Morgunblaðið - 05.05.2003, Blaðsíða 18

18 MÁNUDAGUR 5. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
MARKVISS og metnaðarfull mennta-
sókn á öllum skólastigum, með sérstaka
áherslu á uppbyggingu háskóladeilda
og fjarnáms utan höfuðborgarsvæð-
isins, er til lengri tíma litið besta
byggðastefnan. Þar sem tjöldum öfl-
ugra menntastofnana hefur verið slegið
upp er uppbygging, bjartsýni og kraft-
ur í samfélaginu. Höfn í Hornafirði, Sel-
foss, Húsavík og Akureyri eru staðir
sem staðfesta þetta. Í höfuðstað Norð-
urlands eru skólarnir orðnir burðar-
ásar. Þeir skapa atvinnu, blómlega
menningu og byggðafestu. Þeir geta
orðið enn frjórri jarðvegur fyrir nýja
sókn í atvinnumálum. Í skjóli þeirra
þarf að örva sprettu sprotafyrirtækja í
samvinnu ungs menntafólks, gróinna
norðlenskra fyrirtækja og nýrra og öfl-
ugra fjárfestingarfélaga, sem hafa orðið
til í höfuðstað Norðurlands. Akureyri
hefur sem einstakur skólabær alla
burði til að skapa sér forskot á sviði há-
tækni í komandi framtíð.
Framtíðarsýn fyrir Akureyri
Í þessu sambandi skiptir miklu máli
að Akureyri býr að sterkum og grónum
fyrirtækjum, með öfluga stjórnendur
sem hafa sýnt að þeir þora að taka
áhættu. Reynslan sýnir, að sambýli
slíkra fyrirtækja og kröftugra mennta-
stofnana er heppilegasti jarðvegurinn
fyrir ný fyrirtæki í sólrisugreinum. Það
þarf hins vegar áburð og yl í formi
stuðnings frá hinu opinbera til að sprot-
arnir verði til. Samfylkingin hefur út-
færða stefnu um hvernig á að koma ný-
græðingnum til.
Fyrir skólabæinn Akureyri er sér-
lega mikilvægt að ýtt verði undir sam-
keppni á háskólastigi, þannig að deildir
á sviðum, sem kennd eru við aðra há-
skóla, verði líka opnaðar við Háskólann
á Akureyri. Sömuleiðis þarf að afla hon-
um fjármagns til aukinna rannsókna.
Enginn háskóli nær að blómgast og
dafna nema hann búi að sterkum rann-
sóknargrunni. Hvorttveggja, aukin
samkeppni á háskólastigi og auknar
fjárveitingar til rannsókna háskólanna,
er í forgangi í menntastefnu Samfylk-
ingarinnar. Samfylkingin mun beita sér
fyrir því að opinberar fjárveitingar til
rannsókna við Háskólann á Akureyri
verði auknar. Jafnhliða verði með op-
inberum aðgerðum ýtt undir að fyr-
irtæki vaxi upp í skjóli norðlensku skól-
anna. Það er hluti af byggðasýn
Samfylkingarinnar að skólabærinn Ak-
ureyri verði íslenskur hátæknibær á
fyrri hluta þessarar aldar, – og sem
fyrst.
Framhaldsnám á háskólastigi
Háskólinn á Akureyri er dæmi um
einhverja best heppnuðu byggðaaðgerð
sem nokkru sinni hefur verið ráðist í.
Háskólinn hefur virkað sem segull á úr-
valsfólk til Akureyrar. Hann hefur líka
laðað að ríkisstofnanir til Akureyrar,
ýmist heilar eða deildir innan þeirra.
Þetta umhverfi, sem sambýli skóla og
stofnana hefur skapað, er auðlind í
sjálfu sér. Þessa auð
miklu betur til hags
land og Ísland allt.
Samfylkingin mu
að fleiri útibú ríkiss
í tengslum við háskó
arsýn á skólabæinn
annars sú að í samv
ans, og með auknum
menntamálaráðune
að koma þar upp stó
artengdu framhalds
Flestum vísindamön
um, að á því stigi æv
flestar og bestar vís
sem þeir eru oft alla
vinna úr. Umhverfi,
blandast sterkir skó
sóknir og sterk teng
eru kringumstæður
ný sprotafyrirtæki s
stór og öflug fyrirtæ
rannsóknartengt há
menn geta lokið me
orsnámi, getur því s
Akureyri og nágren
verða svæði, sem ör
fyrirtæki.
