Morgunblaðið - 08.09.2003, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 8. SEPTEMBER 2003 19
stu. Líklegt er hins vegar að
ndur í Malaví eða Bangladesh
þurfi að taka börnin sín úr
lja eigur sínar til að lifa af til-
ari (og hugsanlega nið-
) afurða frá útlöndum. Og
arnar sem nauðsynlegar eru
bændum kleift að keppa við
ur þeirra í auðugu löndunum
arkaðir, rannsóknir – eru ein-
ki fáanlegar.
órnir í þróunarlöndunum og
þau ríki og samtök sem veita þeim að-
stoð þurfa að fjárfesta í landbúnaðinum
og tryggja að fátæka og sveltandi fólkið
geti reitt sig á öryggisnet sem heldur
því á lífi þangað til það fer að njóta við-
skiptaávinningsins sem lofað hefur verið.
Matvælaaðstoð, sem er nógu markviss
og tengist annarri þróunaraðstoð, getur
þá komið að gagni.
Markviss matvælaaðstoð er árangurs-
ríkasta leiðin til að ná til þeirra sem hafa
mesta þörf fyrir hjálp. Þegar þurrkar,
flóð, stríð, alnæmi eða efnahagsþreng-
ingar svipta menn lífsviðurværinu eru
þeir ekki lengur neytendur. Matvælaað-
stoð fullnægir brýnustu frumþörf þeirra,
þannig að þeir geta notað þær litlu
tekjur sem þeir kunna að hafa fyrir aðr-
ar lífsþarfir eins og húsaskjól, heilbrigð-
isþjónustu og menntun. Matvælaaðstoð
getur gert þeim, sem eru alltaf soltnir
og þurfa að strita á hverjum degi til að
fá næga næringu, kleift að beina kröft-
um sínum að frjórri störfum sem munu
stuðla að hagvexti, fremur en að halda
efnahagnum niðri.
Þegar fulltrúar iðnríkjanna og þróun-
arlandanna rökræða afstæða ókosti til-
slakana, niðurgreiðslna og innflutnings-
gjalda ættu þeir að hafa í huga að á degi
hverjum deyja 24.000 manns úr
hungri … um það bil jafnmargir og ef
ein breiðþota færist á hálftíma fresti.
Í heimi með ótalmargar geymslur sem
eru kúffullar af landbúnaðarafurðum er
þetta til háborinnar skammar.
k við samningaborðið
James T. Morris er framkvæmdastjóri Mat-
vælaáætlunar Sameinuðu þjóðanna (WFP).
óunarlandanna
niðurgreiðslna
hafa í huga að á
r hungri. ‘
S
AMKVÆMT sveitarstjórn-
arlögum er bæjar- og sveit-
arstjórnum heimilt að taka
sér frí frá fundarstörfum í
allt að tvo mánuði. Hér í
Kópavogi hefur það löngum verið svo
að bæjarstjórn hefur fækkað fundum
en ekki fellt þá niður nema í júlí. Með-
an sveitarstjórnin er í fríi veitir hún
bæjarráði umboð til fullnaðar-
afgreiðslu mála. Er þetta hugsað til
þess að það bíði ekki mánuðum saman
að staðfesta einfaldar ákvarðarnir.
Bæjarráðsfundir eru í eðli sínu veru-
lega frábrugðnir bæjarstjórn-
arfundum. Þeir eru lokaðir og almenn-
ingi gefst því ekki kostur á að fylgjast
með gangi mála og umræðum, eins og
á bæjarstjórnarfundum en frá þeim er
útvarpað.
