Morgunblaðið - 23.03.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 23. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
„VIÐ erum allslaus. Allt sem við
áttum eyðilagðist sökum elds,
reyks og sóts,“ segir Friðveig
Elísabet Rósadóttir, tveggja barna
móðir úr Vesturbæ Reykjavíkur,
en eldur kviknaði á heimili hennar
og barnsföður í byrjun mánaðar-
ins með þeim afleiðingum að þau
standa nú uppi slipp og snauð; allt
innbúið, s.s. rúm, sængur, föt, ís-
skápur og myndir, er ónýtt. Þau
voru ekki með neina tryggingu.
Friðveig, barnsfaðir hennar og
tveir synir; 11 ára og 21 árs, en sá
eldri er fatlaður, eiga ekkert
nema fötin sem þau eru í. Íbúðina
leigði hún af Félagsbústöðum, en
hún býr ásamt börnum sínum í
einu herbergi á gistiheimili í
Reykjavík á meðan verið er að
leita að nýrri íbúð. Barnsfaðir
hennar er hjartasjúklingur en
hann fékk hjartaáfall nokkrum
dögum fyrir brunann. Hann býr
nú á gistiheimili Rauða krossins
fyrir veikt fólk, en hann hefur á
síðustu dögum gengist undir tvær
hjartaaðgerðir.
Friðveig er 75% öryrki og segist
því ekki hafa mikið handa á milli.
Það sé því erfitt að borga leiguna
á gistiheimilinu jafnvel þótt hún
sé bara einu herbergi. „Félags-
þjónustan í Reykjavík hefur greitt
helminginn af leigunni en það
dugar samt ekki,“ segir hún.
Friðveig segir að hún og börnin
hafi verið heima, þegar eldur kom
upp í sjónvarpinu. Auk þess hafi
frændi hennar verið í heimsókn.
„Þetta var um kvöldmatarleytið.
Skyndilega kom blossi og svo
sprenging.“ Hún segir að áður en
hún vissi af hafi eldurinn læst sig í
allt sem fyrir varð og reykur fyllt
íbúðina. „Við hlupum bara út,“
segir hún, „og frændi minn
hringdi í slökkvilið höfuðborg-
arsvæðisins.“
Friðveig segist hafa fengið
áfall, þegar þetta gerðist. Ekki
hafi svo ástandið batnað þegar
hún kom í íbúðina daginn eftir og
sá alla eyðilegginguna. Íbúðin
hafi öll verið svört af sóti og reyk
og ekkert heillegt eftir, „ekki einu
sinni myndirnar á veggjunum“.
Eins og staðan sé í dag sé íbúðin
rétt fokheld. Af þeim sökum flutti
hún og börnin á gistiheimili, þar
sem þau hafa dvalið síðustu vik-
urnar eins og áður sagði.
Greiðir af því sem ekki er til
Friðveig segir að það fyrsta
sem hún hafi keypt eftir brunann
hafi verið nærföt og sokkar handa
sér og börnunum, annað geti hún
ekki leyft sér að kaupa. „Þá þarf
ég að borga af húsgögnum sem ég
keypti hjá Rúmfatalagernum en
þau húsgögn eru nú öll ónýt,
þannig að ég er að borga af því
sem ekki er lengur til.“
Friðveig segir erfitt að fá hjálp;
hún hafi í raun „alls staðar komið
að lokuðum dyrum“ eins og hún
orðar það. Hún kveðst þó hafa
fengið 20.000 kr. styrk frá Fé-
lagsþjónustunni í Reykjavík til að
kaupa föt eftir brunann og að ver-
ið sé að leita að nýrri íbúð handa
henni hjá Félagsbústöðum. Það
geti þó tekið nokkurn tíma og
dýrt sé að búa á gistiheimili þang-
að til.
Vinir Friðveigar hafa vegna
þessa hafið söfnun til styrktar
Friðveigu svo hún geti komið sér
upp heimili að nýju. Reiknings-
númer söfnunarinnar er: 0323 –
13 – 168880. Kennitalan á reikn-
ingnum er: 150358-6719.
