefur haldið
uppi móralnum eftir bestu getu og
notað m.a. Netið til þess að fá fólk á
landsbyggðinni til þess að tjá sig.
Eina vikuna var samkeppni í að
botna setningu sem hófst á þessa
leið: Þurrkurinn er svo mikill að …
Margir „botnar“ urðu fleygir:
„Þurrkurinn er svo mikill að við fyll-
um regnvatnstankinn af bjór; …að
kýrnar mjólka bara þurrmjólk; …að
ull kindanna er orðin að stálull“ og
þannig áfram. Einhver lagasmið-
urinn bjó síðan til lag og setti bestu
botnana saman í texta.
Fólk hefur beitt skopskyni sínu
óspart til að halda uppi samhygð,
samvinnu og von. Þá er leikin tónlist
eins og „Look at the bright side of
life …“ – Lítið á björtu hliðar lífsins.
Því miður er það eins og að leita að
nál í heystakki sem reyndar er ekki
til lengur.
Hið fræga viðkvæði Ástrala „No
worries, mate“ eða „Engar áhyggjur,
félagi“ hljómar hálfankannalega við
núverandi aðstæður þurrka og elda.
Undir skopskyninu býr þó djúp ör-
vænting og eru góð ráð dýr.
Kirkjufeður biðja með söfnuðum
sínum til hinna ýmsu guða um regn.
Bændakonur fækka fötum og
dansa naktar úti á akrinum – eyði-
mörkinni öllu heldur – til þess að
hvetja regnguð sinn til dáða. Borgar-
konur mæta á staðinn og dansa með
til að sýna samstöðu með kynsystr-
um sínum á landsbyggðinni.
Það er ekki nóg með að þurrkarnir
séu hinir verstu í heila öld heldur eru
skógareldarnir það líka. Ekki þarf
nema smáneista til að koma öllu í bál
og brand. Einn sígarettustubbur út
um bílglugga og allt fuðrar upp.
Fyrsta verk manna að morgni er
að skima eftir reyksúlum sem kunna
að sjást á skógivöxnum hæðum og
fjöllum eða meðfram vegum. Algjört
bann ríkir við að kveikja elda og hef-
ur slíkt bann ríkt vikum saman í
NSW.
Sennilega á evrópsk akuryrkja lít-
ið erindi til Ástralíu. Frumbyggjarn-
ir lifðu um árþúsundir við aðstæður
þurrka, flóða og elda í Ástralíu, og
öfluðu sér dýrmætrar reynslu.
Ein gömul sögn segir – svo for-
vitnilegt dæmi sé nefnt – að frum-
byggjakonur sem komnar voru að því
að fæða, hafi gert holu í sandkennda
moldina, kveikt eld og látið öskuna
kólna. Í þessari holu fæddist síðan
barnið – í mjúku, sótthreinu rúmi
öskunnar.
Ekki er þetta kannski til eft-
irbreytni á nýrri öld. Ýmislegt mætti
þó af frumbyggjunum læra en hver
nennir að huga að því.
Hafið hljótt, slökkviliðsmenn sofa
Víða hafa geisað skógareldar.
Fréttir af þeim hafa borist um alla
heimsbyggðina. Þykkur reykur and-
rúmsloftsins blandast hugrekki
þeirra þúsunda sjálfboðaliða sem
hafa barist vikum saman – 125 daga –
við hlið hinna opinberu slökkviliðs-
manna – við elda í borgum, í sveitum,
í þjóðgörðum og víðar og berjast enn.
Angist og skelfingu þeirra sem reyna
að verja eigur sínar og tilveru getur
hver maður skilið. Og konur smyrja
samlokur út í eitt handa þessu ósér-
hlífna, fórnfúsa liði.
Sjálfboðaliðarnir eru ólaunaðir.
Unnið er á vöktum. Sums staðar í
litlum þorpum má sjá spjöld þar sem
á stendur: Hafið hljótt – slökkviliðs-
menn sofa.
Aka þarf varlega eftir þjóðvegum
og þó einkum sveitavegunum þar
sem engin beit er lengur fyrir keng-
úrur, emufugla og önnur villt dýr í
skógunum. Dýrin sækja því í smá-
vegis beit sem finna má meðfram
vegunum. Margir sveitabæir fá
óvæntar heimsóknir. Tröllaeðlur, eit-
urslöngur, furðufuglar og fleiri dýr
koma í leit að vatni og fæðu. Bænda-
konur eru skyndilega farnar að gefa
nokkrum þessara gesta vatn og fæði.
Sumir bændur hafa leitt hjarðir sínar
út á vegina og er kúnst að aka milli
kúnna sem rása yfir veginn í sífellu
því þær halda ævinlega að grasið sé
grænna hinum megin við veginn.
Í einum hópi vágesta hefur þó
fækkað í þessum þurrkum fyrir utan
moskítóflugurnar en það eru villi-
svínin. Tekist hefur að skjóta um
4.000 villsvín úr flugvél í nágrenni
Narrabri en svínin eru hin versta
plága og geta verið stórhættuleg
mönnum.
