Morgunblaðið - 23.03.2003, Blaðsíða 35

Skattaumhverfið er til dæmis ákaf-
lega óvinveitt sjálfstætt starfandi
listamönnum og þyrfti að gera
nokkra uppstokkun á því til að gera
það sveigjanlegra, en um leið skil-
virkara. Jafna þarf aðstöðu list-
greina gagnvart innheimtu virðis-
auka, auk þess sem reynsla annarra
þjóða sýnir að ýmsar ívilnandi
skattaaðgerðir í þágu menningar og
lista skila að jafnaði auknum
tekjum til ríkissjóðs. Starf hins
skapandi listamanns er auðlind í
sjálfu sér, undirstöðustarf sem
starf margra annarra byggist á.
Starf hans er auk þess verðmæta-
skapandi til framtíðar, menning
dagsins í dag verður að menningar-
arfleifð morgundagsins.
Það er ljóst á niðurstöðum mín-
um að stefnumálum ríkisstjórnar-
flokkanna í menningarmálum hefur
ekki verið fylgt eftir af þeim þunga
sem ætla má að efni hefðu staðið
til. Verkin hafa ekki talað í hlutfalli
við orð og yfirlýsingar.
Þau rök að viljann vanti ekki,
bara fjármagnið, duga skammt,
ekki síst í ljósi þess átaks sem ný-
lega var hleypt af stokkunum til að
örva hagvöxt til mótvægis við áhrif
fyrirhugaðra virkjunarframkvæmda
á efnahagslífið. Aðgerð sem fól í sér
að milljarðafjármagni verður varið
á næstu misserum til nýfram-
kvæmda og atvinnuuppbyggingar.
Hugmyndaflug ráðamanna virð-
ist einskorðast við áþreifanlega
hluti svo sem jarðgöng og vegagerð
þegar atvinnuuppbygging er annars
vegar. Menningarstarf er þar ekki
á lista frekar en fyrri daginn. Einu
tilburðir til uppbyggingar á sviði
menningar eða lista er viljayfirlýs-
ing um byggingu menningarhúss á
tveim stöðum á landinu. Annað á
Akureyri, en sú ráðstöfun skýtur
skökku við meðan ekki er tekið á
rekstrarvanda þess menningarhúss
sem þar hefur lengst starfað, eða
Samkomuhússins, sem er samastað-
ur Leikfélags Akureyrar.
Þar á bæ var öllum listamönnum
sagt upp í sömu vikunni og yfirlýs-
ing stjórnvalda um byggingu menn-
ingarhúss á svæðinu var gerð op-
inber.
Hitt menningarhúsið sem vilji er
til að reisa á að vera í Vestmanna-
eyjum, en það skýtur líka skökku
við, þar sem menningarhús hefur
um árabil staðið fokhelt á Selfossi
vegna þess að ekki hefur fengist
fjármagn til að klára byggingu
þess. Þar þarf þó aðeins herslu-
muninn og ætti að liggja beinna við
að fullklára menningarhús sem
stendur í einum stærsta byggða-
kjarna á Suðurlandi áður en ráðist
er í nýbyggingu í Vestmannaeyjum.
Og talandi um menningarhús
hefði að mínu mati verið nær að
drífa í að reisa tónlistarhús í höf-
uðborginni, enda á Reykjavík sér í
raun hvorki menningarhús né fé-
lagsheimili, en hýsir þó bróðurpart
landsmanna á sínu svæði.
Þau orð úr landsfundarályktun-
inni að „þörf sé á að gerð verði ít-
arleg úttekt á framlagi íslensks
menningarlífs til atvinnulífs í land-
inu og þjóðarbúskaparins í heild“
eru vissulega í tíma töluð, enda
nokkuð víst að væru stjórnmála-
menn á Íslandi betur upplýstir um
framlegð menningarinnar til þjóð-
arbúskaparins og hinn efnahags-
lega ávinning sem menningarstarf
skilar myndu þeir ekki bara hugsa
öðruvísi, heldur að öllum líkindum
einnig fjárfesta öðruvísi.
Þá hefðu þeir hugsanlega til
dæmis séð sér leik á borði að fjár-
magna nýjan sjónvarpsmyndasjóð
eða sett fjármagn í eflingu listkynn-
inga í skólum, svo eitthvað sé nefnt
sem er allt í senn atvinnuskapandi,
byggðavænt og mannvænlegt.
Í tilefni komandi kosninga í vor
vil ég leyfa mér að hvetja stjórn-
málamenn í öllum flokkum til að
stefna að því að virkja mannauðinn
í landinu og líta til þeirra sókn-
arfæra sem eru í lista- og menning-
arstarfi í auknum mæli.