Akureyrar
Ein leið til að ýta
fræði- og vísindame
ureyri eftir nám þar
Norðlensku skólarnir o
Eftir Kristján
Möller
„Skólarnir eru stóriðja Norður
lands. Við eigum að efla þá á a
lund, og kosta miklu til að ska
úr þeim skjól fyrir sprotafyrirtæ
framtíðinni.“
SKOÐANAKANNANIR benda til
þess að hugsanlegt sé að vinstri stjórn
verði mynduð að kosningum loknum.
Vinstri Grænir, Frjálslyndir og Sam-
fylkingin hafa lýst yfir áhuga á að
starfa saman í ríkisstjórn. Þetta eru
vond tíðindi fyrir þá sem vilja stöð-
ugleika og áframhaldandi hagvöxt í
landinu.
Reynslan er ótvíræð
Í nýlegu riti um hagstjórn á Íslandi
sem Hagfræðistofnun og Sagn-
fræðistofnun Háskóla Íslands standa
að er að finna upplýsingar um muninn
á hagstjórn hægri og vinstri stjórna.
Þar kemur til dæmis fram að verðbólga
hefur að meðaltali verið 10% hærri og
ríkisútgjöld að meðaltali aukist 8%
meira í stjórnartíð vinstri manna. Um
langa hríð hafa landsmenn hins vegar
búið við stöðugleika og hagsæld og því
er hætta á að kollsteypur fyrri ára séu
mönnum ekki lengur í fersku minni.
En sú upprifjun yrði dýrkeypt.
Hættuleg fyrningarleið
Eitt af því sem ofangreindir flokkar
boða er upptaka veiðiheimilda sem
sjávarútvegsfyrirtæki um land allt
hafa fest sér, oft með ærnum tilkostn-
aði. Þessi svokallaða fyrningarleið var
nýlega gagnrýnd af
forstjóra Þorbjarna
Grindavík, sem sag
arleiðinni myndi ha
í stórfellt tap hjá sjá
irtækjum og þau leg
upp laupana á stutt
auðvitað hættan sem
aðgerð myndi fylgja
íslensku atvinnulífi
útvegurinn enn mát
vinnulífinu.
Vörumst vinstri slysin!
Eftir Sólveigu
Pétursdóttur
„…við okkur blasir óábyrg
stefna vinstri flokkanna sem
getur sett allt á annan end-
ann í efnahagslífinu komist
hún í framkvæmd.“
SÍÐASTA vetrardag sótti ég kynning-
arfund sem haldinn var á vegum Borg-
arfræðaseturs vegna útkomu bókar
Hörpu Njáls félagsfræðings, Fátækt á
Íslandi við upphaf nýrrar aldar – Hin
dulda félagsgerð borgarsamfélagsins.
Á fundinum kynnti Harpa nið-
urstöður rannsókna sinna á þróun ís-
lenska velferðarkerfisins og fátækt á
Íslandi. Harpa nálgaðist efnið á
áhugaverðan hátt með því að reyna að
gera sér grein fyrir því hvað þyrfti til
að lifa sómasamlegu lífi í nútímaþjóð-
félagi. Fram kom á fundinum að hún
leitaði til Ráðgjafarstofu um fjármál
heimilanna um upplýsingar og að sjón-
um er einkum beint að fátækt í
Reykjavík.
R-listinn skekkti dæmið
Stærstu útgjaldaliðir fólks eru eins
og flestir vita matarkaup og húsnæð-
iskostnaður og taldi Harpa að veru-
lega þyrfti að taka á til þess að allir
gætu séð fyrir sér og sínum á nútíma-
legan hátt, jafnvel vantaði 30% upp á
hjá sumum fjölskyldum.
Alláleitin umræða hefur farið fram
að undanförnu um vaxandi fjölda
þeirra sem leita á náðir hjálparstofn-
ana til að framfleyta sér. Svo virðist
sem ástandið sé verst í Reykjavík. Það
kom skýrt fram í máli Hörpu Njáls að
vendipunkturinn hefði orðið árið 1995,
í kjölfar þess að Félagsþjónustan í
Reykjavík endurskoðaði viðmið-
unarkvarða sína fyrir úthlutun
styrkja, en ýmsir almannatrygg-
ingaþegar hafa átt rétt á bótum til við-
bótar frá sveitarfélaginu. Endur-
skoðun R-listans í Reykjavík, sem tók
við stjórnartaumum í Reykjavík árið
1994, á styrkjum frá Félagsþjónust-
unni fólst einkum í tvennu. Ekki var
lengur tekið tillit til fjölskyldustærðar
umsækjenda eins og áður hafði verið
gert og að auki var styrkupphæðin
fryst í fjögur ár! Þannig lækkuðu
framlög R-listans á
verulega og undrar
fari að halla undan
hjá smáfuglunum.