Hroki
Yfir hásumartímann – janúar og
febrúar – er krikket ein aðalíþróttin
hér í Ástralíu – fyrir utan tennis. Yfir
jól og áramót er setið sem fastast fyr-
ir framan skjáinn og leikmenn verða
þjóðhetjur og eru kjörnir menn árs-
ins – ekki bara íþróttmenn ársins
eins og annars staðar tíðkast. Um
áramótin 2002–2003 var keppt við
England og Sri Lanka í krikket í
helstu borgum álfunnar. Ástralar
sigruðu alla andstæðinga sína með
yfirburðum – jafnvel svo miklum að
við lá að engin spenna myndaðist í
leikjunum.
Sjálfstraust og sjálfsöryggi ástr-
alska liðsins auk frábærrar getu þess
er með ólíkindum, hins vegar virðast
leikmenn heldur hrokafullir. Eiga
þeir erfitt með að sætta sig við úr-
skurði dómarans. Sætir einn leik-
manna leikbanni nú um tíma auk
þess sem hann verður að sækja ráð-
gjöf. Hann viðhafði orðin „black
cunt“. Slíkt orðbragð er því miður
ekkert einsdæmi og illu heilli eru lið
frá Asíulöndum að sumu leyti búin að
sætta sig við slíkt. Í þetta sinni var
það hvítur Ástrali sem heyrði um-
mælin og kvartaði við rétta aðila.
Þessa dagana stendur heims-
meistarakeppnin í krikket yfir og
eru Ástralar að sjálfsögðu óðfúsir í
að verja titil sinn sem þeir nældu sér
í á Englandi árið 1999. Flestir leik-
anna fara fram í Suður-Afríku. Hins
vegar hefur staðið styr um Afr-
íkuríkið Zimbabve þar sem nokkrir
leikir eiga að fara fram. Öryggi leik-
manna er talið ótryggt vegna stjórn-
málaástandsins í því landi.
Var Áströlum eða Suður-
Afríkumönnum spáð sigri en krikket
er þannig leikur að allt getur í raun-
inni gerst og nú eru Ástralar komnir
í fjögurra liða úrslit, en Suður-
Afríkumenn dottnir út.
Hnípin þjóð í vanda …
Herskip Ástrala, HMAS Ka-
nimbla, sigldi úr höfn í janúarlok
með sérþjálfaðar hersveitir innan-
borðs sem eiga að taka þátt í stríði
við Írak. Ekki þurfti alríkisstjórnin
samþykki þingsins til þessarar
ákvörðunar – hvað þá þjóðarinnar.
Virðuleg athöfn fór fram við höfn-
ina í Sydney þar sem forsætisráð-
herra, John Howard, og leiðtogi
Verkamannaflokksins, Simon Crean,
héldu eftirminnilegar ræður. Sagðist
Simon Crean vera því mótfallinn að
senda skipið og hersveitirnar.
Stjórnarandstöðuflokkarnir vilja
bíða eftir úrskurði SÞ og telja marg-
ir einhliða árás ólögmæta.
Hefur þríeyki Bandaríkjanna,
Bretlands og Ástrala verið kallað
„The New White Man’s Club“ í
blaðagreinum.
Þetta var átakanleg kveðjustund
fyrir fjölskyldur og vini þeirra sem
sigldu á braut og varð atburðurinn
gífurlegt fréttaefni fjölmiðla.
Stjórnarandstaðan vildi fá að ræða
málið á þingi og beina spurningahríð
að forsætisráðherra en það tókst
ekki fyrr en löngu síðar.
Í járngreipum náttúru
Miklir þurrkar hafa gert íbúum Nýju Suður-Wales lífið
leitt undanfarið. Vatnsleysi er orðið eitt stærsta vanda-
málið og ströng vatnsskömmtun er í gildi víðast hvar.
Sólveig Einarsdóttir gerir þurrkana að umfjöllunarefni
sínu og segir auk þess frá andstöðu almennings við stefnu
ástralskra stjórnvalda í Íraksdeilunni.
Reuters
99% af Nýju Suður-Wales eru yfirlýst þurrkasvæði. Vatnsleysið er orðið eitt stærsta vandamálið, en fjöldi vatnsbóla hef-
ur þornað upp. Sum sveitaþorp eiga vatn aðeins til nokkurra vikna og ströng vatnsskömmtun er í gildi víðast hvar.
Hópur Ástrala mótmælir hér hótunum Bandaríkjamanna um árás á Írak og
stefnu áströlsku stjórnarinnar í því máli. Á spjaldinu í forgrunni er mynd af for-
sætisráðherra landsins, John Howard, og á hann hefur verið málað yfirvara-
skegg að hætti Adolfs Hitlers.
Reuters
Hitasvækja, reykur og ryk