Orð eru til alls fyrst og vissulega
góðra gjalda verð, en hafa litla þýð-
ingu sé þeim ekki fylgt eftir með
verkum.
Höfundur er leikkona og forseti BÍL.
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. MARS 2003 35
OPIÐ HÚS - Flúðasel 76 - Reykjavík
Páll Guðjónsson
Gsm 896 0565
pallg@remax.is
Hrafnhildur Bridde
lögg. fasteignasali
SUÐURLANDSBRAUT
Heimilisfang: Flúðasel 76, jarðhæð.
Stærð eignar: 75 fm.
Brunabótamat: 7,7 millj.
Byggingarefni: Steypa.
Verð: 9,9 millj.
Páll, sölufulltrúi RE/MAX, tekur á
móti gestum milli kl. 13 og 15.
FLÚÐASEL - 4RA HERBERGJA BJÖRT OG
FALLEG ÍBÚÐ Í SÉRLEGA BARNVÆNU UM-
HVERFI. Nánari lýsing: Komið er inn í flísalagt
hol, gengið inn í stofuna sem er opin og björt
með fallegu parketi. Eldhús með góðri viðar-
innréttingu, uppþvottavél fylgir með. Opið milli
eldhúss og stofu. Forstofugangur flísalagður
með vönduðum steinflísum, 3 rúmgóð svefn-
herbergi með góðum skápum. Dúkur á her-
bergjum. Geymsla í íbúð. Baðherbergi flísalagt
hólf í gólf. Sameiginlegt þvottahús og þurrk-
herbergi. Nýbúið að fjárfesta í leiktækjum fyrir
börnin á sameiginlegri lóð hússins.
ÍBÚÐIN ER LAUS.
FASTEIGNA
MARKAÐURINN
ÓÐINSGÖTU 4. SÍMI 570 4500, FAX 570 4505. OPIÐ VIRKA DAGA KL. 9–17.
Netfang: fastmark@fastmark.is - Heimasíða: http://www.fastmark.is/
Jón Guðmundsson, sölustjóri, lögg. fasteigna- og skipasali.
Njálsgata 58
Fallegt 74 fm einbýlishús sem skipt-
ist í forstofu, hol, eldhús, samliggj-
andi stofur, 1 herbergi og baðher-
bergi auk 60 fm ósamþ. húsnæðis
sem getur hentað sem íbúð eða
vinnuaðstaða. Kjallari er undir stór-
um hluta hússins og er lofthæð ca
150 cm. Afgirtur garður og hiti í stétt-
um. Áhv. húsbr. 4,1 millj.
Verð 16,5 millj. Verið velkomin í dag milli kl. 14 og 16
Flétturimi 28
Góð 84 fm 4ra herb. íbúð á 2. hæð,
íbúð 0202, í Rimahverfi í Grafarvogi.
Íbúðin skiptist í hol, þrjú rúmgóð her-
bergi, stofu með útgangi á vestur-
svalir, eldhús, rúmgott þvottaher-
bergi og baðherbergi. Áhv. 8,0 millj.
Verð 11,9 millj.
Verið velkomin í dag milli kl. 14 og 16
Laufrimi 32
Mjög falleg 3ja herb. 92 fm íbúð á 2.
hæð, íbúð 0202, í Rimahverfi í Graf-
arvogi auk geymslu í kj. Sérinngang-
ur í íbúð. Íbúðin skiptist í eldhús með
góðri innrétt. og borðaðstöðu,
þvottahús innaf eldhúsi, rúmgóða
stofu, 2 herbergi með góðum skáp-
um og flísalagt baðherbergi með
baðkari og sturtuklefa. Stutt í alla
þjónustu. Laus strax. Áhv. húsbr. 2,9
millj.
Verð 12,9 millj. Verið velkomin í dag milli kl. 14 og 16
OPIÐ HÚS Í DAG, SUNNUDAG,
FRÁ KL. 14-16
ÓTTI við valdbeitingu forsætis-
ráðherra þjóðarinnar í ólíklegustu
málum er orðið helsta kosningamál
allra flokka nema Framsóknar.
Það er vissulega ævagömul hefð
Framsóknar að treysta ekki eigin
pólitík. Enda ekki að furða. Mál-
efnafátæktin er slík, og undirstað-
an harla ótraust þar sem bænda-
samfélögum var útrýmt fyrir
löngu, reyndar af Framsóknar-
flokknum sjálfum.