Misstu allt sitt er eldur kom upp í sjónvarpi
Friðveig Elísabet Rósadóttir
„Við eigum bara fötin
sem við stöndum í“
STEFNT er að því að hefja á næsta
ári borun á 4–5 km djúpum rann-
sóknarborholum á háhitasvæðum
landsins. Markmiðið er að finna yfir-
krítískan jarðhitavökva djúpt í rót-
um háhitasvæðanna, rannsaka hann
og kanna nýtingarmöguleika hans.
Þetta kom fram í erindi sem Guð-
mundur Ómar Friðleifsson jarð-
fræðingur flutti á ársfundi Orku-
stofnunar.
Vitað er að yfirkrítískan jarðhita
er að finna á háhitasvæðum landsins
en ekki er vitað hvort hann er í vinn-
anlegu magni. Hreint vatn sýður við
100°C við yfirborð jarðar en með
auknu dýpi og þar með auknum
þrýstingi sýður það við stöðugt
hærra hitastig þar til komið er að
krítískum mörkum við tæplega
375°C og rúmlega 222 bara þrýsting.
Við hærra hitastig og þrýsting er
vatnið í einum fasa, einskonar gas-
fasa, og hvorki sýður né þéttist við
hita- eða þrýstingsbreytingar ofan
krítísku markanna. Neðan krítískra
marka skilst vatn hins vegar í tvo
fasa við suðu, þ.e. vatn og gufu.
Ljóst er að orkuinnihald vökva í
þessu ástandi er firnahátt, en óljóst
er hvort tekst að nýta það með hag-
kvæmum hætti. Til að átta sig á því
hvert orkuinnihaldið er hefur verið
nefnt að því megi helst jafna við orku
í jafnþyngd af dýnamíti. Grundvall-
arspurningin er hvort vinna megi
margfalt meiri orku úr háhitasvæð-
um en unnt er með hefðbundinni
tækni. Með djúpvinnslu má væntan-
lega auka líftíma jarðhitakerfanna,
draga úr umhverfisáhrifum, auka
nýtni vinnslunnar umtalsvert og
jafnvel vinna verðmæt steinefni og
málma úr djúpvökvanum. Áhersla
verður lögð á heildstæða vinnslu
auðlindanna sem þýðir að fléttað
verður saman framleiðslu á raforku,
framleiðslu á varmaorku fyrir iðnað,
lífrænni og ólífrænni efnavinnslu og
skipulagðri fræðslu og ferða-
mennsku.
Áhugavert
alþjóðlegt verkefni
Guðmundur Ómar segir að verk-
efnið sé ekki einvörðungu áhugavert
fyrir Ísland, heldur einnig í alþjóð-
legu tilliti þar sem líklega megi yf-
irfæra reynsluna héðan á háhita-
svæði vítt og breitt um heiminn bæði
á landi og á hafsbotni.
Talið hefur verið að Ísland henti
vel til slíkra rannsókna þar sem
landið er staðsett á miðju rekbelti
jarðskorpuplatna á úthafshrygg.
Hér er bæði hægt að skoða háhita-
kerfi sem flytja varmaorku til yfir-
borðs með missöltu sjávarættuðu
vatni eins og á Reykjanesi og með
tiltölulega fersku úrkomuvatni eins
og á Hengilssvæðinu og á Kröflu-
svæðinu.
Til þessa hafa Hitaveita Suður-
nesja hf., Landsvirkjun og Orkuveita
Reykjavíkur staðið að þessu verk-
efni með ráðgjöf frá Rannsóknasviði
Orkustofnunar. Leitað hefur verið
eftir alþjóðlegu samstarfi um rann-
sóknir aðrar en nýtingarrannsóknir
og hefur miðað vel í þeim efnum. Ef
áætlanir um verkefnið ganga eftir
má búast við að ýmsum undirbún-
ingi, svo sem hagkvæmniathugunum
og umhverfismati, verði lokið á
næstu tveimur árum þannig að bor-
anir geti hafist árið 2004.