Fleiri leiði
Ég spurði Hörpu
inum hvort fleiri lei
að hækka styrki og
upp að þeim mörku
væru lágmarksfram
vegna þess að mata
iskostnaður eru svo
útgjöldum heimilan
þá skoðun mína að
færar. Ég vakti ath
R-listans hefði ekki
Þannig hefur skipu
lóðaskorti, að lóðir
byggjendum dýrar
Fátækt í Reykjavík og R
Eftir Katrínu
Fjeldsted
„Það kom skýrt fram í máli Hö
vendipunkturinn hefði orðið á
kjölfar þess að Félagsþjónust
vík endurskoðaði viðmiðunark
fyrir úthlutun styrkja.“
SKIPTAR SKOÐANIR INNAN
STJÓRNARANDSTÖÐU
Skoðanir eru bersýnilega skiptarmilli stjórnarandstöðuflokkannaum fiskveiðistefnuna ekkert síð-
ur en á meðal annarra í þessu þjóð-
félagi og þarf svo sem engum að koma
á óvart. En óneitanlega vekur það
meiri eftirtekt en ella vegna þess, að
nú er tæp vika til kjördags, stjórn-
arandstöðuflokkarnir hafa sótt hart að
ríkisstjórninni og skoðanakannanir
hvað eftir annað sýnt að það væri
raunhæfur möguleiki, að þeir tækju
höndum saman um myndun ríkis-
stjórnar að kosningum loknum.
Í samtali við Morgunblaðið sl. laug-
ardag sagði Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir, talsmaður Samfylkingarinnar,
að hún vildi að sú aukning á þorsk-
kvóta, sem gert er ráð fyrir að verði á
næsta fiskveiðiári yrði boðin upp til
leigu strax í haust og öllum yrði gefinn
kostur á að leigja þær aflaheimildir.
Taldi hún að verðmæti þeirra gæti
numið um 4,5 milljörðum króna.
Í samtali við Morgunblaðið í gær
sagði Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður Vinstri grænna hins vegar: „Ég
skrifa að sjálfsögðu ekki upp á þetta
því þetta er ekki okkar stefna og ég
hef þvert á móti goldið talsverðan var-
hug við þessari uppboðsleið Samfylk-
ingarinnar. Við erum að tala um veru-
lega byggðatengingu réttarins, sem
skapar sjávarbyggðunum allt aðra
stöðu heldur en að keppa um hvert ein-
asta kíló á uppboði. Maður spyr sig að
því hvort afl peninganna muni ekki
ráða úrslitum, þegar allar veiðiheim-
ildir fara á uppboð. Okkar sjávarút-
vegsstefna er í grundvallaratriðum
ólík og á í raun ekkert sameiginlegt
með uppboðsleið Samfylkingarinnar
nema þá helzt þetta nafn, sem mikil til-
hneiging er til að skella á allar hug-
myndir um breytingar, það er að segja
fyrningarleið.“
Magnús Þór Hafsteinsson, varafor-
maður Frjálslynda flokksins segir af
sama tilefni:
„Ég tel að fyrningarleið Samfylking-
arinnar gangi ekki upp því menn ætla
að vera áfram í kvótakerfi. Mér líst
ekki á það, ef það verður einhver aukn-
ing í haust, að það eigi að fara að leigja
það strax út. Ég tel frekar að menn
ættu að fara eftir okkar tillögum og
skipta um kerfi og taka upp aflaaukn-
ingu í gegnum þær breytingar.“
Af þessum ummælum er ljóst, að
sjónarmið tveggja hugsanlegra sam-
starfsflokka Samfylkingar í ríkisstjórn
eru mjög ólík hugmyndum Ingibjargar
Sólrúnar, sem svarar þeim reyndar
fullum hálsi í Morgunblaðinu í dag og
segir:
„Mér finnst að þá þrjóti örendið til
þess þegar á reynir og mér finnst þessi
viðbrögð sýna það. Þá hlaupa þeir í
skjól.“
Það hefur tekið rúman áratug að ná
samkomulagi um það grundvallaratriði
að gjald skuli taka fyrir afnot fiskimið-
anna, sem renni í almannasjóði. Og
enn eru nokkur ágreiningsmál óút-
kljáð, sem snúa að smábátum og sjáv-
arplássum. En óneitanlega kemur það
á óvart eins og Ingibjörg Sólrún segir í
Morgunblaðinu í dag, að viðhorf hinna
stjórnarandstöðuflokkanna tveggja
skuli vera svo gerólík sjónarmiðum
Samfylkingarinnar.