Það er löngu tímabært að Fram-
sóknarflokkurinn og hin gamla
hugmyndafræði verði sett á minja-
safn kaupfélaganna sem fyrrum
áttu alla bændur með húð og hári.
Ellegar taki flokkurinn ákvörðun
um það hvar hann vill staðsetja sig
á leikvelli stjórnmálanna.
Fyrir þá sem Davíð hefur ekki
kært sig um að kynnast og einnig
hina sem vilja ekki kynnast honum,
eru hræðslusögurnar frekar goð-
sagnakenndar fullyrðingar þeirra
sem líða fyrir skort á málefnum og
í raun merkilegt að fullorðið fólk
skuli láta þjarma að sér með þess-
um hætti. „Ótti við hvern fjand-
ann?“, eins og við segjum fyrir
norðan.
Téður Davíð getur ekki beitt
valdi sínu án samþykkis meirihluta
þjóðarinnar og það er stjórnarand-
stöðunnar að sjá til þess að hann
misnoti ekki ríkjandi stöðu sína.
Almenningur getur vissulega ótt-
ast getuleysi stjórnarandstöðunnar
en verk stjórnarflokkanna dæma
sig sjálf, þau eru opinber og í allra
augsýn. Verkin kunna á stundum
að skjóta mönnum skelk í bringu,
en tæplega maðurinn í skjóli emb-
ættisins, svo lengi sem hann mis-
notar ekki vald sitt.
Þessi ótti er því ástæðulaus.
Óttinn við nafngreindan einstak-
ling felur í sér annaðhvort minni-
máttarkennd eða vanmátt og
hræðslu við óskilgreindan og oft
ímyndaðan andlegan eða líkamleg-
an styrk viðkomandi. En þegar upp
er staðið er mesta ógnunin við ör-
yggi einstaklinga og þjóða upplýs-
ingaskortur um ríkjandi aðstæður.
Það er hægt að segja fólki að
halda kjafti, lemja það í hausinn,
lítillækka það og hælbíta það. En
óttinn er ástæðulaus. Það er í raun
heiður að að fá Davíð upp á móti
sér, þar sem hann hefur tamið sér
þann ósið að heilsa aðeins þegar
hann er í stuði, tala helst bara við
Hannes Hólmstein og Hrein Lofts-
son og gera veður út af smámunum
á borð við 300 milljónir. Iss, mað-
urinn er bara svona og það er nú
ekki svo skelfilega ógnvekjandi.
Segjum sem svo að forsætisráð-
herrann ógurlegi hafi bara hirð
bláeygra sjálfstæðisdrengja í kring
um sig, pilta sem hlýða valdboði
hans. Þá hljóta málefni slíkrar
samfylkingar að vera fátækleg og
kjósendum, sérstaklega konum,
ekki að skapi. Bláa höndin fölnar í
samanburði við þá grænu og rauðu
og tapar kosningunum. Eða hvað?
Skortir stjórnarandstöðuflokk-
ana ef til vill málefnalega stöðu
fyrir þessar kosningar og kýs því
fremur að opinbera ótta sinn? Það
er erfitt að svara því á þessu stigi,
því málefnaleg umræða og mikil-
væg kosningamál hafa fallið í
skuggann af barnalegum og vest-
urheimskum spurningum: Ertu
indjáni eða kúreki? Ertu vinur
þessa eða hins? Í huga flestra karl-
manna ríkir sá skilningur, eða öllu
heldur misskilningur, að sértu vin-
ur eins, þá ertu sjálfkrafa óvinur
annars. Svo kemur jafnvel fram
þessi hápólitíska spurning: Ert þú
einn af sjóræningjum Íslands eða
ertu ræfillinn sem leigir miðin af
lottóvinningshöfum hafsins?
Valdið er mest og virkar best
þegar menn þurfa ekki að beita
því, þegar valdhafar hafa komið
málum þannig fyrir að lýðræðinu
hafa verið settar leikreglur sem
virka. Þá þarf ekkert vald, aðeins
eftirlit. Þetta eftirlit er sem betur
fer stöðugt að styrkjast og það er
ósvinna að halda því fram að lög-
gjafarvaldið starfi aðeins af ótta
við vald Davíðs Oddssonar. Svo
mikla upphefð á hann nú ekki
skilda.
Enda er sú kenning, sem Ingi-
björg Sólrún reyndar dró mjög
fagmannlega til baka, súrrealísk og
jafnvel líka absúrd. Ingibjörg Sól-
rún þarf að varast það að dragast
inn í málefnalítinn stjórnarand-
stöðu-hugsunarhátt og hún þarf að
sanna að sjálfstæðar konur, ekki
síður en karlar, hafa engan að ótt-
ast árið 2003, allra síst sinn höf-
uðandstæðing. Leikurinn er fyrir-
fram tapaður, hefji maður hann í
hysterísku óttakasti.