Bæjarráð í stórákvörðunum
Bæði í Kópavogi og í sveitarfélögum
í kringum okkur eru stór mál ekki til
lykta leidd á þessum „sumarfrís-
fundum“, bæði vegna þess að þeir eru
lokaðir en ekki síður af því að í bæj-
arráði sitja einnugis fimm af ellefu
bæjarfulltrúum. Það er því í raun
minnihluti kjörinna fulltrúa sem ræð-
ur framvindu mála. Auðvitað er ekkert
athugavert við að slíkur hópur, kjörinn
af bæjarstjórninni, afgreiði einföld,
minniháttar mál enda hlutverk bæj-
arráðs að vera nokkurs konar fram-
kvæmdastjórn sveitarfélagsins. Vegna
þess hef ég samþykkt sumarfrí. Nú má
glöggt sjá að á þessu er að verða eðl-
isbreyting af hálfu sjálfstæðis- og
framsóknarmanna. Á undanförnum
árum hefur færst mjög í vöxt í Kópa-
vogi að umdeild mál séu keyrð í gegn í
sumarleyfi bæjarstjórnar. Það er
vissulega þægilegt fyrir meirihlutann,
þar sem málin eru ekki rædd á fundi
sem er opinn öllum bæjarbúum, auk
þess sem fjöldi íbúa er fjarverandi
vegna sumarleyfa og því eiga margir
óhægt um vik með að fylgjast með og
koma sínum sjónarmiðum á framfæri.
Mál keyrð í gegn
Nú í sumar hafa komið fyrir bæj-
arráð Kópavogs nokkur stór mál, sem
hefðu átt að fá miklu meiri og opnari
umræðu. Þar má nefna hugmyndir um
háhýsabyggð í landi Lundar í Foss-
vogsdal, þar sem gert er ráð fyrir 500
íbúðum. Þetta mál hefur aldrei fengið
umræðu eða afgreiðlsu í bæjarstjórn.
Einnig má nefna samþykkt á skipulagi
fyrir 2.800 manna byggð á Hörðuvöll-
um upp við Vatnsendaland, frá því var
gengið með einföldum hætti í bæj-
arráði, þrátt fyrir mótmæli íbúa á
svæðinu og fleiri aðila. Einnig hefur
komið fyrir bæjarráð samningur um
kaup á landi í eigu ríkisins í kringum
Kópavogshæli. Ekki er gert ráð fyrir
því í fjárhagsáætlun, en hér er um
mikil útgjöld fyrir bæinn að ræða.
Ætlunin var að afgreiða það með sama
hætti en vegna óska okkar í Samfylk-
ingunni var því frestað.
Hlustum á bæjarbúa
Nútímastjórnun leggur áherslu á
valddreifingu og að heyra raddir sem
flestra sem málin varða. Kópavogsbær
hefur ekki nýtt sér áhuga íbúanna né
þau fjölmörgu tækifæri sem ný tækni
gefur til þess að draga íbúa sveitarfé-
lagsins meira inn í ákvarðanatöku í
bænum. Hér er stjórnað með fremur
gamaldags valdboðsaðferðum, þar
sem þátttaka almennings í stjórnun á
sínu sveitarfélagi er svo til eingöngu
bundin við að kjósa á 4 ára fresti. Auð-
vitað á það að vera markmið okkar að
gera sem flesta bæjarbúa virka í um-
ræðunni um hvernig við Kópavogsbú-
ar eigum að haga okkar málum. Það er
líklegt til að leiða til betri niðurstöðu í
málum, ekki síst þeim sem umdeild
eru.
Umræða leiðir til
betri niðurstöðu
Bæjarstjórn og bæjarfulltrúar eiga
að kalla eftir umræðum og skoð-
anaskiptum um bæjarmálin. Þeir eiga
aldrei að koma í veg fyrir þær eða
kæfa þær – það er andstætt lýðræðinu
og í raun aðför að því. Opin og lífleg
umræða er lýðræðinu og okkur öllum
nauðsynleg. Þröngsýni og valdhroki
núverandi meirihlutaflokka í Kópavogi
endurspeglast til að mynda í því að
keyra áfram jafn umdeilt mál og
„Lundarmálið“ áfram í sumarleyfinu.
