Morgunblaðið - 05.08.2003, Blaðsíða 16

SKOÐUN
16 ÞRIÐJUDAGUR 5. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGINN 2. þ.m.
birtist í Morgunblaðinu grein eft-
ir Lúðvík Bergvinsson (LB), al-
þingismann, sem
hann nefnir: „Af
siðameisturum,
ríkislögreglustjóra
og góðu fólki“.
Þegar litið er til
þess sem undan-
farið hefur birst í
fjölmiðlum um
samskipti Samkeppnisstofnunar
og embættis ríkislögreglustjóra
mætti ætla að sjónarmiðum
beggja hefðu verið gerð viðhlít-
andi skil þannig að menn gætu
nú snúið sér að því óskiptir að
finna lausn á ýmsum atriðum,
sem varða eðlilega, skynsamlega
og rétta lögfræðilega meðferð
þess máls, sem Samkeppnis-
stofnun vinnur að og varðar ætl-
að ólögmætt samráð þriggja olíu-
félaga. Það sem birt hefur verið
virðist þó ekki ætla að nægja og
er greinin ofangreinda dæmi um
það. Mér er til efs að þetta grein-
arkorn fái breytt afstöðu LB, en
öðrum kynni að þykja nokkur
fengur að þeim atriðum, sem ég
ætla að víkja að.
Fyrst er þar til að nefna fund-
inn sem haldinn var 16. júní sl. á
skrifstofu minni með Georg
Ólafssyni og Ásgeiri Einarssyni.
Um fundinn gerði ég minnisblað
og við það studdist ég þegar ég
ritaði athugasemd, sem birtist í
Morgunblaðinu 26. júlí sl. Sjálft
minnisblaðið sendi ég RUV að
beiðni fréttamanns þar. Ekki er
mér kunnugt um að bornar hafi
verið brigður á frásögn mína af
fundinum og hlýt ég því að
álykta, að hana megi leggja til
grundvallar sem rétta. Vil ég sér-
staklega tilfæra eftirfarandi úr
minnisblaðinu:
„GÓ og ÁE sögðust vilja vekja
athygli RLS á máli þessu þar
sem ekki væri beinlínis í sam-
keppnislögum kveðið á um það
með hvaða hætti gera ætti rann-
sóknar- og ákæruvaldi grein fyrir
stöðu máls þegar svo stæði á að
til álita væri að vísa máli til opin-
berrar meðferðar, þótt sektir
væru lagðar á félögin.
Fram kom í máli þeirra GÓ og
ÁE að rannsókn málsins væri alls
ekki lokið og reiknuðu þeir með
því að e.t.v. lyki henni fyrir árs-
lok. Þeir væru að leita viðhorfa
RLS til þess hvort hagfelldara
væri að RLS fylgdist með rann-
sókninni og gæti þá myndað sér
skoðun á því hvort líklegt væri að
málið kæmi til kasta lögreglu eða
hvort RLS vildi bíða þar til rann-
sókn Samkeppnisstofnunar lyki.“
Af þessu verður það ráðið, að
Samkeppnisstofnun var ekki á
þessum fundi að vísa máli til op-
inberrar meðferðar lögreglu, en
slíkt gerist, a.m.k. í málum af
þessu umfangi, með skriflegri
greinargerð þar sem nánari grein
er gerð fyrir sakarefni og þeim
atriðum sem rannsókn kann að
beinast að. Þetta verklag þekkja
allir lögfræðingar og lögmenn,
sem samskipti eiga við embættið.
Formleg samskipti stofnana eru
kortlögð með bréfum m.a. og við
dagsetningar bréfa miðast ýmsir
frestir að lögum og annað sem
skipta kann máli.
Er ríkislögreglustjóri kom úr
sumarleyfi 26. júní sl. greindi ég
honum frá efni fundarins. Ég
skýrði honum jafnframt frá því,
að ég hefði lagt það til, að sak-
sóknari embættisins og ÁE hefðu
samband og hittust þá eftir at-
vikum til frekara samráðs. Vor-
um við ríkislögreglustjóri sam-
mála um þetta fyrirkomulag. Á
fundinum gat ég ekki greint rík-
islögreglustjóra frá neinu um-
fram það sem segir í minnisblaði
mínu um fundinn, þar sem um-
ræðan á fundinum varðaði ekki
ætluð refsiverð brot sérstaklega,
heldur það hvort og þá með
hvaða hætti embætti ríkislög-
reglustjóra kæmi að málinu. Þau
ummæli ríkislögreglustjóra, sem
LB vísar til í tölulið 1 í grein
sinni í Mbl. 2. ágúst sl. standa
því óhögguð og eru byggð á
þeirri vitneskju sem ég lét hon-
um í té.
