Morgunblaðið - 13.08.2003, Blaðsíða 17

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. ÁGÚST 2003 17
MIKILL eldur braust út í olíuleiðslu
fyrir norðan Bagdad í gær og stóðu
logarnir hátt í loft upp. Þá týndi einn
bandarískur hermaður lífi í sprengju-
tilræði og annar særðist er ráðist var
á lest herbíla.
Logarnir í olíuleiðslunni stóðu allt
að 60 metra í loft upp en bandarískir
hermenn ráku burt fréttamenn og
einnig íraska slökkviliðsmenn, sem
reyndu að nálgast staðinn. Kvörtuðu
þeir og aðrir undan harðneskju her-
mannanna en engin sérstök skýring
var gefin á henni. Talsmaður banda-
ríska hersins staðfesti aðeins, að eld-
ur væri í olíuleiðslunni en hafði ekkert
um það að segja hvort um hefði verið
að ræða skemmdarverk eða slys.
Fréttir eru þó um, að komið hafi leki
að leiðslunni og síðan komist eldur í
hana af einhverjum ástæðum. Lagði
mikinn reykjarmökk yfir Bagdad-
borg í gær.
Bandarískur hermaður lést er
þrjár sprengjur, sem voru tengdar
saman og ætlað að springa hver á fæt-
ur annarri, sprungu við vegarbrún í
Ramadi, sem er 100 km vestur af
Bagdad. Særðust tveir hermenn og
einnig sá þriðji er skotið var á lest
herbíla í Fallujah, 60 km vestur af
höfuðborginni.
Talsmaður Bandaríkjahers sagði í
gær, að hann teldi að samskiptin við
írösku lögregluna hefðu ekki beðið
hnekki þótt bandarískum hermönn-
um hefði orðið það á að drepa tvo
þeirra fyrir misskilning í fyrradag.
Sagði hann að rannsókn væri hafin á
atburðinum en hingað til hefur nið-
urstaða slíkra rannsókna Bandaríkja-
manna verið Írökum lítt að skapi.
Sagði Írak „hersetið“ land
Ibrahim Jafari, fyrsti forseti íraska
framkvæmdaráðsins, sagði í gær að
framferði bandarískra hermanna
myndi aðeins verða til að kynda undir
hatri á þeim meðal landsmanna og
það vakti athygli að hann talaði um
Írak sem „hersetið land“. „Blóð landa
okkar er heilagt í okkar augum, eink-
um þegar hermenn drepa saklausa
borgara,“ sagði Jafari.
Hundruð atvinnulausra Íraka hafa
síðustu 10 daga efnt til mótmæla fyrir
utan höfuðstöðvar Bandaríkjahers í
Bagdad og krefst fólkið atvinnu eða
100 dollara, rúmlega 7.800 ísl. kr., í at-
vinnuleysisstyrk. „Engin atvinna,
engir peningar, enginn matur, ekkert
öryggi, ekkert rafmagn. Er þetta
frelsið?“ sagði á borða, sem fólkið var
með en það kvaðst tala fyrir munn
milljóna Íraka.
Fyrrverandi liðsmenn í írösku
leyniþjónustunni höfðu einnig uppi
kröfur í bænum Baquba í gær þegar
50 manna sendinefnd lýsti yfir að
fengju þeir ekki laun, myndu þeir sjá
til að Bandaríkjamenn gætu ekki sof-
ið rólegir.
„Við höfum fengið þjálfun í með-
ferð alls konar vopna og erum tilbúnir
til að nota þau ef þessu heldur áfram,“
sagði talsmaður hópsins. Þegar
bandarískir hermenn vísuðu honum
burt hrópaði hópurinn slagorð til
stuðnings Saddam Hussein og gegn
Bandaríkjunum.
Mikill eldur í
íraskri olíuleiðslu
Forseti íraska framkvæmdaráðsins
segir harðneskju bandarískra
hermanna kynda undir hatri
AP
Tveir Írakar á hestvagni með reykjarmökkinn frá eldinum í olíuleiðslunni yfir sér.
