Morgunblaðið - 08.09.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 MÁNUDAGUR 8. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VILHJÁLMUR Ket-
ilsson, skólastjóri
Myllubakkaskóla í
Keflavík, lést síðast-
liðinn laugardag, 53
ára að aldri. Vil-
hjálmur var um tíma
bæjarfulltrúi og
bæjarstjóri í Kefla-
vík.
Vilhjálmur fæddist
í Keflavík 13. apríl
1950, sonur hjónanna
Ketils Vilhjálmsson-
ar, fyrverandi bif-
reiðarstjóra, og Val-
gerðar Sigurgísla-
dóttur verslunarmanns. Valgerður
er látin.
Vilhjálmur lauk kennaraprófi og
stúdentsprófi frá Kennaraskóla Ís-
lands. Með námi vann hann hjá Ol-
íufélaginu hf. á Keflavíkurflugvelli
og kenndi við Myllubakkaskóla.
Hann var æskulýðsfulltrúi í Kefla-
vík 1974 til 1977 og kenndi jafn-
framt við Holtaskóla. Vilhjálmur
hefur verið skólastjóri Myllu-
bakkaskóla frá 1978
fyrir utan tvö ár sem
hann var í leyfi til að
gegna stöðu bæjar-
stjóra.
Vilhjálmur var bæj-
arfulltrúi fyrir Al-
þýðuflokkinn í bæjar-
stjórn Keflavíkur
1986 til 1994 og var
auk þess bæjarstjóri
Keflavíkurkaupstaðar
fyrstu tvö árin, 1986
til 1988.
Þá lék Vilhjálmur
knattspyrnu með
Íþróttabandalagi
Keflavíkur og var í gullaldarliði fé-
lagsins sem varð Íslandsmeistari
1969, 1971 og 1973 og var í ung-
lingalandsliði Íslands.
Eiginkona Vilhjálms er Sigrún
Birna Ólafsdóttir, starfsmaður
Flugþjónustunnar á Keflavíkur-
flugvelli. Þau eignuðust sex börn,
Garðar Ketil, Margeir, Ásgeir sem
dó á fyrsta ári, Svan, Vilhjálm sem
er látinn og Völu Rún.
VILHJÁLMUR
KETILSSON
Andlát
UM fimmhundruð karlmennhafa verið handteknir íSvíþjóð fyrir að kaupakynlífsþjónustu eða gera
tilraun til þess, að því er fram kom í
máli Margareta Winberg, varafor-
sætis- og jafnréttisráðherra Svíþjóð-
ar og Gunnilla Ekberg, sænsks lög-
fræðings og félagsráðgjafa, á
málþingi íslenskrar kvennahreyf-
ingar á Grand Hótel á laugardag.
Skv. sænskum lögum sem gengu í
gildi hinn 1. janúar 1999 er bannað að
kaupa kynlífsþjónustu hvers konar,
s.s. kynlífsþjónustu í vændishúsum,
kynlífsþjónustu á svokölluðum eró-
tískum nuddstofum og fylgdarþjón-
ustu (escort service).
Svíþjóð er eina landið í heiminum
sem hefur gert slík kaup refsiverð, en
fleiri lönd, t.d. Finnland, íhuga nú að
taka upp samskonar lagaákvæði.
Brot á sænsku lögunum geta varðað
fésektum eða fangelsisvist í allt að
sex mánuði. Að sögn Ekbergs hafa
yfir 300 af hinum 500 karlmönnum
játað sekt sína, og verið dæmdir til að
greiða sekt, sem er ákveðið hlutfall af
tekjum þeirra. Enginn þeirra hefur
verið dæmdur í fangelsi.
Margareta Winberg var hér á landi
í boði íslensku kvennahreyfing-
arinnar og hélt hún erindi fyrir nær
fullum sal á Grand Hótel á laugardag.
Gunnilla Ekberg var með henni í för.
Winberg fjallaði í erindi sínu m.a.
um sænsku lögin sem banna kaup á
vændi, en hún var hvatamanneskja
þess að lögin skyldu tekin upp. Í máli
hennar kom fram að skv. nýlegum
sænskum skoðanakönnunum eru um
80% landsmanna hlynnt lögunum.
Winberg fjallaði aukinheldur um
ný lög í Svíþjóð, sem gengu í gildi í
byrjun september, og varða heimilis-
ofbeldi, en skv. lögunum er heimilt að
fjarlægja ofbeldismanninn af heim-
ilinu. „Það þýðir að fólk sem verður
fyrir ofbeldi þarf ekki að flýja heimili
sín til að komast und-
an ofbeldinu,“ út-
skýrði ráðherrann.