Ríkisstjórnir eru þrátt fyrir allt
myndaðar um samstöðu um ákveðin
málefni, sem samstarfsflokkar ætla að
ná fram.
Nú er ljóst, að alvarlegur ágrein-
ingur er á milli stjórnarandstöðuflokk-
anna þriggja um hugmyndir á borð við
þær sem talsmaður Samfylkingarinnar
setti fram í samtali við Morgunblaðið
sl. laugardag.
Í sama viðtali kemur fram að Sam-
fylkingin stefnir að því að Ísland sæki
um aðild að Evrópusambandinu.
Vinstri grænir og Frjálslyndi flokk-
urinn eru hins vegar algerlega andvíg-
ir því að sækja um aðild að ESB.
Hins vegar má vel vera, að þessir
þrír flokkar geti náð saman um
ákveðnar aðgerðir í velferðarmálum.
Og jafnframt verður forvitnilegt að sjá
hver viðbrögð stjórnarandstöðuflokk-
anna og raunar stjórnmálaflokkanna
allra verða við þeim hugmyndum, sem
nú eru að gerjast innan BSRB í skatta-
málum, en þau samtök lúta forystu Ög-
mundar Jónassonar, sem jafnframt er
einn af þingmönnum Vinstri grænna. Í
Morgunblaðinu í dag er gerð ítarlegri
grein fyrir þeim hugmyndum en áður
hefur komið fram og fer ekki á milli
mála, að hér eru um að ræða hugmynd-
ir um mjög róttækar en jafnframt at-
hyglisverðar aðgerðir í skattamálum.
Í stjórnmálaumræðum síðustu daga
hefur verið dregið í efa að réttmætt
væri að nefna hugsanlega ríkisstjórn
stjórnarandstöðuflokkanna vinstri
stjórn. Óumdeilt er að Vinstri grænir
eru vinstri flokkur og tæpast getur
nokkur dregið í efa, að innan Samfylk-
ingarinnar er mjög sterkur vinstri
armur, sem kemur úr Alþýðubanda-
laginu, sem óumdeilanlega var vinstri
flokkur. Að vísu er líka til það sem
hægt væri að kalla hægri arm eða
miðjumenn í Samfylkingunni, sem áttu
sér langa sögu í Alþýðuflokknum en
völd þeirra og áhrif hafa farið mjög
þverrandi innan Samfylkingarinnar.
Frjálslyndi flokkurinn verður ekki
kallaður vinstri flokkur. Hins vegar er
tæpast orðið ljóst hvar á að skipa hon-
um í hinu pólitíska litrófi hér á Íslandi.
Í ljósi framansagðs getur þó varla
talizt ósanngjarnt að segja, að ríkis-
stjórn stjórnarandstöðuflokkanna yrði
vinstri stjórn, þar sem meginhluti
hennar mundi eiga sér rætur í stjórn-
málahreyfingu vinstri manna og hún
að verulegu leyti byggð upp af fólki,
sem tók út sinn pólitíska þroska í Al-
þýðubandalaginu.
Það hefur lengi loðað við að vinstri
stjórnir einkenndust af innbyrðis
sundurlyndi. Þar hefur verið vísað til
vinstri stjórnanna 1956–1958, 1971–
1974, 1978–1979 og vinstri stjórnarinn-
ar í Reykjavík 1978–1982.
Í samtalinu við Ingibjörgu Sólrúnu
hér í blaðinu sl. laugardag telur hún
ekki fara á milli mála, að sá draugur
hafi verið kveðinn niður og á þá við
samstarfið innan Reykjavíkurlistans í
borgarstjórn Reykjavíkur.
Í því sambandi má auðvitað spyrja,
hvort uppnámið innan Reykjavíkur-
listans í desember sl., sem endaði með
afsögn þáverandi borgarstjóra sé til
marks um það.
Og óneitanlega er eftir því tekið, að
harðar deilur skuli hafa blossað upp
milli stjórnarandstöðuflokkanna
nokkrum dögum fyrir kosningar um
grundvallaratriði í sjávarútvegsmál-
um.