Al-Taji, Bagdad. AP, AFP.
FRÉTTAMAÐUR BBC, Andrew Gill-
igan, bar í gær vitni vegna rannsóknar
á dauða vopnasérfræðingsins David
Kelly. Við vitnaleiðslurnar varði hann
umdeilda frétt, sem hann var höfundur,
að um meðhöndlun stjórnvalda á leyni-
þjónustuupplýsingum í aðdraganda
Íraksstríðsins en viðurkenndi þó að
orðalagið í fréttinni hefði ekki verið
„fullkomið“.
Gilligan sagðist í gær hafa átt þrjá
fundi með Kelly frá árinu 2001. Hann
kvað vopnasérfræðinginn hafa sagt sér
22. maí sl. að skýrslu stjórnarinnar um
gereyðingarvopn Íraka hefði verið
„breytt viku áður en hún kom út til að
gera hana æsilegri“. Að sögn frétta-
mannsins hafði Kelly sagt flestar full-
yrðingar í skýrslunni vera byggðar á
tveimur heimildum en staðhæfing þess
efnis að Írakar gætu beitt gereyðingar-
vopnum með 45 mínútna fyrirvara
hefði á hinn bóginn einungis verið
byggð á einni heimild.
Þá kveðst Gilligan hafa spurt Kelly
hvort staðhæfing þar að lútandi væri
uppspuni og hann svarað: „Nei, upplýs-
ingarnar voru raunverulegar en óáreið-
anlegar. Þær voru í skýrslunni í trássi
við óskir okkar.“ Fréttamaðurinn sagð-
ist þá hafa borið þessa fullyrðingu
Kellys undir tvo háttsetta tengiliði sína
innan bresku stjórnarinnar sem hvorki
hefðu getað „neitað“ henni „né stað-
fest“. Hann sagði báða þessa menn
vera í aðstöðu til að vita hvort skýrsl-
unni hefði verið breytt.
Við vitnaleiðslurnar í gær var lagður
fram tölvupóstur þar sem einn ritstjóra
BBC segir frétt Gilligans um með-
höndlun stjórnvalda á leyniþjónustu-
upplýsingum í að-
draganda Íraks-
stríðsins vera
„dæmi um góða
rannsóknarblaða-
mennsku“ sem hafi
verið eyðilögð með
„loðnu orðalagi og
dómgreindar-
leysi“. Viðurkenndi
Gilligan að orðalag
hans í umfjöllun
um viðbragðsflýti Íraka við beitingu
gereyðingarvopna hefði verið „ófull-
komið“.
Susan Watts, annar fréttamaður
BBC, sagði við vitnaleiðslurnar í gær að
Kelly hefði sagt sér að Alastair Camp-
bell, almannatengslastjóri Tonys Blairs
forsætisráðherra, hefði borið ábyrgð á
því að fullyrðing um viðbragðsflýti
Íraka var sett inn í skýrsluna. Hún
sagðist í fyrstu hafa talið staðhæfingar
Kellys vera „slúður“ sem hann hefði
skotið inn í samtal þeirra en síðar áttað
sig á því að þær sýndu fram á „óvenju-
legan aðgang“ hans að þeim opinberu
upplýsingum sem skýrslan var byggð
á.
Watts mun aftur bera vitni í dag. Í
gær var annar dagur rannsóknarinnar
á dauða Kellys en talið er að hann hafi
framið sjálfsvíg eftir að opinberað var
að hann hefði hugsanlega verið heimild-
armaður að fyrrnefndri frétt Gilligans.
Gilligan ber vitni í Kelly-rannsókn
Viðurkennir
„ófullkomin“
vinnubrögð
London. AFP, AP.
