Vísir - 13.12.1980, Blaðsíða 9

Allt er í heiminum hverfult
Laugardagur 13. desember 1980
Mál Gervasoni er enn á dag-
skrá. Forsætisráðherra lýsir
yfir þvi að Friðjón Þórðarson
hafi haldið á þvi máli af mann-
úðlegri festu. Erfitt er að fallast
á þá fullyrðingu. Varla getur
það talist i anda mannúðar að
visa veglausum manninum úr
landi, og ekki ber það vott um
mikla festu að taka fyrst hik-
andi ákvörðun en hörfa sfðan
undan með fresti á frest ofan.
Ég hef haft samúð með
Gervasoni og talið það saklaust
þótt hann fengi landvistarleyfi.
tsland á ekki að verða allsherj-
arhæli fyri liðlaupa, en við höf-
um hingað til haft mannúð til að
skjóta skjólshúsi yfir þurfal-
' inga.
Góðum málstað klúðr-
að
Það er rétt sem haft er eftir
Ragnari Aðalsteinssyni i Visi
nú i vikunni, að málið er orðið
þáttur i „einhverri pólitiskri
baráttu”. Hann gleymir hins-
vegar að geta þess, að stærstu
sökina í þeirri þróun eiga þeir,
sem hvað ákafast hafa gengið
fram fyrir skjöldu Gervasoni til
stuðnings.
Guðrún Helgadóttir stillir rik-
isstjorninni upp að vegg með
pólitisku offorsi, anarkistar
ráðast inn i islenska sendiráðið
i Paris, og herstöðvarandstæð-
ingar leggja dómsmálaráöuneyt-
ið undir sig. Allt eru þetta að-
gerðir af politiskum toga spunn-
ar, og sist til þess fallnar að
skapa hagstætt almenningsálit i
þágu þess málstaðar sem Ragn-
ar hefur gert að sinum.
1 rauninni má segja að þessi
upphlaup, hótanir og litilsvirð-
ing i garð dómsmálaráðherra
hafi gert Friðjóni ókleift að
hverfafrá fyrriafstöðu.Meðþvi
væri hann að gefast upp fyrir
aðgerðum sem virða hvorki lög
né réttmæt stjómvöld.
Mál Gervasoni hefði mátt
reka i nafni mannúðar og mann-
réttinda, en enn einu sinni hefur
hávaðasömum og leiðinlegum
minnihlutahópi tekist aö for-
klúðra góðum málstað með öfg-
um og ofstopa.
Enn einu sinni hefur það
sannast að þeir sem hæst tala
um mannréttindi, frið og um-
burðarlyndi hver i annars garð,
eru ávallt fyrstir til að vanvirða
réttinn og friðinn.
Friðar- og hlutleysis-
samtök
Váleg tiðindi hafa að undan-
förnu borist um liðsflutninga
Sovétmanna að pólsku landa-
mærunum. Skýringar Sovét-
manna og lepprikja þeirra eru
þær, að þetta herútkall sé til
þess að vernda sósialismann i
Póllandi.
Hér á tslandi gefa samtök
herstöðvaandstæðinga sig út
sem málsvara friðar og hlut-
leysis. Ekki er þó að heyra, að
þessi friðar- og hlutleysissam-
tök hafi haft tiltakanlegar
áhyggjur af hernaðarumsvifum
Sovétmanna austur þar. Það
skyldi þó ekki vera að sósíal-
isminn stæði hjarta þeirra nær
en blessaður friðurinn, rétt eins
og slagorðið „ísland úr Nato,
herinn burt” reyndist „vinum”
Gervasoni hjartfólgið i stigum
dómsmálaráðuneytisins?
Álverið og Alþýðu-
bandalagið
Umræðuþátturinn á þriðju-
dagskvöldið í sjónvarpinu var
ekki sérlega uppbyggilegur.
Iðnaðarráðherra átti i vök að
verjast, ekki eingöngu vegna
viðmælenda sinna, sem báðir
voru full tillitssamir, einkum þó
Benedikt Gröndal, sem gerði
misheppnaða tilraun til að fara
bil beggja. Fyrir vikið varð
hann utangátta.
Nei, það var ekki aðgangs-
harka viðmælendanna sem
vafðist fyrir Hjörleifi Guttorms-
syni, heldur hans eigin ummæli
um álverið og afstaða Alþýðu-
bandalagsins til stóriðjumála.
Ekki er vist að nokkur stjórn-
málamaður hafi talað jafn illa
af sér eins og Hjörleifur i sam-
bandi við álverið, og var hann
þó að segja hug sinn allan og
flokksins um leið. Með einni
setningu hefur iðnaðarráðherra
komið almenningi i skilning um
það, að stefna Alþýðubanda-
lagsins er sú að leggja stóriðj-
una niður.