Vilja ekki vændi
Winberg fór m.a.
yfir rökin með lögun-
um sem banna vændi.
Hún sagði að skv.
þeim væri litið svo á
að kaup karlmanna á
vændi væri einn angi
af ofbeldi þeirra gagn-
vart konum. Hún
sagði að kaupandi
vændisins og sá sem
seldi það stæðu ekki
jafnfætis; hvorki fé-
lagslega né efnahagslega. Sá sem
seldi vændi gerði það aldrei sjálfvilj-
ugur. „Konur vakna ekki einn morg-
uninn og hugsa; nú ætla ég að gerast
vændiskona.“ Hún sagði að vændi
snerist í raun um það að sterkari að-
ilinn nýtti sér bága stöðu veikari að-
ilans. „Við lítum þannig á að karlar
þurfi ekki að kaupa sér kynlífsþjón-
ustu vændiskvenna. Þeir hafa val.
Karlar hafa peninga og geta valið það
að kaupa ekki kynlífsþjónustu, en
vændiskonur eru í það veikri stöðu að
þær geta ekki valið að selja ekki lík-
ama sinn.“ Hún sagði að í Svíþjóð
væri það litið alvarlegum augum ef
karlmenn veldu það að kaupa vændi
og „að okkar mati er það einn angi of-
beldis karla gagnvart konum,“ sagði
hún.
Winberg lagði áherslu á að vændi
myndi ekki þrífast ef karlmenn keyptu
ekki kynlíf. „Að okkar mati skapar
þörfin markaðinn en ekki öfugt; ef það
væri engin þörf þá væri enginn mark-
aður.“ Hún sagði að þegar fjallað væri
um vændi hefði athyglin ávallt beinst
að vændiskonunum en með lögunum í
Svíþjóð hefði verið ákveðið að beina
kastljósinu að kaupandanum; við-
skiptavininum; karlinum.
Winberg greindi frá því að lögin
hefðu þegar reynst árangursrík í Sví-
þjóð. T.d. hefði minna borið á götu-
vændi. Þá hefði vændi sem stundað
væri „innandyra“ eins og hún orðaði
það orðið sýnilegra og lögreglunni
hefði tekist að gera skrár yfir við-
skiptavini upptækar sem ákæruvald-
ið hefði síðan notað í málshöfðun sinni
gagnvart þeim; þ.e. kaupendum
vændisins. Þá sagði Winberg að lögin
hefðu orðið til þess að þeir sem
versluðu með konur, flyttu þær síður
til Svíþjóðar, heldur til „vinalegri
markaða“ í Evrópu þar sem ekki er
bannað kaupa kynlíf. „Það er auðvit-
að mjög ánægjulegt að Svíþjóð skuli
ekki vera áhugaverður markaður fyr-
ir glæpamenn og glæpastarfsemi.“
Í umræðunum á eftir
var m.a. rætt um það
hvort lögin um bann við
vændi yrði til þess að „ýta
undir neðanjarðarstarf-
semi þess.“ Gunnilla Ek-
berg svaraði því hins veg-
ar til að vændi gæti aldrei
farið „neðanjarðar“
vegna þess að vændi
þyrfti að auglýsa eða
kynna svo þeir sem
keyptu það vissu hvert
þeir ættu að leita. Þá
sagði Winberg að það
væri tálsýn ein að halda
því fram að betur væri
hægt að halda utan um
vændi með því að lögleiða það. „Slík
leið yrði einungis til þess að sópa
vandanum undir teppið,“ sagði hún.
Um 80% kvenna kæra ekki
Winberg sagði að ofbeldi karla
gagnvart konum kæmi fram á
mismunandi hátt; vændi væri eitt
dæmi um slíkt ofbeldi og barsmíðar
annað. Hún sagði að yfir 20.000 til-
kynningar um líkamlegt ofbeldi karla
gagnvart konum bærust yfirvöldum í
Svíþjóð á ári hverju. Í flestum til-
fellum væri árásarmaðurinn karl sem
konan þekkti vel og hefði náin sam-
skipti við. Líklega væri ofbeldið þó
mun algengara en fyrrgreind tala
gæfi til kynna, því almennt væri talið
að um 80% kvenna sem yrðu fyrir of-
beldi segðu ekki frá því opinberlega.
Winberg sagði að lögin, sem gengu
í gildi í byrjun september, beindust
sérstaklega að þeim konum sem yrðu
fyrir ofbeldi af hálfu karlmanna sem
þær ættu í nánum samskiptum við.
Hún sagði að hingað til hefðu konur
og börn þurft að flýja heimilið vegna
ofbeldis karlmannsins en með nýju
lögunum bæri ofbeldismönnunum að
yfirgefa heimilið. Þeim væri jafn-
framt bannað að heimsækja það.