Andrew Gilligan
AÐ minnsta kosti 100 manns
hafa látist í Frakklandi vegna
hitanna þar að undanförnu, að
því er franskur læknir, Patrick
Pelloux, heldur fram. Pelloux
sem er formaður Samtaka
sjúkrahúslækna á bráða-
móttökudeildum í Frakklandi
sagði á sunnudag að ekki færri
en 50 manns hefðu dáið vegna
hitanna í París einni en orð hans
urðu til að kveikja heitar um-
ræður um hvort stjórnvöld hefðu
gert nægilegar ráðstafanir
vegna hitanna.
Sjúkrahús í Frakklandi hafa
verið yfirfull af eldri borgurum
sem leita meðferðar vegna kvilla
sem tengjast hitunum en ástand-
ið má að nokkru leyti rekja til
þess hversu margir starfsmenn
sjúkrahúsa eru í sumarfríi um
þessar mundir. Læknar hafa
viljað lýsa yfir neyðarástandi
vegna hitanna og gagnrýna heil-
brigðisyfirvöld fyrir að taka
ástandið ekki nógu alvarlega.
Pelloux bað Rauða krossinn eða
jafnvel herinn um að rétta
sjúkrahúsunum hjálparhönd.
Hitamet hafa víða verið slegin
í Evrópu síðustu daga. Hæstur
var hitinn í Portúgal eða 47,3
gráður í þorpinu Amareljo við
spænsku landamærin þann 1.
ágúst, á Spáni fór hitinn í 46
gráður sama dag og er það nýtt
met þar í landi. Á sunnudag var
hitinn í Bretlandi 37,8 gráður í
fyrsta sinn í sögunni.
Hitabylgjan hefur valdið mikl-
um vandræðum í kjarn-
orkuverum og sums staðar hefur
hún leitt til orkuskorts. Vegna
þessa hafa yfirvöld í Frakklandi
og Þýskalandi slakað á reglum
sem segja til um hversu heitt
vatnið sem kemur frá kjarn-
orkuverum má vera og veitt
þeim leyfi til að hleypa mun
heitara vatni í ár en leyfilegt er
við venjulegar aðstæður. Um-
hverfisverndarsinnar hafa mót-
mælt þessum ráðstöfunum harð-
lega og óttast að heita vatnið
skaði lífríki ánna. Þá hefur
vinnsla í sumum kjarnorkuverum
farið niður í 80% vegna þess hve
vatnið sem notað er til að kæla
kjarnaofnana er heitt og í
Frakklandi hefur kjarnorku-
framleiðsla á nokkrum stöðum
verið stöðvuð.
Yfirvöld og raforkufyrirtæki
hafa beðið viðskiptavini um að
spara rafmagn eftir fremsta
megni en raforkunotkun hefur
aukist mikið vegna hitans. Þann-
ig hefur raforkunotkun á Spáni
verið 15% meiri en á sama tíma í
fyrra og á ferðamannastöðum
t.d. í Andalúsíu hefur hún aukist
um 21% frá því sem venja er.
Björguðu fiskum
úr árfarvegi
Umhverfisstofa Bretlands
sagðist í gær hafa bjargað 1.000
fiskum úr farvegi uppþornaðrar
ár í vestanverðu Englandi en
þeir höfðust við í litlum pollum
þar sem súrefni var af skornum
skammti.
Vínuppskera í Beaujolais-
héraðinu í Frakklandi er nú
tilbúin, mörgum vikum fyrr en
venjulega, vegna sólarinnar og
hitans en vinnsla hefur aldrei
hafist svo snemma. Veðurfræð-
ingar í Evrópu spá því að draga
muni úr hitanum á fimmtudag og
föstudag.
Vandræðaástand í Evrópu vegna hitabylgjunnar
Franskur læknir segir
minnst 100 manns látna
Eldri kona er flutt á St. Antoine-
sjúkrahúsið í París til aðhlynningar
vegna hita. Þar þurfa sjúklingar að
dvelja á göngum vegna þrengsla.
Um 50 manns hafa dáið í París
vegna hita á síðustu fjórum dögum.
París, Berlín. AP, AFP.
AP