Í 2. tölulið greinar sinnar gerir
LB ákvæði 2. mgr. 66. gr. laga
um meðferð opinberra mála að
umtalsefni, að því er ætla verður,
en hún hljóðar svo:
Lögregla skal hvenær sem
þess er þörf hefja rannsókn út af
vitneskju eða grun um að refsi-
vert brot hafi verið framið hvort
sem henni hefur borist kæra eða
ekki. Ríkissaksóknari getur gefið
fyrirmæli í þeim efnum.
LB notar orðin „skýlaus laga-
ákvæði“ þegar hann ræðir frum-
kvæðisskyldu ríkislögreglustjóra.
Sé þetta ákvæði lesið bókstaflega
sjást skýhnoðrar hér og þar, sem
honum hefur líklega yfirsést eða
ekki viljað sjá. Í niðurlagi þessa
liðar skautar LB hratt og fimlega
á næfurþunnum ís þegar hann
segir:
„Engin lagaákvæði standa í
vegi fyrir því að mál séu rann-
sökuð af tveimur stofnunum sam-
tímis, enda rannsaka þær mis-
munandi þætti málsins“.
Ekki er flas til fagnaðar og hér
er rétt að staldra við. Eins og
fram hefur komið boðaði ríkislög-
reglustjóri forstjóra og lögfræð-
ing Samkeppnisstofnunar til
fundar 28. júlí sl. þar sem farið
var yfir stöðu málsins, m.a. varð-
andi aðgerðir sem grípa þurfi til
svo hefja megi opinbera rann-
sókn eftir því sem tilefni kann að
gefast til. Eftir þennan fund eru
enn fjölmörg álitaefni til skoð-
unar hvort efni séu til að hefja
formlega lögreglurannsókn og
hefur ríkissaksóknari nú komið
að málinu.
Í Morgunblaðinu 1. ágúst sl.
eru reifuð sjónarmið ríkis-
saksóknara þess efnis, að þótt
samkeppnislög mæli því ekki
gegn að mál séu rannsökuð sam-
hliða af tveimur aðilum, lögreglu
og samkeppnisyfirvöldum, fari
það þvert gegn markmiðum um
skilvirkni og hagkvæmni í rann-
sóknum á meintum brotum á
samkeppnislögum. Hér er komið
að kjarna máls. Áður en afráðið
verður um aðkomu lögreglu að
rannsókn Samkeppnisstofnunar,
er alveg ljóst, að verkaskipting,
verði henni við komið, taki af öll
tvímæli um skipan mála og koma
þar til fjölmörg sjónarmið, m.a.
varðandi mannréttindi. Í þessu
sambandi ber að nefna regluna
um ne bis in idem sem fjallar um
það, að manni verði ekki refsað
tvisvar fyrir sama brotið eða
háttsemina. Regla þessi er lög-
fest í 4. gr. samningsviðauka nr.
7 við samning um verndun mann-
réttinda og mannfrelsis með
breytingum skv. samningsvið-
auka nr. 11, sbr. og 2. mgr. 138.
gr. laga nr. 19, 1991. Regla þessi
er nú víða til skoðunar, einkum
þar sem líkur eru á því, að aukn-
ing verði á brotum sem fara yfir
landamæri (cross border crime)
og álitaefni varðandi lögsögu sak-
sóknar verða sífellt flóknari. Það
er því fullkomlega rétt og skylt
að huga vandlega að öllum mála-
tilbúnaði.
Í 4. tölulið greinar sinnar víkur
LB að stofnun embættis ríkislög-
reglustjóra. Ætlunin hafi verið að
koma á fót litlu embætti, sem
hefði það hlutverk að samræma
og samhæfa verkefni og vinnu-
brögð lögreglunnar í landinu. All-
ir þekki þróun embættisins sem
hafi tútnað út í tíð fyrrverandi
dómsmálaráðherra. Ekki verður
annað ráðið af þessum lágkúru-
legu skrifum, sem ekki verða tí-
unduð frekar, en að LB hafi ekki
lesið rækilega skýrslu, sem fyrrv.
dómsmálaráðherra lagði fyrir Al-
þingi í apríl 2002. Um embætti
ríkislögreglustjóra segir þar svo
m.a:
„Í skýrslunni er ítarlega fjallað
um embætti ríkislögreglustjóra
og meðal annars rakið að stofnun
embættisins hafi orðið til þess að
styrkja lögregluna í landinu og
efla alla löggæslu, þar á meðal
almenna löggæslu. Fram kemur
að aukning hefur orðið á fjölda
starfsmanna hjá embætti ríkis-
lögreglustjóra, en sú aukning
stafar fyrst og fremst af tilflutn-
ingi verkefna sem að mati lög-
gjafans hafa átt betur heima hjá
embætti ríkislögreglustjóra
vegna þess samræmingar- og
þjónustuhlutverks sem hann
gegnir fyrir lögregluembættin í
landinu. Má þar nefna fjarskipta-
miðstöð lögreglunnar, sérsveit,
umferðardeild og bílabanka.
