Morgunblaðið - 28.04.2003, Page 18

18 MÁNUDAGUR 28. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
BARÁTTAN fyrir jafnrétti og kven-
frelsi er órjúfanlegur hluti jafn-
aðarstefnunnar. Markmið okkar er
samfélag þar sem konur og karlar taka
jafnan þátt í atvinnulífi, fjölskyldulífi og
mótun samfélagsins. En jafnrétt-
ishugtakið nær ekki aðeins til jafnréttis
kynja. Krafan um jafnrétti nær einnig
til þess að skapa þjóðfélag þar sem fólk
nýtur jafnra tækifæra, óháð kyni, efna-
hag, uppruna og kynhneigð svo eitthvað
sé nefnt.
Til þess að vinna að þjóðfélagi jafn-
réttis, kvenfrelsis og mannréttinda hef-
ur Samfylkingin sett sér afar skýr
markmið í þessum málum.
Jafnframt hefur Samfylkingin gefið
út bækling um jafnréttismál og einnig
verða skipaðir jafnréttisfulltrúar flokks-
ins til að hafa auga með þessum þáttum
í starfinu öllu, hvort sem það er á veg-
um Alþingis, sveitarstjórna eða flokks-
ins sjálfs. Þetta teljum við afar mik-
ilvægt og á þennan hátt höldum við líka
stöðugt vöku okkar í þessum málum.
Margt að vinna
Hér koma nokkur atriði sem við telj-
um að leggja beri áherslu á á komandi
árum. Lengi býr að fyrstu gerð og því
nauðsynlegt að byrja sem fyrst og er
þá mikilvægt að nefna tvennt í þessu
sambandi:
 Að strax í leikskóla miðist uppeldi
barna að jafnrétti kynja og á öllum
skólastigum verði markvisst unnið að
því að koma í veg fyrir fordóma og
mismunun. Þrátt fyrir ákvæði í
grunnskólalögum í þessum efnum
hefur okkur ekki tekist að virkja um-
ræðuna nægjanlega um þessi mál
meðal skólabarna og því mikilvægt að
leggja út í markviss verkefni þessu
tengd.
 Við viljum að ráðist verði til atlögu
við launamun kynjanna með sam-
stilltu átaki ríkisvalds og vinnumark-
aðar. Sett verði á fót jafnlaunaverk-
efni á vegum ríkis og sveitarfélaga og
öllum ráðum beitt til að bylta viðhorfi
samfélagsins til vinnuframlags
kvenna. Það er í raun hreint með
ólíkindum hversu langan tíma það
tekur að brjóta glerþakið í þessum
efnum. Þau tæki sem hér á að nota
eru t.d. gerð jafnréttisáætlana fyrir
stofnanir og fyrirtæki, svo og skipa
jafnréttisfulltrúa á stærri stofnunum.
Samþætting fjölskyldu og atvinnulífs
er mikilvægur þáttur í þessu tilliti.
Jafnframt er mikilvægt að tekið sé
mið af mismunandi reynslu, hags-
munum og sjónarmiðjum kynjanna.
Nauðsynlegt er að skilgreina vel starf
jafnréttisfulltrúa og nýta það besta
úr reynslunni í þeim efnum. Mik-
ilvægt er að sveitarfélög og stofnanir
fái hvatningu og leiðbeiningu í þess-
um efnum og er hlutverk Jafnrétt-
isstofu í lykilhlutverki í þeim efnum.
Nauðsynlegt er að gera mat á hverju
ári um hvernig til hefur tekist í jafn-
réttisáætlunum, þannig að hægt sé að
bæta úr því sem ekki var gert.
Jafnrétti hafi forgang
 Að jafnrétti verði sett í forgang í
stjórnkerfinu og sjónarmið þess flétt-
uð inn í alla stefnumótun og ákvarð-
anatöku innan stjórnsýslunnar. Hug-
myndafræði samþættingar verði nýtt.