En einnig í því að taka illa í hugmyndir
t.d. frá félagasamtökum í Kópavogi
falli þær ekki að þeirra eigin hug-
myndafræði, sem gjarnan eru fremur
lítt grundaðar. Auðvitað er eðlilegra
og nútímalegra að leita eftir frískandi
umræðu og skoðanaskiptum um mál af
þessu tagi. Það er hressandi að takast
á og oft finnast nýjar og betri lausnir í
málefnalegri umræðu, þar sem ólík
sjónarmið mætast.
Það er valdhroki að keyra áfram
sínar eigin hugmyndir og valta yfir þá
sem aðrar skoðanir hafa. Það er lýð-
ræði að varpa fram hugmyndum og
kalla eftir umræðu í leit að bestu
lausn.
Það felast hættur í því að afhenda
bæjarráði völd bæjarstjórnar í löngu
sumarfríi. Með því er verið að misnota
heimild fyrir eðlilegu sumarfríi til þess
að keyra í gegn umdeild mál án opinn-
ar umræðu og án þess að íbúarnir hafi
möguleika á að koma sínum skoðunum
á framfæri. Bæjarstjórn á ekki að
haga sér með þessum hætti. Lýðræðið
á aldrei að fara í sumarfrí.
Eftir Flosa Eiríksson
’ Það er valdhroki aðkeyra áfram sínar eigin
hugmyndir og valta yfir
þá sem aðrar skoðanir
hafa. ‘
Höfundur er oddviti
Samfylkingarinnar í Kópavogi.
Fer lýðræðið
í sumarfrí?
evrunnar og það gæti síðan leitt til þess að
g vestur-evrópsk fyrirtæki hættu við að fjár-
í Austur-Evrópu. Við virðumst vera hér í
ring: upptaka evrunnar kann að stuðla að
um erlendum fjárfestingum, en hún er háð
ð nýju ríkin geti minnkað fjárlagahallann.
ess að hægt verði að bæta fjárhag ríkjanna
hins vegar hagvöxturinn að aukast og það er
rlendum fjárfestingum.
ú þegar ávinningurinn af aðild að Evrópu-
bandinu virðist miklu minni en gert var ráð
hefur stuðningurinn við hana minnkað
ega í Austur-Evrópuríkjunum. Þótt mikill
ihluti þeirra sem greiddu atkvæði hefði
aðildina í nánast öllum löndunum þar sem
ð var borið undir þjóðaratkvæði ákváðu
gir að neyta ekki atkvæðisréttarins.
galeysi er besta orðið til að lýsa atkvæða-
slunum sem farið hafa fram til þessa.
dmóður stuðningsmanna Evrópusam-
sins í Austur-Evrópu eftir lýðræðisbylt-
rnar hefur horfið. Til að flækja málin enn
a munu Austur-Evrópuríkin ganga í Evr-
ambandið þegar það gengur í gegnum
ar breytingar á innviðum sínum sem skjal-
r verða í nýjum stjórnarskrársáttmála.
na reynslu sinnar af langvinnu samn-
þjarki um stækkun sambandsins eru flest
nandi aðildarríkin tortryggin í garð nokk-
af stóru ESB-löndunum. Hafi þessi lönd
eigingjörn síðustu fjórtán árin, hvers
a ættu þá Austur-Evrópuþjóðirnar að trúa
ð þau misnoti ekki breytingarnar á fyr-
mulagi ákvarðanatöku innan sambandsins
tnað minni ríkja? Þess vegna eru nokkur
vonandi aðildarríkjum ESB andvíg því að
að verði nýtt embætti varanlegs forseta
ogaráðs sambandsins.
ssi ótti hefur einnig magnast vegna geð-
egðunar, einkum reiðilesturs Jacques
ac Frakklandsforseta þegar hann úthúðaði
nandi aðildarríkjum ESB fyrir að láta í
stuðning við Bandaríkin í Íraksmálinu.
nig að þegar draumurinn um stækkun ESB
st, 1. maí á næsta ári, verður ekki mikill
uður, hvorki í Austur-Evrópu né í vest-
rðri álfunni. Þess í stað mun andrúmsloftið
ennast af beyg í bland við veika von um að
a bjargist einhvern veginn að lokum. Í ljósi
slu Evrópu af byltingum – bæði í Austur-
estur-Evrópu – ættum við ef til vill að
a áhugaleysinu.
vrópu
iri Pehe var stjórnmálaráðgjafi Vaclavs Havels,
yrrverandi forseta Tékklands, og er nú rektor New
York University í Prag.