Stefnt að því að
hefja djúpborun
á næsta ári
UMSÓKNIR sem bárust Nýsköp-
unarsjóði námsmanna í ár voru alls
352 talsins og hafa þær aldrei verið
fleiri. Að mati framkvæmdastjóra
sjóðsins hefur óöruggt atvinnu-
ástand haft áhrif á fjölda umsókna.
Tvö sveitarfélög, Reykjavík og
Garðabær, hafa aukið framlög sín til
sjóðsins í ár, en vonast er til að fleiri
feti í fótspor þeirra.
Enn er ekki ljóst hve miklu verð-
ur úthlutað úr sjóðnum í ár þar sem
öll fjárframlög eru ekki komin inn
en á síðasta ári var úthlutað 34 millj-
ónum. Umsóknarfresturinn rann út
10. mars en úthlutað verður úr
sjóðnum um miðjan apríl.
„Þetta er metár hjá sjóðnum, um-
sóknirnar eru 83 fleiri en í fyrra,“
segir Hanna María Jónsdóttir,
framkvæmdastjóri Nýsköpunar-
sjóðs námsmanna. „Ég held að þessi
fjölgun sé til marks um atvinnu-
ástandið og þær líkur sem náms-
menn telja á að þeir fái vinnu á al-
mennum vinnumarkaði. Þeir sjá það
sem góðan kost að geta unnið að
rannsóknarverkefnum. Sífellt fleiri
sjá þetta sem góðan möguleika og
einnig hafa fyrirtæki og stofnanir
tekið við sér og sjá að þarna er
möguleiki á að fá unnin góð verk-
efni.“
Hanna María lýsti því yfir í Morg-
unblaðinu á dögunum að sjóðurinn
væri mjög atvinnuskapandi, þar
fengist í raun gott vinnuframlag fyr-
ir tiltölulega lágar upphæðir við
verkefni sem skila mikilli þekkingu
til samfélagsins. „Við höfum fengið
góð viðbrögð frá sveitarfélögunum
síðan síðast og Reykjavíkurborg og
Garðabær hafa aukið framlög sín.
Við vonum að enn fleiri sveitarfélög
muni fylgja í kjölfarið.“
352 umsóknir í Nýsköpunarsjóð námsmanna
Aldrei hafa fleiri sótt um
BRYNJAR Örn Rúnarsson, 12 ára
nemandi við Nesskóla í Neskaup-
stað, sýndi mikil markmannstilþrif
fyrir utan skólann er Morgunblaðs-
menn voru þar á ferð í miklu blíð-
viðri á dögunum. Fékk hann fast
skot frá hinum átta ára gamla Páli
Jónssyni upp undir vinkilinn
vinstra megin.
Morgunblaðið/RAX
Markmannstilþrif í Neskaupstað
BIRGIR Ísleifur Gunnarsson Seðla-
bankastjóri segir að 8 milljarða
lækkun á bindiskyldu bankanna,
sem tók gildi í gær, ætti að geta
verið tilefni vaxtalækkana í banka-
kerfinu. Þetta kom fram á ársfundi
Seðlabankans sem haldinn var í
gær.
Árni Tómasson, bankastjóri Bún-
aðarbanka, segir að málið sé í skoð-
un og að ákvörðun verði tekin í
bankanum eftir helgi.
Bjarni Ármannsson, forstjóri Ís-
landsbanka, segir að vaxtamál séu
til stöðugrar endurskoðunar innan
bankans. „Ljóst er, að minnkandi
bindiskylda eykur möguleika okkar
til hagstæðari kjara,“ segir hann.
Halldór J. Kristjánsson, banka-
stjóri Landsbankans, segir þessa
breytingu jafna starfsskilyrði ís-
lenskra banka miðað við evrópska.
Hann telur lækkun bindiskyldu eina
og sér ekki gefa sjálfstætt tilefni til
vaxtalækkana. „Þetta hefur jákvæð
áhrif á starfsskilyrði bankanna og
er eitt af mörgum atriðum sem tek-
ið er tillit til við ákvörðun vaxta.“
Lækkun á bindi-
skyldu hugsanlegt
tilefni vaxtalækkana