Sérhvert ráðuneyti og stjórnvald
verði skyld
kvarða jafn
sem teknar
kynjanna v
ákvörðuna
er að efla e
jafnréttism
alla starfsm
sinna þessu
 Að opinber
Slíkt er afa
að átta sig
erum hverj
grípa inn e
 Að unnið v
kvenna á A
um. Samfy
sögulega á
ur náð með
karla í þin
sömu mark
vangi flokk
trúa flokks
þess að gæ
Aldrei má
Stjórnvöl
 Við viljum
skylt að se
sem miðar
stöðum sam
manna, dóm
staðar á ve
sama skyn
vakningu s
skiptalífinu
Jafnrétti skiptir máli
„Með Ingibjörgu
fylkingar og sem
herraefni Samfy
möguleika á að
hins betra í okk
konur, börn og k
Eftir Guðrúnu Ögmundsdóttur
og Kristján Möller
MEÐ breyttum aðstæðum sem skapast
hafa á undanförnum misserum eru nú
forsendur fyrir róttækum breytingum á
lánakerfi Íbúðalánasjóðs sem miða að
aukinni þjónustu og bættum láns-
kjörum á heildarfjármögnun íbúða-
kaupa almennings.
Helstu breytingar eru:
 Stofnun Íbúðalánasjóðs og markaðs-
væðing íbúðalána sjóðsins
 Tilkoma rafrænna húsbréfa
 Innkoma erlendra fjárfesta á íslensk-
an skuldabréfamarkað
 Útrás íslenskra verðbréfafyrirtækja
á alþjóðlegan fjármálamarkað
Við höfum á undanförnum mánuðum
séð mjög vaxandi áhuga erlendra fjár-
festa á húsbréfum en kaup þeirra hafa
einmitt tryggt afföll í sögulegu lág-
marki.
Þrátt fyrir ofangreint þarf enn að
gera nokkrar breytingar á fyr-
irkomulagi íslensks fjármálamarkaðar
til að auðvelda aðgengi erlendra fjár-
festa að íslenskum skuldabréfaflokkum.
Meðal þess sem tryggja þarf má nefna
skuldabréfaflokka sem eru a.m.k. 500
milljónir USD að stærð og samninga
við alþjóðlega uppgjörsbanka verðbréfa
til að sjá um greiðslumiðlun á al-
þjóðamarkaði. Hvort tveggja á að vera
tiltölulega einfalt og ætti að geta geng-
ið eftir á hausti komanda.
Markmið með tillögum
Framsóknarflokksins um 90% lán
Með þeim breytingum sem hér hafa
verið raktar skapast svigrúm til skil-
virkara og neytendavænna íbúða-
lánakerfis. Þess vegna höfum við fram-
sóknarmenn sett fram það stefnumið
okkar að hækka hlutfall almennra hús-
næðislána úr 65–70% í 90% af mats-
verði fasteigna. Markmið þessarar
breytingar er margþætt. Má þar helst
nefna:
Gagnvart
íbúðakaupendum
 Heildarfjármögnun vegna íbúða-
kaupa verður möguleg hjá Íbúðalána-
sjóði
 Þeim sem á annað borð þurfa svo
hátt hlutfall kaupverðs fasteignar að
láni eru tryggðir lægstu mögulegu
markaðsvextir
 Mögulegt verður að losa um fjár-
magn bundið í steinsteypu, með end-
urfjármögnun fasteigna
Gagnvart fjármálamarkaði og efna-
haglífi:
 Skapaðar eru aðstæður fyrir aukinni
innkomu erlendra fjárfesta
 Lagður er grunnur að stöðugleika til
lengri tíma
 Draga má úr sveiflum og treysta
grundvöll krónunnar með fjárfest-
ingum erlendra aðila í þeim gjald-
miðli
 Lækka má raunvexti til lengri tíma
Útfærsla
íbúðalána
Með hærra lánshlutfalli eykst vissu-
lega hættan á útlánatöpum. Því má sjá
fyrir sér að lánakerfið verði byggt upp
með þremur lánaflokkum, þannig að
aukið lánshlutfall leiði af sér aukinn
vaxtamun. Þannig beri fyrstu 60–70%
ákveðinn vaxtamun, t.d. þann sama og í
dag, næstu 10–15% nokkru hærri mun
og stærri hluti hans renni í af-
skriftasjóð en síðustu 15–20% beri
mesta vaxtamuninn og enn hærra hlut-
fall hans renni þá í afskriftasjóð.
Þetta er í grundvallaratriðum ekki
svo ólíkt því sem gjarnan gerist í fast-
eignaviðskiptum í dag, því algengt er
að gefin séu út tvö fasteignaveðbréf við
nýbyggingar
lægi fyrst og
vaxtamun.
Inn
Við sjáum
fallið hækki í
hækki sú hám
í fasteignavið
ekki nema 8
húsnæðis en
hrekkur tíðum
breytinganna
þessa árs fær
skipta í 70%
vori um 5%. V
hámarkslánið
í hvert sinn.