F
YRSTI skóladagur
dóttur minnar var í
síðustu viku. Eins
og flestir foreldrar
þekkja eru þetta
stór tímamót í lífi hverrar fjöl-
skyldu. Undanfarna daga hefur
umræðan á mínu heimili að
mestu leyti snúist um stunda-
skrána, nýju skólafélagana,
kennarann og ekki síst nýju
skólatöskuna, pennaveskið og
alla þá fjölmörgu fylgihluti sem
dóttir mín telur nauðsynlegt að
hefja skólagöngu sína með. Við
foreldrarnir höfum reyndar ekki
verið síður spennt. Búin að fara
í heimsókn í skólann, fara á fund
með skólastjóranum, kenn-
urunum og foreldrunum og líst
afar vel á það sem dótturinnar
bíður.
Í þessu skemmtilega ferli hef-
ur þó verið mest heillandi að
fylgjast með skólabörnunum
ungu og sjá eftirvæntinguna sem
skín úr augum þeirra á fyrsta
skóladeginum. Þegar við foreldr-
arnir komum saman til að hitta
kennarann og spjalla um kom-
andi vetur kom líka í ljós að það
sem hvað þyngst lá á öllum var
hvernig hægt væri að tryggja að
vonir þeirra og væntingar yrðu
ekki að vonbrigðum, þar sem
hugmyndir barnanna um skól-
ann væru ekki endilega í fullu
samræmi við veruleikann. Kenn-
arinn sýndi þessum áhyggjum
okkar mikinn skilning, um leið
og hún sannfærði okkur um að
með tímanum tækist þeim vel að
laga væntingar sínar að veru-
leika skólastarfsins. Við skyldum
hins vegar ekki láta það koma
okkur úr jafnvægi þótt barnið
okkar kæmi heim úr skólanum
fyrsta daginn, fremur nið-
urdregið yfir litlum árangri
dagsins um leið og það tilkynnti
með mikilli hneykslan að það
hefði ekki einu sinni lært að lesa
í dag!
Dóttir mín lýsti reyndar ekki
slíkum vonbrigðum en allt í
kringum þennan fyrsta skóladag
hennar hefur enn einu sinni
minnt mig á mikilvægi þess að
við séum stöðugt vakandi fyrir
því sem er aðalatriðið í öllu
skólastarfi. Það er nemandinn og
hans þarfir og að skólinn mæti
sem best þeim vonum og vænt-
ingum, sem við sjáum svo glöggt
á börnunum okkar á svona tíma-
mótum.
Sem foreldrar þurfum við
stöðugt að standa vörð um þessi
gildi í skólastarfi barnanna okk-
ar og á vettvangi stjórnmálanna
getum við einnig staðið vörð um
sömu gildi. Í fræðsluráði og
borgarstjórn Reykjavíkur eru
málefni grunnskólanna til stöð-
ugrar umræðu sem eitt af
stærstu og mikilvægustu verk-
efnum hverrar sveitarstjórnar. Í
skólum borgarinnar er unnið af-
ar gott og metnaðarfullt starf,
enda hafa skólarnir á að skipa
frábæru starfsfólki sem leggur
mikla alúð í sín störf. Hins vegar
er ljóst að meðan áherslur
Reykjavíkurlistans ráða ferðinni
fá hvorki börnin, foreldrarnir
eða starfsfólk skólanna nægileg
tækifæri til að gera þessa skóla
enn betri og börnin okkar enn
hæfari til að takast á við verk-
efni framtíðarinnar.