Ríkislögreglustjóri annast og
stýrir umfangsmiklum verk-
efnum, þar sem sérfræðiþekk-
ingar og samhæfingar er þörf,
svo sem rannsóknum og saksókn
skatta- og efnahagsbrota auk
þess sem embættið veitir lög-
regluliðunum aðstoð við rannsókn
flókinna mála. Embættið hefur
styrkt lögregluna í landinu, m.a.
á sviði stjórnsýslu, heildar-
skipulags, samræmingar, al-
þjóðlegra samskipta og faglegrar
meðferðar mála. Embættið hefur
unnið að rannsóknum og saman-
tektum um afbrot og þróun af-
brota sem nýst hefur mjög vel
við mat, m.a. Alþingis, á því
hvernig ráðstafa skuli fjármunum
til að efla öryggi borgaranna og
þjónustu lögreglu við þá. Síðast
en ekki síst má nefna að hjá
embættinu er rekin öflug al-
þjóðadeild sem annast samskipti
við lögreglulið út um allan heim.
Nefna má að alþjóðlegar úttekt-
arnefndir sem hingað hafa komið
hafa lofað deildina mjög fyrir
uppbyggingu og starfsemi og vit-
að er að mörg lögreglulið í Evr-
ópu horfa til deildarinnar sem
fyrirmyndar í skipulagi al-
þjóðadeildar. Í stuttu máli má
segja að stærsti hlutinn af
mannafla og fjármagni embættis
ríkislögreglustjóra nýtist beint
eða óbeint löggæslunni í landinu
öllu.“
Eins og LB þó réttilega bendir
á, hefur ríkislögreglustjóri náið
samstarf við dómsmálaráðherra.
Dómsmálaráðherra er æðsti yfir-
maður lögreglunnar í landinu og
ríkislögreglustjóri fer með mál-
efni lögreglunnar í umboði hans.
Ríkissaksóknari, æðsti handhafi
rannsóknar- og ákæruvalds í
landinu, hefur beint boðvald til
saksóknara embættisins og getur
mælt fyrir um meðferð allra
mála, sem embættið er með til
rannsóknar. Ber saksóknara að
hlíta slíkum fyrirmælum og hefur
ríkislögreglustjóri enga aðkomu
að því ferli. Dylgjum LB um að
tengsl ríkislögreglustjóra við
fyrrverandi dómsmálaráðherra
geti haft áhrif á þá lögreglu-
rannsókn, sem kann að fara fram
er vísað á bug sem ómaklegum
og ósæmilegum.
Enn nokkur orð um samskipti
Samkeppnisstofnunar og
embættis ríkislögreglustjóra
Eftir Þóri Oddsson
Höfundur er vararíkislög-
reglustjóri.
LISTIR
NICOLE Vala Cariglia sellóleikari
og Árni Heimir Ingólfsson píanó-
leikari halda tónleika í Sigurjóns-
safni í kvöld. Efnisskráin er helguð
spænskri og suður-amerískri selló-
tónlist „Við Nicole höfum spilað
saman nokkuð oft undanfarin þrjú á
en leiðir við kynntumst úti í Boston
,“ segir Árni Heimir.
Píanó og selló eiga vel saman
„Við erum nýkomin heim úr tón-
leikaferð til Frakklands þar sem við
lékum hluta þessarar efnisskrár á
íslensk-franskri tónlistarhátíð í
Provence.
Við ákváðum að búa til spænskt
og suður-amerískt prógram útfrá
tveimur verkum eftir Cassadó og
Hinastera. þar sem hvorttveggja
fær að njóta sín, hin lagrænu, fal-
legu og þjóðlegu spænsku einkenni
og blóðhitinn í suður-amerísku tón-
smíðunum.“
Meðal verkanna sem þau flytja
eru Sex spænskir alþýðusöngvar
eftir Manuel de Falla sem byggjast
á þjóðlögum frá Múrsíu, Aragon og
Andalúsíu, og Spænsk svíta eftir
Gaspar Cassadó þar sem tónskáldið
notar hljóðfall spænskra dansa.
Auk þess eru á efnisskránni hið vin-
sæla lag Casals, Söngur fuglanna,
útsetning á kafla úr kammerverki
eftir Turina, og Pampeana nr. 2 eft-
ir Ginastera sem byggist á hinni
seiðandi danstónlist Argent-
ínumanna.
„Efnisskráin ætti að gefa góða
mynd af þróun sellósins sem ein-
leikshljóðfæris á 20. öld. Sellóið var
ekki vinsælt meðal tónskálda 19.
aldar en með Casals verður hljóð-
færið vinsælt og mörg verkanna
sem við flytjum tengjast skólanum
sem varð til í kringum hann,“ segir
Árni Heimir.