Gert verði
munur á láns
kaupa í fyrst
skrefið verði
fall. Annað sk
gengið hefur
aðgerðum til
gang erlendr
skuldabréfafl
fyrir 1. maí 2
tekin á ársfre
Ástæ
Með því að
irkomulagi íb
urra ára tíma
eftirspurnars
íbúðakaupa. H
Framtíðarlánakerfi Íbú
„Með þeim breytingum sem
raktar skapast svigrúm til sk
endavænna íbúðalánakerfis
um við framsóknarmenn set
mið okkar að hækka hlutfall
húsnæðislána úr 65–70% í 9
fasteigna.“
Eftir Árna Magnússon
ÓVISSA OG UPPLAUSN
Sveiflur í skoðanakönnunum end-urspegla þá óvissu, sem er ístjórnmálum landsins fyrir kom-
andi kosningar. Fjöldi framboða end-
urspeglar ákveðna upplausn. Það er
hins vegar umhugsunarefni, að hvorki
staða efnahagsmála né aðrir þættir í
þjóðarbúskapnum gefa tilefni til óvissu
eða upplausnar.
Að sjálfsögðu er ekkert við því að
segja, að framboðum fjölgi. Það eru
leikreglur lýðræðisins. Hins vegar er
augljóst að eftir því, sem framboðslist-
ar eru fleiri dreifast atkvæði meir á
milli flokka og lista og stöðugleikinn í
stjórnmálum verður minni. Mestan
hluta lýðveldistímans hafa verið gerðar
tilraunir með að stofna nýja flokka,
sem jafnan hafa runnið út í sandinn eft-
ir einar til tvennar kosningar. Það sem
óneitanlega kemur á óvart nú er að
Frjálslyndi flokkurinn, sem bauð í
fyrsta sinn fram fyrir fjórum árum, er
að styrkjast verulega í kosningabarátt-
unni að þessu sinni, ef marka má skoð-
anakannanir, en yfirleitt hefur reynsl-
an verið sú, að frekar halli undan fæti
hjá nýjum flokkum eða framboðslistum
í öðrum kosningum eftir stofnun
þeirra.
Svonefnt Nýtt afl býður nú fram í öll-
um kjördæmum landsins en að því
framboði standa m.a. einstaklingar
sem eiga sér langa sögu í öðrum stjórn-
málaflokkum. Í einu kjördæmi, Suður-
kjördæmi, er sérframboð á ferð en
reynslan sýnir að slík framboð hafa
stundum haft áhrif í kosningum, þótt
þau nái ekki manni á þing.
Sumar skoðanakannanir, sem gerðar
hafa verið síðustu vikur, hafa gefið til
kynna að núverandi stjórnarflokkar
gætu tapað meirihluta sínum á Alþingi.
Af því tilefni vakti Davíð Oddsson for-
sætisráðherra athygli á því í sjónvarps-
þætti fyrir skömmu, að þá lægi beint
við að stjórnarandstöðuflokkarnir, þ.e.
Samfylking, Frjálslyndi flokkurinn og
vinstri-grænir, mynduðu nýja ríkis-
stjórn. Það kom skýrt fram í umrædd-
um sjónvarpsþætti, að þessi hugmynd
féll ekki í góðan jarðveg hjá talsmanni
Samfylkingarinnar, Ingibjörgu Sól-
rúnu Gísladóttur.
Við liggur að nú þegar, tveimur vik-
um fyrir kosningar, sé komið upp ein-
hvers konar rifrildi á milli þessara
hugsanlegu samstarfsflokka. Í viðtali
við Morgunblaðið í gær fjallar Stein-
grímur J. Sigfússon, formaður vinstri-
grænna, um slíka stjórnarmyndun og
segir:
„Undir þetta hafa til dæmis vinir
okkar í Frjálslynda flokknum tekið
nokkuð skýrt. Það veldur vissulega
vonbrigðum, að Samfylkingin hefur átt
í einhverjum vandræðum með að taka
jafnskýra afstöðu. Það hefur líka vakið
athygli, að Samfylkingin hefur haldið
dyrunum merkilega opnum fyrir sam-
starfi með Sjálfstæðisflokknum. Þá
hafa menn spurt: Er það þá allt og
sumt, sem yrði í boði, ný Viðeyjarstjórn
krata og sjálfstæðismanna?“
Gera má ráð fyrir, að talsmenn Sam-
fylkingar séu tregir til að taka undir
hugmyndir um stjórnarmyndun núver-
andi stjórnarandstöðuflokka vegna
þess, að þeir telji að það dragi úr líkum
á því að stjórnarflokkarnir missi meiri-
hlutann, ef almenningur áttar sig á, að
afleiðing þess gæti orðið myndun
þriggja flokka ríkisstjórnar Samfylk-
ingar, Frjálslynda flokksins og vinstri-
grænna. Það er áreiðanlega rétt mat
hjá forystumönnum Samfylkingarinn-
ar.