Til þess að svo megi verða
þarf að gera breytingar á
fræðslumálum í Reykjavík. Fyrir
síðustu borgarstjórnarkosningar
lögðum við sjálfstæðismenn
áherslu á stórsókn í mennta-
málum. Með henni vildum við
tryggja að fyrsti skóladagurinn
yrði upphafið að metnaðarfullu
ferli sem hefði það eitt að mark-
miði að veita reykvískum börn-
um bestu fáanlegu menntun. Í
anda þessara áherslna höfum við
unnið á undanförnu ári og höfum
lagt fram tillögur sem allar miða
að því að færa þjónustuna nær
þeim sem hana nýta, minnka
miðstýringu og auka val nem-
enda og foreldra.
Til að veita börnunum okkar
bestu fáanlegu menntun skipta
nokkrir þættir mestu máli. Við
eigum að leggja áherslu á aukna
faglega samfellu á milli leik- og
grunnskólastigsins til að nám
barna verið meiri heild og þau
upplifi minni skil þarna á milli.
Við eigum einnig að gefa börn-
um tækifæri á að hefja nám 5
ára, henti það þeim. Til að færa
skólana sem næst þeim sem
þekkja til starfs þeirra eigum
við að stíga skref til aukinnar
valddreifingar og skipta borginni
upp í nokkur skólahverfi en
hverfa frá því að ein fræðslu-
skrifstofa stjórni öllum grunn-
skólum borgarinnar, rúmlega 40
að tölu. Börn og foreldrar eiga
að hafa val um það hvar í borg-
inni grunnskólanámið er stund-
að, óháð búsetu og öll grunn-
skólabörn eiga að njóta sama
fjárstuðnings, hvort sem þau
stunda nám í einkareknum eða
borgarreknum skóla. Með slík-
um breytingum getum við bet-
ur tryggt að nám í reykvísk-
um grunnskólum taki sem
mest við af þörfum barna og
foreldra.
Framsæknar hugmyndir og
stöðug endurskoðun eru nauð-
synlegir þættir í öllu skóla-
starfi. Sem höfuðborg landsins á
Reykjavík að vera leiðandi í öllu
starfi fyrir börn, ekki síst í
skólastarfi. Nú er svo komið að
oftar en ekki eru það nágranna-
sveitarfélög okkar sem eru í far-
arbroddi um að veita börnum ný
tækifæri til náms. Nýjasta dæm-
ið er að finna í Garðabæ, þar
sem mikill metnaður bæjaryf-
irvalda í menntamálum hlýtur að
vekja önnur sveitarfélög til um-
hugsunar. Nú er þar boðið upp á
grunnskólanám fyrir 5 ára börn
í einkareknum skóla sem þar
hefur tekið til starfa. Þar njóta
börnin sama stuðnings frá sveit-
arfélaginu og börn sem sækja
skóla rekinn af sveitarfélaginu.
Þess verður vonandi ekki of
langt að bíða að þegar nefnd eru
dæmi um metnaðarfullt og fram-
sækið starf í þágu grunnskóla-
barna, séu börnin okkar sem bú-
um í Reykjavík oftar njótendur
en nú er.
Við munum sjálfsagt aldrei
getað mætt þeim væntingum
barnanna okkar að þau komi læs
heim að loknum fyrsta skóladeg-
inum. Við eigum hins vegar að
tryggja að þegar þau ganga út í
lífið eftir síðasta grunnskóladag-
inn, þá hafi þau fengið tækifæri
til að velja sér nám og námsfyr-
irkomulag sem best hentaði
þeirra þörfum. Einungis þannig
fá börnin okkar bestu fáanlegu
menntun.
Ég lærði
ekki að
lesa í dag!
Eftir Hönnu Birnu
Kristjánsdóttur
’ Til að börnin okkarnjóti bestu menntunar
þarf að gera breyt-
ingar á fræðslumálum í
Reykjavík. ‘
Höfundur er borgarfulltrúi.