Davíð Oddssson vekur vitaskuld
vissa öryggiskennd meðal fólks,
þótt ekki væri nema fyrir líkamlegt
atgervi, maðurinn er jú rúmur um
sig og kósý. Stjórnunarstílinn
þekkjum við, svo ekki sé nú minnst
á hlýjuna og velvildina sem er svo
mikilvæg í tilfinningaþroska sam-
félaga.
Getur verið að óttinn sé afleiðing
af því hvað forsætisráðherra er
gjarnt að hlífa fólki við þeirri hlýju,
sem óneitanlega er einn af þeim
eiginleikum sem hann býr yfir á
stundum?
Það er lenska íslenskra stjórn-
málamanna og þjóðarleiðtoga að
svara ekki boðum og fyrirspurnum
hins almenna borgara og þar opin-
berast skorturinn á hlýju og velvild
í garð vinnandi stétta, hins
óbreytta borgara.
Þessi tegund af dónaskap er ein
birtingarmynd snobbs og stétta-
mismununar. Það er ekki nema
rétt fyrir kosningar að menn stíga
út úr sérhönnuðum vinahópi sínum
og biðja okkur hin um hjálp. Kjósið
mig!
Skortur á almennri hlýju og vel-
vild einkennir jú þá kynslóð karl-
manna sem Davíð er hluti af. Jón
Baldvin datt að vísu í tilfinninga-
pyttinn í bókinni sinni og verður
örugglega seint fyrirgefið af vinum
og kynbræðrum.
Hannes Hólmsteinn reynir ítrek-
að að bræða þessa ísjaka og klippa
á þær gaddavírsflækjur sem ein-
kenna þá tilfinningalega, en ferst
það ekki vel úr hendi. Og eitt er
víst, það býr margt að baki manni
sem hefur mikinn front.
Vonandi kemur Ingibjörg Sólrún
óttalaus og sterk inn í íslensk
stjórmál og leggur sig fram um að
sýna hlýju og velvild. Í samfélagi
hraða og ógnar þar sem fjölskyldur
riðlast og lífsneisti margra dofnar
og hverfur er gott að vita til þess
að þarna úti, einhvers staðar, er
einhver sem gengur fyrir mann-
gæsku án kosningaloforða. Og vill
umvefja alla hlýju, hvar í flokki
sem þeir standa, hvern sem þeir
kjósa, hvar á landinu sem þeir búa
og hvort sem þeir aka í Bens eða
taka strætó.
Tilfinningagreind heitir leikur-
inn og er mikilvægasti leikurinn. Í
hörðum heimi tækni og spillingar,
þá skortir ekki á hina almennu
greind þjóðarinnar og því hlýtur að
vera hægt að þroska, henni sam-
hliða, tilfiningagreindina. Maður-
inn er jú ekki bara hulstur.
Óttist ekki…Enginn mannlegur
máttur, ekki einu sinni máttur
Davíðs Oddssonar, er þess megn-
ugur að koma í veg fyrir trúverð-
uga og málefnalega umfjöllun um
efni sem er lífsspursmál þorra
fólks í litlu eyríki. Nefnilega um
það hvernig við lifum lífinu best
saman!
Því er augljóst að umfjöllun um
þetta ógurlega meinta vald er í
raun einn allsherjar sýndarveru-
leiki. Hinsvegar hljóta flestir að
geta viðurkennt að Davíð þarf á
endurhæfingu að halda í almenni-
legheitum. Og það þarf að minna
hann á að bera virðingu fyrir sín-
um yfirmönnum, kjósendunum.
Allt þetta fólk á eitt atkvæði eins
og hann hefur sjálfur sagt og á bak
við hvert atkvæði býr mestmegnis
fólk sem ber náttúruna fyrir
brjósti, hefur áhyggjur af börnum
sínum, heilsunni, skólunum, afkom-
unni, fiskimiðunum og öllu því sem
gerir samfélagið að þjóð.
Það mikilvægasta í góðu lýðræð-
isríki verður samt ávallt sterk og
óttalaus stjórnarandstaða.
ÓGNVALDURINN
DAVÍÐ ODDSSON
Eftir Jónínu
Benediktsdóttur
Höfundur er íþróttafræðingur.
„Það mikil-
vægasta í
góðu lýð-
ræðisríki
verður samt
ávallt sterk og óttalaus
stjórnarandstaða.“