Hámenntuð í tónlistinni
Nicole Vala lærði sellóleik hjá
Bryndísi Höllu Gylfadóttur og síðar
hjá Yeesun Kim við New England
Conservatory í Boston, þaðan sem
hún lauk mastersprófi árið 2001.
Nicole hefur haldið einleiks- og
kammertónleika í Bandaríkjunum,
Evrópu og Asíu, og sumarið 2001
sótti hún meistaranámskeið hjá
Truls Mørk, Erling Blöndal Bengts-
syni og Colin Carr. Nicole Vala hef-
ur leikið reglulega með Sinfóníu-
hljómsveit Íslands, Fílharmóníu-
hljómsveitinni í Boston og Boston
Modern Orchestra Project.
Árni Heimir lærði hjá Jónasi Ingi-
mundarsyni og hjá Lydiu Frumkin
við Oberlin-tónlistarháskólann.
Hann lauk nýverið doktorsprófi í
tónvísindum frá Harvard-háskóla
og kennir við Listaháskóla Íslands.
Tónleikarnir í Sigurjónssafni
hefjast kl. 20.30
Morgunblaðið/Arnaldur
Nicole Vala Cariglia og Árni Heimir Ingólfsson.
Suðrænir tónar
fyrir selló og píanó
ÞÝSKI stúlknakórinn Pfälzische
Kurrende syngur á tónleikum í
Bústaðakirkju í kvöld þriðjudag
kl. 20. Stjórnandi er Carola Bisc-
hoff og meðleik á píanó annast
Sólveig Anna Jónsdóttir.
Stúlknakórinn kemur frá Neu-
stadt í Rheinland-Pfalz og er skip-
aður 21 stúlku á aldrinum 15-25
ára. Þær hafa unnið til margvís-
legra verðlauna og viðurkenninga
á ferli sínum. Á efnisskrá tón-
leikanna er þýsk kórtónlist, bæði
forn og ný, evrópskir madrigalar
og lög eftir Edvard Grieg og
Pablo Casals.
Stúlknakór í Bústaðakirkju
fughettu eftir Pál Ísólfsson,“ segir
Kjartan en þetta er í þriðja sinn á síð-
ustu árum sem hann leggur land und-
ir fót á þennan hátt.
Að sögn Kjartans er alltaf afar
spennandi að takast á við nýjan
hljómburð á framandi orgeli. „Maður
á sér auðvitað sínar stundir með
hljóðfærinu fyrir tónleika, því maður
þarf að vera búinn að registrera allt
og kynnast hljóðfærunum. Þótt öll
orgel fylgi ákveðnum meginreglum
eru auðvitað engin tvö þeirra eins.
Svo þarf maður líka að spila svolítið á
hljómburðinn í húsinu, en það er al-
veg yndislegt að takast á við nýjan
hljómburð. Á nýjum stað við nýtt
hljóðfæri heyrir maður oft verkin í
allt öðru ljósi,“ segir Kjartan að lok-
um.
KJARTAN Sigurjónsson, organisti
Digraneskirkju og formaður Félags
íslenskra organleika, heldur fyrstu
tónleika sína af þrennum í Danmörku
annað kvöld, miðvikudagskvöld.
Fyrstu tónleikarnir eru í Nyborg á
Fjóni, á fimmtudag í Frúarkirkjunni í
Óðinsvéum og þriðjudaginn 12. ágúst
í Sankt Matthæus-kirkjunni í Kaup-
mannahöfn. Tónleikarnir eru hluti af
sumartónleikaröðum sem haldnar
eru í kirkjunum.
Aðspurður hvað hann ætli að bjóða
Dönum upp á svarar Kjartan því til
að hann ætli að vera með ákveðinn
kokkteil, þótt megináherslan verði á
íslensk tónverk. „Ég byrja á verki
eftir finnska tónskáldið Joonas
Kokkonen, en síðan verð ég með verk
eftir belgískt tónskáld sem heitir
Floor Peters. Verk þeirra tveggja eru
lítið spiluð en afskaplega falleg og því
vil ég gjarnan kynna þau. Fyrr í sum-
ar spilaði ég verkin á tónleikum ann-
ars vegar í Hallgrímskirkju og hins
vegar í Reykholti og mæltist það vel
fyrir. Eftir þetta tek ég tokkötu í F-
dúr eftir Bach, enda heldur maður
ekki orgeltónleika án þess að spila
Bach. Þegar því sleppir þá er það sem
eftir er íslensk tónlist. Ég byrja á
sálmforleik eftir Jón Þórarinsson, svo
er ég með stutta fantasíu eftir Jón
Ásgeirsson og að lokum ostinato og
Organisti á faraldsfæti
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Kjartan Sigurjónsson við orgelið í
Digraneskirkju.