Meirihlutaeign íslend-
inga
Þvi skal ekki mótmælt að raf-
orkuverðiðtil Álverksmiðjunnar
þótti á sínum tima og þykir enn
fulllágt. A því eru hins vegar
margar skýringar og langur
vegur frá þvi, að Búrfellsvirkj-
un og samningurinn við Alu-
suisse hafi verið of dýru veröi
keyptur. Ennþá síður er gagn-
rýni á það raforkuverð næg
ástæða til að hafna samningum
við erlenda aðila um alla fram-
tiö af þeim S(8tum. Alþýðu-
bandalagiö skirskotar sifellt til
þessa raforkuverðs, en grund-
valldarafstaða flokksins er þó
sú, að hvað sem öllum raforku-
samningum liði, megi undir
engum kringumstæðum4semja
við erlenda aðila nema Islend-
ingar eigi meirihluta i þeim
verksmiðjum eða fyrirtækjum
sem sett verði á fót i tengslum
við stórvirkjanir. Þessi stefna
varð ofan á varðandi Járn-
blendisverksmiðjuna. Siðustu
fréttir eru þær að taprekstur
verksmiðjunnar á þessu ári
nemi á þriðja milljarð króna og
verði um fimm milljarðar á
næsta ári.
Einangrun og minni-
máttarkennd
Afstaða Alþýðubandalagsins
er meginskýringin á þeirri stað-
reynd, að litil sem engin hreyt-
ing hefur verið i orkumálum
undanfarin tvö ár. Afstaða Al-
þýðubandalagsins byggist á ein-
strengingslegri þjóðernisstefnu,
sem einkennúst af sjálfsbirg-
ingshætti og rembingi gagnvart
útlendingum.
Auðvitað eigum við Islending-
ar að standa sem mest á eigin
fótum efnahagslega og atvinnu-
lega, en það er eins og hver önn-
ur bábilja að halda þeirri stefnu
á lofti að örfáar erlendar verk-
smiðjur stofni sjálfstæöi okkar i
hættu. Sú stefna felur i sér ein-
angrun og minnimáttarkennd
oghræðsluum eigin getu. Aftur-
haldstrú, eins og sú, sem Hjör-
leifur Guttormsson er málsvari
fyrir, getur haft örlagarik áhrif
fyrir islenska framtið, ef aftur-
haldið situr i öndvegi og þvælist
fyrir.
Tilefnislausar hrak-
spár
Allir stjórnmálaflokkar eru
sammála um að stærsta verk-
efni næstu ára sé nýting orku-
auölinda og þar má reyndar
engan tima missa. íslendingar
geta tryggt rétt sinn og sjálf-
stæði gagnvart erlendum fyrir-
ritstjórnar
pistill
Ellert B. Schram
ritstjóri skrifar
tækjum með margvislegum
hætti. Sllk fyrirtæki verða að
hlita íslenskri dómssögu og lög-
um, geta oröið okkar eign að
vissum tima liðnum, greitt
skatta og skyldur og undir öllum
kringumstæðum höfum við ráð
þeirra i' hendi okkar með yfir-
ráðum okkar yfir raforkuverun-
um og orkudreifingunni.
Ein af hrakspám Alþýðu-
bandalagsins á sinum tfma
gagnvart álverinu var að með
samningnum við það yröi Island
láglaunasvæöi. Allt hefur það
tal reynst íilefnislaust, enda er
núsvokomiðaðlaun þeirra sem
við álverið vinna og k jör að öðru
leyti eru talin með þeim bestu
sem hér þekkjast, enda mun
rikisstjórnin finna fyrir þvi á
næstunni, þegar hún þarf að
semja um kaup og kjör við
starfsmenn hjá rikisverksmiðj-
um, sem njóta eiga sambæri-
legra kjara og starfsmenn ál-
versins.
,,Total stopp”
Forsætisráðherra bar sig
karlmannlega þegar fréttastofa
útvarpsins spurðist fyrir um
efnahagsaðgerðir. Ekki vissi
ráðherrann um neinn ágreining
og taldi rikisstjórnina alla vera
eindregið þeirrar skoðunar að
ástandið væri svo alvarlegt að
til einhverra aðgerða þyrfti að
gripa. Að visu mætti snúa út úr
þessum ummælum ráðherrans
og minna á, að hann sjálfur hef-
ur oftar en einu sinni tekið fram,
að veröbólgan væri á niðurleið,
en látum það liggja milli hluta.
Hitt kemur engum á óvart þótt
ráðherrarnir séu sammáia um
að aðgerða sé þörf. En hverra?
Það er stóra spurningin. Marg-
vislegar sögusagnir berast úr
stjórnarherbúðunum hvað I
vændum sé. Tómas Arnason
hefur sett fram sinar hugmynd-
ir um niðurtalningu, eitt dag-
blaðanna birtir frétt um þaö að
Alþýðubandaalgið vilji „total
stopp”, hvað sem það nú þýöir.