Að sögn Winbergs snýst ofbeldi
karlmanna gagnvart konum ekki um
skyndilega reiði, „of mikla hormóna-
starfsemi,“ eins og hún orðaði það eða
um „heilaskemmdir í bernsku.“ Of-
beldi nýst um völd karlsins yfir kon-
unni. Karlmenn sem berji konur geri
sér m.ö.o. fulla grein fyrir því hvað
þeir séu að gera. „Það er ekki óal-
gengt að karl, sem ræðst á konu,
dragi fyrir gluggana svo enginn sjái
hvað sé að gerast, hækki í hljómflutn-
ingsgræjunum eða sjónvarpinu svo
enginn heyri og setji jafnvel sáraum-
búðir á hendur sínar svo hann fái ekki
áverka.“
Winberg greindi einnig frá því að
skv. sænskri skýrslu, væru ákveðnir
hópar kvenna einnig beittir ofbeldi,
þ.e. hópar sem hingað til hefði verið
talið að ekki væru beittir ofbeldi. Þar
á meðal væru eldri konur, ófrískar
konur og fatlaðar konur. Hún ítrekaði
einnig að ofbeldismenn kæmu úr öll-
um þjóðfélagshópum.
Þingmenn breyti lögunum
Rúna Jónsdóttir, upplýsinga-
fulltrúi Stígamóta, hefur talað fyrir
því að Íslendingar tækju upp lög sem
bönnuðu kaup á vændi. Hún sagði
undir lok málþingsins að hún væri
mjög hneyksluð og reið yfir því að nú
biði íslensk kona þess að verða dæmd
fyrir það að stunda vændi, en skv.
íslenskum lögum er óheimilt að
stunda vændi sér til framfærslu.
Réttarhöldin yfir konunni og
sambýlismanni hennar, sem m.a. er
sakaður um að hafa aðstoðað konuna
við starfsemina, hefjast nú á
föstudaginn í Héraðsdómi Reykjavík-
ur.
Rúna sagði að það væri auðvelt fyr-
ir þingmenn að breyta lögunum á
þann veg að þeim sem keypti vændið
yrði refsað en ekki þeirri sem seldi
kynlífsþjónustuna. Hlaut hún fyrir
þessi orð sín sterkt lófaklapp við-
staddra.
Margareta Winberg, varaforsætis- og jafnréttisráðherra Svíþjóðar
Vændi er einn angi af
ofbeldi gagnvart konum
Margareta Winberg,
varaforsætis- og jafn-
réttisráðherra Svíþjóð-
ar fjallaði m.a. um
vændi og heimilisofbeldi
í erindi sínu á Grand
Hótel á laugardag. Hún
var hér á landi í boði ís-
lensku kvennahreyfing-
arinnar. Margareta Winberg
ARI Guðmundsson,
fyrrverandi starfs-
mannastjóri Lands-
bankans, er látinn á
76. aldursári. Ari var
fæddur 18. septem-
ber 1927. Foreldrar
hans voru Guðmund-
ur Halldórsson
prentari og Fríða I.
Aradóttir söngkona
og húsmóðir.
Ari lauk prófi frá
Gagnfræðaskóla
Austurbæjar, en hóf
störf hjá Landsbanka
Íslands árið 1943 og
starfaði þar allan sinn starfsaldur.
Hann varð starfsmannastjóri
bankans árið 1974 og fram-
kvæmdastjóri starfsmannasviðs
árið 1984.
Ari tók virkan þátt í íþróttum á
yngri árum og var
lengi forystumaður í
íþróttahreyfingunni.
Hann var í hópi
fyrstu sundmanna Ís-
lendinga og átti lengi
Íslandsmet í öllum
vegalengdum skrið-
sunds. Ari sat í stjórn
sundfélagsins Ægis
og var formaður fé-
lagsins 1952-57. Hann
sat í stjórn Golf-
klúbbs Reykjavíkur
1969-78 og var for-
maður félagsins 1976-
78. Þá sat hann um
tíma í stjórn Golfsambandsins og í
stjórn Íþróttabandalags Reykja-
víkur.
Eftirlifandi eiginkona Ara er
Katla Ólafsdóttir. Þau eignuðust
fjögur börn.
ARI
GUÐMUNDSSON
HÓPUR 50 til 60 hundaáhuga-
manna kom saman við Hundarækt-
unina Dalsmynni á Kjalarnesi á
laugardag, en þar fóru fram þögul
mótmæli við meintri illri meðferð á
hundum hjá hundaræktuninni. Tals-
verður styr hefur staðið um hunda-
ræktina í Dalsmynni undanfarið.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Mótmæltu hunda-
haldi við Dalsmynni