Hins vegar breytir það engu um hinn
pólitíska veruleika, þótt Samfylkingin
vilji ekki horfast í augu við hann. Feng-
in reynsla sýnir, að yfirgnæfandi líkur
eru á, að tapi núverandi stjórnarflokk-
ar meirihlutanum, yrði slík þriggja
flokka ríkisstjórn mynduð.
Sumarið 1971 höfðu sömu flokkar átt
aðild að ríkisstjórn, þ.e. Sjálfstæðis-
flokkur og Alþýðuflokkur, í tólf ár. Þeir
misstu þingmeirihluta sinn í kosning-
unum þá um sumarið. Vitað var að for-
ystumenn nýs flokks, sem þá bauð fram
í fyrsta sinn til Alþingis, Samtaka
frjálslyndra og vinstri manna, höfðu lít-
inn sem engan áhuga á því að taka upp
stjórnarsamstarf við Alþýðubandalag-
ið. Það var skiljanlegt. Forráðamenn
hins nýja flokks höfðu nokkrum árum
áður starfað innan Alþýðubandalagsins
og lent í harkalegum deilum við fulltrúa
Sósíalistaflokksins innan þess. Í ljós
kom hins vegar að þrýstingur frá al-
mennum flokksmönnum í öllum flokk-
unum þremur, sem höfðu verið í stjórn-
arandstöðu í tólf ár, var svo mikill að
forystumennirnir fengu engu um það
ráðið. Þeir hlutu að mynda saman rík-
isstjórn og eins og oft hefur verið rifjað
upp í Morgunblaðinu reyndist það
stjórnarsamstarf ekki farsælt.
Staðan nú er mjög svipuð. Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur átt aðild að ríkis-
stjórn í tólf ár samfleytt, þótt sam-
starfsaðilarnir hafi verið tveir, fyrst
Alþýðuflokkur í fjögur ár og síðan
Framsóknarflokkur í átta ár. Missi nú-
verandi stjórnarflokkar meirihluta
sinn á Alþingi er augljóst, að mikill
þrýstingur verður innan stjórnarand-
stöðuflokkanna á að taka höndum sam-
an í ríkisstjórn og ósennilegt að for-
ystumenn einstakra flokka eins og t.d.
Samfylkingar geti staðizt þann þrýst-
ing.
Af orðum talsmanns Samfylkingar-
innar í fyrrnefndum sjónvarpsþætti má
ráða, að Samfylkingin kysi að mynda
ríkisstjórn með Framsóknarflokki og
frjálslyndum. Halldór Ásgrímsson, for-
maður Framsóknarflokksins, hefur tal-
að á þann veg, að ólíklegt er að hann
mundi taka þátt í slíku stjórnarsam-
starfi. Skýringin á því að Samfylkingin
vill ekki mynda ríkisstjórn með þátt-
töku vinstri-grænna er sennilega sú, að
það Alþýðubandalagsfólk, sem nú ræð-
ur ferðinni innan Samfylkingar, telji
sig eiga óuppgerðar sakir við forystu-
menn vinstri-grænna, eftir samstarf
þessara aðila á vettvangi Alþýðubanda-
lagsins.
Talsmaður Samfylkingarinnar hefur
tekið sérstaklega fram, að það sé ekki
markmið hennar að framlengja völd
formanns Sjálfstæðisflokksins. Í ljósi
þeirra yfirlýsinga er ólíklegt að sam-
starf gæti tekizt milli Sjálfstæðisflokks
og Samfylkingar.
Það er því erfitt að komast að annarri
niðurstöðu en þeirri að langlíklegasta
stjórnarmynztrið að loknum kosning-
um, ef svo færi að núverandi stjórnar-
flokkar misstu meirihluta sinn á Al-
þingi, yrði ríkisstjórn núverandi
stjórnarandstöðuflokka.
Það er svo kjósenda að meta, hvort
þeim þyki sá kostur líklegur til að við-
halda þeim pólitíska og efnahagslega
stöðugleika, sem ríkt hefur um árabil á
Íslandi.