Enn er þess getið að alvarlega
sérættum niðurfærsluleið og nú
erekki lengurspurt hvort geng-
ið verði fellt um áramótin, held-
ur hversu mikið.
Af þessum umræðum öllum
verður aðeins dregin ein álykt,-
un. Hún er sú, að rikisstjórnin
hefur enga hugmynd, enga
stefnu, enga vitneskju um það,
til hvaða ráða hún muni gripa.
Þó eru aðeins 11 dagar til jóla,
rúm vika til þinghlés. Hafa þó
allir verið sammála um það, og
margitrekað af rikisstjórninni,
að samfara gjaldmiöilsbreyt-
ingunni um áramót yrðu aö
fylgja róttækar og almennar
ráðstafanir i efnahagsmálum.
Getur einhver haldið þvi fram
að þetta ástand beri vott um
traust stjómarfar?
Verkfall bankamanna
Eftir allt það þóf sem staöið
hefuryfirikjaramálum á árinu,
áttu menn sist von á þvi, að al-
varlegasta vinnustöðvunin yrði
i bönkunum. Einhver hefði
haldið, að bankastarfsmenn
væru ekki verst setti launahóp-
urinn i landinu, með sinn þrett-
ánda mánuð. Sannleikurinn
mun þó vera sá, að venjulegt
bankafólk, jafnt sem afgreiðslu-
og skrifstofufólk i verslunar-
störfum er afar illa launað.
Kröfur þessa hóps voru þó
ekki þess valdandi að bankarnir
voru lokaðir nú i vikunni og
verkfallið dróst á langinn. Þar
réð meiru einbeitni banka-
manna til aö fá fram leiörétt-
ingu á þeirri 3% skerðingu, sem
rakin verður til Ólafslaga. Er
það ekki i fyrsta skipti sem sú
!■■!■■■■■
löggjöf verður að ásteytingar-
steini.
Eðlilegt er að bankamenn láti
reyna á verkfallsrétt sinn ef og
þegar þeir telja sig mæta óbil-
girni og lokuðum dyrum.
Hitt er þeim eflaust ljóst að
kjarabarátta um örfáar krónur
til eða frá hefur harla takmark-
aðan tilgang við núverandi aö-
stæður.
Aðalfundur fulltrúa-
ráðsins
A mánudaginn hélt fulltrúa-
ráð sjálfstæðismanna aðalfund
sinn, sóttu hann rúmlega 500
manns. Ekki ber það vott um
deyfð i flokksstarfi, þótt ekki
megi á milli sjá hvor kosturinn
er verri, deyfð eða innbyrðis
deilur. Einhvernveginn má þó
draga þá ályktun af fundar-
sókninni og stjórnarkjöri, að
sjálfstæðismenn séu að ná átt-
um og vilji hrinda af höndum
sér þeim sundurlyndisöflum,
sem alltof miklu hafa ráðiö um
nokkra hrið.
Guðmundur H. Garðarsson var
kjörinn formaður einróma. Er
það mik'ð traust sem honum
þannig hlotnast. Guðmundur er
eindreginn stjórnarandstæðing-
uren hann hefur mikla reynslu i
félagsmálum og góð tengsl inn I
hina ýmsu arma flokksins. Þaö
reynist honum vonandi drjúgt,
þvi ekki veitir af i þvi ábyrgðar-
starfi sem formennska i full-
trúaráðinu er. Fulltrúaráðið i
Reykjavik mun gegna lykilhlut-
verki i þeirri endurreisn sem
framundan er i Sjálfstæöis-
flokknum.
Þröngsýnin blindar sýn
Dauði John Lennons er mikil
harmafregn. Hann var hvorki
þjóðarleiðtogi eða striðshetja.
Samt var hann leiðtogi og hetja
á sinn hátt. Með tónlist sinni og
lifsstfl hafði hann meiri áhrif á
heila kynslóð en margir stjórn-
málaskörungar, og hetjuskapur
hans var ekki fólginn i ofbeldi og
fifldirfsku, heldur i einlægum
friðarvilja, boðskap sátta og
bræðralags.
Annað er eftirtektarvert i
sambandi við viðbrögð manna
vegna dauöa þessa bitils. Allir
keppast við að fara um hann
viðurkenningaroröum, lofa þá
þróun sem bitlamir hrundu af
stað og vegsama þau áhrif sem
John Lennon og félagar hafa
haft á samfélagiö. Þó er enn i
fersku minni sú hneykslan og
fordæming sem eldri kynslóðin
sýndi nýjum sið og siðu hári
bitlakynslóðarinnar. Þannig
geta viðhorfin breyst á stuttum
tima. Vani og þröngsýni blindar
okkur oft sýn og það sem stork-
ar siðgæðismati okkar i dag,
getur verið viðurkenndur og
sjálfsagður hlutur á morgun.
Þetta mættum við hafa i huga i
þeim umræðum sem nú standa
um fransmanninn Gervasoni.
Ellert B. Schram.